Libellus de dysenteria

151쪽

intolerabilis evadit. Tunc quidem praesentissimum estuu Xilium, . oleum tepidum in Ventrem ex inseriore parte indere, ut scilicet Stercus lubricet, eiusque descensum Promoveat. Deiectione facta, tenesmus plerumque sit multo tolerabilior. Deinde quoque optum non amplius propivare debet medicus, ut demum , si quae sit adhuc intestini superioris in motum deorsum Versus nimia Pro csivitas, haso non ex toto deleatur, sed ei aliquod augmentum Concedatur. HaC scilicet adversaria actione insuperiore canalis parte, actionis nimietas in inferiore moderatur. Postea oportet tincturum opii cum cremore mixtam uno indere, ut tenesmus dupliciter, sed ante scilicet iniectione et ad veriuria intestini canalis actione exstinguatur. )

Mictus dissicilis est vulgatissima dysenteriae accidentia. oritur nervorum Consensu ex intestinorum irritatione. Non solum vesica hac ratione assicitur sed ipsi renes, quod inde patet, quia lotium parca admodum quantitate ad vesicam desertur, et hanc non distendit, etsi aeger toto die non minxit. Plurimos Crebra mingendi necessitas non Vexat, ubi Vero mingunt, magna cum dissicultato

) Zimmermann ad moderandum tenesmum tincturam Rhei similiaque laudat, bibique persuadet ista pharmaca everrendo acrimoniam residuam tenesmo mederi. Ex mea vero sententia laxantia mitiora, quiae Prausertim intestina tenuia affetunt, facta illic irritatione adversMi-, irritavonein io 4ω ore cai. Us PMis co-

152쪽

cantenta diuretica incassum adhibentur, et supervacua sunt, quia tranquillata intestinorum irritatione, ista passio

sponte ev3 nescit. Omne Vero pharmaCum mictuale, quod motum intestinorum deorsum versus ut get, non SO-lum supervacuum sed detrimentosum est. Urinae in vesica retentionem raro observavi, plerumque enim imposito

imo ventri malagmate aliquo Calido , urina profluit. Sύ- mel tantum gravem ischiariam in sene vitii, cuius historiam anno 1796 in discriptione luis Clivi ensis narravi. Inlioc viro sanata sere dysenteria, die octavo urinae retentio orta est. Chirurgus Catheterem adhibuit, et magnam lolii quantitatem extraxit. Postero vero die denuo uri

nae retentio et quidem pertinacissima orta est. Omnibus modicamentis internis et editernis frustra adhibitis, et oborta magna Vesi Cne distentione Cum summo cruciatu tantuque sistulae Constrictione, ut habilis Chirurgus catheteris immissionem crebrius, interpositis longioribus ac brevioribus intervallis, tentaverit; ad ipsam VeSicae Perfora tionem tanquam ad ultimum auxilium Confugere Consti

tui. Interea denuo adhuc me Cum singulum CirCumstan μ) Matthaei de urinae dissicultate . inquit, ost weun derm DurchfMi geli oben , die Seli merxen uud der Stuli lawang gestitit Waren , bliel, dioses lastige Symptoto , mit deii daber rithrendenD Unor intingen in dor Urinabsonderung , mit Stu ianweiser Ver- D in inderung nc,oli Q ochen lang et ursi L. Istuc nunquum observavi. In testinorum turbis persecte sana

iis , urinae dissicultas semper evanes it. Si vero in intestinis , tantum irritationis relinquitur, quantum Ininimum est, urinae secretio quoque manet impedita. An inde h3drops ex do seu turia, quem alii scriptores observaSse eo utendunt λ

153쪽

etiam computans, pollinem lycopodii quem priscorum tem porum medici pro egregio diu retico habuerunt, et cuius viri ites perillustris Huselaiid modo in memoriam nobis reduxerat, adhibeo; parva tamen fuit fausti eventus ex

spectatio. Duas pollinis drachmas syrupo subactas Cum unciis sex aquae misceo, et aegro Singula hora unum Cochlear propino. Mane hanc me de Cinam dederam, et post meridiem fistulae constri Ctio Cessa it, et urina magno Cum aegri levamine ingente Copia profluxit. Sequentibus diebus aeger aliquoties ischuriae accessus animadvertens

eadem medicina illud taedium protinus fugavit.

