장음표시 사용
141쪽
vioribus intervallis propinetur, cum coactum, longioribus, qualiter Capite quarto uberius id explanavi.
Si autoni medicus grassante dysenteria, magno aegro rum numero opem fert, omnes sane multoties de die vi sitare nequit. Facile quidem est, aegris educatione sormatis medicamentorii ui essectum exponere, cautelaSque necessarias indicare, ne vomitus incidat, eisque nequidem periclitantibus, talique proinde taedioso auxilio non egentibus Supervacuam creet molestiam. In Conditae vero plebitalia explanare parum iuvat. Si tuli homini lingula hora
unum Cochlear Capere praecipis, te intelliget. Si vero de pharmacorum effectu , de notis quibusdam quae oriri possent, de assumendae medicinae intercapbdine disserere velles, vel nihil de hac disputationo comprehenderet, v. lte tamquam ignarum et in arte Iubaus eXPertum Contem
neret; quapropter prudentius eξt multa verba non facere. Tali modo autem citra necessitatem interdum oritur vomitus. Si aliquis quatrat, quibusnam auxiliis talis super-VaCuus vomitus Componi possit, respondeo: optimum auxilium est, nihil moliri, sua sponte enim desinit. Omnia medicamenta protinus reiiciuntue, et eχterna in Cassum is quoque adhibentur. Fortasse alvi ductio ventriculum tranquillaret, sed vesanum prorsus eSset Consilium, iucunditatis causa alvum clystere solli Citare, quam comprimere totius est Curationis cardo. Ploruinque amici deCum bentis, oborto Vomitu pessima quaecunque timentes, non sine anxietate opem medici implorant: eo tamen terreri
non convenit. Saepenumero talem exasperationem Ob-
nuntianti, tranquillo vultu spopondi, aegrum nequidem
142쪽
ulla medicina egere, vomitumque sua sponte esse cessa turum. Obstupuit quidem nuntius, sed Heinde vomitu sua sponte evanescente, tam aegrotus quam adstantes pro maximo et expertissimo me habuerunt urtissice.
In universum tormina' ventris mediocria et toleranda observavi, quod vero medendi potissimum rationi adscribendum puto. Si fortasse Rheum, salia media similiaquo pharmaca aegris dedissem, maiorem quoque CruCiatum essent passi; siquidem priscis lane temporibus huc per verso auxilio tanta tormina orta sunt, ut aegri non Citra eiulatum ea ferre potuerint, quae res in hunc usque diem adhuc sermo est inter populum. Non dissiteor autem, moibum suapte natura esse tormentuosum, praesertim cum per aliquod tempus tenuit; quod subinde in pauperum casis notavi, ubi alteri auxilium serendo, alterum omne auxilium respuentem observare licet.
Saepenumero morbus primo etiam obortu magnis si stipatus doloribus, sed utplurimum ad eos compescendos singulari non opus est medicina. Plorumque aegri, RC- cedente medico, vel arenam Cnlidam, vel lanae hapsum, aliave promta ventri imposuerunt. Ubi dolores non sunt vehementissimi, laudo tale auxilium, gnarus nimirum, optum hoC Casu omnem absolvere numerum. Sin Vero vehementiores urgent, optimum est, furfures cum aquaealida commixtos et in linteum ConieCtos superimponere.
