D. Antonii Gueuarae Commentaria in Habacuc. Ad illustrissimum dominum D. Gasparem Quirogam S.R.E. cardinalem, archiepiscopum Toletanum, summum de fidei catholicae negotijs cognitorem

281쪽

vi omnibus viribus destituatur. Nana , ut ' , Cicerone utar autore,clim omniS pertur batio miseria est,tum carnificina est egritudo:lacerat, exest animum,planeq; con .

sicit. At hoc quide perspicuum est, tum aegritudinem existere , cum quid ita vi-1um sit,ut magnum quoddam malu adeo se & urgere videatur. Ergo, potum prae bere, aut calicem ministrare is dicitur, qui imminetia mala praenuntiat, minas- ue intentat. Vnde est vox Dei illa ad Ieremiam, dicentis: Sume caIicem vini furoris huius de manu mea, propinabis

de illo cunctis gentibus, ad quas ego mittam te. Aut propius calicem N potu prς-bet,qui afflictiones ipsas, damna dc cal mitates,perniciem ς exitium infligit Bibit porris, hauritq; poculum,qui inflictas ab alio plagas SI aerumnas sustinet, poenas lipsas killata mala perpetitur. Cibabo eos absynthio, &potabo eos felle . Minatur Dominus apud Ieremia. Et in alio loco:Potum dabo eis aquam fellis Et rursus: Bibent& turbabuntur, oc insanienta facie gladij,quem ego mitta inter eos.

282쪽

Caeterum propinasse multas calamitates omnibus circunuicinis gentibus Babylonem,Babyloniumq; regem,testatur Ie Ier. II. 7. remias,dicens: Calix aureus Babylon in manu Domini inebrians omnem terrae de vino eius biberunt gentes, Sc ideo c5- motae sunt.Vsus nanq; est Diis rege Babylonis tanquam calice, quo iram & furore ultionis suae caeteris nationibus propinaret: sic enim apud eundem Ieremia com-Ier. 2 . '. minatur: Ecce ego mittam & assumam uniuersas cognationes Aquilonis,aitDominus,&Nabuchodonosor regem Babylonis seruum meum:Wadducam eos super terra istam,&super habitatores eius,& super omnes nationes quae in circuita

illius sunt: & interficiam eos, dc ponam eos in stuporem & sibilum,&in solitu-- dines sempiternas. Verutamen, eo quod Nabuchodonosor non, ut Dei ministrindecuisset, moderate & humaniter vindi- . Cham exercuit:sed fel suum & furore im- . , a mittens quod significat Habacuc cru- . . deliter Sc ambitiose in reges magnos de

283쪽

bis agam, clim potestatem in Dei populucaeterasq; nationes accepisset, crudelitate dc superbia metas acceptae potestatis excessit: ideb ijs quae proxime recitauimus,idem Diis e vestigio subiugit apud Ieremia:Cum impleti fuerint septuaginta anni visitabo super rege Babylonis, &super gente illam,iniquitate eorum,&super terram Chaldaeorum:&pona illam in solitudines sempiternas. Quia seruierunt eis cum essent getes multae reges magni:& reddam eis secundu opera eorum, dc secundum facta manuum suaru. Quia sic dicit Diis exercituu Deus Israel: Sume calice furoris huius de manu mea:& propinabis de illo cunctis gentibus, ad quas ego mittam te. Et bibent,& turbabuntur,ic insanient a facie gladij,que ego mittam inter eos.Recensitis subinde plurimis , quibus Ieremias propinauit, nationibus, adiungit: Et omnibus regnis terrae, quae super faciem eius sunt: dc rex Sesach Haec est Babylon) bibet post eos . Ergo , quod aperte praemiserat IIabacuc dicens: Quia tu spoliasti gentes

284쪽

gentes multas , spoliabunt te omnes qui reliqui fuerint de populis: metaphorice repeti dum ait: Vae qui potum dat amico suo,mittens fel suum,&inebrians, ut aspiciat nuditatem eius:&quae sequutur.

