D. Antonii Gueuarae Commentaria in Habacuc. Ad illustrissimum dominum D. Gasparem Quirogam S.R.E. cardinalem, archiepiscopum Toletanum, summum de fidei catholicae negotijs cognitorem

271쪽

notescat gloria Domini, hoc est, ut cognoscant homines, Deum cile sanctum,iust tim, omnipotentem,ut cognoscant,di'

uina prouidentia cuncta gubernari, neq; perpetuo Deum impiorum sceleribus c5 siluere: sed illa tandem animaduertere &ulcisci: replebitur terra, nempe Chaldςorum sanguinariorumq; huiusmodi hominu, qtiasi aquis supra marc intumescentibus valideq; fluctuatibus:aut e mari exudantibus,& regione aliqua operientibus

atq; demergentibus. Plurimas nanq; Vrbes a mari haustas,plurima quoque terras in totu mari permutatas,passim apud autores grauissimos inuenimus. Nam

es Pyrrham Antissam circa Mqotim Pontus abstulit, Elicentc Buram in sin Corinthio, quarum in alto vestigia, sua . etiam apparuisse tepestate, Plinius testatum reliquit.Quin in totum abstulit terras,& si Platoni credimus,quicquid contegit Atlanticum mare, olim insula fuit, Lybia simul & Asila maior. Pollea vero ingenti terrae motu, iugique diei unius & noctis illuuione factum est, ut terra dehiscens

272쪽

dehiscens uniuersos incolas absorberet, de A tantis insula sub vasto gurgite mergeretur.

Est autem usitatissimum diuinis vatibus,ciuitatum aut regnorum euersiones sub meta pilaora inundationis comminari,& hostium exercitus Sc impetus,inundantium aquarum vocabulo nuncupare. Propter hoc,inquit Isaias, Ecce Dominus adduce esuper eos aquas fluminis fortesd multas, regem Alsyrioru, S omne gloriam eius: S ascendet super omnes rilios eius, fluet super uniuersas ripas eius.Et in alio loco: Vae multitudo populorum multorum, Ut multitudo maris sonantis: S tumultus turbarum, sicut sonitus aquarum multarum. Sonabunt populi sicut sonitus aquarum inundantium. Et capite vigesimo octauo: Ecce validus 5 fortis Dominus, sicut impetus grandinis: turbo confringens , sicut impetus aquarum multarum inundantiu,S emissarum super terram spatiosam. Et ca pite trigesimo:Spiritus eius velut wrrcs inundans usque ad medium colli, ad perdendas

273쪽

das gentes in nihilum.Ieremias quoque ' Ecce, inquit, aquae ascendunt ab Aq.i- Itr. 7. a lone,dcerunt qua rrens inundans, &operient terram , lenitudinem eius, urbem &habitatores eius .Et quod hunc locum Habacuc consultb videtur exponere:idem Ieremias Babylonis ipsius ruinam praphice describes, sic inquit: Quom Ieriar. i. modo capta est Sesach,&comprehensa est inclyti uniuersae terrae Z quomodo fa- ista est in stuporem Babylon inter getest. Ascendit super Babylonem mare: multitudine fluctuum eius operta est . His igitur verbis Habacuc:

si in cognoscantgloriam Domini) quasi aqua

operientes mare. ratio redditur, atque modus praescribitiar, quibus laborabunt populi in ignem,Si gentes in nihilum lassabuntur. Nempe, quia ascendet super Ba bylonem mare,&multitudine fluctuum eius operietur. Quia replebitur terra Ire .so. . Chaldaeorum congregatione gentiu ma i. r. gnarum do terra Aquilonis, S regibus multis a finibus terrae : vox cortini quasim resoriabit, inquit Ieremias,& erunt,

274쪽

inquit Habacuc, quasi aquae operientes super mare. Nam Debraea sic habet ur nid est,Super mare. I mescentes,videlicet,& supra maris etesior attollentes sese, re infrementes, cum stridens Aquilone procella velum aduersa ferit, fluctusque a d sidera tollit. Cumque undique incumbunt simul, Repiuntquepeti m Moesursumsis, Aduersus ro Zeph 3r',sRorea Notus Sua quit mittunt tela, s infectistetum

Emoliuntur,turbo conuoluit mare.

