장음표시 사용
91쪽
Talis fero observatio notanda videtur. Non solum te-Duitas excrementorum, continuam adhibitiovem opii longioribus vel brevioribus intervallis suadet, sed ipsa quo quΘ excernendi actio. Sanus homo, dum desidendi invitationem in Ventre persentiscit, nullum non dolorem so
lum , sed ne incommodi quidem sensum habet, sed tibi
protinus naturae satisfacere potest, sensum potius suavem et placidum in ventre advertit. Plerumque tamen in dysenteriCis, primam stercoris Coacti deiectionem , SenSus ingratus non solum praecedit, sed magis adhuc insequi tur. Imo multi post talem deiectionem ita male se habent, ut opem medici extemplo implorent; non solum enim sensus ingratus in Ventre eos angit, Sed uni Versa corporis fabrica in intimis suis penetralibus assecta Vide tur, ut ipse animus marCeat, summaque tristitia pristi nam obnubitet serenitatem. Mulieribus prassertim id ac
cidit, et haud paucies talis obnuntiatio ad me pervenit. Primo mirum mihi visum est, quare illi, qui vigente morbo, animosi atque fortes fuissent, nunC fere fugato morbo et in ipso secundae valetudinis aditu animum abiicerent; deinde talem explicationem probabilem feci.
Vigente morbo universa corporis compages aequabilitersere est a Tecta, unoque tenore sensus molestus aegrum tenet. Redeunis sanitate evanescunt paulatim molestiae, sensusque suavis et placidus secundae redit valetudinis.
Si itaque hoc stadio, deiectione facta, intestina irritabi lia proritantur, motusque abnormis universae Corporis compngi communicatur, fieri non potest, quin sortes et animosi olim, nunc animum demittant; magnas enim
92쪽
molestias patimur, modo uno tenore nos infestent, perduramus, sinemque felicem exspectamus: at Si tandem spes optati eventus offulget, nihil sane tristius, quam si metam difficii luciatione iam iam attactam, ex improviso
longe prolatam Cernimus, ridentesque denuo tenebratos prospectus. Pauci saltem reperiuntur, qui hanc vicissitudinem aequo animo serant. Quantum vero omnes negri tudines inapatientia augeantur, medicis satis notum est;
nostris saltem. adhuc diebus ingeniosissimus ille philosophiae resormator de aegritudine corporis imperio animi lenienda disputavit. Ubi proinde fugato fere morbo, dira mali
exasperatio artifici obnunciatur, eo terrori non ConVenit, guttii enim aliquot tincturae opii, et probabili sermona. turbae sacile componuntus. Quando demum deiectionem neque antecedit ne quo insequitur sensus ingratus et alienus, opto aeger non amplius eget, sed sanatus habetoria Hac ratione unumquemque ab omnibus noxis, quae dysenteriam sequuntur vindicare possum, et tutior et iucundior est talis curatio, quam quae remediis amaris, adstringentibus aliisque huiusce farinae, ultimo tentatur stadio. Quum vero morbus noster in Singulis Corporibus res pectu praesertim temporis discrepet, quo hominem inva dat , necesse erit quasdam regulas adhuC Subiungere. Interdum opii quantitas necessaria supra posita, adeompescendos in Ventre motus non sufficit; sunt enim,
93쪽
Anxia cunctatio initio morbi perniciosa est; oportet potius medicinae quantitatem protinus eo usque augere, donec deiectionum numerus primis praesertim diebus multum minuatur. Generalia praecepta perinde dari ne queunt. Recordor, me ultima lue hiC grassante, virgini triginta circiter annorum, singula hora quindecim tincturae guttas, quinque integros dies optimo Cum suCCessu dedisse. Mitigato deinde vehementissimo intestinorum motu , licuit quantitatem minuere. Qui sub initio anxius haeret, et a bene sica natura faustam mutationem temere expectat, tales non servabit qui servari possunt. Primo enim morbi ortu, viribus adhuc inviolatis, magnae pharmaci nostri quantitates facile feruntur, Cum Contra Viri bus tam iactura humorum quam febre praesauciatis, dubium est, impetu quodam Curationem tentare; naelius enim, ut is, qui sei Vari nec leat, sua morte defunctus, quam a medico neCatus videatur. Nonnunquam vero aCrimonia quaedam intestina vel Iicat, unde nova et vehementissima irritatio, quam frustra opio CompesCere tentabis. Oportet istam acrimoniam
apta medicina delero, quod infra loco idoniore tradam. De infantibus aliisque i sirinis singularis quoque observatio est, quam perinde singulari titulo Proponam. Accidit interdum, ut irritatio in inferiorem tantum partem intestini recti cadat. Morbus tunc levioris est
notae, et duo tantum habet stadia; mitigata enim violonta irritatione, et reserata intestini constrictione, Vel Pultes ste Morosae protinus, vel excrementa CoaCta deScendunt. IIaxima interdum tormina talem stercoris ex
94쪽
pulsionem Comitantur, Citra vitae periculum tamen. viori hoc Casu , oportet opii quantitatem confestim mi nuere, regulaSque observare, quas modo Circa ultimum dedi stadium, ex primo enim protinus in ultimum transit morbus, neque timendum ne quisquam eo exstinguatur.
