장음표시 사용
181쪽
Deinde quoque observanda et Cum modo dictis com paranda est, irritationis dysentericae diuturnitas sive ex tenti , quam non nisi ex perspecta morbi popularis na tura coniectamus. Ubi enim extentio notabilis non est, qualem nimirum in istis dysenteriis deprehendimus quae monse Maii vel initio Junii in quibusdam corporibus adparent, vel etiam in illis, quae autumno OLCurrunt, cum lues latius non vagatur curatio in istis etiam Cor Poribus, quorum Virium fons Perquam languidus, quorumque intestinorum irritabilitas impendio magna, non solum tentari sed feliciter perfici potest. Cum enim irritationis dysentericae brevis extentio , breve requirat Cu rationis spatium: palam est opii adhibitionem diuturnam non fore. Quisquis vero debilis, opto sanationis ergo datoneCatur, non subito perimitur, sed ipsa diuturnitas adlii bitionis virεs paulatim consumit, quo fit, ut demum ipse virium fons doctuat, vel quod idem est ut vires demtae non resarciantur. Huic aCCedit, quod ipsius morbi diu turnitas in horas vim vitalem convellit. Tali proindes tempore , ubi irritationis dysentericae extentio fere nulla est, optum in illis quoque Corporibus, in quibus vis vita lis et intestini irritabilitatis rutio, numero IV. notata lo-
cum habet, tuto adhibetur. Hoc modo anno I 797 mu lierem septuΗgenariam valde infirmam, quam quod probe
notandum) alvi fluor chronicus multos annos VexaVerat, verunt. Fortasse si opii adiici tu extolletidis eius praerogativis magis circum Pecti fuisseut, talis medicoruru dissuasus nunquam
182쪽
feliciter paucis diebus sanavi. Sed lues eodem anno popularis non fuit.
At si lues populariter grassatur, et irritationis morbosae extentio in universum notabilis observatur, talia Corpora vix opio sanantur. Parvae enim quantitates al-VUm non. Comprimunt, et maiores quatuordecim dies ad nninimum datae, vim vitalem omnino convellunt. An vero in his corporibus, curatio pharma Cis eva Cu untibus, lene adstringentibus, vel aromaticis meliori Cum
suCCessu tentari possit Vix crediderim. Si onim in dinficillimis hisce casibus talis curatio proficeret, in leviori bus et omnes quidem his sunt leviores) praesentissima Qsset ; unde itaque in istis locis, ubi medici eam secuti sunt, tantus Libitinae census P
Ante aliquot annos ad honestam quandam mulierem dysentericam vocatus, ex omnibus CirCumstantiis Curate Compu
tatis iudicavi, optum hoc casu quidem. adhiberi, sed aegram eo servari non posse. Primo proinde morbi die marito id aperui, eumque admonui, ut alium accersiret medicum, qui quod scivi) opium abhorrens . Vulgarem Et satis notam curandi rationem adhibere solitus est. Maritus pro candida
) F. II illis iii psi armacopoca rationali cap. de Opiatis se quentem cautelam proponit : 33 Considerare oportet in quo tenore D spiritus animalis cuius pio ditionis' praesides. fuerint nam sim pauciores vel oppressi iani iam concidunt, et vela sua non satis Dexplicant, ne uaquam certe a Pharmaco amplius minui aut ' consterui debent M
183쪽
cum veteranum quidem) vocavit. Id primo morbi disfactum est, ne sciliCet opto morbi exitus, quem funestum suspicabar, imputari posset. Invisit aegram medicus eo dein adhuc die, suamque medendi rationem adhibuit.
