Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

151쪽

litate, aliisque id genus signis,quae fusius insequentibus docebuntur.

si Dide cerebri quatuor qualiratis bus probe teperatu fit,omnia quae supra relam sunt, mediocria habebit: et excre

meta,quae per palatu,aures et nares exae

purgatur noderata etia habebit nec ab

his quae Fris incidunnempe calidia,'iagidis tumidis et siccis,ladetur.

ramentu cerebria Galenus intelligit no simpliciter,ut perfecta illa cotrariaru qualitatum paritate, absoluteq; medium teperameptum habeatu sed talem, quale maximeqius natura ad probe obeundas suas functiones desiderat. fitq; hanc elementorti aequalita tem iustitia vocare solent: quae scilicet rei pro sua dignitate conuenit. Itaque corporis unaquaeque pars, seu calida sit, seu frigida, seu humida ,seu sicca,& et dicitur teperata,quae quidem aptum conueniensci; obeundis unctionibus a natura institutis habeat temperamentum. Bene igitur temperatam unaquanque partem dicemus, cum pro sua natura, ut Galenus ait, probe suo munere

152쪽

r g ex AvDra CALENT fungitur. Quocirca cerebrum Exe oti, dest probe temperatum est,cu actione probas omnes edimon autem cum natantU,

vel duas vel pIures labet enim ut prius di ximus plures ac diuersias actiones, ut moue Edi sentiendi:quae ut diuersae sunt,ita a diuersis taculaatibus ortu tur,uracultates a diauernis temperaturis .Prior enim pars, ex qua

nerui molIest sensu praediti nascuntur iu-midior est,&mollior :posterior autem sit cior durior,ut ex qua nerui duri ac soliodi,mouendi facultate donati, proficiscutur. An autem alia ex principibus functionibus, aliam temperatura efflagitet, proindeq; in alia cerebri parte fiat cotrouersum est. Nonulli enim in eade cerebri parte cogitati nem,iudiciu , rememoriam esse autumant Fqua opinionem Galenus sequi videtur in libro de musculoru motu,in quo scribit paratem eandem recordari, quaecuq ea sit, quar& rerii imagines recipit,quibus verbis o tecdit in eade cerebri parte phatasiam &mmmoria esse. Sunt qui sua cuique facultati partem tribuat,nempe phantasia priori . in qua

est, sensus comunis. memoria posteriori,

Vmediae parti iudici c. Sed quonia haec ad rem nihil attinent,ad propolitu redeamus. Temperatum igitur admodum iam declaratum cerebrit,excrementa habet non solum G

153쪽

A PAR v A. I squalitate sed, qualitate mediocria Mediocre enim refertur mad qualitatem, ut mediocre ingentia:&ad quanti trie, ut mediocris statura . Excrementa igitur cerebri mediocria dictitur, quae neq; multa, neque pauca,neq; cruda,neque retorrida, sed inter haec mediu quodda obtinent. Nam cum cerebrum natura frigidum humidum sit, probe autem in suo genere temperatri me diocriter frigida lumida excrementa pariet, eaque modica. Quod si frigidius achumidius quam eius natura coueniat, frigidiora humidiora,&plura quam si temperatum H esset ,aceruabit. Impedit enim frigus pituitae cococtionein acresolutione digestioneq;:umateriam humiditas suggerit. Calor, ro cocoquit resoluitnumores siccitas aute depascit absumitq;. Quare si cerebrucalidius ac liccius sit, pauciora incoctiora habebit excrementa: ut in sequetibus ostendemus. Ad eundem modum temperatu cerebrum externis iniuriis univer sis non singulis minus est obnoxium. Nam his etiacon irariis ex aequo reluctatur, non enim magis

a calidis quam frigidis,& humidis qua si cis afficitur Alia vero omnia cerebri teptaramenta ut quibusdam agis resistunt, sic ab A earum similibus offenduntur Calida,verbi gratia frigidis potentiusquam teperatas

154쪽

luctatur, sed a calidis celerius ac grauius a dii tur .Ad eundem modu frigida calidis potentius repugnant sed frigidorusim promptius recipiunt. Eadem quoque est siccae echumidae temperaturae ratio.

