장음표시 사용
61쪽
qua agentes & taces, deuorante impio iustiorem se 3 Et facies homines quasi pisces maris Sc quasi reptile non habens principem Z Neque vero difficile
fuerit, liqc verba superioribus coaptare: veruntamen indignum esse arbitror, a sacrarum literarum dignitate atque autoritate alienum prorsus Zc abhorrens existimo: si diuinorum verborum eXpositores, non tam quod ab Spuritu sancto Vnoquoq; loco dictatum est , quam quq in unumquenque codicem, qui ad manum. sit per incuriam vel audaciami repserit, indiscriminatim observent icinterpretentur . Clim tamen Tridentina Synodo decretum &statutum fuerit, vili cipsa vetus &vulgata editio quam emendatissimὸ imprimatur. Quod utiq;
nunqua assequemur,nuquam cotinget, nisi diuinorv. voluminum scriptores interpretes, exacto iudicio &pensiculata inuestigatione,veram sacrorum Ver borum lectionem, & vernaculas ac nati-uas sentcti as,ex probatissimis ac cmedatisi imis exuplaribus habere studuerint. D ab Et
62쪽
Et factum est iudicium contradictio potentior.
inciari se ac consumi, dixerat Habacuc:quod nihil fere in populo Dei,
praeter iniquitatem & laborem , prae clam iniustitiam videret. ocunque pergeret, haec tantum haberet obuiam, in haec passim incideret: eo quod Vndique ac publice grassarentur. His adiungit: rixam ac contentionem ad summuni deuenisse, stetisseque in praecipiti: Verbum enim M*b, a quo dedistitur Ι - braica vox, quae Latine transfertur Potentior, subleuare & exaltare significat. Ergo verborum Propheta: eadem quae& Poetae sententia est Nil erit ulterius quod nostris mors' addat sterita eadem cupientfacienta minores. Omne inpraecipiti vitiumstetit. Vel,masuetis ac mitibus hominibus depressis &abiectis,contentiosos & initi-rios extolli atque dominari, conqueritur Habacuc: dum enim mansueti ac sedati viri facile cedunt,rixosi & turbulenti re
63쪽
rum publicarum potiuntur, dc tyranni- idem in illos exercent. Vt autem Prophetae verba commodi is intelligantur, scire oportet: nomen, apud Latinum interpretem, plures habere significationes, iuxta varia Hebraicae linguet vocabula, pro quibus omnibus haec una vox in vulgata editione poni consueuit. andoque enim vocabulum Hebraicum P , hoc nomine Iudicium commutatiat, ut est: apud Iob : Causa tua quasi Iob.36.i7.
impij iudicata est,causam iudiciumq; recipies . Sqpissime ponitur pro dictione ea:*, ut in Deuteronomio: Maledictus qui peruertit iudicium. Et in hoc ipso Propheta ubi versu sequenti legimus:
Propterea egreditur iudicium peruersum.Attamen in hoc,quem eXponimus,
loco,pro, icio,in Hebraeo est a ',quod proprie iudicij anteriorem partem & ini tium nempe litigiu & litigantium con-
certationem importat. Vnde Deutero- Peut. i7.8nom ij capite decimo septimo, ubi legimus:Si difficile&ambiguum apud te iis dictum esse prospexeris inter sanguinem dc san-
64쪽
dc sanguine,causam &causam,lepram& non lepram,&iudicum inter portas tuas videris verba variari. Hebraei legunt:Verba litigiorum seu litium, id est, litigantium in portis tuis. Est enim in Hebraeo
plurale,nesam. Hinc ad rixam &iurgium transfertur, etiam si causa coram iudice C . 33.7. non agatur:qualis facta est rixa inter pastores gregum Abram dc Lot. Hoc enim vocabulo nuncupatur in Hebrςo, quod, etiam Iurgium mox vertit Latinus interpres. Subdit etenim Abram: Ne quaeso sit iurgiu inter me & te. Septuaginta Verterunt Pugna. Hςcea designificationis vis N 34. i. & notatio illaru dictionuest:Iudica D mine nocentes me. Id est, Domine susci- pe pro me rixa,qua malevoli parat aduersum me. Et illud: Surge Domine, iudica causam tua. Et illud etia apertissime apud IeremianiMTropterea adhuc iudici' contenda vobiscu, ait D sis, &cu filijs vestris disceptabo. In Hebraeo nanque pro Iudicio
contendam Vnictim est v crbum id c stultigabo,disceptabo,contendam. Sed
hactenus delu dicio dixisse sufficiat.