Vento restatis astus, s ventus retro l Ectum reuolui non capisses mare. Replebitur ergo terra Chaldaeorum muttis atq; feris Medorum ac Persarum turbis, instar marinς tempestatis tumultuatibus Scinfrementibus. Axat, 'asi aqua operiente vra,vcl,iuxta mare:Na m,S uper dc supra,& Prope &Iuxta,significat. Vt sit: Operientes supra maris terminos,

&in conterminas terras eXundantes,

regiones finitimas submergentes. Verteretur porro aptissime in hunc modu: Quia replebitur terra dit cognoscat glo-

275쪽

riam Domini) quasi aquis operientibus

super, vel,iuxta mare. - ,

vis qui potu dat amicosuo, mittemfeduu,si inebriam,m aspiciat nuditatem eius. IN Hebraeo pro,Mittens*μumaelitur, IJnga nazz, Verbu verbnan Fel aliqua-do,leu venenum lignificat.Vt in Deuteronomio : Fel draconum vinum corum. Et in Psalmis: Venenum aspidiim subla- ias. bijs eorum. Aliquando significat Iram. aut Furorem. Vt in libro Iob : De fia- ob est. 1o. rore omnipotentis bibet. Et in Psalmis: Super me confirmatus est furor tuus. Est etiam quadoq;ἰ *Π Vter siue Lagena. Vt in Genesi:Tollens panem S utrem aquς, imposuit scapulae eius.Αc rursus: Climq; consumpta esset aqua in utre. At vero *Π , turbare est: S ΤΠ, lutum, siue cementum. Vt apud Isaiam: Nos vero lutum,&fictor noster tu. Et in Genesi: Bi- tu me pro cemento. Porro, Πῖο,& mittere,& iungere adhibere,& aggregare est: .ndo aute Subuertere & perdere, ad iugere

276쪽

&congregare significat. Ergo,quoniam Hebraicae voces polysemaei unt,interpre. tesvarij,dum alius aliam significationem praefert, varias in hunc locum interpretationes inuexerunt. Septuaginta seniores sic transferunt: Vae qui potat proximum suum subuersione turbida & inebrians, ut aspiciat in spellancis suis. Theodotio pro Subuersione turbida, diffusione tua, dixit. Fit enim in Hebrgo transitus atertia persona ad secundam. nta editio vertit: De subuersione insperata irς tuae. Targum:Vς propinanti socio suo, di eL fundenti in ira.Symmachus Et emittens absque iudicio furorem suum. Aquilla: De emissione furoris tui Nova editio:

Ve ei qui potum prςbet proximo suo qui

adhibes furorem tuum,ut inebites eum.

Hieronymius se .alibi translatum legisse scribit: Vς qui potum dat proximo suo amentiam' turbidam in & alibi:Turbinem volantem. Pagninus Rabinis consentiens vertit: tibi propinanti amicis tuis,iungenti utrem tuum, & etiam inebriando : ut aspicias nuditates eorum. Vatablus

277쪽

Vatablus verb: Vae ei qui potum praebet socij suis,tu admoues viretuum,& etiainebriasti eos.Rabbi David Iungeti viretuum:dixit.Rabbi Abraham: Vae propinanti amico,seii socio suo,calicem soporis,& inebriabis eos utre tuo. Tradunt autem Iudaei vigentile semper illis fuit, in locis scripturarum diffici lioribus ad fabulas statim conuerti Sedechiam regem Iuda a Nabuchodonosore rege Babilonis Antiochiae eXcaecatu a -

rijsq; modis irrisum in Babylonem isse perductum. Vbi clim quadam die Nabu .chodonosor coui vij festa celebraret,iussit ei dare potione,qua venter potatis solueret hirin fluxum. At subitb introductuante ora epulantium,compulsumq; vivetris, pollutu esse stercore. Ob id aute eius vocari amicum,qubd transato in Babylonem Ioachin, Sedechia praesecisset in regem Iudaeorum. Veruntamen nihil debet esse in fac rarum literarum expositione commentitijs fabellis loci

