D. Antonii Gueuarae Commentaria in Habacuc. Ad illustrissimum dominum D. Gasparem Quirogam S.R.E. cardinalem, archiepiscopum Toletanum, summum de fidei catholicae negotijs cognitorem

341쪽

ambulauero in medio tribullationis, vivificabis me Orat igitur Habacuc Dominum, ut populum sibi peculiare e med ijs calamitatibus Chaldaeorum eripiat, &quem talis hactenus beneficijs affecerit, cuiq; ut artifices solent,quasi absolutissise 'mo manuum suarum operi,& suum nomen inscripserit, S notam atque stigma circuncisioni sinu serit, Chaldaeorum saeuitia interire, aut cum Chaldaeis pariter in Babylone a Medis ac Persis excindi, extirparique penitus, non patiatur. Neq; patieris, quae tua est benignitas, addit Propheta: sed In medio annorum notum facies, quod Cum iratus fueris misericordia r cordaberis. In medio infaustissimi illius teporis, cum ineluctabile imminebit exi-

ira tua cotinere clementiam tuana . Hoc

ipsum ut pro certo habeam,praeterita beneficia, populo tuo loco scelerum puni- tionis reposita, persuadent. Etenim, Pro iniquitate Huic enim omnia quae sequun-3. 7. tur referri arbitror pro infidelitate ac Y idotium, tunc utique palam facies, te nunquam misericordiae obliuisci, neque in

342쪽

Erecb. ia. adololatria, qua in AEgypto abominatio-T.3- .hes is idola AEgyptiora coluertit, ut testa .cur Ezechiel: pro infidelitam atque murivit ratione, quibus post tot ac tanta in AE'ypto conspecta miracula,&Deo ipsi Exρ I- difidebant, &legatis eius Moysii S Aaroidentidem obmurmurabant, dicentes. Exo. 1 δεο Videat Dominus & iudicet, quoniam foetere fecistis odorem nostrum coram Pliaraone seruis eius, praebuistis ei gladium,ut occideret nos. Ac rursus: Cum appropinquasset Pharao, leuantes filij Israel oculos suos, videruntq; AEgyptios post se: & timuerut valde, clamauerutq;

ad Dominum, & dixerunt ad Moysen: Forssitan n5 erant sepulchra in 'gypto,

ideo tulisti nos, ut moreremur in solitudine: quid hoc facere voluisti, ut educe- . reS nos ex AEgyptoὶ None iste est sermo, quem loquebamur ad te in AEgy pto, dicentes: Recede a nobis,ut serviamus

gyptijst Deniquetro iniquitate, qua fili j Israel post conspecta maris rubri prodigia, murmuraverunt contra Moysen ad Exst. 7I. 24 aquas Mar.a. Pro iniquitate,qua in deser

343쪽

to Sin murmuravit omnis cogregatio G liotaim Israel contra Movsen Aason, dicentes:Vtinam mortui essemus permanum Domini in terra AEgypti,quando sedebamus super ollas carniu, & comedebamus pane in saturitate: cur induxistis nos in desertu istud, ut occideretis omne multitudinem fame Ad extremum, pro iniquitate,qua iurgati sunt contra 'sen in Raphidim, dicetes: Cur fecisti nos exire de Agypto,ut occideres nos, dc libberos nost ros,ac iumenta sitii Pro his o

innibus iniquitatibus, inquit Habacu pro quibus non solum puniri sed penitus

aboleri meruerant: no tantum Dominus

condigna non intulit supplicia,verum illis gloriose & amice se prodidit & ostensedit in monte Sinai:atq; de coelo,ut inquit Moyses, fecit eos Dominus audire voce suam,ut doceret eos: S in terra ostendit illis ignem suum maximum, & audierutverba illius de medio ignis: quia dilexit patres se os, & elegit semen eorum post eos. Id ipsum sequitur apud Habacuc, dum subiungici:

344쪽

. y Deus ab c untro veniet sinctus de monte Tharan. Semper. Operuit caelos gloria eius, s laudis eius plena e t

