D. Antonii Gueuarae Commentaria in Habacuc. Ad illustrissimum dominum D. Gasparem Quirogam S.R.E. cardinalem, archiepiscopum Toletanum, summum de fidei catholicae negotijs cognitorem

181쪽

quae acciderut vobis in AEgypto. Veniet igitu roculdubib: neque prolixa temporis intercedet dilatio. Tardabit enim

sed non multum.

Ecce qui incredulus est, non erit recta animus

eiust emetipso: luctus autem in fides

T TInc incipit videre Habacuc,quem stI Inem habitura sit Regis Babylonis immoderata felicitas s docetque Vatem Deus,humanam prosperitatem,si Dei cogniti6ne dcobsequio suffulta non fuerit; haud dili recte agere, haud longo tempore perdurare.Sed corruere plςrunq; dum in sublimi est, , vel in hoc seculo a superuenientibus miserijs & aerumnis ingruentibus intercidi:vel saltem,ut per totam vitam protracta sit,aeterna morte tamen , atque aeterna calamitateconcludi. Croesum utique sapienter admones at Solon, omnis rei inspicere exitum oportere,quo euasura st: neque enim, aiebat,

beatior est qui magnis opibus praeditus

182쪽

C A I IA

qui diurnuin victum habetmisi ei odem omnibus bonis praedito bene vita defungi contigerit Ego quidem horum

verborum eandEmEla sententiam exi-

stimo, quaDauid Psalmo trigesimo sexto tam copiose&elcgantur pertractat Noli Linquit, ad aemulatione est indignatione,

improboru prosperitate prouocari, neq;. inuidiae zelo in eos commouearis: quom niam tanquam enum velociter arescet,& quemadmodu olera herbaru cito decident. Spera in Domino, &fac bonitate, dc inhabitabis terram o pasceris in diuixijs terrae .Quonia qui malignatur,exterminabuntur:sustinentes au Dominum ipsi haereditabunt terram. Et adhuc pu ir .anc sillum,& non erit peccata,r,x quaeres locum eius;&non inueniux. Issansuetiau tem haereditabunt terram,S delectabun i tur in multitudine pacis. id est,in'copia Omnium bonoru, quae nomine Pacis ab Hebretis significantur. Qi tua brachia

peccatorum conterentur, confirmat aut

183쪽

i untis snhabitabunt in secutu seculi super eam. Proprio,videlicet,haere, ditarioq; iure, quieta ac laeta conscientia. eam possidentes S incolentes, & diutis. sinae in ea commorantes. Similiter Deus . apud Habacuc: Ecce qui incredulus quit,hoc est,infidelis quilibet, Dei luce atque vera diuinitatis cognitione destitutus,Vera pietate atq;religioe priuat cotumax denique,&fastuosus,qualis est isteNa

buchodonosor,cuius tu tatopere,6Habacuc,impertu & fortitudine demiraris, is, inqua,no diutino tepore elatione volup taria fruet n5vita semper in bonis ducet, non eunde tenore iugiter ac rectitudinuit. Fsperitatis de felicitatis coseruabit. Ocxili enim sublimes hominis humiliati suu& incurvabis altitudo viroru:ut est apud Isaiam.Et in alio loco apud eunde: Incuruabitusis habitates in excelso, ciuitatu sublime humiliabiti humiliabit eam usq; ad terram,de saliet eam usq; ad puluerε

184쪽

t7' runt vitam meam,&mplurimasArun satque calamitates coniecerut Sic etia dc Habaciae: erit recta anima eius inseme i ,posuit,promon prosperabitur perpς vita eius, no semper secundis utetur

successibus. Dirigi quippe,in diuinis li-

-bris,prospera r i laetis euentibus fortunari. Vt in libro Machabaeorum primo dicitur de Iuda:Et directa est salus in m . nu eius. Et in Psalmis. Vir linguosus non dirigetur in terra: virum iniustum mala capient in intertru - C terum pro: rii incredulus s:Hebro habent, nomen generale, ac si dicas , Tenebrio, a verbo Hebraico 'sy, quod obscurari S contenebrari significat. Vt etiam testimonio est quod vertit Vulgatus interpres inNumeris: At illi c5 tenebrati ascenderunt in verticemontis . Et in Isaia:Tenebret S palpatio factς sunt super speluncas. Ergo,quicunque, cum cognouissent Deum , non sicut Deum glorificauerunt, aut gratias egerunt,sed euanti erui in cogitationib' suis,& obscuratum est inspiens cor eorum,hocverbo

185쪽

comprehendi, atque significari putauerim. De quibus in alio loco scribit Apostolus: Tenebris obscuratum habentes intellectum, alienati a vita Dei per ignorantiam' quae est in illis, propter c ci-tem cordis eorum : qui dcsperantes, semetipsos tradiderut impudicitiae,in op rationem immunditiς omnis, in auari tiam. i Auaritis porro & idololatriς ante alia insequentibus insimulat Nabuchodonosorem Deus. At tamen, etsi generale ac comune quod amodo silviiijs omni-biis Hebraicum vocabulum riter . intem pretes fere omnes specialiter interpretati,diuersis viiijs coaptar uni. Pagninus superbum exponit,trastulit enim: Ecce,viri superbi non est recta anima in eo: iustus autem fide sua vivet. Valabius antithesin hanc in hunc modum & sententiam componit: Qui animo recto non fuit,superbivit,& ex altat sese, utpote Nabuchodonbsor, qui victorijs insolescet, neque illarum gloriam ascribet Deo: at iustas erit humilis, & non arrogans, dc