Non dubito sore aliquos, qui de schola Sylvit me esse

credant. Ρarum tamen interesse videtur, utrum in curandis morbis, Clarum aliquem nostri aevi virum an sit

periorum sequamur; siquidem Priscis quoque temporibus ingeniosi artifices inclaruere , qui naturam potissimum ob servantes, experientiae Purae, therapeutiCes superstruxere dogmata; atque si in eo allucinati sunt, quod ista dogmata pro universalibus et perpetuis interdum habuerunt, vix eis id sucCensere Convenit, quoniam nostri aevi me dici, qui ipsam sapientiam prositentur, in hoc potissimum orrore devios maiores religioSe sequuntur. Quotidiana experientia docet, aciditatem canalis in testni a singulari nervorum irritatione pendere. Crebro mulieres alioquin huic taedio parum o noxiae, dum ute-Tum gerunt, molestissimam in ventriculo persentiscunt aci ditatem , quam remediis idoneis moderare et temporaliter

154쪽

deloro, vix autem omni adhibito auxilio eo pervenire possumus, ut ipsa ventriculi in aciditatem proclivitas ex stinguatur. Nonnullae , ubi ad graviditatis medium per veniunt, sponte a tali taedio liberantur. Aliae primis graviditatis mensibus ab a Cido sunt immunes, elapso autem dimidio graviditatis spatio, hanc molestiam patiuntur,

quae quidem ad partum usque tenet, ita, ut quanquam parturientes adhuC BCidum vomant, excreto tamen foetu omnis molestia extemplo evanesCat. Novi iuvenem, qui gravem tristitiam et luctum passus, tantam acidi talem in intestinis Contraxit, ut fluxus alvi pertinacissimus oriretur, qui adhibitis remediis parum idoneis in laevitatoni intestinorum transiret. Tandem re mediis acidum absorbentibus et roborantibus ad secundam pervenit valetudinem. Commotio quoque Corporis insueta, tanquam' irritamentum alienum in intestina operatur, et acido ansam praebet. Si exempli gratia aliquis curru non suspenso per viam lapidosam , Vel equo duro su CCus saturae parum adsuetus vehitur, acidum facile in ventri Culo Contrahit. Omnes istae observationes vulgares lucide docent, irritatione norvorum singulari, aCidum in intes tinis generari. Si itaque acrimoniam acidam subinde in

nostro morbo observasse Contendimus, istam tamen acri

Intestinorum irritabilitas in singulis corporibus multum dissert, necesso itaque est, potentiae alicuius impulsione,

mi Iler oper. omn. p. I. pag. 343 inquit, D causa Prox ma rcetr eqt succus adeo Boris , corrosivus , et imprimis astidus,m in intestina rodens , hinc abradens et denique excorians. ἀ

155쪽

in singulis alium et alium procreari effectum, neque mirandum, ipsa irritatione dysenterica, in quibusdam Corporibus aciditatem vel generari vel saltem augeri. At cum istam acrimoniam pro causa dysenteriae non habeamus, oritur quaestio, utrum in Curanda lue eius ratio sit habenda; quod ego quidem teneo. Uti enimaCrimonia acida in sanis caeteroquin corporibus, intestina irritat, ut vel vomitus, vel tormina, vel di arrhoea oriatur: sic intestina aegrota et summe irritabilia graviorem inde noxam concipient; est enim talis acrimonia irrita mentum alienum nervisque inimicum, et parum interest, utrum forinsecus sit ingestum an intrinSecus natum. Verum quidem est, RCrimoniae generationem tranquillando nervorum irritationem et mutando eorum tonum posse impediri; quae vero adest acidi Copia, eo non deletur. Interdum, ubi intestina adhuc firmitate aliqua pollent, eorumque irritabilitas maxima non est, praesens acidi copia, praesertim si sorinsecus est ingesta, et nova eius generatio praecaVetur , Citra incommodum excernitur. Hoc modo curatio, nulla habita acrimoniae ratione fieri po- tost. Qui vero ex felici harum curationum successu te mere Cogit, in qualicunque Casu supervacuum imo ridiculosum esse, materiam irritantem respi Cere, is certe es lucinatur; siquidem ille ego, etsi multoties dysenteriam, nulla habita acrimoniae ratione quanquam quaedam notae

aei ditatem primarum viarum observavit, qua Praesente optum incassum adhiberi testatur.