C V M Moyses accepturus legem

ascendisset in montem Sinai, ecce inquit Exodus caeperunt audiri tonitrua, ac micare fulgura, & nubes densissima operire montem,clangorque buccinae vehementius perstrepebat: Totus autem mons Sinai fumabat: eb quod descendisset Dominus Deus super eum in igne, 6c ascenderet fumus ex eo, quasi de fornace: eratque omnis mons terribilis. Et sonitus buccinae paulatim crescebat in maius, prolixius tendebatur: Moyses loquebatur, dc Deus respondebat ei, audiente populo. Et habitauit gloria Domini sit per Sinai, tegens illum nube sex diebus : septi mo autem die voca liticum de medio caliginis . Ergi autem species gloriae L Domini,

345쪽

Domini, quasi ignis ardens sit per verticem montis in conspectu filiorum Israel.

Haec Exodus . Porro autem, Deum non

subitb se Moysi ostendisse in mole Sinai:

verum sensim atque morate, instar 5'olis CXorientis,emergens e montibus Seir dc

Pharan,in verticem Sinai aduentasse: & Canticum Deborae &Barac,& Moysis benedictio testantur. Ait enim Deborae Domine,cum exires de Seir, transires Per regionesEdom,terra mota est,c limac nubes distillauerunt aquis. Assontes fluxerunt a facie Domini,& Sinai a facie Domini Dei Israel Vbi notare oportet, Hebreta ad verbum habere: Cum incederes ex agro Ed5,1 ei,de agro Edo. Eadem enim litera,O,praeponitur dictioni Seir,& diistioni Agro,in hunc modum,. Declarat autem Debora, usitatissima Hebrςis verborum repetitione: Seir, de quo dixerat, montem esse regionis E- dona. quod plurimis diuinae Scripturae locis fit manifestum . . Habitauit, ait Genesis, Esau ini monte Scir, ipseoest Um. 3c. s. Edom, . Vnde Septuaginta verterunt:

346쪽

Cum transires tu ex agro Edom. Describit ergb Debora Deu visibili specie procedentem ex Idumaea, & tendentem in montem Sinai. At Moyses,non solum Seir, sed meminit etiam&montis Pharan, ait enim: Dominus de Sinai venit,&i. de Seir ortus est nobis: apparuit de mole

Pharan, & cum eo sanctorum millia. In dextera eius ignea lex. l Dilexit populos, omnes sancti in manu illius sunt: Δ qui appropinquant pedibus eius , accipient de doctrina illius. Legem praecepit nobis Moyses haereditate multitudinis Iacob. Erit apud rectissimum rex , congregatis principibus populi cum tribubus Israel Hactenus Deuteronomium. Vbi pro, In

dextera eius ignea lex: Hebraeis est, A dextera eius ignis lex eis.Sunt autem qui dictionem,Ignis, in nominandi casu statuentes,existiment, Deum principis habitu & specie apparuisse,inultis Angelo rum agminibus stipatum, dc tanquam satellitio circumseptum: ad cuius dextera illorum aliqui& legem in tablilis exaratam,&ignem,aut facem ignea tenerenta. Legem

347쪽

Legem quidem ad doccndum ac dirige- dum populum: ignem verbin punitione

transgrestarum legis. Imperfecta nanq; Rem. 8.Ilex vetus in timore data est: vi Paulus notauit . Chaldaeus paraphrastes sic vertit:

Legem scriptam dextera eius dedit nobis de medio ignis. At alis, igneam legem vodari putant,quod purget, exurat, quodq; omne per igne Excoquitur vitium, atq; exundat inutilis humor, ut ait quidam . Alij verb arbitrantur, Deum legis tabulas in manu habuisse ignis fulgore micates,& veluti spledoris radios eminus eiaculantes. Hinc metiam ab Habacuc Cornua nuncupari censueruntdivi Moyses ex simili causa Cornutus ab Scriptura Voca .luta ob flammarum nimirum pyramida- 1s.lem dc tortuosam,cornuum instar, figuram. Pro eo aute quod in vulgata editione legimus:Et erit apud rectissimum rex: Hebraei habent: Et fuit in rectissimo rex. autem, Ut ego puto,haec IMoysis ver borum sententia: Dominus apparuit nobis de Sinai, exortus de montibus Seir &Pharan,multis Angelorum millibus co-