At ubi d3 sentoria mens0 Maii vel Junii hic illic ap-Pa ret, et latiuS non vagatur; tutius videtur parva optiquantitate Curationem moliri: quamquam enim deiectiones sint Copiosae , doloresque non mediocres, Corpora
tamen largam opii quantitatem vix ferunt. Quindecim, ad summum triginta opii liquidi guttae, id operantur, quod in dysenteria populari vix centum et plures; et intra tres vel quinque dies motus intestinorum ab normes Componi possunt. Interdum datis aliquot guttis, alvus ex toto amplius non movetur. Oportet hoc casu omni se cunda, vel tertia tantum hora medicinam propinare, hac
ratione, ut aeger si fieri possit duobus diebus non de
sideat. Si maiorem opii copiam assumit, oritur Vomitus, omniaque ingesta Protinus reiiCiuntur. Hae C passio tae diosa potius, quam periculosa, ArtifiCis et aegri attentio nos acile evitatur. Verumtamen si leviori hoc Casu , cessante post primam medicinam deiectione, optum e X toto seponitur, redibit certe alvi fluxus, artificemque ad pristi num 1 pellet antidotum. Aeger interea diutius Citra n cessitatem sub medico trahit, Cum Contra iusto observato temperamento, Pati Cis diebus Pristinae resti xuitur sanitati. Superest ut de tempore ad capiendam medicin midoneo aliquid proponam. Multi quidem 'sunt morbi, quos sanare licet, dummodo aeger interdiu medicinum
95쪽
assumat, et noctu serietur; nostra vero lues, talem in terstitionem non patitur. Ubi enim aeger noctu a me di Cina abstinet, deiectionum numerus multum augetur, imo plerumque id, quod perdia Cura Vicimus, noctu rurSUS amittimus. Quando itaque deiectionum numerus urget, . Oportet noctu singula hora medicamenta porrigere. At si deiectionum numerus minor, ut aeger interdiu quater vel quinquies tantum adsellet; licet noctu quietem ei concedere. Somnus suus plerumque est incertus, Crebriusque expergiscitur; oportet tunc medicinam dare: hoc pacto quieti tempus Conceditur, et intestinorum turbae viX COmpositae non recrudesCunt.
Si aeger male se habet, necesse est, amicus Vel fa- emulus noctem vigilet, aegroque ministret. Qui enim se bre laborat, variisque molestiis vexatur, noctu ViX horas numerabit, neque medicinam Certis intervallis Capiet. Cum vero levioris notae est morbus, medicinae duntaxat facile paret, iuxta aegri res tenuis; susscit medicamentum . cum lucerna secundum spondam in abaco ponere, ut
aegrotus quando expergiscitur, ipse id sumere queat. )Eodem quoque stadio quo pultes stercorosae descendunt, noctu me di Cinae Vacationem Concedere alienum est, aliquoties duntaxat eam capiat, ne alvus denuo tenerior stunt.
Quod voro attinet ad sebrem , haec singularem non deposcit medelam; oritur quod Cap. II. ostendi) ex
') Haec cautela ad persectam usque sanationem necessaria est. Hac enim neglecta, aegrum quandoque piget, oborto sensu ingrato in ventre, samiliares concubia nocte expergere, et morbus fere victus 'denuo exasperatur.