ita vitret, pereunte eo qui rectus animo

186쪽

tentiam, Vates partem unam antithesos in priore particula, alteram in poste riore. In priore omisit: Et non vivet. In posteriore : Erit humilis & non arro .gans.Qubd si iii tegra esset contentio, ita

diceretur:.Qui incredulus est,non erit recta anima, ac proinde morieturriustus autem erit anima redha, ac proinde ex fide sua vivet.Haec Valabius. set vero Vulgatus litterpres vocena Hebraicam peculia-xiter rotulit ad incredulitatem: quoniam per Antithesin sequeretur: Iustus autem in

fissa uiuet: opposuit quippe incredula

fideli. Septuaginta seniores pro: Ecce qui incredulus est: verterunt: Si retraxerit se: quod Paulus scribens Hebraeis, in hunc sensum videtur exponere.Si iustus ex fide subtraxerit se a iustitia fidei,non placebit animae meae. Commutat enim Paulus eptuaginta interpretum editionis sentetias:quudq; illi verterunt: Si retraxerit se,non com placebit anima mea in eo: at iustus ex fide me aviuet.Paulus conuersis orationis periodis,sic refert: Iustus meus

M 3 ex fide

187쪽

ex fide vivet,qubd si subtraxerit se , nore

placebit animae meae. Quasi dicat Dominus adHabacuc:Quicunque a vera iustitia quae no aliude quam a recta in Seu fide,atque vcra pietate & charitate proficiscitur se subtraxerit,is sane non placabit animae meae.Vnde consequens est, ut vita eius neque recta neque foelix futura sit,qui bonorum omnium ac solidae talicitatis infensum habeat autorem. Solus

quippe ille beatam ex omni parte vitam deget, qui verae fidei ac religioni veram. atq; legitima iustitiam coniunget.Quod

autem Septuaginta proa,em,mici, dixerunt, Anima mea: N pro Fidelua, posuerunt: Fide mea: unius literulae fermuta

tione factum est legisse quippe videntur

Ud , atque, mWN,ubi nunc in codicibus Hebraeis legitur, Wm, atque a zN, Aut certe,quod mihi satis verisimile videtur, paraphrasti s tra tuleriit , Anima mea. Fide mea,vt ostenderent,unde anima rc trahentis se a iustitia, futura esset non recta:nemp quia anima Dei non compla, ceret in eo. O studeret etia quae esset fides iusti,

188쪽

qua illum viviturumasseuer et Habacucmenipe Dei fidem. Ne dubia . V tis sententia: Iustus infides viam ita idolorum cultores ad suam v*i psssent superstitionem si cum ipsa naturalemiustitiam,vt nonnulli philosophorum facere videbantur, coniungerent.

Ego verb sic existimo,integram antithesin esse,& Hebraicum vocabullan V, id est,tucifuga,aut tenebrio,cuilibet c6- muniter peccatori ac scelesto copetere, iustoq; apud nostru Vate opponi:&, Noesse recta anima in eo,verbo Vivet co trariari. Hebr i quippe Viuedi verbo,ae Sal-

. uti sanu,& incolume effereti solet, & pro tranquilla ac lςta viucdi ratione interduaccipiunt,in qua nihil desideretur,quod ad bene beateq;vivendu sit opus.Etenim .Vt ait quida:Mortis habet vices, lete cum trahitur vita genaitibus. Nuntius apud Sophoclamin Antigone sic ait: Nam nuta cui mentem voluptas recreat, Non vivere hercle existimo, ed mortuum. Viventis illum ferrenase imaginem. li 3ψο iura cadet perbasore

189쪽

siomnia hacpraesens voluptas condiat: Ego omnia hac ne umbra quidem fumiense

rim.

Eleganter etiam poeta Biblilitanus: At nostri bene computentur anni, Et quantum tetrica tulere febres, Aut languor grauis,aut mali dolores, insita meliore siparentum

Afantes sumus, is senes videmur. Metatem Priami Nestoris Longam qui putat esse, Martiane. Multum decipitins falliturg)2 Ion est Uuere ed valere, vita. Sic nonnunquam dc diuini Scriptores, vive dicunt, pro,imminentem alijs mortem,aut miserias 3ccalamitates effugiet.

Huiusmodi est illud : Custodite leges

meas atque iudicia: quae faciens homo, vivet in eis. Et illud quoque:Quicunque maserit in ciuitate hac, morietur gladio,& fame, & peste: qui aute profugerit ad Chaldaeos,vivet,&erit anima eius sospes& vitiens. Interdum etiam pro laetὸ atq; secure vitam degere,accipiunt, ut in Psal

190쪽

niis: QDhia egoin flagella paritus sum, d 3 ao

& doli,c meus in conspect u meo semperiqnimici autem mei vivunt,& confirmati si fit super me. Et in alio loco : Et vivet, & dabitur ei de auro Arabiae, &ador bunt de ipso semperitota die benedicentei.Sic etiam dc apud Habacuc: Iustus in fides uiueri positio est, pro, Miserias atque supplicia improbis & iniustis impe- dentia vitabit S effugiet:quin etiam pacatissima animi securitate, &laetissima mentis tranquillitate perfruetur. Curii

e contrario Furiae iniustoru metes exagitent,animus p culpa plenus,& semet timens. Per verbum igiturn ivgenerali ter, iniustum quemlibetintelligo 'meritoq; omnis peccator tenebrionisii bini- ne designatur, cum iuxta Philosophoruplacita, omnis peccans sit ignorans , &Qu a .el damnati ipsi fatentiiΘihinno,dicentes intra se:pbenitetitiam a sen

, lumen