Replitus es ignominia pro gloria. bibe tu qu qu ,s co pire:circundabit te calix dextera Domini, s vomitus ignominia super

gloriamtuam.

HIeronymus in tertia persona legit: Repletus est ignominia pro gloria:

ut subaudiatur, inquit, amicus proXi mus,siue consors regni,qui tuum 5 Nabuchodonosor,calicem bibit.Vnde quia inebriasti plurimos tu quoque bibe de calice Domini,& consopire:circundaberis supplicijs dexterae Domini,& cum ignominia vomitus tui omnia quae absorbueris,egeres, & de sublimi gloria ad ultima

deduceris mala. Haei enus Hieronymus. Pagninus autem sic transfert: Saturatus es potius eorum Ignominia,quam gloria, hoc est,Regum ac ducum a te captorum dede-

285쪽

dedecore, magis quam honestate delet iatus es:quos, vel eorum cXemplo humanarum vicissitudinum admonitus, benigne humaniter tractare debuisses, ut Craesum Cyrus. Hic, auditis quae Craesus eia Solone sibi dicta retulerat,se quoquc ho .d.a minem esse cognoscens,qui alium hominem, qui se inferior non fuisset opibus,viuum rogo traderet: veritus praeterea ob

id poenam, ac reputans, nihil esse rebus humanis stabile: & pyra iussit extingui,& solutum Croesum iuxta se admodum honorifice collocauit. Septuaginta interpretes in alium sensum verterunt: Saturitatem ignominiae de gloria bibe , &commouere: circundabit te calix dexterae Domini. His Nova editio consentit: Satiaberis & tu ignominia magis quam gloria: bibe &tu ut consopiaris,versabitur super te calix dexterat Domini, ignominiosus vomitus super gloriam tuam. Eodem autem bibere poculo,pro- uerbialiter olim usurpari consueuit. Plautus in Cassina: Vton ex eodem hoc poculo quo bibi biberet. Estq; eisdem affici

286쪽

incommodis, malisq; communibus obnoxium esse.Transsatu vela bibendi certaminibus,vel ab ijs qui metu ut venena. Cecidit Babylon magna,exclamat Ange

lus in Apocalypsi, Reddite illi sicut &ipsa reddidit vobis: & duplicate duplicia

secundum opera eius,in poculo quo miscuit, miscite illi duplum. Quod vero sequitur: B consepirem communiter ab expositoribus de Nabuchoi . donosoris amentia declaratur:que Deus belluinam vitam ab hominum societate remotum degere, de communit sensudeturbatu meritas poenas luere, coegit. At ego, si priuatum aliquod facinus his verbis significat Habacuc , libentius de Dan.f. r. Balsasaris Babylonici regis nece, & de magnifica illa compotatione &c5uiuio

interpretarer, in quo temulentus praecepit,vi afferrentur vasa aurea & argentea, quae asportauerat eius avus Nabuchodono r de templo quod fuit in Hierusalem: ut biberent in eis rex Sc optimates. eius xore'; eius S 5cubinae. NapropDsο.I.3o. terea nocte eade interfectus est Baliasar

287쪽

rex Chaldaeus: vit satur Daniel: eius,

necem Ieremias soporen &somniis cm- Icr. piternum Vocauit. In calore eorum,dicit IT. Dominus,pona potus ru,&inebriabo eos, ut sopiantur,&dormiant somnu sempiternum,S non consurgant. Haec sunt: in suis conuiuijs incalescet vino, ut temulenti calices ac potus exposcant, quibus aeterno mortis somno consopiantur. Rursus' i eo de capite:Inebriabo principes eius&sapientes eiu S,S duce Seius, .d magistratus eius,& fortes eius: & dormient somnusempiternit,& no expergis, Centur,ait rex, Dias eXercitu uno mc eius. Habacuc vero no duntaxat aduersus Nabuchodonosorsed maxime contra Balsa farem eius nepotem vaticinatus est: neq;

enim ille,sed iste, regno spoliatus & priuatus est,aut violeta morte cos opitus interijt.Veruntam e hoc etia potu generalia

ter ignominias&calamitates significari, quae mox subsequutur, indicare videtur: Addit enim Vates Greundabit te calix dextera Domini, s vomitus ignomini uper glorian tua.Prior huius periodi pars,passi ue