Eventus tamen fuit. infaustus, nam ante diem nonum animam emavit aegra. Tunc quidem temporis varii ad me pervenere sermo nes. Aliqui enim non dubitaverunt, me istam Curatio nem suscipere recusasse, ut praestantiam meae curanditationis, et vulgaris vanitatem ad oculos civibus demon strarem. Talia autem iudicia susque deque habeo, Candideque Confiteor, me perinde istam aegram sanare nor potuisse. Honesti medici ossi Cium est, ut aegrum , q. enisanare se non posse Credit, alii Artifici, non quidem conclamatum, sed si sieri potest, re adhuc integra tradat. Quoniam vero de virium fonte intestinorumque irrita bilitate locuti sumus, neCesse erit e Xplanare, qUo modo utrumque diiudieari possit. Irritabilitatis nimietas intos tini canalis cognoscitur potissimum ex Circumstantiis pristinae valetudinis recordabilibus. Sciscitetur ex aegro 'an bene valens alvi suori chronico fuerit obnoxius, an .post cibum sortiter et supra modum assumtum tenerior. fuerit ' alvus, an animi motus, Vel ira, vel terror eam moverint, an PharmaCa Pu gantia parva Vel minima quantitate eam cierint, an Citra dissi Cultatem comprimi potuerit. . Ubi i ta bigna cuncta, vel saltem plurima con 'gruunt, irritabilitatis nimietatem accipere experientia sumdet. Deinde ipse opii effectus non mediocrem rei a Tun
dit lucem. Ceteris enim paribus, ubi irritabilitas intestitii
184쪽
magna, opium deiectionum numerum, tantum protinus non minuit, quam Cum irritabilitas naturalis exigua. Quare etiam certius est iudicium secundo morbi die quam primo.
At circa vim vitntem longe dissicilius iudicium. Speciosus corporis habitus musculorumque robur parum lucis affundunt. Sanitas optima et eue usque inturbida, vim vitaltim susscientem quidem ad vitam sani intemque sustinendam , vix tamen sui sontem inexhaustum desig*at. Quare etiam subinde ex dysenteria emergunt, qui valetudinarii audiunt, dum sortes speciosi et Colorati rapiun-.tur. Ad diiudicandum proinde virium sontem alium opor-
tot legere viam. Languidum coniectamus ex senio , perpetua enim est naturae lex, ut in senectute languescat. Quisquis annis confectus, speciosus et alaCris Videtur, suspecta tamen
habere sua bona debet, quoniam Vires, quibus pollet, ad sustinendam vitam commode sufficientes , superando gravi morbo prorsus sunt impares, ipsoque morbi impetu si actae aegre resarci lantur. Deinde esiectus vini vel spiritus vini, quem aeger bene Valens in semetipso observavit, ad diiudicandum virium sontem. suam Symbolam Conseri Sunt, quos modica vel exigua Vini quantitas protinus ita inebriet, ut omnino ex potestate exeant. Ubi id . vel ex. ipso aegro , vel e X amicis suis audio, Virium sontem langui dum suspicor. Ratio fere talis videtur. Omnis potus inobrians est vis vitali5 incitabulum , assumta enim modica sui quantitate, in robustis non solum Corporis vires vigent, sed ipsa quoque mens exaltatur, quapropter iniucundum non est ingeniosos homines audire, quos modica et laeta
185쪽
crapula facundos secit. Ubi vero maiori quantitate talis
Potus ingurgitatur, maior quoque oritur virium excitatio; tandem vis, ipsa excitatione exhausta fatiscit. TunC quidem homines subito plerumque ex potestate exeunt, impendioque debiles et mortuosi fiunt. Quare teneo, vim vitalem modica vini quantitate consumendam, modiciS quoque aliis potestatibus nocentibus Consumtum iri. Jure autem quis obiiciat: Ex essectu temeti modo memorato Coniectabimus intentionem , qua vis vitalis eo temporis puncto pollet, alia autem est vis intentio, alius
suus fons. Illa esse potest modica vel exigua, hic inex haustus. Videmusne ubique mulieres maxime debiles, quae tamen ex ipsis gravissimis morbis sospites emergunt; Cum Contra Corpora robusta Vastaque, levioribus noxis succumbunt ρ Aperto duntaxat testimonio, ex virium in tentione , aliquo temporis puncto obser vala, virium fontem, earumque Proinde eXtentionem perperam diiudicari. Ad hanc obiectionem respondeo. Ex effectu temeti, cum Certitudine quidem virium sontem non diiudicabimus, sed cum Veri tantum simili tudine. Ubi quis ex parva vini quantitate debilis et mortuosus iacet, tanaen non moritur, sed elapso aliquo spatio evanescit illa debilitas, viresque resarciuntur; aperto testimonio, virium fontem fuisse illaesum. Sed qui fit, ut vis resarciatur P 'IanC Potissimum ob causam, quod potestres nociva, quae vis vitalis consumtionem fecerat, non amplius in corpus operatur, quodque hac ratione n turae ad resarciendam vim tempus patet. Potentiae, quae vim vitalem transitorie infirmant, ubi brevis est
