장음표시 사용
91쪽
neque ea que est, Necessarium non esse. Illi enim utraque contingit accidere: harum autem utralibet uera fuerit, non erunt illa uera,simul enim pos ibile est esse, non esse si uero necesse est esse, vel non esse,non erit utrunquem 'ibile relinquitur ergo Non necesarium non esse, equiem quae est, Posiistic esse. Hec enim uera est, Cr de ne cesse esse: haec enim fit contradictio eius quae sequitur itiis,quae est,Noti sibile esseastam enim sequitur ea quae est impossibile be, Necesse est non esse: in negitio es Non es necesse non esbe. Sequutur igitur er hae coim tradiectionis fecundum praedictum modum,mnihil im--
pogibile contingissis positis.
contingens esse Non imposibila esse Non necessarim non esse Possibile non esse contingens non esse Non imposibile non esse Non ncccssarium cse
Non contingens esse Imposibile esse Necessarium non esse Non posibile non esse Non contingens non esse Impo 'ibile non esse Necessarium esse.
Dubitabit autem aliquis, fissum quae est, Necessarium esse, quaecit, Posiibile esse, cquitur. Num sit non sequi tur, contradictio sequetur,quae est Non posibile esse. Et si quis hanc non ese dicat corradictionein,necesse est dicere Posibile non esse: sita uti flae sunt de necesse esse At vero rursusi in ui tur esse possibile incidi, non inci- bria non esse: Dure erit nece*e esse, contingens non olb hoc autem album esse.Mani Vtum est autem quoniam
92쪽
P E R I H E R M E N. niam non omnem libile uel esse,uel ambulare, etiam opposita pose: sed est in quoi s non sit ueri , Cr prunuru quidem in lys,quae non sc dura rationem possunt iit ignis calefictiuus est,cπ haset uim irrationalem, quae igitur
cundum rationem pot6tites sunt, eaedem plurium etiam contrariora sunt irrationales uero non omnes sed qu
admodum dictum d ignem non ζὶ po 'ibila calcfacere, π non casse acere: neque quaecunqile alia semper agunt: Hid uero pilant secundum irrationales potestitesβι- mus opposim suscipere. Sed hoc huirus gratia diiston est, quoniam non omnis potestis oppo sitorion susceptiua est, nequae quaecunque fecundum eundem speciem lcuntur: Quaedam uero potestiues aequivocae sunt possibile enim visi non limi ter dicitur: sed hoc quidem quoniam uertim AE, quod in actu est ut, po ubila Hi ambulare, quoniam ambulat iam: π omnino posibila est esse, quoniam iam cst in actu quod dicitur esse possibile. illud uero quoniam J6ἰ- mi erit actu, utpogibile est ambulare, quoniam ibi simiambulabit. Et haec quidon in solis mobilibus est pol tis,
ita uero Cr in immobilibu3.urexnq e uero verum 6t d, cere posibile ambulare, uel esse, CIquod ambulat iam, er agit, Cr ambulabile e t. Sic igitur possibile non est i κucrion de necessario simpliciter dicere: alterum autoni eram rit. Qua quoniam partem uniuersale sequitur,
laud quod ex necessitate est consequetur posse esje,lta non omnino Et est quidem frQbe principium quod ne- κ. celsarum est, π quod non necessarium est omnium uel esse, uel non ese: cralia quemadmodum horum consequentia consit
93쪽
. Nec larium esse Non posibile non esse Non contingens non esse Impo ibile non esse
Non necessarium esse Po Robile non est ccontingens non esse Non impolςibile non esse Ne harum non cycluont Vibile esse Non contingens esse
pelibile coecontingens esse Non impossibile esse
Ia ini Humes aut ex his quae Am sunt, quoniam quod ex nec licite est, Iccundum actum est. re si priora untsempiterna, a quae actu sant, porestiae pri ra sint:-haec quod ne pote1tite sunt actu, urit ut pri-1uae ub1 tis esse vero cum pote te, quae natura prio rasunt,tempore posteriora: iuuero nunquam acts sunt,
Quae magis aptae enuntiatiosnes contrariae dicantur.
