D. Antonii Gueuarae Commentaria in Habacuc. Ad illustrissimum dominum D. Gasparem Quirogam S.R.E. cardinalem, archiepiscopum Toletanum, summum de fidei catholicae negotijs cognitorem

141쪽

Tribuit has diuina Scriptura Assyriis

Babylonijs frequeter: ut columbae etiam l .PQ

nomine Babylonis Rege,aut vexi lafo sitan Chaldaeorum effigie columbς depicta,significet.Ieremias nanq; sic ait: Verbum quod locutus est Dominus ad Iere- , miam Prophetam, super eo quod venturus esset Nabuchodonosor Rex Babylonis,S percussurus terram AEgypti. Multiplicauit ruentes, ceciditi vir ad proximum suum,& dicent: Surge dc reuertamur ad populum nostrum,& ad terram natiuitatis nostrae, a facie gladij columbae. Et in alio loco:sicut fecit facite ei:dis 3I- perdite satorem de Tabylone,& tenente falcem in tempore messis: a facie gladij columbae unusquisque ad populu suum Conuertetur. Hoc est,Prae timore calamitatis,quq Babylon ijs imitiinet,ynusquisique exterorum .vel auxiliarium, ad populum suum conuertetur. Rursus in alio loco sic inquit: Conticuerunt arua pacisa facie iret furoris Domini. Dereliquit

142쪽

HABACUC

quasi leo umbraculum id est,tabernacullum suum: quia facta est terra eorum in desolationem a facie irae columbς. Ergo, ea.iuti. cum Oseas dicit: A uolabunt quasi aut, ex AEgypto,& quasi columba de terra Assyriorum non propter velocitatem tan tum modb, Columbae similitudinem in ottilisse, eamque Assyrijs coniunxisse, autumo:verum etiam propter indein nitate ac dignitate, propter honorem ac re u rentiam,quibus,ab hostibus ipsis dimissi, honorifice S honorate in patriam essent reuersuri.Nam &auem ex AEgypto, aut Accipitrem aut Ibin intelligo: utranque enim a ypth diuinis honoribus conse-' crarunt. Etenim,Vt Strabo refert, quaedaanimalia AEgyptij viiiversi coluerunt:

quemadmodum ex terrestribus tria,bouem,canem, lemrex volatilibus accipi.

trem atque ibin: ex aquatilibus sepidotupiscem&oxyrinchum. Eiant porro alia, quae quisque seorsum colebat,ut Sastae Thebani ouem: latu vero, qui piscis quidam est in Nilo, Latopolitani: lupum LP copolytani: Cynocephalum Hermopolitani:

143쪽

litani: c pum Babylon ij qui sunt iuxta Memphim: Aquilam Thebani: leonem

Leontopolitani:capram S hircu Mendesij : murem araneum Athribitae. Item alij aliud. Per auem, igitur, ex AEgypto, accipitrem significari arbitror, aut certε saturam serpentibus ibin. Etsi enimvocabulum Hebraicum ' ax, omnibus sit aui

bus commune: nonnunquam tame pro

accipitribus,atque id genus volucribus, a diuina Scriptura videtur usurpari. Vt in Psalmo centesimo tertio:Cedri Libani quas plantauit, illic passeres nidifica bunt.Neque enim in excelsis arboribus, aut praeruptis montibus passeres,sed accipitres & aquilae, idque rapacis auiiij ge nus, agrestes Φ volucres nidulari consueuerunt Et id quod sequitur,satis huic expositioni consentit:Herodij domus dux est eorum. Verum ad Syros ac pistes re- deamus. Et quidem, sicut AEgyptij sepidotum &oxyrinchum, ita pisces Syri coluerunt: quod & Cicero meminit in libris de natura deorum. Narrat etiaXeno phon in exp editione Cyri iunioris, copias

144쪽

pias illas ad Chalvio fluuium deuenisse,

plenum inagnorum piscium ac man suetorum,quos Syri deos esse putarent,nem a quoquam attingi permitterent. Diodoxus causam superstitionis assignat, quod Syri Dercetem Semiramidis reginς matrem in pisce arbitrarentur fuisse conuersam.Qu'dOuidius quoq; retulit dicens: Illa quid emultis erat, plurima norat, . Cogitatis dubia est de te Babylonia narret Derceti,qua quersasquamisvelatibus artus, Stagna Pati tini credunt coluisse gura. - magis visumptis illiusfilia pennis,

Extremos altis inturribus egerit annos.