65쪽
Eiusdem significationis est, Contradictio , ponitur siqui dena in Hebraeo D n:
quae Vox , quoniam deducitur a verbo litem, rixam, iurgium & contentio
nem significat. Nam ubi legimus in Prouerbijs: Vir iracudus prouocat rixas. Et ibi quoq;: Homo peruersus vel ut habet I .ic.18 Hebr a:Delator&susurro9 suscitat lite. Sed & ibi: Eij ce derisore,& exibit cu eo Trou.22.is iurgiu. pro Rixa, pro Lite,pihIurgio, in
Hebr o habetur,n z. Eande ergo rem ac sentctia,qua uis alio vocabulo,repetitHabacuc,siunt etenim repetitiones isti affectu plen , & ob id in Scriptura creberri- in od aute dixit Hilarius:Non solita
est diuinaScriptura res eas de geminis elocutionib' iterare:sic intelligo: Sacros autores no nude tatu per tautologia repetere:sed,vel cusentetiae,vel salte affectus augmento,uel maiore elucidatione,vel expressius,ut Oecu menius fecisse Paulu aD firmat. Deplorat igitur & conqueritur Habacuc, iuriosos ac vitiligatores, quique sola prauitate contentione quςrunt, extolli, sc in republica Iudaeoru , caeteris
66쪽
omnibus imperitare: piorum atque iustorum facultates S bona,nunc Vt,nunc fraude S calliditate corradere, denique aut arte aut violentia honores ac magi, stratus populi regimen inuadentes, rerum omnium summa S reipublicς gubern atione potiri. Et quoniam, Ut praecepit Plato, necesse est,malam anima male imperare atre curare:
Propter hoc lacerata est lex, Nnonperuemlnsque ad finem iudicium: quia impius praeualet aduersusiunium, propterea egreditur iudicium temersum. OVoniam ambitiosi, inquit Propheta, &litigiosi rempublicam administrant,atq; magist ratus S honores inciuitate,deniq; iurisdicudi potestate indipiscuntur. id eb leges lacerati; stini, vel quod verbu Hebraicum δ' , proprius significat, remissae ac relaxatae. Vnde consequens fit, ut iudicia debitum ac destinatu finem non assequatur. Est aute in hoc
67쪽
Crhoc loco pro, Iudicium, usπο ,quae Vox veri ae legitimi iudicis officium&munus complectitiir: rectumq; , & ex iure ac te gibus iudicium prolatum comprehedit. judicia vero omnia,ut inquit Cicero,aut distrahendarum controuersiarum, aut puniedorum maleficiorum causa reperta sunt: legitima vero di iusta tunc erutiudicia, si ius suum unicuiq; tribuerint, si bonos honore, malos autem supplicijs a Tecerint, si demum iustum ab iniusto,b'n um a malo, scientia, non opinione secreuerint Iudiciu quippe, ut docet Aristoteles, iusti atq; iniusti diiudicatio est: Magistratus , iusti gium Propu'
gnator & custos. Legum nanque pro prium munus hoc est,cuncta ex rationis praescripto moderari, mortalium vitam
dirige re,quidq; aequum,quidq; iniquum
sit,iudices atq; magistratus docere. Mandatum,ait Sapiens, lucernacs ,&lex lux, via vitς increpatio disciplinς. His sane amotis & extinctis , iudicium contenebrescat,oportet: amist avia,aberret iudex, necesse est.Non secunda legem scriptam iudi-
68쪽
iudicare, sed secundum iudicantis arbitrium statuere, quanquam permisit Plato,at merito Aristoteles periculosum eo se duxit. Sunt utique leges amussis regula iudiciorum: his relegatis SI amandatis, vel certe relaxatis atque distortis, iudicium a rectitudine deflectet:legibuς& iudicijs eneistis, concidat respublica necessum est. Demosthenes quippe ciuitatis animam leges esse dicebat, ut enim exanime corpus procumbit, sintiliter ciuitas, si leges abfuerint, non consistit.
brio habetur , ides , Insceu Ium,vel In aeternum. ae vox sicut in oratione
affirmativa significat Semper, vel Perpetuo, ut est illud : Usquequo Domi ne obliuisceris me in finem . Et illud quoque: Laborabit in aeternum, S vivet adhuc in finem . Sic in oratione negativa significat Nunquam. Cuius modi est illud o Auertit faciem suam, ne videat in finem , id est , ne unquam,
69쪽
Vel, Vt nunquam consideret. Et illud 2 . s. etiam: Quoniam non in finem obliuio erit pauperis. Hoc est: 'niam nunquam Deus pauperis obliuiscetur. Ergo Prophetae nostri sensus is est:Propter hoc, quod in republica Iudaeorum iuris atque legum tutela, iudiciorumque potestas, ad iniquos Sc iniurios ciues , ad raptores & litigiosos deuoluta est, euenit, ut dilaniatis & amandatis legibus nunquam verum ac legitimum iudicium proferatur . De vero quippe legitimo iudicio loquitur Habacuc, quodque omnibus suis partibus integruam. ab blutum existat, anima quam ex Demosthene legem esse di ximus ) informetur . Etenim , ut ho
mo mortuus, Aristotele autore, quan
quam figurae formam habeat ean dem, tamen homo simpliciter non est, sed Homo mortuus esse dicitur : Sic etiam iudicium , iustitia aequitate destitutum , non utique iudicium Ve- re est: sed iudicium peruersum vel a nostro quoque Propheta nuncupatur.
70쪽
od enim adiungit: si uia impius praeualet aduersus iugum, propterea egreditur iudi cium peruersum. Superioris sententiae repetitio est , dc eorumquς inuolutius dixerat explicatio. Declarat siquidem Habactic per Rixam S Contentione potentiores effectas, impios & improbos intellexisse, qui,probis ac iustis repulsis ciui-bris, potentiam & magistratum fuerint adepti. Declarat itidem, nunquam peruenire iudicium: quoniam semper egredi. tur iudicium peruersum. Porro operς pretium annotare est , in Hebrgo pro , Praevalet, esse verbum q u o iuvalla ro decim a n dare significat. Dictio autem, pro qua transtulit Aduersus editio vulgata:articulus quoque est,
plerunque accusat illo deseruiens. Itaque commodissime ex Hebraeo verteretur:
Quia impius vallat aut circudat iustum. Caeterlim in Diuina Scriptura,qui alium tuendum ac defendedum suscepit,illum vallare atq; circundare perhibetur. Nu- quid Iob frustra timet Deumlinquit Saran. Nonne tu vallasti eum, ac domum eius