Quaestio, Politianus cum aliis multis lioe caput non csse Aristot. putauit. quod litera litinium imξlc-xa sit.disiicilisq; intcli
Trim autem contraria est affirmatio negationi, unus'matio omniasioni, G oratio orationi, quα dicit Omnis homo tulius est, ei quae est, Nullus homo iusti κ est: t Omnis homo iustus cst , ei quae est, omni b mo iniustus obuit, est callias luctus: non est caelara iustas, callius iniustus est: quae harin contraria est sNumflea, quae fuit in uoce , equuntur ea, quae sunt inanira: ilbnc autem contraria est opinio contraris, litomnis homo iustus est, ei quae est, Omnis homo iniustus et, cum in ijs, quae sunt in uoce affirmationibus, nec syc
94쪽
est sisuliter sese ha re. U neque illic contras opi
nio contraria est, nec abhin iis afrmationi erit contrariased ea quae Amb 6ὶ negatio. Quare considerandum est,q- opinio fessa opinioni uerae contraria est utrum n
nitionis:an corte ea, quae contrarium opinatur. Dico a
tem hoc modo est quaedam opinio uera boni, quoniam bonam est alia autem,quoniam non bonum est, Asa: ulla uero quoniam indam militer Esa: quae harum contraria uerri cet licit una, secutissim quam contrarias Nam adi IIbitrari contrarias opiniones definiri, eo quod contrario- contrariarum unt, album est.Boni enim quoniam bonin est,π ma b si quoniam malum est,eadem fmge opinio est etiam uera, sue plures,sive una At. sunt autem isti contraria: sed non eo quod contrariorum iit,contraria sunt, ed magis quod contrarie. Si ergo est boni quidem, qVoniam di bon*m, i i topinio. alia autem, quoniam non boni et f.est uero quo- Sed magis, iam aliquid aliud est quod non est,nes es, potest. etiam ς0m o quidem nulla ponenda est nesqq.ecuus esse quod non est opinantur,neque quae iis non esse quod est infinitae enim utrinq; sunt, ex quae non esse opinanirer quod non est, erquae non esse quod est. Sed in quibus faucia est, hae aurem sunt ex ijs, ex quibus uni generationes: ex oppositis
vero generationes, quare etiam fallaciae. si emo quod sonion est, er bonum, π non malum est, er hoc qVideia secundu in se, illud uero fecundum accidens, accidit cnim ei non malum est e) magis autem in unoquoi e vera est, que fecundum se est,etiam ' a quidem e vera. ergo cavae est,quoniam non est bonum quod bonam est, eius q:Les cundum se est,m a est illa uero quae est quoniam ilial cst,cias quae fecundum accidens. quare magis erit raba de bono, quae est negationis opinio, quam ea quae est con
95쪽
s L I B E R II..troq. Fesses autem est maxime, qui circa st uti habet contrariam opinionem. contraria enim est eo, , sutae μι rimum circa idem disterunt. Si igitur harum cotruria niusterasenugis uero negationis est contraria: man estu cjὶ quoniam haec erit contraria. Illa uero quae est, quoniam
malum est quod bonum est: implicita est.Etenim quoniam non bonum est, nec be est 'rte ipsum eun in opinari. nu=s: Si etiam in Aijssbialiter oporici se habere, erhoc modo uidebitur bene coe dictum. Aut enim ubique ea quae est contradictiorum,aut nusquam quibus uero non urit contraria, de illis quidon alba, ea quae est,est uerae opposita.ut qui hominem non putat coe hominem, albus ni. Si igitur hae contrariae sunt,etia π aliae, quae sunt contrariae Actionis. Amplius: Similiter se habet opinio boni, quoniam bonum est: π non boni, quoniam non bonum est: σpraeterhus, boni quoniam non bonum est: π non boni, quoniain bonum est. Illi ergo quae non boni quoniani non bonum, uerae opinioni, quaeqt contrarias Non enlarea, quae dicit quoniam malum est: simul enim aliquando