156쪽

pertus sum, in quibusdam corporibus irritationem intesti norum neque Opio neque aliis sedantibus posse tranquil lari, sed talia deposcere medicamina, quae Chemica assinitate , aCidum absorbeant. In intestinis infirmis et magna irritabilitato laborantibus, ista acrimonia, vel irritatione dysente rica creata , vel sorinsecus ingesta , et dysenterica irritatione multiplicata , maiorem intestinis Creat turbationem , quam ipsa initialis dysente rica irritatio; quod indopatet, quia deleto acido , irritatio intestinorum sub oculis nostris tantum minuitur, ut, qUBm modo optum nequidem moderare potuerit, nunc omnino tranquillet. Acrimonia vero acida vel in ventriculo nascitur, vel

in intestinis. Primum facile dignoscitur, quoniam in gesta

vomitu reiecta non solum acidum resipiunt, sed tanta' in terdum acrimonia SCatent, Ut ipsos dentes obtundant. In-tordum vomitias han C aCrimoniam Pro sun Causa ngnos Cit , et non nisi assumtis remediis absorbentibus sistitur.

Snt lixivium vel conchae praeparatae iuvant. Prima vi Ceplerumque reiiciuntur, deinde VentriCulus ea retinet, vel saltem adiecta postea calce Iismuthi vel opto, protinus a motu irregulari desinit. Aes ditas in tostinorum dissicilior est cognitu et Curatu. Interdum sorinsecus ost ingesta, quod CognosCitur ex Circumstantia praeterita recordabili. Si exempli gratia ali quis Cerevisiam vel vinum acidum affatim bibit, et dein de protinus in dysentoriam incidit, acidum certe in in testinis abundat. Nam in secunda valetudine talia quidem sine incommodo seruntur, si Vero post potum a Ci dum intestina a mesu regulari recedunt, ingesta vel im-

157쪽

per Cte, Vel omnino non subiguntur, unde acrimonidi aliena et intestinorum turbamentum. In te idum aegri in secunda valetudine acido fuerunt obnoxii, quod indo animadvertitur, si vina acida, quale est Rhenanum et Mosellanum, Vuria eis Croaverunt incommodn, aestum sCili cet ventriculi, vol pustulas in lingua, vel Θolores ventris, vel suorem ', si poma acida non citra in Commodum RS sumsere, demum si in secunda valetudine pharmaCa acida, qualis ipsi tartariis depuratus, vel tamari nitorum seu Ctus, minima etiam quantitato alvum eis movere. Ubi id sciscitando Cognoscitur, aciditatis oritur suspicio. Praesentes Vero notae sunt: dolor Continnus in ventre, Vel TOdens, vel urens, vel pulsu osus, qui opto non moderatur Sed subinde exacerbatur, pituita descendens Alba vel Cruenta, cum materia Coloris herba Cei Contorta. Hoc proinde Casu sal lixiviti in hali usi natium carbonicum) praesentissimum est remedium. Parum tamen iuvat huiusce salis grana aliquot dare , Curationis potius Cardo est, praesentem aCldi copiam brevissimo subigere spatio, quod vero fieri ne

quit, nisi salis lixivit ingesta quantitas acidum quodam modo aequet. Plerumque intra diem noctemque unciam dimidiam , vel urgente necessitate integram aqua solutam propino. Sub initio dysenteriae Clivi ensis anni 1796 experienta id me docuit. Ad puellam nempe vocor , quas 'magnam acidi copiam in intestinis fovet. Torminibus violentis veXatur, deiectiori os sunt mucosae coloris herbaCei, et optum ad leniendos dolores nequicquam propino. ECCelego omnia me Cum Computans, ex deiectione viridi, ex torminibus ipso opto non sedatis sed exasperatis, temera iudico , dysenteriam esse biliosam , et tutum mihi vi lotur

158쪽

materiam hiliosam tartaro depurato evacu Ars, in qu Λ CΠ- ratione Zimmermannum potissimum seCutus sum. Sed quae mala Crux me agitaverat equitem sequi ρ - Me dicina vix ad intestina delata, tanta si tam violenta incendit tormina, ut aegra protinus opem meam efflagitet. Ego accepta obnunCiatione, extemplo ad eam ad Volo, quiritantem, pandantem ac volutantem invenio, et