96쪽
irritatione intestinorum, et hac mitigata evanescit. Sunt quidem scriptores, qui nil eXstinguendum Calorem salia media dederint. Id mihi aequo ridiculosum videtur, AC
si ad exstinguendam febrem ex vulnere ortam, Plagam acri et rodente emplastro Contegeres. Implastrum Saue irritationem in vulnere, sebremque adeo ex irritatione ista ortam auget. At in dysenteria intestinorum Canalis locus est affectus, qui magna et morbosa irritabilitate laborat. Pharmaca, quae sanis Corporibus ingesta, vix sonsibili aliqua mutatione intestina assiciunt, nunc vehementer ea proritant; sieri proinde non potest, quin tota animalis oeconomia eo a siligatur. At si quis dixerit:
Θ Opio assumto, arteriae vehementer moventur, Calor nu-getur, et sitis urget, febrisne itaque aucta videtur ρ Respondeo : si Calor, pulsuum frequentia, et sitis, Per petuae sint febris notae, qui sit, ut is, qui calore aestivo in aprico Circumcursavit, easdem praebeat notas p Qui . sit, ut interdum in eo, qui febre nervica laborat, neque sitis, neque calor, neque pulsuum frequentia observetur pIncertae et in Constantes sunt istae notae, qua Propter Consultius videtur, ab iis solum indicationem medicam non
petere. ) Sed esto, sebrem opto augeri; sebre tamen
') Discrepat iii hoc momento nostra sententia ab illa expertissimi cara Geuiis , qui pag. 37 libri siti, quein de dysenteria Scripsit, sequentia praecipit , , ooris dientook omtrent liet Lau, D damnia in agi genoomente Horden ; indien Loorisverhectingen donM Pol si op veraellen, dat men in die Verti essingen , en onder do, liuilo , het gobrui an dat Leete middet Wat obschorte , in mel- ,, hen ik althans het reti e ontrie. T. II illis contra inquit in pliarma opoea rationali Cap. de med. optat. ; D Nam in quantum fibrae nerveae inordinatim cyn
97쪽
hucusque neminem vidi exstinctum, multoties vero alvi fluore. Sunt, qui, ubi aliquis dysenteriae succumbit, protinus dicant: hunc febris putrida, nervica, maligna
iugulavit. - Facile istuc est dictu , Sed fac, alvus non amplius fluat, et evanescet febris putrida, nervICO, maligna. Cum Clivino medicinam facerem , medici dysen teriam tunc temporis grassantem, Putridam vocabant. Non negari quidem potest, materiam in multis corporibus aliquam mutationem alienam subiisse ; sed nunquam tu
men id accidit, nisi male aeger so habere . facta scili
cet virium iactura. ut proinde noteriae alleuitas, ex virium Consumtione, haec ex Ventrali irritation o prosecta
videatur. Unde in proclivi est iudicare, sebrem istam sic dictam putridam, oppilando alvum posuisse recidi. Quae contra talem fibrem propinantur roborantia, antiseptica, excitantia, parum iuvant. Si alvus comprimi potest, superflua sunt, ac si id fieri nequit, viresquo fatiscunt, incassum sane dantur. - Ubi in Corpore gravi ter vulnerato, fracta OsSa nerVOS laC sunt, sebrem lusa CCendunt, quin Credis, Saucium foCillando vires servari posse, doneC irritamentum eX Vulnere remo Veri, SBngui nisque profusio sisti nequit Frustra sane propinabis ex citantia et roborantia phlarmaCa ; sed perinde incassum febrem dysentericam talis armatus inCurres.
