장음표시 사용
131쪽
est medicamentis sed diaeta. Aeger non subito aeri cor pus exponat sed pati latim. Prima Vice die sereno et calido prodeat, non in umbra recubet, sed in aprico citra fatigationem so dimoveat, et tam diluculi quam crepus culi ri, ora vitet. Mane et Vesperi vestimentis calidiori-hus utatur, et si deinde recuperatis Viribus, coelo etiam . frigido prodire ossicium eum vocat, pallium sibi iniiciat; hac sero cautela observata, ab omni taedio immunis manebit. Ego magnum aegrorum numerum sanavi, sed pau Cos novi, quoS Post superatum morbum vel rheumatismus vel tussis vel aliud malum insestavit. De victu similis observatio. Oportet paulatim ad sue tam escam transire. Primo quidem . bubula succulenta Conducit, vel axis, vel pisciculus, vel venatio, dein daolus; hoc tamen pacto, ut corpora infirma, Carne ali quod tempus utantur, antequam ad olus transeant. Sub inde accidit, ut inexpugnabilis cibi cupiditas superatum morbum sequatur; tunc quidem timendum, ne aeger magnam nimis ciborum copiam ingurgitet, qua intestina subigendas tali massae imparia irritentur. Hoc casu Cibi cupiditatem oportet moderare, quod fieri potest, si aegro aliquoties ante prandium cyathus iusculi ex bubula datur;
item coenaturienti iusculum pro merenda Commode ad ponitur. In universum revalescentibus victus conducit simplex, omnia fercula composita sunt proscribenda. Post prandium quoque Corpus dimovere nocet, tutius est mo dica meridiatione uti. Potus refrigerans est nocivus, Cerevisia recens et ser mentata conducit. Vinum seuerosum me aiocri quantitate
132쪽
assumtum hoc stadio ad roborandum Corpus merito ex tollitur. Sunt tamen corpora, quae etiam hoc stadio vinum non serant; tunc tutius est ab eo abstinere, laudatissimus enim potus, qui alvum quodammodo movet, ad roborandas vires parum iuvat.
Tandem revalescentes abstineant, quantum id fieri potest , ab omni negotiosa Cogitatione et actione, omniaque Sedulo Caveant, quae exasperistura eorum animos Sint rami Corum quaerant Conversationem, ioculatorum potiusquam morosorum; distasio enim animi ad recuperandas Corporis vires praestantissimum est auxilium.
Non desunt scriptores, qui recidivam' observasse di cant ; alii eam non observaverunt, atque his ego adsti pulor. Ad evitandam vero Omnem ambiguitatem necesse
orit dolinire, quid sit dysenteria reCidiva. Est autem. me iudice'ὶ intestinorum irritatio, omnibus notis, vel saltem plurimis capite primo descriptis stipata, in idem Corpus, quod eodem anno iam in sestavit, et in quo ipsa
pronitas in motus abnormes suit exstincta, hac ratione cadens, ut sui diuturnitas quaedam sit. Hanc recidivam nunquam obserVavi, spuriam vero subinde. Qui secundo morbi stadio, ubi mucus et Cruor non amplius descendunt, sed stercus liquidum Vel Pultes stercorosae, dysenseriam iam fugatam credit, is recidivam crebrius videbit; commisso enim diaetae errore , turbae intestinorum recrudescere possunt, et tunc quidem mucus vel cruor des
cendit, et sebiis denuo inceuditur. Talis morbi nondum
133쪽
sanati exacerbatio subinde recidiva audit. - Interdum medici perversam suam Curandi rationem, tali pronuncia tione a vituperio vindicare tentanto Dysenteriam quidem sanave unt, sed pro dolori recidiva aegrum, cuius vires Primo morbo praesauciatae, rapuit: certi sunt depique artis humanae fines et inevitabile fatum. Audiol sed talia fantem commoneo, ut infrunitam excusationem plobi potius quam medicis impingat; ubi enim turbae intestinorum non solum moderatae , sed revera Compositae Sunt, morbus eodem aiano vix re Curret. . 'Altera recidiva spuria. non est magni momenti. Ali quoties accidit, ut persecte sanatus aeri frigido corpus temere exponendo desidendi Cupiditatem protinus persentiscat, et mucus virgis Cruentis sparsus Sino Stercore descen- . dat. Quem verbis ludere iuvat, extemplo Clamabit: ecce dysenteria 'recidiva i sed multum dissert a dysentoria talis
') Tales recidivas fortasse observavit Pringle , qui descriptis obstaculis curatiouis exteruis inquit, D Add to this , that no dis- temper is mor subject to a relapse ; en that frequent relapses , by relaxing the tone os the intestines and eroding their vilious,, coat, bring on at last aci habituat diarrhoea, that hardly ad-
M mits of a cure. Zimmermanu recidiv m in duobus tantum observavit.