288쪽

legitur apud IIebraeos, Ut Noua quoque, vertit editio. Versabitur, inquit, super te, calix dexterς Domini. Quod ad imu vG que fundum exhauriendum illi esse calicem insinuat. Calix nanque clim exhauritur,semicirculum super exhaurientem describit. Hispane dicimus: Empinar otrast ornas et vaso. Ididem est igitur apud Habacuc: Circuniabute, aut, Circundabitur in te,Vel,super te, Calix dextera Domis. Ii.i7. ni: quod apud Isaiam: Usque ad fundum

calicis soporis bibisti,& potasti usque ad

foeces.Et apud Ezechielem: Calicem sor is tuq bibes profundum & latum: eris in derisum & stubsannationem, qu ς cst capacissima. Ebrietate Si dolore replebe-- rismatice moeroris tristitit,calice sororis tuae Sah ari .Et bibes illum ,& epotabis usque ad foeces,& fragmenta ei us deuorabis. Magnam ergo copiam atq; Vim

vindictς & animaduersionis haec indicant. Theophylactus vero ad antiquum compotationis more retulit:quo in symposijs cyathus ad omnes compotores circunferebatur: visit Prophetae verborum

289쪽

intelligentia Iam alia regna de caliccdiuinae indignationis potarunt, reliquum

est, ut tu nouissimus usque ad fundu exhaurias: siquidem propinationis circulo

perfecto, ad te usque etiam tandem peruenit. Hoc autem vel inuitus feres: nam

Dextera Dei,qua nihil potest esse poten- .etius, tibi propinabit. Huic sententiae suffragatur illud Ieremiae: Et rex Sesach bi- δεα

bet post eos, id est ,circulum compotationis concludet, ac 'ces exhauriet. Ergo, Circundabit te calix dextera Domini eunde ipsum morem referre videtur, quem illud apud Ieremiam in Threnis:Gaude& me. .M. laetare filia Edom, quae habitas in terra 'Isis: ad te quoque perueniet calix , inebriaberis, atque nudaberis. His confinia canit David, cum ait: Nolite extollere in altum cornu vestrum: nolitc loqui aduersus Deum iniquitatem. Quia neque ab Oriente, neque ab Occidente, neq; a desertis m5tibus, subaudi, erit confugium: quonia Deus iudex est. Hunc humiliat,& hunc exaltat: quia calix in manu SO mini vini meri plenus in isto. Et inclina-

290쪽

. uit ex hoc in hoc et veruntamen fi x eius n5 est exinanita: bibet omnes peccatores terrς.At quonia huc Dauidis locu nullus adhuc,quos viderim,expositoru, satis perspexisse & explanasse videtur,operae- pretium me fecisse putabo, si obiter, verboru eius exactam ratione, atq; adeo sensum Prophetae simul ostendero. Notare igitur oportet, pro dictione, Meri, in Hebr o haberi 'on: quod verbum, Rubescere,aut turbare significat. Unde quidam pro,Vini meri, vini turbidi,aut tu bulenti,reddiderunt. Pagninus trastulit: Vinum rubuit.Huic consonat Valabius,

dc etia Campeiis in paraphrasi Psalmor sic inquies:Habet em mus in manu pincula, in quo pula ire rubet vinu,sed cui plurimu est 'cis admistu. Ex hoc porriget mera cupijs,fqcem vero noxia ex ugere,imb epotare coget impios Omnes,qua tumuis degant in terra multi Hςc Capensis. Qui tame in textu,Septuaginta interpretibus suffragatur, qui, Rubens vinu, meracu esse, intellexerui nulla aqua, Videlicet,dilutu, nulla mistione decolora

tum.