contractae sanguinem et humores exagitant, inqiae varias nucis tuationes et exundationes cogunt, idcireo spasmorum illorum
98쪽
Si int quidem febres putridae vel nervicae, quas alvi
fluor comitetur; imo ipse Cruor quandoque descendit. Interdum aegri, datis remediis roborantibus, aC non CO-hibito ventris fluore, ex tali febre servantur. Perversa quidem haec curatio non impedit, quo minus Omnia morbus percurrat Stadia, sed aegri aliquoties tamen ela buntur. Hae C interea comparatio, imperfecta est; in hisco enim febribus, virium languor praecipuum est momentum, et ut vi fluor eis tantum accedit; quod inde apparet, qui inhibita deiectione, sebris sua sponte non
deflagrat, sed rem diis vel antisepticis vel roborantibus supprimi debet. Irritatio ventralis praetorea, in febribus
putridis et nervi Cis tanta non est ac in dysenteria, nequas ris, ista irritatione augetur; humorum tantum iactura in consum ducenda est, quippe quae medicamentorum roborantium virtutes vel ex parte vel ex toto frustretur. In dysentoria Contra, irritatio ventralis Prae ripuum est momentum, unde febris pendet. Irritatio autem ista re mediis roborantibus, adstringentibus, et excitantibus sere semper augetur , quare palam est, tali medicamentorum apparatu labantes Vires non Posse Sustentari. Fobres cum virium languore, quIs nervi Cas vocant,
non facile quidem dysenteriae iungi, experientia me do cuit. Anno 18O5 cum febres ne i Vicae pessimi moris tam in oppido nostro, quam in Vicinis Pagis grassarentur, autumno dysenteria increbuit. Cap. I. Tum quidem in eadem interdum domo febris nervica et dysenteria
simul erant, ho C tamen PaCto, ut horum morborum at ter , nunquam ulteri. esset iunctus. Cum primum dysen
99쪽
ema caput extulit, maxime timui, ne sebris stationaria nervica, cum illa complicaik, diram plane, unanesque
medicorum artes eludentem ConStitueret luem; sortuna inis tamen evenit, quam unquam Speraverum , dysenteria
enim suetum suum tramitem legit, neque ampliori opus fuit medicaminum apparatu, quam superioribus annis. Quoniam ergo dysenteriae febris, cum irritatione in testinorum sui sit Caditve, hanc oportet mitigare ut illa VnnesCnt. Unum tamen monendum videtur. Irritatio intestinorum dupliciter considerari potest, respectu fCili-Cet intentionis et extentionis. Febris non solum ab in tentione , sed ab extentione quoque pendet. Si exempli
) Zimmernianti Cap. III. sui libri de dysenteria, ex febris
antegressae natura , dysenteriae naturam bilioso-putridam Potissi- mion deducit; Syden hami nimirum auctoritate fretus. Ex his, quae modo dixi, apparet, talem deductionem esse admodum truncam. Sydenhamum equidem magni laeto, oculos vero meos sanos , sanamque rationem maioris saciens , contrarium observavi; quare teneo: Sydenhami observationem esse Veram, non autem perpetuam. Fortasse quis credideest , me praeiudiciis captum salsas observationes fecisse. Huic repono: morbus nervicus hic I corum palans , oborto alvi fluore sere se ui per erat letalis , et tam malignae naturae , ut, si dysenteria eiusdem fuisset indolis , ne vigesimus quidem potuisset servari. Manifestum tamen est om nia ista, quae de febre duenterica eiusque curatione dixi, perinde perpetua Don esse. Mortori ex. gr. dysenteriam descripsit, cuius praecipuum momentum fuit ipsa febris. Uri haee dysenteria a nostra multum discrepat, ita non minus scriptoris eurandi ratio. Pulverem corticis peruviany cum opto mixtum abhibuit, hac ratione febrem fugavit , et una cum febre dysenteriam Riehardi Morton Oper. Med. Tom. II. in appendice.
100쪽
crebraeque deiectiones, data exigua opii quantitate pro tinus Uiod modo narravi) minuuntur, sebris quoque una deflagrat , interdum enim illum, qui mane dolores intes
tinorum lamentabatur, Cuius arteriae plenae ac Citatae pulsabant, vesperi a dolore et deiectione immunem invenio , et quod probe notandum) arteriae neque plenae amplius, neque Citatae, ad naturalem sere modum Ecce dunt. Id etiam mirari nequit , quoniam enim sebris tam ab intentione quam ab extentione irritationis pendet, necesse est Circumcisa intentione evanescat, ut poto irritationis. Oxtentio sive diuturnitas tali tempore fere nulla esse consuevit.
At si contra dyspnteria autumno increbrescit, maior est irritationis extentio, febrisque perinde diuturnitas. Iusto quidem medicinae temperambnto, irritationis vehementia sive intentio, Confestim haud raro moderatur, sed sobris idcirco non protinus deflagrat ; sustiaminati enim sunt motus intestinorum Obnormes, non omnino compositi, quod inde patet, quia seposito opto, denuo intrenati se exserunt. Quamquam itaque sutilaminati sunt, oportet revera tamen BCCipere duas tu ventre potestates oppositas et pugnantes, intestinorum nempe irritamentum, et optum ', sub ipso harum potestatum Constic tu , reliquo corpori vix sensus gratus et PlaCidus sanitatis esse potest. Domum ubi turbae non solum s diatae sed revera COm positae sunt ubi seposito per lutervulla opio ipsa pronitas in motus irregulares exstincta est, febris des agrat, et pro irritabilitate corporum ocius serius siue ulla medicina