I argens contra inquit, D Rεcidive Waren leider sehr hau fgund meis tens gesalirlicher ais die erste Krankheit, Hii landsJournal tom. VII.) Plura scriptorum loca pugnantia comiten dii causa praetermitto, quia puto, magnam discrepantiam in neglec in potius Recidi. ad desiuition. quam in disgrega inorborum natura esse sitam. .
134쪽
Intestini recti irritatio , quae nullam habet diuturnitatem, sed momentaria est. Plerumque Sua sponte evanescit, si aeger ad socum Considit, vel lecto se committit, vel guttas aliquot tincturae opii capit: sed omnibus his auxi 'liis neglectis, levicula ista intestini recti irritatio in dysenterium tamen non transit, sed per noctem quiescente aegro evanescit. An vero is, qui dysenteriam levioris notae mense Maii vel Junii pasSus est, eodem autumno adysenteria populariter grassante immunis sit, nescio. Ego tales 'aegros eodem autumno in luem incidisse non recor dor; cum vero illis' mensibus solummodo unus et alter aegrotet, sieri potuit . ut autumno, pauci triles, fortuito tantum a lue immunes manserint.
CAΡ. V. De dysenteriae accidentiis quibusdam singulatim.
Diplicem notavi vomitum. Primus oritur nervorum consensu, ex irritatione intestinorum, et hic quidem vulgatissimus est. Non Pendet solum a vehementia irrita
menti, sed a relatione, quae irritamentum inter, ot irri tabilitatem corporis intercedit. Si in. Vasto Corpore vehemens irritatio in intestina adit, Ventriculus vix movetur, in corpore Contra infirmo et irritabili, ex parva int0sti norum irritatione oritur Vomitus. In universum proind6 foeminas huic passioni magis sunt obnoxiae quam viri. Plerumque nihil reiicitur nisi ventriculi contenta et parvabilis copia, . perinde rec in ranis Corporibus.
135쪽
Ad tranquillandum ventriculum, utplurimum singu-lari non opus est auxilio , potio viscosa sedans supra memorata , Omnem absolvit numerum. Interdum primum Cochlear reiicitur, oportet tunc protinus secundum dare. At si eodem die crebrius recurrit vomitus, tutius est Potioni addere medicamentum, quod specifica virtute vomitum Compescat. Ex horum vero pharmaCorum tribui calx Bisniuthi Bismuthum o ridatum album omnibus palmam praeripit. Grana plerumque quindecim potioni adiicio , et hoc modo vomitum compesco. Ubi vero haeci quoque medicina redditur, oportet calcem Bismuthi cum snCCharo mixtam , solam porrigere, et Potionem post eXLguum spatium superdare. Quando id aliquoties factam est, ventriculus Potionem absque praegresso Bismusto
Si medicus aliquis ruri medicinam facit, et oppida
num, Cui mane medicamenta praescripsit, ante Vesperam reVisere nequit, tutius est, protinus Calcem Bismuthi potioni adiicere, quanquam necessitas id non postulet ; esto enim necessarium non sit, noxam tamen inferre nequit, et prudentius videtur, omnem cautelam adhibere, ut aeger absentis medici opem neque inCassum imploret neque egeat. Si post primam potionem ventriculus quies Cit, . SeCundae et tertiue adhuc Bismustum miscere uti- .lissimum est, siquidem in corporibus irritabilibus vomitus facile recurrit. Interdum audivi medicos, qui cal cem Bismuthi Contemnerent, perinde ac si inesticax esset medicina. Hi sere medicamentorum virtuteS SECundum qualitates sensibilas diiudicare , identur. Non dis
136쪽
teor quidem , pharmaca omni sensibili qualitate orba , a
primo inventore Coeco fortasse consilio esse adhibita: cum Vero usus en probavit, non est, Cur medicus rationalis propter hanc qualitatum sensibilium orbitatem, . a tuli
Pharmaco abstineat; ego saltem non aliquoties Bismuthi virtutos, sed centies in dysenteria EXpertus sum. Interdum magna aciditatis copia in ventriculo nasci tur, unde Vomitus augetur, et non nisi medicamentis acidum absorbentibus calci Bismuthi iunctis compescitur. At longe difficilior curatu est vomitus, qui non ex Dei Voriam consensu oritur, sed ex ipsa locali huiusce organi irrita tione. Hoc Casu potio supra memorata indesinenter rem ditur, perinde calx Bismuthi aliaque pharmaca et Potu lenta. Interdum alvus profusa fertur, interdum deiec
tiones non sunt numerosae , et aquosae Potius quam mu-COSae Cruentae, ten Sinus et tormina modica. Omnia
medicamenta, formae pulveris vel potionis data, protinus reiiciuntur, non propter qualitates suas irritantes, sed quia