186쪽
. earum operatio, ipsum eius sontem non an nihilant; ubi Vero longum est spatium, intra quod indesinenter vim infirmant, tandem ipsum eius sontem exantiant. 'Id ex mea sententia manifestius est, quam ut longa argumentatione evincendum sit. Dato illi, quem parva meri quantitas protinus inebriat, dato illi ebrio et mortuoso inces
santer adhuc vinum, continuato hoc eXperimentum Complures dies, et certe eum necabis: sed an alterum quo
que eadem meri quantitate intra idem spatium sis neca turus , qui quotidie magna quantitate id citra illum in commodum ingurgitat Θ Dubium Saltem videtur. Vulgaris experientia docet, cos, qui parva meri quantitate protinus inebrientur, ubi quotidianae temulentiae se dede ' rint, celeriter satis tali vitae ratione omnino consectos mori. Alii contra, qui magnas vini quantitates citra in commodum serunt, satis diu supervivunt. Quare palam; ex meri essectu, observato in aliquo temporis Puncto, virium sontem, et proinde vis vitalis duramentum in dysenteria coniectari posse. Sed vulgaris eXperientia melius adhuc meam sententiam obsignavit. Magni bibones in gentes meri quantitates ingurgitant, et dum mediae sunt aetatis, Citra ullum incommodum quotidie id faciunt. At
iidem heroes, Cum aetate proCedunt, minorem et quotannis minorem meri quantitatem serunt, donec tandem eophrveniunt, ut exigua quantitas eos inebri et . Olim famosum huiusce provin Ciae cogno Vi Polatorem , qui omnes strenuos bibones taciti negotio vicerat. Annis vero et ipsa perversa vitae ratione conse tus, non nisi modicam
vini quantitatem Citra crapulum se ite potuit; quod hic
locorum satis notum mihi ipse Cousessus est. Cum vero
187쪽
a natura constitutum sit, ut in senectute ipse virium son languescat, talem quoque languidum in nostro bibone an nis consecto accipere Sana ratio suadet ; experientia ta
men melius id firmavit. nam paucos tantum annos Supervixit, et viribus tum Corporis tum mentis omnino fractis animam efflavit. ' Hicce proinde casus et non singulum hunc observavi,) meam Sententiam probe fulcit; meriscilicet maiorem vel minorem quantitatem, quam citra crapulam aliquis ferre valeat, Cum vigore vel Cum lan guore sontis virium vitalium Apprime Congruere. .
Quisque pro sua eruditiono vel ingenuitate huiusce rei explicationem faciat, ego tantum ipsam rem magni facio; siquidem in dys teria non solum ad curationem sed ad praedictionem Conducit. Pauci, quos parva spiritus quantitas inebriat, eX gravi morbo emergunt, sive opto
sive aliis pharmacis curentur. Cum Vero supra proposuerim, in senectute ipsum vi rium fontem esse languidum; unum adhu C monendum Videtur. Quisquis ex annorum tantum Computatione pro
gnosticon quaerit, iquandoque allucinabitur; etsi enim,
μ) In disenteria a facultate vitali , quam virium sontem appellavi , virium duramentum potissimum pendet. Eandem vero rationem non in omnibus morbis observari certum est. In febribus nervidis exempli gratia, quas ego descripsi, homines i exhausto virium sonte instructi , neglecto auxilio celeriter rapie-hantur; id vero in dysenteria nunquam accidit. Fortes quidem moriuntur neglecto auxilio , diu tamen trahunt, cum contra debiles cito exstinguuntur. Populus quidem dicit, robustissimos homines cito rapi; populus vero tales robustos vocat, qui va. to corpore , et magno musculorum robore sunt instructi.
188쪽
quae dixi, in universum vera sunt, admittunt tamen in terdum exceptiones. Quam ob rem. tutius est, ista quae de senectute dixi, cum his quae de effectu temeti pro POSui , comparare; nam senes interdum largam vini vel spiritus quantitatem citra ebrietatem serunt. Uti in his vis vitalis satis longum duramentum, sic opium facile serunt, et nisi intestini irritabilitas nimia, feliciter sa
Tandem morbi, quos aeger olim superavit, ad ditu dicandum virium sontem suam symbolam conferunt. Qui exempli gratia febrem putridam vel nervicam mali moris, . vel nullo vel praepostero adhibito .auxilio seliciter eluctatus est , praesertim si alvus fuit fusa vel medicamento turbata, is inexhausto pollet virium sonte, nam perniCiosus morbus, Optima est Virium obrussa. Vulgus hic locorum Credit, hominem nu lo unquam perniciabili labe tentatum, magis e X morbo periclitari atque alterum, ex angustiis olim iam emersum. Haec opinio quamquam sabulosa, veri tamen quidquam habet ' Vulgaris enim exportentia ipsum populum idem docuit , quod modo proposui; perniciosum scilicet morbum, optimum virium esse lapidem Lydium.