quid mihi in bis angustiis faciendum dubius haereo. In cidit interea in memoriam, quantum priscorum aliqui circa aciditatem intestinorum fabulati sint, quantique pulveres suos absorbentes habuerint. Unciam proinde unam Natri Carbonici aqua soluti per intervalla propino, ita. ut integra portio intra diem noctemque Consumatur. Neque me poenituit consilii, tormina enim brevi a vehementia re misere , et Consumta secunda Natri uncia, deiectiones fuere sterCorosae flavae, et tormina fere nulla. Morbus hac ratione. domitus, saCile ideinde opto paruit. Eadem lue hanc observationem Casus aliqui obfirmaverunt. Se quentibus vero morbis popularibus quibus intersui, dysenteriam Curiosius examinando Comperiit, acidum 'non solum primo morbi stadio vehementes In Cendere dolores, sed in secundo quoquo, desCendente stercore liquido, magnum perfectae sanationis esse Obstaculum.

Quando quo dato opto , constrictio intestini crassi post liquot dies remittit, et neque mucus neque Cruor In plius descendunt, sed stercus tenerrimum. Continuatavoro opii adhibitio , ad minuendum deiectionum numerum nihil proficit. Hoc casu subinde acrimonia acida, intestina ad motum deorsum Versus stimulat. Cognoscitur ex

159쪽

sensu urente vel rodente in ventre: interdum aegri acidum ructant, vel stercus est coloris 'viridis et cineret, coloribus tamen his non inter se diduCtis sed mixtis. Interdum, sed raro stet Cus Cinereum descendere vidi. Hoc quidem stadio sul lixivium acidum delet, timendum tamen, ne sal aliquod modium mutua assinitate productum, denuo alvum movent; aptius saltem est, aliam eligere substantiam, quae mutun asinitate acido iuncto, vi alvum Purgante omnino careat. Conchas proinde praeparatas negris optimo cum successu dedi, et hac ratione perti nacissimos alvi fluores sanavi.

hunc librum sectandii in novi simam odition m in Germ. linguam Anno 177 et tran latum legens video Pr nget e re tam in astiditatε ventriculi dedisse.

r, und des massi gen Gebra uelis ei nos guten VI ein eria ubi halte. DIstue facile est dictu , utrum autem verum Sit, nescio. In archivo medico , quod edit excellentissimus Horri , epito men inu ni sing ilaris tractatus , cui titulus ; expύrienees nou velles stir Ies proprieses do I Aleali volatii suor . par My. Martinet euro de Soulaines prδs Bar-sur-Aiahe , a Paris 178o. Auctor dysenteriam a I ali volatili Anatam eqse reser t. Credit nempe, a rimoniam acidam huiusce morbi fuisse causam. - Quantitas profecto acrimoniae oportet magna non fuerit , quia duodecim vel quindecim tantum guttae ad eam subigendam requirebantur. Ista observationes mihi sabulosae videnti r

160쪽

Tali vostris diebus in assectibus spasticis praesentissa rnum aDxilium praestitisse aetatum legimus, et experimenta Galvanica nos doCuerunt, istam materiam singulari virtute ipsum solidum vivum assicere; quapropter dubium

mihi visum est, utrum in istis casibus, ubi ope hali vel

Natri vehementos intestinorum turbas sedaveram , ista pharmaca dolondo acidum, an directe sedando nervos auxilium attulissent. Postquam Butem Comperiai, Conchas praeparatas eundem praestare esseCtum, primum ac cipere non dubitavi. Praeterea si hali vel Natrum se dando nervos auxilium attulisset; in omnibus, vel saltem in quam plurimis Casibus, eundem laudatum esseCti m praestare deberet. Non semel vero , Sed multoties in dysen toria ad componendas intestinorum turbas ex acia o non pro Ctas incassum adhibui, et persuasissimum proinde mihi est, istam substantiam delendo potissimum acrimoniam acidam irritationi intestinorum moderari. De Conchis praeparatis ultima adhuc lue praesentissi mrim observavi nuxilium. Memini inter alios viri, quitertia die neque nata Cum neque Cruorem Amplius, sed Stρrcus tenerrimum deiiceret. Deiectionum vero torminosarum numerum deinde non minuere Potui, quan tr imopium larga satis quantitate ei propinabam. Singula me Cum Computans, acrimoniam irritnntem in intestinis sus picatus sum , et Conc harum praeparatarum unciam inte-

In aliis intestinorum spasmis non vero in dys teria in Deque opto immixto neque sali lixivio soli cedentibus ; ex liis

remedii; alternatim adhibitis maximam observasse utilitatem xὐ- eordor. In his vero casibus aci, iam non erat inaulpandum.