장음표시 사용
121쪽
dum assumit, et cerevisiam vel vinum acidum insuperbibit. Ista mistura, quae loco aliquo tepido posita facile fermentationem subit, in ipso intestinorum canale non sermentat. At ubi infirmus aliquis talio devoravit, alius et alius in intestinis oritur processus; humores enim in testini , subigendae materiei impares, sermentationem non eX toto avertunt. Producitur magna interdum acidi co Pia, et spiritus vel intestinum cum molestia distendit, vel
Neque ignorari oportet, in quibusdam Corporibus concoctionem parvo subinde irritamento turbari. Qui ex
empli gratia equitationi parum adsueti post Cibum equum
ConsCendunt, et tolutim incedunt, hi, praesertim si ole-Tum Varia genera ederunt, vinumque vel cerevisiam biberunt, protinus fermentationem acidam summe molestam' ire ventriculo persentiscunt; quae tamen vix oritur, si post cibum vel quiescunt vel ambulant. Hisce corporibus, succussatura irritamentum est alionum et insuetum, quo intestina affecta, materiei rite subigendae fers imparia , hanc a fermentatione aCida vindicare nequeunt.
At in dysenteria, quae tanto tamque violento irritamento Oeconomiam internam turbat, humores ad subigendam esCam idonei vix secernuntur, unde materia ingesta alium Prorsus mutationem Putitur ac in Corpore
Si tanta oeconomiae intestinae gauderemus perspicientia , ut in omnibus morbis humorum alienitates secundum chemicae artis regulas desinire possemus; sacile esset dictu, quaenam esculenta in aliquo morbo vel nocerent vel com
122쪽
ducerent. Sed quamquam maximorum Virorum, quachemino animali incumbunt s0lertiam dissimulare animus mihi non est, vix tamen disti tendum, istam artem a perseC-tione longe distare, tantumque inde nondum in medicinam Tedundare fructum, quam neoterici quidam temere sibi Persuadent. Quid ρ elementane in vivi corporis humoribus esse possunt, quae artificis catino vel vase retorto Cogi nequeant, quae tamen mutua assinitate notis aliis elementis iuncta, discessu suo integram misturam alterent, ut misturae, qualis in corpore vivo vel sortasse ipsam et viva exstiterat, omnino dissimilis stat ρ In hac rerum Caligine consultius videtur experientiam solam sequi, et .
Curiosa observatione eruere, quaenam esculenta aegris
conducant, quibusque laedamur. In universum pro Comperto habeo, omnia pomorum
genera aegris nan Xime nocere. In secunda quidem vale:
m Peut en ore e tre considere que comme dos essais preti minoires propres u en faire sentir I impori ance. M st'me des connois-Sances ollimiques elo. Tom. X.) Et postquam Varia circa suceum Pan creati cum experimenta allegavit, talis pronuntiat, D cest auros te iane analyse nou velle et importante a Dire quρ celle dedi, ce liquide encore si peia connia , et copendant si in letessant lir, eonnat ire potir tu physique animale et Ja medecine. - Cum vero neque suoci gastrici neque pancreatici naturam rite exploratam habeantus , multum prosecto abest , ut digestionis processum explicare valeamus. Succorum aut 'in illorum morbosae ulte-
nationes ealiginosa nocte utique Premuntur.
123쪽
mentescentem non sine incommodo serunt; oritur enim ventris in statio vel alvi fluxus. Quid vero accidet, si in testinorum canali admodum irritabili et aegroto talia in geruntur Θ Nonne eadem incommoda et quidem multo graviora ac in sanis p Oportet id saltem accipias, nisi contendere velis, ipsa dysenteria, intestinorum Canalem robo
rari, et ad subigendam materiem crudam sermentosten ' tem reddi aptiorem, quod tamen sanae rationi sere Contrarium Videtur. Omnia olera et legumina, quamquam non aeque no- Civa, nihilo tamen minus proscribenda sunt; sermentationeni enim subeunt, unde spiritus et acrimonia aliena. Talis quoque esca Corpus parum alit; nam reserata in testini constrictione, integra et indigesta frusta, perinde ac in laevitate intestinorum descendunt. Cum ergo iactura emolumentum .longe Praeponderet, tutius videtur in dysenteria neque olera neque legumina esse.