Oportet autem huius malagmatis habere duas portiones, quarum altera Supra prunam sit posita, altera ventri in
143쪽
cubet, quo haec cum refrixerit renovari possit. Hac rE-tione, dato simul opto, sudor erumpit, et tormina remittunt. At ubi pertinaciora sunt, oportet ventrem linimento volatili crebrius inungere, pannumque laneum hoc lini monto illitum superimponere. Sin vero et hoc auxilium parum prosicit, tutissimum est cantharidas adhibere, largumque emplastrum loco dolenti adplicare. Raro tu
Etsi instituti nocui ratio non postulat aliorum medicorum eurationes examinare et trutinaru : non possum tamen , quin hoc loco unqm observatorum discrepantiam curiosius examinem. Fuerunt, qui dicerent, medicamenta alvum Iaxanda ad sedanda tormina eommode adhiberi : alii eontra dolores inde exasperari proposuerunt ; quid λ quod ipsa bruta multitudo a laxantibus multoties a medicorum tribu publice collaudatis, propter ipsam tormi num exasperatio item ea te abstinet. Undo i ta diserepantia λ Mea sententia circa hane rem est fere talis. Torminum ratio . praesertim primo morbi stadio, est duplex ; vel irritatio iii testinorum lmotu huiusce organi deorsum Versus se exserit, Vel motu prorsus abnormi, ita ut intestina nunc hic nunc illic eonstringantur, nunc. sursum nune deorsum moveantur, horum autem motuumeertus non sit tenor. Ubi primum locum habet, ubi motus deo sum versus excedens tam in intestino tenui quam in crasso se exserit, et dolores ex ipso hoe motu deorsum versus violento oriuntur 7 purgantia etiam mitiora augendo hunc motum toro nam ultum exasperant. Ubi vero insequens irritationis forma obse vatur, ad est, ubi motus deorsum versus est sere nullus , sed intestina tenuia vario et abnormi modo distorquentur, dolores qui plerumquΨ hoc casu sunt ad modiam violenti. in non a vehementia irritatio: iis sed ub ipsa forma irritationis pendΡnt. In gestis purgantibus intestina ad motum deorsum versus stimulantiar, hunratione irritationis forma mutatur, et dolores a forma potius quam ab intonso ne irritationis pendentes evident r m n Dintur. Dix ritaliquis: laxantia hoe disia sordos eliminando torminibus mederi
Id tamen nego; aliquoties enim mense Maii vel Junii obortis v
144쪽
Interdum reserata intestini constrictione et descendente stercore, alvus ex toto comprimitur subito, et dolor eius
est. Hoc Casu tormina a magna stercoris massa oriri
Possunt. Quo id dignos tur , . oportet CirCum Spi Cere, utrum luem aliquot dies praecesserit alvus liquida, an obstru Cta ', prima in lebtinum canalem ante persectam luem
hementissimis torminibus, opto neutiquam cedentibus , laxantia propinavi , et iam ante deiectionem tormina multum imminuta observavi. Imo dum hoc e hypomnema huic capiti addo, mense scilieet Julii anni 18os virum curavi, quom ingestis laxantibus
duabus saltem ante deiectionem horis a torminibus sere immunem observavi. Quare vero mihi similius videtur, laxantia hoc casu ciendo motum deorsum versus , et mutando proinde irritationis sermam , torminibus mederi. QDaeritur autem: utrum tale auxilium grassante lue perniciosa possit adhiberi. Ex mea sententia anceps est auxilium ; quid enim iuvat irritationis formam mutare, si in. peius mutatur λ Mense
Iait et Junii irritatio intestinorum est exigua. Vehementissimi dolores , qui a sorma huiusce irri aiionis potissimum pendent ,
mutata huc forma disparent. Hoc tamen casu certus Sum, novam
irritationis formam , quam ope purgantium feci , non esse perieulosam ; siquidem alvi fluor hae ratione citus, paucis hiebus componitur. Ita exempli gratia tirum , cuius modo mentionem feci , quatuor dicetum spatio a diarrhoea et sebri uia inde prosecta propinato opto liberavi. Sed grassante lue , maxima omnibus corporibus in 1st ad alvum liquidam proclivitas. Torminibus itaque
Propinata piargente medicina levatis, nova irritationis forma hoe auxilio facta aegrum DPeare potest : quaro consuli ius videtur a purgantibus abstinere. Si vero ex ipsis torminibus aeger vila pericli tutur, et certa auxilia nihil proficiunt, prudentis videtur medici , anceps potius tentare duxilium quam omnino nullum. Quoniam autem grAssante lue necessitas nondum uae coegit ad talem medendi rationem confugere, siquidem eo temppre motia deorsum versus sua sponth praeponderat ulterius de hac materia disputare supersedeo.