Hinc Syrij,inquit Diodorus, usq; adhςCtempora,his piscibus abstinetes, eos pro dijs colunt. Dercetem porro ipsam syrifacie quidem formosς muliἡris, reliqua parte piscis effigie configurabant,eique insigni templum ad Ascalonem Syriqvrbem,iuxta lacum piscibus plenu,statuerunt. Hanc Plinius, Atargatin prodigiosam vocavit,qubd muliebri facie esset, reliquu corpus figura piscis. Ages enim

de Coele Sycia, sic scribit: Ibi prodigiosa

145쪽

. targatis, Grςcis autem merchio dicta, colitur.5'unt etenim,inquit Strabo,nominum mutationes permultς, proertim barbaroru m: .quemadmodum Atargata Atharam, quam Ctesias Derceto Voca uit.Atheneus autor est, Atargatam dicta Syrorum lingua, quasi κηρος Ηος, hoc est,

sine piscibus: quod piscium abstinentia .

coleretur.Sut qui scribat,Dag5,cuius meminit diuina Scriptura,eande esse cuDercete. Consentitq; nomen quod He

brtis significat Pisce est: enim Πa',piscari Constat aute exRegu historia, Dagon & faciem & manus hominis habuisse,reliquum corpus pisce fuisse.Nam ubi editio

Latina habet. Porro Dagoii solus truncus renaaserat in loco suo. Hebr a verba ex verbo habent. Tantu Dagon relictus est super ipsum.Pagninus trastulit: Tantum Dag5 rem aserat iuxta eam, scilicet, arcam. Nova editio, Vatabit annotationibus illustrata,vertit Duntaxat Dagon relictus erat in eo. Est ergo verboru sententia: Capite ac manibas idoli, quς humanam figuram pr ferebant coram Deii arca

146쪽

arca prostratis sola piscis remansit ac stetit figura. si diuinam praesentiam veneraretur procumbens, quicquid effigie hominis rationalis referret.Neque prohi. . bet quin per Dagon Dercetem intelligamus, quod Deus genere masculino ab Scriptura nuncupatur,cum diciturin li-Bu.is. 23. bro Iudicum:Principes Philistinoru conuenerunt in unum, ut immolarent hostias magnificas Dagon deo suo.Nam Aristophanes Venerem Aphroditon appellatiit ,α Varro Palem deum scripsit , dc AEgyptij atqueCarreni Lunum deum dixerunt. Et qui in libris Regum Astar- the dea Sidoniorum nuncupatur ab interprete Vulgato,in Hebrio dicitur Asto

ocero autem libro tertio deNatura deorum, Astarthen , Venerem quartam esse

facit. Augustinus vero in citistionibus super librum Iudicum , lingua Punica Astarthen vocari asserit quam Latini linonem appellant. Vnde verisimile mihi admodum sit, hanc eandem fuisse Sidonijs: Siquidem Carthago Sidoniorum ς'

147쪽

lonia, pr cipue Iunonem colui nam in eius tutela fuit.'cuam Iuno fertur terris magis omnibus

Unam

Tonthabita coluisseSamo,hic illius arma, Hic currus fuit: hoc regnum dea gentibus