ipso suo pondere et volumine ventriculum proritant; nam ipsum potum viscosum insipidum aegri extemplo evomunt. Quanquam sana ratio Clysteres ex opio hoc casu ad hi here suadeat, nullum tamen ex hoc auxilio animadverti fructum. Tutum est, ex opio et calce Bismuthi cum
gummi Arabico Catapotium facere, in potum viscidum immergere ut lubricum fiat, dehinc aegro dare; quod cum devorat, et nihil superbibit, ventriculus neque Vo lumine ingesti imitatur, et catapotium vel paulatim in ventriculo, vel ad intestina delapsum dissolvitur. Hoc modo ad tedandos ventriculi nervos medicinae tempus
137쪽
datur, et vomitus plerumque desiuit. Ubi ver mili domi
nus vincit, oportet Cantharidas sestinanter in usum vocare , et ventriculo in Ponere. Atque quia hoc venenum, adversaria irritatione ventriculi turbas moderat, emplas trum palmae saltem magnitudinis applicari debet. Caeteroquin omnia emplastra, uncti'nes et tamenta varii ge neris frustra adhibui, et ubi vomitus neque cantharidum emplastro, neque catapotiis illis cedit, aeger in praeci Piti est, ac sere semper moritur. Monendum tamen Videtur , talem irritationem ventriculi localem subinde non
occurrere. Ultima lue quatuor tantum hac passione am Ctos Curavi, quorum Unus exstinctus est. Puellula nempe decem Circiter annorum, ab initio indesinenter vomuit. Dolores non erant vehementes, deiectiones Cruentae Parum numerosae, bis ad summum quaque hora deiecit, neque crebra et inanis desidendi cupiditas eam vexavit. Vomitu reiectus est nunc Cruor pituita mixtus, nupC Pi
tu ita aquosa pura. Omni auxilio incassum adhibito , die
seXto miserrima exstincta est. :)Tertia vomitus species, ex ipso opto oritur. Interdum enim contingit, ut dato hocce medicamento, intestinorum motus deorsum versus, serius ocius eX toto silescat. Ubi tunc quidem medicina Continuatur, motusa oritur sursum
) Vomitum eruetitum pessimi fuisse ominis testatur Degnorp'g. 23. Thom. Bartholinus dysenter iam epidemi edin anno 165 et deserisbens historiarum anatomicarum Cent. II. List. LXV. inquit, se in dysenteria bura, ex qua eluctati plures , nonnumquam san- γ guis per vomitum et Secessum rellectus. -
138쪽
Versus, omniaque ingesta vix in ventriculum illapsa, pro tinus reiiciuntur. Facile hicce vomitus cognoscitur, quippe qui si uente alvo nunquam incidat; facile quoque evitatur, dummodo oppilato ventre opii danda quantitas minuatur. Alia autem oritur quaestio: an prudentis sit medici, illud taedium semper avertere ρ Quod quidem nego. In leviori aliquo Casu, cum palam est, aegrum vita non periclitari, ossicium videtur medici, ab omni ingrata et molesta pas
Cives grassatur, et medicus in decumbente aliquo , magnam intestinorum animadvertit irritabilitatem, motumque deorsum versus admodum obstinatum; utile omnino est,hoC motu sufflaminato, optum eo usque dare, doneC mo tus oppositus incidat. Medici aegris vomitoria propina-Verunt, non, ut aiunt, ad everrendum morbi somitem, sed ad ciendum in intestinis motum deiectioni oppositum. In leviore aliquo casu morbus eo recidi poterit, in graviore sane nunquam. Vomitorii enim brevis operatio multoties quoque repetita, ad exstinguendum vehementem intestini inserioris motum non sussicit. Praeterea Omne
me di mentum vomitorium, non solum sursum, sed una deorsum operatur, quo sit, ut morbus eo aqgeatur. Verum equidem est, vomitorii operationem, qua motu SUrsiam Versus augeat, OPerationi deorsum versus longe antecellere; sed non ignorare oPortet, intestinum Cana - ) F. Trai mann in ID J. Rat. Θstem. ILL pag. 43o in
quit , D quoniδm Vomitu invertitur in ventriculo motus peris tali M tus deorsum Iendens , per consensum etiam in intestinis si in m di arrho a vel dysenleria nimis intensus est susIIaminatur , et alvi
νε suxus ad tempus sistitur. μ
139쪽
lem hoc morbo in motum deorsum versus praesertim essφproclivem, minimoque proinde irritamento vehementer moveri siquidem potentiae alicuius in organo aliquo operatio , non a potentiae natura, sed a relatione potissi mum Pendet, quae inter potentiam et organi irritabilita tem intercedit, quod manifestius est, quam ut subinde dicendum sit. Quapropter palam est, leviorem dysente riam vomitoriis posse recidi, graviorem exasperari. In
medicorum monumentis legimus, vomitoria subinde optimo Cum successu esse data, interdum prorsus infausto.