145쪽
iam eversum accipere suadet, insequens faecibus resertum, praesertim si aeger ante luem cibum frequenter et sortiter assumsit. Curatio est: stercoris descensum secun dare, quod fieri potest seponendo optum, dando sedantia quae ulvum non Comprimant, quale est Castoreum, HyOSCVami extructum, et imponendo ventri malagma aliquod calidum ', neque alienum est oleum tepidum ex inseriora parte inditum. Descendente stercore quod interdum coactum est tormina remittunt. Iam in potestate est medici, naturae ad eliminandum stercus tantum temporis concedere, quantum ei placet seposito enim opto, Vel Parca manu dato, motus deorsum VerSus sponte augetur, omniaque canalis Contenta expelluntur. Hac ratione aliquoties duos dies Stercoris descensum secundavi. Tutius vero est, ubi alvus denuo nimis fusa fertur, optum parca munia dare, quam omnino seponere; timendum enim, ne ipsa stercoris expulsione, taediosa morbi exasperatio oriatur. Sin autem ante sormatam luem alvus aliquot dies fluxit, absonum tunc prorsus eSt, stercus BlVinum pro Causa io minum habere ', nam in secunda valetudine, si post vali dum cibum alvus tenerrima fluit, materia ingesta certe post unum diem non amplius in intestinis sed in latrina. est, et venter iunceus fit et vacuus. Aliquotios secundo morbi εtadio descendente stercore, magna spiritus copia intestinum distendit, unde tormina. Dignoscitur ex innatione ventris, ex dolore a distentione, ex opportunitate ad Contrahendum spiritum , quae aegro
in secunda valetudine fuit familiaris, ex levamine quod percipit dum spiritus ex tu feriore parte transmittitiir. Raro
146쪽
descenderate stercore liquido , spiritus in intestinis abundat; quando autem spissescit stercus, tunc faciliori spiritus descensui obviat, unde intestinorum distentio et dolor. Curatio est: liberum spiritus exitum Promovere. quod sit imponendo ventri tamentum Calidum ex herba Pliqua acromatica, qualis est Maiora nae vino incocta. vel alia. Pauperibus ex furfure et aqua malagma Cali dum , insigne crebrius attulisse levamen memini. Circumspiciendum quoque est, an alvus Sit CompresSu, an adhuc moveatur. Usi primum animadvertitur, oportet optum seponere, et intestinis motum uliquem deorsum verSUS CCH Cedere , quo spiritum sibi molestum facilius expellatit: si Vero insequens locum habet, non Convenit opii uSurpationem lutercapedinare; subest enim intestinorum summa irritabilium magna infirmitas, qua propellendo Spiritui redduntur imparia. Iuvant somenta aromatica, neque alienum est, guttas aliquot olei Foeniculi vel Anisi volaquas ex his destillatas. Propinare. Subinde vero tormina secundo dbsenteriae stadio sua Sponte evan Scunt, neque opus est multa medicina. Ubi ergo pauper inquit, se tormina ventris sentire; honesti est medici , non protinus magnum movere tumultum, medi- Camentaque Praescribere multa interna et externa; indigens 'enim, esurientibus potius liberis panem necessarium, quam sibi medicinam supervacuam emat. Plerumque sussicit ei spondere, dolores sponte esse Cessaturos, et malagma ex furfure, vel aliud proni tum ventri imponere. Admodum raro saltem hoc stadio dolor me necessat, ad aliud Confugere auxilium. Si contra mulier dives et multivola,
147쪽
tormina lamentatur, auxiliumque efflagitat, aget adhibeamus omnia auxilia ad Componendos dolores , ne negligentiae speciem praebeamus, ist medicameutario damnum inseramus. Subinde tamen tormina hoc stadio acrimoniam Che micam pro sua Causa agnoscunt. HOC CRSu incassum Omnia adhibebis auxilia supra memorata. - Mulieres tandem OCcurrunt spasmis obnoxiae, quae ubi torminibus veXuntur, singularem quoque deposcunt medelam; uti enim talia corpora Communes naturae leges fere non Se quuntur , sic communem quoque medeudi rationem uon admittunt.
Haec passio omnes sere infestat, sed raro in adultis ad talem aceibitatem pervenit, ut singularem Curationem deposcat. Olim quidem medici dysenteriae pharmacis
purgantibus medentes, istam Accidentiam Crebrius obber Vaverunt; hodie cum medicamentis sedantibus curationsem tentamus, tenesmus quoque in universum tantam aegris
non Parit crucem. Interdum vero accidit, ut aliquem supra modum in stet, quo quidem casu osticium modici Circa aegrum est, hanc passionem moderare. Curatio est: irritationem intestini recti tranquilla te, quod sit iniiciendo ex inferiore parte opii tincturam cum hordei Cremore mixtam. Plerumque aegro gratum non est, ii quorem ano indere, siquidem auus est admodum irritabilis. Hanc quoque ob causam aliqui sedamen ex iniecto liquore sperandum, irritatione ex operatione orta
148쪽
praeponderari credunt. ) Verum equidem est, si ton sor laevus Cum ingente Clystere, Cui sistula trabalis est ad plumbata, anum adoritur, tunc intestinum vehementer irritatum, liquorem iniectum vi protinus expialit, et aeger
secunda vice talem operationem bono animo vix tolera-o bit. Si vero ope parvi siphunculi, tenui, polita et tu brica fistula instructi, unciae duae vel tres liquoris iniiciuntur, alii 'irritatio sere nulla est.