erit uerae : nunqvisu autem uera uerae contraria cit. senim quoddam non bonum malum, quare contingit Ait Ubeueras Atucro nec illa quae est, quoniam non ines t. vera enim π haec, simul enim Cr haec crunt. Relinquitur igitur ei qi est,non boni, quoniam non bonum est, contraria ea quae Wr,non boni quoniam bonum est: assa enim haec, quare π ea quae eji boni, qgoniam non bonum est, ei quae est boni, quoniam bonum 4t. Manifestum ergo est quonium nihil interesὶ, nec 1i uniuersaliter ponamus affirmationem univcrsatis enim negatio contraria erit: ut opinioM quae opinatur, quoniam omne quod est bonum, bonum est ea quae est,quoniam nihil eorum quae bona sunt,
96쪽
Lὶ B. II. PERI HERM , num est: nam ea pae est is, quoniam bonum,' uniuersaliter ρt bonum, eadem est ei quae opinatur, quoniam visicquid bonium est, quod bonum est. Hoc autem nihil differt ab eo quo est:quoniam omne quod est bonum,bonum est. similiter aurem π in non bono. Quares in opinione sc se habet, ex sunt hae quae sunt in uoce a mationes, erilegationes, notae earum quae sunt in anima: manshum s quoniam domusioni contraria quum negatio est, quae de eodem uniuersaliter: ut ri quae est quoniam omne bonum botum est,uel quoniam omnis homo botius ea quae est q onium nuta Ad nullus. contradictoriae autem quae est quoniam non omne,aut nonsmnis. Manimum est a um, Pomam π verum uerae non 'contingit esse contra rium neque opinionem, neque contradictionem, contrariae enim circή idem opposta fiunt. circa eadem aute contingit uerum dicere eundem : mia autem non contingit ridem inesse contraria.
Secundi libri Peri Hermenias Aristotelis sinis.
P Er priores iam Resolutorios decurramus. Praecepta iginurde aemonstratione daturus Aristoteles, ipsam Prioribus Libris ratiocinationem,quoniam communior, Gocci Propositi nem finiens, quae aliquid aut confirmet, aut neget de aliquo. Sed uel uniuersalem esse ait, uel particularem.-indclinitam. tum aliud ianaoniurativam propositionem,atque aliud dialectiacum,
97쪽
eam, quoniam firmat illa propositionem contraAmonis alterii Haec ipsius contradictionis interrogatione si quaeras illius oppositioncini, quod uerisimile vidcatunsirespondeas, terminum quo propositio resoluaturi sed eum lici subiici uel praedicari, uel amrmari uel nerei. in qua oratione quaepiam statuatur, unde aliud necessario cla iciatur, propterea quod illa sint, eam propriὶ r tiocinationem dici. quae si neces arta protinus appareat, esse persectam: sin ad id uno aut pluribus indigeat, quae necessaria quidem terminis fiant. licet ex propositioniblis non sumam
tur,imperfectam. od si iubilaccipere de subiecto possis, de
quo non alterum dicatur, esse illud in altero toto, dicique ait rum de omni. Sed & de nullo eadem ratio est. Retro agi pr positioncs, incolumi sinisti siue absolutae, siue necessariae sint. zoties uel uniuersales negent uci particulares affirment ad armatis uero uniuersales recurrere eiusdem tantii ordinis particulares. Nam quae particulares negent, minime esse retrogra das, nisi cum propriae cotingunt : ubi particii latim magis, quani in uniuersum remeant. Pcrsetta ratiocinatio in prima dumtaxat e figituli tribus deprchcnditur, quoties in toto medio sieultimus terminus. in primo, uel toto uel nullo sit medius,sed in medio ultimus, affirmans ubique: nec in uniuersum modo,
sed & per parteis. ita modi quatuor emergunt omnibus problematis idonei. Medium uero illud appello, quod ipsum in autero cum sit in ipso alterum medio quoque loco recipitur. Εὐtrema cum quod ipsum est in aliceto, tum illud in quo est ait rum. In figura secunda medium illud est quod de utroque diciatur: extrema de quibus medium sed maius, quod propius:ipsum minus, quod longius . nec in medio medium, sed in capite, nochersccta ibi ratiocinatio. Si aute bis uniuerside, siue semel sit,