oportet autem sciscitare ex aegro, utrum ex gravi aliquo morbo emersus, Pristinam reCuperaverit valetudinem , an quaedam debilitas remanserit, sunt enim, qui
vel nullo auxilio, Vel praepostere adhibito, sani quidem
audiant; re ipsa tamen precario valent, et praesauciatis viribus novum morbum ferre nequeunt. Omnia ista cum
189쪽
su prirdictis invicem comparata, artificis iudicium circa xim vitalem sormant. Altera huiusco disputationis quaestio est' utrum in corpore aegroto certae notae appareant, ex quibus me dictis colligere possit, an conducat opium, Vel non Conducat. Eisectus opii in diversis corporibus multum dis Crepat. Sunt, qui oculis semiapertis dormiant, et insomniis turbentur; alii noctes atque dies vigilant, et ne momentum quidem somnus eis obrepit ; alii interdiu vi gilant, et noctu dormiunt. Quaeritur: utrum ex his notis, 'opii essectus vel salubris vel noxius diiudicari possit P Ex mea quidem sententia, quo mitius opium Universam corporis labricam' praesertim cerebrum turbat, eo magis sospitale est; quo magis Vero Cerebrum Universam que fabricam afficit, eo minus conducit. Ubi pro indovertiginem, animi .deliquium , magnam somnolentiam, vel somnum in Certum DCit, minus Sospitale est, quam ubi tales notae sui usurpationem non sequuntur. Id vero in universum tantum dictum esto , nam multae huiusce re gulae sunt exceptiones, quod, Cum dysenteriam Curaturo scire perquam neCessum sit, ac Curatius e XPlanabo.
Essectus opii est geminus, initialis nempe et insequens. Quandoque post primam opii portionem quaedam notae oriuntur, quae artifiCem terrere possint; talis e t vertigo,
somnolentia magna, vel quod tamen raro accidit i animi deliquium. Deinde continuata opii adhibitione, istae notae evanesCunt, et eadem corpora, quae modo optum non citra in Commodum ferre videbantur, nun C egregie id serunt. Ante aliquot annos ad puellam quandam vi
190쪽
ginti quatuor annorum , robusti et pleni habitus, dys teria laborantem vocatus, prima vice guttas quinque tincturae opii ei propinavi, tam infausto suceessu, ut Proti nus linqueretur. Erevi tamen in potestatoni rediit. Elapsa hora, denuo quinque guttus pro lain a i eodem fere SUCCeSsu. Tunc quidelia nuphi hae vitrioli aliquot guttas post assum tum optum dedi , et animi deliquium aegram non amplius tentavit. Sequente die tincturam opii puram Citra ullum in Commodum ei propinavi, et aegra hoc solo auxilio brevi et persecte convaluit. Mea sententia Circa hanc rem est fere talis.
omnis medicitia, in quibusdem corporibus sub initio alium pro sus ostendit esseCtum ac in progressu , id non solum de pharmacis incitantibus sed etiam de debilitanti
bus dictum esto. Medi Camenta amara, Corte X Peruvla
nus , adstringentia, nitrum, aliaque, dolorem non Solum . ventriculi, sed graviora. quandoque taedia, in quibusdam corporibus prima vice propinata Creant; quaPropter subinde tutum cst, Viscum amaris, et syrupum guttasque . tincturae aromaticae salibus admisCere. Venae sectio prima vico eius insuetis haud raro animi deliquium creat. EX omnibus tamen notis non sequitur, talia auxilia in his corporibus non posse adhiberi; nam Corpora, qu Ae gra viter sub initio ab illis asticiuntur, deinde haud raro egre gie ea ferunt. Natura ita corpus humanum instruxit, ut ad potestates nocentes, tum debilitantus tum ex Citantes serius ocius adsuesCat. Absonum proinde est, CX notis
effectus initialis, iudicium de pharmaco aliquo ferre. Ut exemplo id illustrem: demus, duos peripneumonia labo-