De opii quantitate in universum nihil praecipi potest:
guttae triginta plerumque sufficiunt, subinde tamen ur gente necessitate ad sexaginta et ultra augeri possunt. I atio est habenda irritabilitatis intestini recti; ubi in eo liquoris est longa mora, parvam opii quantitatem iniicere sufficit; sin vero bre is, maiorem. Tutissimum est, prima vice mediocri quantitate uti, et Suadente necessitate eam augere. Oborta deiectione, denuo oportet istum liquo rem in anum indere , et hanC Curationem toties reiterare, quoties aeger desederit, donec tandem crebra et inanis desidendi cupiditas sit moderata. At si Aeger optum ano iniectum diu retinet, necesse est, medi Cinam quZm RSSumit, vel longioribus intervallis propinare, vel omnino se- Nidhter inquit , In Κlysii ren half der volansast wenig
149쪽
ponere. Opium enim in intestino retentum, modo aliqua sibi sit mora, in universum intestinorum canalem, imo in universum corpus operatur; necesse itaque est, hunc e sectum computare , ne oriatur Vomitus vel aliud taedium. Unum adhuc monendum videtur. Duae me iudice sunt causae, quare optum ano iniiciendum Cum Cremore aliquo miSCeamus. Primo scilicet, ne particulae opii acres subito intestinum assciant, sed paulatim; minima enim impulsione opus est ad eXCitandum tenesmum. Deinde, ut Cum protinus tenesmo EX Pellatur, sui tamen aliquae particulae visco mixtae, intestini parietibus adhaerant, nervosque Paci lueent, quo factis quodammodo induciis, secundae iniectioni quaedam Concedatur mora. In hac itaque curatione eo Videndum est, ut Cremor, Cum quo optum misceatur, non sit nimis VisCosus; particulae enim opii visco nimis involutae, vel ad sedandam intestini irritationem nihil tribuunt, Vel earum operatio est admodum tarda, ita ut desidendi Cupiditas Oriatur, antequam vel quidquam ad Pacificandos nervos effecerint. Haud pri dem est, ex quo levi Culam hanc Cautelam adhuc casu aliquo firmatam vidi. Viro, tenesmo violento vexato optum cum hordei cremore in Anum iniici praecipio : altero die rediens accipio , ter illud auxilium frustra esse telitatum , inspi Cio Cremorem, Eumque nimis viscosum deprehendens aqua diluo, et cum opii tinctura remixtum denuo indere iubeo. Hae C cauteles essecit, ut liquor duas integras horas in intestino retentus tenesmum magno Cui aegri gaudio levarit. Deinde quoque caloris temperatu
150쪽
ram materiao iniiciendae advertere debet medicus si enim liquor vel nimis calidus vel frigidus iniicitur, anus
eum retinere detreCtat. Optimum est, u i Calorem animalem aequet, quo aeger eius in ventrem transitum sensu n0n percipiat. Oleum tepidum ad compescendum tenesmum quoque laudatur, ego vero in graviore passione fere nullum indis levamen observavi, in leviore interdum , quare a tali in- Certo auxilio abstinere tutius m ii visum est. Casus, in quo Praesertim iuvat, est talis. Interdum, sed raro tu men accidit, ut irritatio clysente rica praesertim in intes tinum rectum Cadat, aC superior pars Crassi cum intestino tenui vel multo leviorem patiatur irritationem, Vel Solummodo Per nervorum Consensum in motum deorsum
Versus rapiatur. Dato opto, intestina tenuia et plenioris superior pars Protinus tranquillantur, siquidem eorum irritatio vehemens non est. Sedatis vero hisce turbis, irri tatio intestini recti, quae ab initio multo vehementior fuit, secundum leges mutuae partium repugnantiae neces- Sarie praeponderat, quo sit, ut Vehementissimus oriatur tenesmus, totusque morbus ad anum quasi delapsus videatur. Si proinde hoc casu ex superiore parte intes lini crassi stercus formatum et durum paulatim deorsummovetur, irritatio intestini recti vehementissima et sero
sudenham eandem observationem se Pientibus verbis Propo- ponit Diam olim diximus, quod Saepenumero lito morbus, si ,, diutius excurrat, intestiua seriatim omnia deorsum versus assi- ,, ciat, doneo tandem Omnis eius Vis in rectum decumbat, cum
se assidua desidendi cupiditate, qua nihil Praeter mucosum quid-