Nemo certe his, quae modo dixi, probe perpensis hano
At cum nihilominus perpetuum fere sit, motum in
organo aliquo excedentem cito adversario motu Posse mo-
F. mi mann in Med. rat. system. dysenteriam anno i 626 describens testatur, vomitoria et laxantia in illis, quos benignior morbus infestasset, fuisse salutaria, in aliis vero, quibus eum maligniori decernendum , eadem auxilia fuisse nociva,
Degner Cap. III. 1. XXVI. inquit, D Boni eventus signumiserat; si aegri bilem flavam scilicet post assumtam Ipecacua , , ham) aut viridem vomitu vel etiam per alvum eiiciebant , et , , alvi fluxus minuebatur; intestina nondum insecta fuisse hoe in ,, dicabatur, et aeger intra paucos dies a fluxu liberatus eonvales- ,, cebat. - Tales casus fuisse leviores, quisque intelliget, siquidstin irritatio intestinorum paulo vehementior, cuiuscunque demum sit naturae, non intra paucos dies sanatur. Quisquis vero de hac re dubitat, sequentem Iegat paragraphum ; , , ubi Vero, , post eius usum s scilicet Ipeeacuanhas) alvi fluxus non solumis modo non minuebatur, sed potius augebatur, et viros deficie- ,,hant, hoc Pro malo indicio semper habendum erat; indicabat, i enim putrescentiam et colliquationem humorum iam superavisse
140쪽
derari, nihil sane ad compescendum intestinorum motum deorsum Versus aptius cogitari potest, quam ipsum optum eo usque datum, doneo motus adversarius praeponderet. Atque in eo quidem claros in arte viros seCuius Sum, hoc solum discrimine , quod ad ciendum in intestinorum Catiale motum opposisum, habita morbi ratione, aliud prorsus elegi. pharmacum, quod tutius vomitorii vicem adimplet. EXperientia subinde me docuit, oborto tali
Vomitu aegrum in vado esse. Non sussicit autem semel Vel bis vomere, necesse potius est, motus ille adversarius aliquod spatium teneat. Aeger plerumque Continua nati Seu VEXAtur, omniaque ingesta, ipsa aqua pura brevi reiiciuntur. Ubi medicus id animadvertit, medi Cinae Vacationem Concedat. Interdum talis vomitus integrum diem noctemque tenet, desinit vero ubi alvus redditur. Facta deiectione alvina, denuo oportet optum propinare, habita tamen stercoris ratione, ut Cum id tenue sit, bre-
,, aegrotum, et intestina insecta semper magis relaxari, quam ,, corroborationem aut adstrictionem qdmittere, et tunc eventus,, plerumque solebat esse lethalis.
Hoc loco theoriam et explicationem Degneri pensi habere non debemus, sed tantum suas observationes. His rite considerati
vioribus maxime nocivum. Id m, ni fallor, in dysenteria siti plici semper observabitur. Ubi en in gravis irritatio in intestina' cadit, et non sol iam crassa sed tenuia Hssicit, necesse est, vomitoria noxam exasperent. V mel sin praeleci. Acad. lepide comparat vomitoria cum Sternulatoriis, quae coryza laborantibus dantur; uti haec irritant, a narium tunicam inflammant, ita quoque vomitoria intestinis graviter assectis novum stimulum addunt, eorum irritationem au seu