hoc est in maiore tantum propositione, negare alteram conu nit. de modi existunt quatuor, reiectis caeteris. quorum duo priores ad primae secundum, tertius ad tertium retroacta propontione altera, sed iion utralibet reuocantur. quartus impossibili perficitur,nec unquam,quod colligitur es erat. At quoties erudem uel utrunque omne,uel maius nullum minus omne, uel maius aliquod minus o nane, uel item contra. uel maius non omne minus omne, uel maias nullum minus aliquod, figura haec postrema: modique sex impersecti, particulatim colligentes primu , teritus, quartus, ad primae tertium: secundus ac sextus ad ciui
98쪽
Eusdem quartum positione altera cessim redeunte perducenta nam quintus imposilbili se perficit. Hic medium possiemo quasi gradu subsidit, ac de illo tam maius, quod longius abest,
quam etia minus extremii praedicatur, quod adhaerescit. Reliqua omnia conuigata reiicito,nisi si maior est minor negat, sed utraq; in uniuerlamma si mri in figura prima rctro cunt,inscci da initior in tertia maior rite quide sed non quod uoles ratiocinaber Abiblatis necessaria cogruunt licet hic expositionen sciatur quae illic impos,ibili. si necessaria misceas ans lutis, cestariu colliges,quoties maior necessaria suerit. At in fruunda, quoties uniueri uis necessario deneget: in tertia uero, quoties in affirmantibus utrisq; uniuersalibus utrauis necessaria pro natur ut si altera neget ipsa quae negenaut si particularis altera sit,ipsa quae particularis non si sed de cotingens hoc loco excutitur.quod necessariu no sit, at sit esse tamen cocedatur, nihil impostibile consequatur. Quare omneis propositioines recurrerequar'figura habeant in cotrapositis afficinante. sed contin-sens modo in his uersuri quae lapius usu ueniant necessitate repulsa modo in iis,quae iusque deq; habeant.Conuereti oppositas utrobiq; propositiones, sted illic quod suapte natura sit,ad illud quod necessae io non sit. Hic aute, quod susque deq; vocamus, a quo demonsti alio excluditurium'; igitur cotingentibus, semper in figura prima cotingenter colliges, ubi iugationes qum diximus,obtinueris,scd & cum neget utraq;, cum neget S minor tantum quod licet) ad Armanducompellas, cotingentor efficies, quoa uoles. Ira si contingentibus abseluta permisceas, maiori contingens,minor absoluta sit,& contingenter coli: gas,&perlecte. nam minor contingens non imperfecte modo, sed improprie contingens Asciet. Hic illud tractatur si necesse est hoecile, in illud est & cum possibile hoc est necellario S illud δε- re possibilu,quod ab hoc emanat Posito fallo, quod impostibile non sit, etiam quod inde fit non es le imposii bile, sed falsum.
Q md si maius intentalium c6tingat & uniuersale sit,minus ab- solinuponas: & particulare colligcs quidem, modo particulam affirmet in autem particulari contingat, imperfecto concludes, ac si neget couersione: sin uero affirmet, impossibili perficitur. Ne uisum ucro contingcnti perinde te iniicet, ut olutum tantum ille uariat, quod ubi propositio negatur absoluta, contingens euenit conclusio. necessaria uero, quae negat, αἰ con
99쪽
tingens colligit,& quod non absilute sit, Porr3 in secunda nihil euenit ex cotingentibus, quo loco illud acerrime tuetur Aris
teles, uniuersalem contingentem, quae neget,nusquam recuserere. At si neget continὀens,ais et absoluta, nimirum colligi ait, quemadmodum & ii neget utraque, sed transinutanda contingens. Lex eadem & necessario, fitq; conclusio semper latEaccepti contingentis,quoties uniuersalis necessae io perneget. In tertia contingentes duae colligunt, si terminos ritE adi agenti Nam uel sibi ipla constant,uel conuertendo restituunturiuerum si altera absoluta sit, altera contingat, nimirum continget, α quod ossicitur. Quod si necessaria, Si contingens cummitt- tur, ubi termini asserunt, contingit, quod inicitur. At si tan- tum necessaria propositio assi et, continget ut non sit: sinuero neget, non modo ut non sit, continget ted 3 prorsus non erit. & quoniam cx imposilbili argumentario pars conditionalis est, iure illud ostenditur, ad has omnino formas & eam redigi . quoniam robur ipsi is ratiocinando tutamur. Denique illud quoque facilitis expugnati, quae rarius colli Suntur, ingrius defendi: sed & cxpusnare se inuicem. quae particularib quaeq; uniuerialia sunt, delendi ab uniuersilibus tantummodo particularia, prorsusq; csse facilius oppugnare,quam tueri. Ag mi Ic de propositionum copia. De nullo sinsularia dicuntur. nisi ex accidenti. De summis generibus opinione reiecta nihil