Sunt qui putent auxia prophetici sermonis sonu dc proprietatem, Nabuchos S donosori

278쪽

donosori hunc morem fuisse, in cςnis atque conuiuijs, quae ipse splendide cele- abat, reges illos,quibus victis pro se uis utebatur, ad immodicas potationes adigere seque eorum ludorum,quos conficere solet. ebrietas , otiosum ac laetum spectatorem praebere. Itaque hominum ignominia SC turpitudine magis qu- honestate & decore delectabatur : dc quos, vel pristinae dignitatis recordatione,tanquam amicos aut socios,regiaeque olim potestatis consortes, venerari oportuisset, reges & potentissimos quosque duces squod in superioribus praedixerat Hab. i. io. Deus I Iabacucό ipse ridiculos & scurras sibi proponebat, & illis intemperan ' tilis propinans, turpe ex eorum ignomi nia & dedecore spectaculum sibi parabat. Haec illi: veruntamen incerta sunt, etiam si Hebr os habeant autores. Illud' autem non contemnendae fidei scriptore sic stantumBabylonios in vinum praecipue, quaeque ebrietatis velut appendices . sunt, isse procliuiter effusos: eminaruitem conuiuia celebrantium, initio modestum

279쪽

destum compositumq; fuisse habitum:

mox tanquam mero incaluissent,summa exuere consuesse amicula, sensimq; puta dorem profanare.Postremb etiam eb adduci impudentiae , ut ima corporum reuelare non erubescerent. Neque solum

damnati in elicis pudoris prostibulas ista solitas perpetrare: imo uerb nobilissimae cuiu ue matronae decora haec habebantur. Apud Babylone porrb festuagi solitum,scribit Xenophon,in quo Babylon ij omnes uniuersam noctem biberent, lasciuis carminibus saltationibus indulgeret.Cuius occasione celebritatis,ὶ Cyro capta olim urbe, idetestatur libro septimo Cyripediae:Consentit*Herodotus in libro qui inscribiturClio: apertςq; narrat diuina Danielis historia. Huc igiis perditissimum Babylonioru more notare,videri poterat Habacuc, qui tum se amicos officiose conuiuijs excipere putarent, si illos, ebrietatis quoquc adhibitis irritamentis,ingestisq; venenis, in temulentia dc insaniam adusque nuditate inducerent.Antiquit is nanque bibendi

280쪽

Causa etiam venena confecta fuisse, Vibilius affirmat: alijs cicutam praesumentibus,ut vel morte bibere cogerentur, alijspumicis farinam, S quae referedo pudet docere. Ηbcq; est forsitan quod dixit Habacuc: emittam Venenum suum: Dinebriam. Veruntamen haec,& si certa sint, his quae sequuntur non satis co

haerent.

Ego,igitur, Hieronymo magis assentio, & haec per enigma atque metaphora dici autumo: Nabuchodonosor omnes inebria uerit calice furoris sui, cunctos lexpoliatos atque captiuos viderit, ibli qui quondam gloriosi fuerant, in ultimam ab eo seruitutem, extremamq; pauperiem ac nuditatem redacti sint. Diuinis quippe vatibus familiare admodum d frequens est , sub transatione Dius

aut calicis, afflictiones, calamitates, d caeriam nas, labores & onera designare:eo quod sicut vino status mentis euertitur, Vt neq; pes neque mens fatis suum officili faciat, sic afflictiones SI aegritudines quae bibuntur, ita concitant hominem,