Hic locorum maxima incolarum pars, Panessi nigrum furfureum ingente vorant .quantitate. Pessimum me tu dice est alimentum , quod homines tantum Operarii, qua
les sunt subri qui gravem serri massam longo procudunt die, vel qui lignatione vitam sibi reperiunt, Vel qui vel
laturam faciunt, aliave corpora duro A ercitata labore mediocriter ferunt. Quisquis vero vitam sedentariam d. -
) Idem observavit Degnor, inquit enim pag. 37; a qui'
husdam lientericorum more cibus, potus, medicamenta, omni que iugesta, cruda non mutata eiiciebantur.
124쪽
git, vel cuius intestinorum canalis minus firmus, a tali esca abstineto. Nostris regionibus ii, quorum facultates medioCres, Cum aegrotant, iusculum sibi ex tali pano furfureo et Cerevisia, vel lacte post butyrum residuo, sy-rupoque vulgari atro dulcatum parari curant. Talis vero pulticula in sermentationem prona, vel alvi fluorem au get , vel intestina spiritu distondens tormina tacit. Non
sine magna tamen opera, absurdum ferculum, quod pris- corum medicorum ConSilio in morem venerat, relegavi.
Melius omnino est in dysenteria victu antimali uti. Cum vero quod supra monui) carnes fere indigestae de
cendant , tutius est iusCula ex Carne aegris dare. Inter populum Consuevit, iuSCulum ex VerVecina e Xtollere, nescio tamen rationem; ex bubula plurimis sapore iucundius, et idcirco praeserendum Videtur. At unum idemque quotidie esse non omnes iuvat, melius est iuscula modo ex bubula, modo ex vervecina, vel vitulina' vh l gallinacea parare; neque alienum est O Zam vel hordeum decortica tiam .idiicere, et pulvere nuCismoschatae Condire : hoc PaCto aegri neque alimentis one Tantur, neque fame pereunt. SuCCum citri iusculo mis Cere alienum est; omnia enim aCida uocent, et si eo de ieCtiones quoque non augentur, tormina tamen exaSperantur , Subinde vero ambo taedia reCrudescunt.
Quod siquis dicat: iuscula ex Carne , Perinde BC Bli menta vegetabilia in intestinis infirmis mutationem pati Mutur, et quidem multo Peiorem, nam Putredini sunt
125쪽
obnoxia ; respondeo: cum in hac re ad solam experientiam provocaverim, sufficiat profiteri, me ex iusculorum
esu, nunquam in Commodum aliquod observasse. Iuru lenta eX carne, non aeque Celeriter putredinem subeunt,no fermentationem vegetabilia. In dysenteria praeterea qualem ego saltem vidi) maior subest in aciditat in quam in putredinem proclivitas, neque ego primus id animad-
Verti, varii potius schiptores huic observationi ad tipulantur. Ultimo dysenteriae stadio dum in angusto res est, Rivus cadaverosa quidem profluit, imo Cutis exhalatio putridum spargit odorem , talis autem humorum Corruptio a fatiscente vi vitali prosecta, nequidem alimentis et medicamentis acidis corrigitur. In dysenteria Cliviensi, . hisce notis obortis, tam acida vegetabilia quam ipsum sulphuris propinavi ; frustra tamen, neque ullum aliud emolumentum inde observavi, nisi quod aeger mille ex Cruciabatur tormentis. ) At acida primo stadio data, putredinem ne praecavebunt ρ - Talis quidem ratiocina tio artifices haud paucos seduxit; perpensa tamen dysen
teriae natura evanescit fere nebula. Irritatio intestino rum praecipuum est nostri morbi momentum, unde reli liquae passiones originem trahunt. Humorum vero Corruptio ab infirmitate virium vitalium pender, haec vel avehementia vel diuturnitato vel singulari et occulta irri tationis ventralis natura. Quodsi . ergo pruno morbi stadio tam cibi quam medicamenta dantur, quae irritati
126쪽