348쪽

mitatus, ignea ferens lege: etenim dilexit Γήμ . . c. prae caeteris getib'Israelitas,&oes illoruT- sanctos sub cita Diae tutela suscepisti, tibiq; a lacia sit appropinquas eiS, tantoq; ,- T illos Heles honore atq; dignitate,Vtetia

illis eloquia tua credideris. Na Moyses a

te tradita Iege nobis tulit, qua uniueritu

populus Israel primogenitus tuus, taqua animi ac naoru hqreditatem acciperet: sbsuti terra Chan aa corporis haereditate na erat accepturus. ae lex rectissime regere atque dirigere maiores ac minores populi aptissima fuit: uniuersis nempe qua - . , , lis atque: iusta cosi si cns. Haec ipsam et bo neficia diuina in memoriam reuocat Habacuc,dum ait: Teus ab Mustro veniet sanctus de monte Pharan: dc quae sequutur. Verbum enim, Veniet, reliqua omnia futuri temporis. verba,quae ab hoc versu usque ad duodecimu versum occurrunt, pro Prςteritis accipere oportet,phrasilinguM Hebraicae admodum familiari: quae promiscue in narratione eadem, dc prae teritis utitur futuris. Vt apud Isaiam: Isa. 26. Quia incuruauit habitates in excelso Sici a

349쪽

em habet Hebriza ciuitatsi sublime humiliabit: hunt iliabit ea usq; ad terra, detrahet ea usq; ad puluersii Primu verbu, In- l curuauit, est in ptaeterito: at posteriora uni futuri teporis. Ita igitur&Habacuc

praeteritis futura commiscet. sit it lIllud porro siletio ptereundu no est,pro Ab oro, Hebr is cise, Id n . idest, De Thema. Cς teruna Thema homo esse ipsi'm5tis S regionis Seir S Idium ccae apertissime declarat seremias,cainquit: Ad Idu- maea: Haec dicit Das exercituit:Nunquid kr. 4ς. . n5 vltra est sapietia in Themat Et in eode I . 49. 2o. Capite Proptereaaudite cosilivmi,quod inijt de Edo,St cogitationes eius,quas cbgitauit de habitatoribus Thema. Familiatrissima quippe diuinis scriptorit,' epana- .phora ide repetit,&Thema atq; Edo eadeesse regione ostedit. Attame,qm Idumqa, cuius m 5s erat Seir,Chanan ςa ab Austro terminabat: ut apparet ex eo quod dicitur in libro Iostie: Cepit Iosue omne terram montana meridianaria, terramq;

Gessen, Sc planitiem, dc occidentale plagam, molemq; Israes,&campestria eius:

350쪽

Zc partem montis quae ascendit Scir, sq; Baal-gad per planitie Libani subter mo-Ios Iz. 7. tem Hermon. Et in alio loco: Hi sunt reges terrae,quos pcussit Iosue Sc siiij Israel trans Iordanem ad Occidentalem plaga Iordanis) a Paal gad in campo Libani, usque ad montem, cuius pars ascendit in Seir. Describitur enim uniuersa Chananaea, atque coesuditur duobus terminis: Seir videlicet ad Austrum,Libano autem ad Aquilone .. Quia igitur Chananaea mons Seir ad Austrum finiebat, factum inde est', ut nomen Theman pro Austro caeperit usurpari Chananaeam incolentibus. ut sunt nonnulla Ventorum nomina a regionibus,a quibus spirant, mutuata: cuiusmodi sunt Lybs,di Iapix. Sunt qui velint, Austrum vocari Themani idest, dextrum: quoniam aspicientibus nobis Orientem, Auster dexterae adsistat.jEst enim Hebraeis dextera & dexter: vn-ς - de Beniamin, idest, filius dextrae, a patre vocatus est. Hinc est,quod Hieronymus

pro eo quod legimus in Psalmis: Aqui-Ul- η i lone &Mare tu creasti: ubi Hebraea pro

Mare