dicitur. Constet, oportet quid sit, de quo agitur, quae finitio, quod eius proprium,qui diequatur, quid se praecedat,quid indoabhorreata quae ut quid sint, quae propria, quae acciduntia,qux opinione, quae uero. suinendi in quod rem non quod hanc rem sequatur: ita adiicicnda particularis nota, ne fallat indefinitum. Totum sumendum . quod praeit non quod sequituri sumptis quibus comprehenditur subicctum, superuacuo lumpseris, quM in uniuersum sequanturissime aurem, quae speciem proprie coi sequantur, quaeq; sint ut plurimum, nec autem quae succedunt omnibus. Sume, quae communiora, sed & medium inspice, siue demonstras,nue colligis impossibili, nari potes ex dia grammate sex illos quasi limites, quibus aut assimes, aut noges. Nonnillil sibi & diuisio sibi colligit, ea est imbecilla ratiocinatio.Sed nosccnda omnium disciplinarum principia, ut ubi iraque ratiocineras. Ut aurem resoluas, propositioncs c tan- , uidcnduinq; utra in toto, utra in parte. ita ciendum quod
100쪽
d t,miciendum quod inane sit. Necessie statim ratiocinati ne credendum, quod necessarium sit. Propositiones ad terminos Irelyndae nam figuras inde singulas odorabore. Discornenda terminorum similitudo totae amendae, ne discrimen exiguum filiat. Cauendum a terminis perperam expositis, spectangus &haestus, & quod ex habitu. Non semper terminis imponenda nomina. Termini sic statuendi ut primi nominum situs.propositi nes casibus uariandae. Quod duplicatur,iuxta maiorem ponendum uariandi termini.Cum quid in plenum colligis, S aliqua
renus nomen pro nomine sermonem pro sermone, alterum e fendum pro altero, dummodo idem ualeant. Caeterum pro.sem mone in terminis nomina capienda, Discrimen articuli, notaeq;
uniuersalis pervidendum, hec extimescendum continuis, si quid ex terminis efficia uri sic nos illis utimur, ut Geometra literis, ut senimus discipulus. Resoluendum quidq; ad ratiocinationem ibam, non ad aliam pariter concludentem, Finitionis partes interiesinis, non integra finitio sit enda. Ad linotheticas quod resoluamus non est,ex aliis figuris redi gere ad alias licuerit. Noest hoc,δ est non hoc diuerrum significans. quare illud uiden dum ne in contradictionibus ossendas. In secundo Priorum Li-eso quaedam quasi adulterina tractantur, quae ueritatem pleritq; ementiuntur, quocirca dicenda brcitibus. Plura semel colligi, ut particularia uniuersalibus,ex ueris falsa.nam contra uideri quam ess otium praesertim si non prorsus falia maior. id in figuris omni s. Recurrere demonsbationem reeurrentibus terminis,uina in proposition a conclusione:sed recurrente conclusione manere alteram propositionem,cum tollatur altera. Posita conclusionis cotradictione atq; alta a adsumpta propositione tolli
altera imposilbili, quod iisdem peragi terminis, quibus & iusta
demonstrati Ex cotradicentibus quoq; ratiocinationem cocladi. Iam illa, quid principii petitio, quid non, ex hoc sequens, quod false rationis Iscerniculum, quo pasto nec ratiocinando
capiamur,nec refellamur, nec falso conuictos credamus, rectu susq; illi etiam alterni extremorum ac medii tum in limo, exemplum,auocatio obiectio, signu, ue-
. risimile, commentum, signotivnq; in physiognomico problemate exer- citatio reliquii sibi huiues uoluminis asciscunt.