nem ventralem augent, Vires vitales adhuc breviori spatio Consumentur. ' Postremo potus quoque ratio habenda est. Hic locorum inter populum consuevit cosseatn crebrius bibere, neque tunc quidem abstinere, Cum aegrotant. Cosseae voro sorbitio in secunda valetudine navum movet, qua propter prudent us videtur, in adversa ab ea interdicere. Theae infusum damnosum non est, imo multi aegri aliis potionibus id praeserunt. Nulla quoque est potio, quae
aeque longum tempus uno tenore citra fastidium assumi Possit. Tum neque alvum solvit, neque Corpus excitat, sed cutis evaporationem blande promovet: virtutes Certe laudabiles, quae theam aegris concedere hortantur. Decoctum quoque hordei decorti Cati, vel avenae, vel alius Cremor Conducit. Veruntamen olim talis potus sit admodum insipidus, asgri facile eum fastidiunt. Oportet dehinc condimentum adiicere , qualis est nux moschata, Cinnamomuna, vel cortex Citri, ut ista resipiat. At potulentum tale viscosum' quibusdam corporibus est insen Sum , quae saltem acido sunt obnoxia, non diu sine in Commodo, eo utuntur. Consultius ergo est, aliquando intercapedinem facere , et theae infusum dare, vel in eius ViCem 'quam cum lacte remixtam. Vinum aegris pleriimque nocet. Sunt quidem clari in arte viri, qui aliter Sentiant; salva tamen horum auC-
') Hane ob causam Qua tu in on macto. yrno. inquit, rei- istienda acida mineralia, cum dolor abdominis iis assumtus in-
127쪽
toritate confiteor, me nunquam Vinum cum aliquo frustudedisse, sed contra . non mediocre damnum inde obser vasse. Vina praesertim MOSellana et Rhenana, tam do lores quam deiectiones augent; Galli Ca rubra quamquam non aeque noCiva, nihilo tamen minus varia et quidem similia aegris creant taedia . )
Ultima adhuc lus aliquoties instantibus negris, par vam vini quantitatem Concessi: notis nimirum obortis, quae evidentem nuntiabant sanationem ; negrorum enim periculo experimentum facere nefas) veruntamen resuSCitatas inde intestinorum turbas sere semper obserVRVi. Neque magna eruditione vel ingenuitate opus fuit obser vatori , utpote ipsi aegri varias ex vino molestias sentien tes, sua sponte abstinuere. De industria interdum no Civa concupiscentibus cmodo ne sint in praecipiti) con cedo, ut demum suo incommodo ' persciant, me vanae parum inhaerens theoricto , talia tantum prae Cipere , quae casta obsignaverit experientia. Hac Solum via in nostro oppido eo perveni, ut aegri Curate praecepta mea Se
De Cerovisia non est quod multum disseram ; pauci enim aegrotantes ea delectantur. Ubi vero aliquis eam ConcupisCat, tutum est recente probe sermentata uti,
) ZAnmermann omnia vina et spiritum damnat. Dimner Vinum Mosellanum et Rhenanum laudut generosiora vero sortia et spirituosa , austera et adstringentia aegris fuisse nociva assirmat.
argens Journa' der praei. Hi iniri de von Hii soland Tom. VII.) memoriae tradidit vinum generosum in statu debilitatis, aegris fuisse sospitale.
128쪽
neque quotidie eam bibere, sed interdum. ') Cerevi
sia, quam veterem vocant et magni faciunt nostri inco lae , admodum est nociva; non mediocrem enim spiritus et aceti copiam continet. Postremo Cavendum, ne aeger Potum frigidum capiat, intestina enim frigore male assi Ciuntur. In universum sudoris ratio habenda est, ut Potus tepidus, nunc calido, nunc egelido sit Propior. Magnam quoque Copiam una vice ingurgitare alienum; venter enim distenditur, unde nova molestia: singula Vicemodicam dare quantitatem abunde est.