Credibile porro est,Carthaginesis ePhoenicia oc deos, S deorum nomina, & eorum cultum traxisse. Ergo sui post tam longas verboru ambages, longaque exorsa , ad propositum 'eniamus cuinquit Habacuc Propterea '

immolabit sagenas , Macrificabit rati :

metonymiam esse puto, & continens poni pro contento, M sagenam ac rete pro piscibus usurpari. Cuiusmodi es etiam ii lud apud Maronem Nu nc pateras libate Ioui.id est, vinum contentum in pateris. Refert igitur Habacuc , simulq; irridet , ineptis imam Syrorum superstitionem: ιRe inquit Vates, Nabuchodonoser,m partis diuina virtute triumphis, pro iexpiseatis Iudaeis uniuersis, Derceti re- iseret

148쪽

feret accepta victoria, atq; piscibus sacrificabit. Quin eduvincedi ac piscandivitii Babylonio praestare no potuerut: sed ne se ipsos quoq; valent defendere,qn in ab ipso,quoties libuerit,sa gena &reti capiatur. Porris,cu Assyrij, eoruq; metropolis Babyl5, alios deos colerent: pisciutamen colatib meminisse Propheta,cxistimo',ut stolidissimi omniu superstitionis comemorati5e,maiore inuidia cocitaret.Deinde,ut probabilius efficeret,Seu,n5vtNabuchodonosore honore cumularet, aut

opib' &imperio, illi Iudaeoru populu subiugasse,qui&insoleterb impie ab ussurus esset victoria,& elices belloru successus stultissimis animaliuomniu pisci, esset ascripturus: Veru enim uerb sq, superius

Versu. ΙΣ. proposuerat, Vates ut populus sibi peculiare atq; vernaculu corriperet,ac emedaret Deus, Rege Babylon tu roborasse,& ad Iudςoru expugnatione impu-ilisse. Neq; obstat huic expositio ni ianox eadem dictio in diuersa significatione sumatur:Solet quippo verba in evde loco semel atq; iteruinculcari , ded4n i

149쪽

Ioanis:Mudus per eu factus est,& mudus eu non cognouit.Quod est:Mudi machina aDeo creata est, ex cuius conleplatio ne Deus poterat cognosci:&tamelloiei huic mu lo addidit eu no cognouerui. Et apudIeremia:Vos novisitastis grege meu& ego vilitabo malitia studioru vestror Visitare primo loco Gubernare dc subuenire significat,vel cura gerere ecudove rb loco significat punire.Sed&ibi:None . vos dicitis,quia adhuc quatuor meses sutvrveniat messisZeleuate oculosvestros,&videte regiones, quia albς sunt ad messe. None hod loco messis secudb nominata estised primo adcorporalem esseresertur, secudb a d spirituale.Et cu D sis dicit ad Samaritana:Omnis qui bibit ex hac aquasitiet iterii, qui aut biberit ex aqua qua ego do ei, no sitiet in ternu. Non e bibere ex aqua, nuc quide corporaliter,nuc aut spiritualiter in uno eodeq; accipit loco ' Sic

igitur Habacuc cu Sagena pro piscib' posuisset, mox tam ε diuersa significatioe id ipsum vocabuluusurpauit: Addit enim

150쪽

opter lacerra expandissagena pam, ssemper interficere gentes non parcet. Onsequentia superiorum argumen toriam h c est,quq lex prςcedentibus infertur conclusio.Proposuerat quippe Habacuc versu huius capitis duodecimo,populum Iud oraim, etiam si traderetur Chald is, non tamen penitus ih teriturum:sed in illorum iudiciu SI correptionem. Babylonias turmas ascisci Hoc ipsum duplici argumento ratioci natus es vates: nempe, quod absurdum atque repugnas videatur, si perantiquus atquie beneficus Hebr orum Deus, illis tande excidium parasset. Deinde; quod diuinam sanctitatem dedeceret plurimum, ut qui tantum in scelera animaduertere destinasset, impijssimo populo

Chaia orum veluti connivens,in Vernaculum ac peculiarem de Ruiret:imo uero iustiorem hunc illi iniustiori deuoran dum dc excarnificandum permitteret. At, de Deo iniustum quidquam sentire, vel hii mana ratio no patitur. Conseques ergo