Quando faeces coacte descendunt, cibi cupiditas et somnus quietus redit; convalescentiae stadium adest. Qua ratione ipsa pronitas intestinorum in motus abnormes opto sit delenda , modo exposui, et in quamplurimis ampliori non opus est medicaminum apparatu. Cunia vero subinde reperiuntur, quorum intestinus canalis infirmus; prudentis est medici alia hoc stadio adhibere pharmaCa. Sunt, qui protinus ad corticem Peruvianum tanquamnd sacram ancoram Confugiant; ego autem nunquam mngnum inde observavi omolumentum. Omnia amara et ad- F. IIo mann de dysenteria anno 16 26 observata inquit m sicivi potus frigidus noxam inferebat insignem, ita praesertim
cerevisia, utut calida fuerit, maiores anxietates et dolores ae,aeerbiora in abdomine excitabat tormina. F. Geach contra nullum nocivum cerevisiae es etiam observa
129쪽
stringentia non nisi summa cum cautela adhiberi possunt, quippe quae motus irregulares denuo resuscitent. Primo quidem , ad rnoranda intestina conducunt aromata quaOprincipio amaro sere carent, qualis est nux moschata et cinnamomum I deinde paulatim transitus hst faciendus ad aromat, amara, inter quae merito Cortex Winteranus extollitur. Hicce tamen cortex, quem subinde ad sistendum alvi fluorem chronicum, vel ad eundum scopum in sobribus nervicis optimo cum successu dedi, post dysen teriam interdum alvum movet. HOC Casu tutum est Protinus quantitatem minuere, et guttas aliquot tinctu ructopii adiicere. Ubi dehinc animadvertitur, intestina illud phaina acum citra incommodum ferre, alia amara, in auxilium vocari possunt, quale est extractum Gentianactvel Quassiae, habita tamen semper ratione irritabilitatis intestinorum. Amara, Parva quantitate, et Cum guttis aliquot tincturae opii remixta ConduCunt, magna vero quantitate nocent, quia alvum movent. Neque sussicit magnae horum Pharmacorum quantitati, maiorem quo que opii iungere ; hoc pacto alVus quidem non movetur, sed nogri nullum tamen fructum inde percipiunt; cibi cupiditas non augetur, sed minuitur, imo sensus placidus sanitatis sere evanescit: quapropter Consultius est, absti nere ab omni vehemente medicina. Etsi generalia prae cepta circa medicamentorum dandas quantitates proponi nequeunt, sensus tamen ingratus, qui assumtam medici nam roborantem insequitur, quantitatem minuere suadet; oon enim de turbandis sed de sedandis intestinis agitur.
130쪽
Eadem quoque est observatio de Cortice peruviano. Ubi aliquis hunc ad roborandum corpus adhibere volit,
Caute circumspiciat, an intestina eum citra in Commodum serant. Pulvis est alienus, melius decoetum vel extraC- tum Cum aromate et guttis aliquot tincturae opii remix tum. In augenda quantitate suspenso Oportet gradu pro
Omnia tamen ista de corporibus tanatum infirmis dicta
sunto. Quam plurima hisce medicamentis non egent, Sed solo opto perfecte sanari possunt: ego saltem maXimum numerum opto, et praesertim observando quantitatis tem Peramentum Perse Cte Sanavi. Apta vero diaeta omnibus necessaria, Cuius cardo videtur, paulatim ad pristinam et suetam vitae rationem transire. Qui revalescentes, subito aeti frigido se exponunt , facile dolores artuum, tussim aliaque mala Contra hunt ; cutis enim, Continua sudatione et lecti tepore irri tabilis, subitanea aeris frigidi impulsione vehementer assi- Citur. Non de uerunt, qui ista taedia materiae dysen teriCae non susticienter eversae imputaverint; alii rheumatismi ex intestinis ad artus migrationem observare sibi persuaserunt. Ubi talia figmenta, Cum modestia quadam Proponuntur, benevolo ea accipiamus animo, ubi vero cum arrogantia nobis obtruduntur, merito ridentur. Rheu malismi, tusses, aliaque mala, quae interdum dysenteriam seCuta sunt, maiori duntaXat cum verisimilitudine, ex irritabilitate Cutis, Continua sudatione Contracta explicantur ad illa Proindo evitanda non opus