Hi capillos in infantia quidem subae ruforan pueritia uero subflauos, inuis

fore autem aetatis flavos habent.

Vt ostenderet se hic non de corporis niuersi pilis,sed capitis tantum verba facere, inquit, me icitra ici Ut siti id est capitis pili, B quos vocabulo uno capillos vocamus. Prius aute in partiti corporis diuisione de omni corporis pilo in genere mentione fecit,ut illic docuimus: uti side eorum origine, corporis notis quae ab ipsis sumtatur, disputauimus,dicebamus enim omne pilii ex fuliginoso vapore ortu habere. colore aut ab humore quo tingitur. figura vero aulicitate, xviar figura:crassiti ab earunde amplitudine,& materiae copia. Igitur a capilli densitate crassitie colore infigura, cerebri notat deprehenduturequae pro diuersis aeta tibus,teperamentis mutaturavi postea dimcetur. Teperati igitur cerebrii infantes,capillos habet subrufios . pueri vero subflauos id est nodii plane rutas Hauos,sed ad eos colores vergetes: floretes vero aetate, flavos.

155쪽

AR A RA A, mEst enim color rufius,ut in comentariis nD-stris ad Glaucone doctriimis albior ae turbintentior,flaui albiq; medius:flauus verbiplei, didior,purior,&in quo igneu quod da resplet deat Cti igitur infantes pituita magis abun der,capillu habet su brufum,scilicet humore pituitoso, cui nonihil bilis adinistii dit, in D dia . pueri aut decrescete pituita hicrescete bile, ia subflauii. aetate ac floreteS,flauu . Peretate em flaua bilis auget ' pituita minuis,

Medijs inter absolii te cristos crrectos quodammodo sunt.

Neq; enim tanta siccitas in his est, ut i torqueri possint: neq; tam humidi, virectimnplicesq-reddatur. Neq; meatus tam fletixuosos cutis habet,ut crispi meque tam directos,ut simplices rectiq; fiat Fuligo enim, ut ante dicebamus, calore natiuo in corpore genita taper qua exeat,in cute molitur,

qtne si admodii humida sit, facile impellennii fuligini cecnt,fuligoq; recto tramite eliit, ars assiduitate viam rectae scit Cu vero aridior est cutis,maiore negotio ante dicta fuligo iter sibi parat. Non enim facile ictui dum cedit. Itaq; niichae,nuc illae,ubi scili cet molliore cute inuenit, transit, eique sic viam flexuosam efficit: quam figura capillis qui illic fit,nactus,crispus dicitur. At si cutis

156쪽

dura aut flexuosa admodum non iit, meatus quem transeundo fuligo facit,neque flexuosus neque rectus in totum fiet,sed leuiter obliquus,quocirca capillus neque vel ementer crispus,ne aue rectus ac simplex, sed Inter utrunque medius erit. Simplicem ca Fpillum ac rectum hoc est , κου' - είαν hi revocat,qui contra ZArei id est crispum

distinguitur, simplex enim sidirectum iter Latini appellant quod contra flexuosum distinguatur.

Non tamen facile cesuescunt.

Caluities fit vehementer reiiccata cute, Penimia ariditate velut testacea sit rediadita,ex tali enim ob natiuae humiditatis penuriam nihil nasci potest. Cum vero tanta siccitas non est,ut humoris omnino expers non sit, cutis ad pilorum generationem maxime est idonea. Imo vero quanto ea sic Gcior calidiorq; est Mira tamen humoris de fectiarn,ut modo dicebamus, tanto magis pilos generare potest: vi autor est Galenus ibro de temperamentis fecundo. Eiusmodi enim temperies materiam gignendo pilo amplam suggeriimem fuliginem. Sene centibus igitur nobis caluities fit,quoniam marias maxime sicca est: Vin ea maxime parte quae aditontem spectat,omnium capitis

157쪽

I A R, A. Isstis partium siccissima. Nam illic cuti ossi nudo haeret. Defluit etiam non in capite solum sed&in aliis corporis partibus pilus: H sed id alieni humoris commercio potiusquam natiui inopiae tribuendum est.

Intelligenda autem fiunt quae et diximi et dicemus signa, ut in temperatis habitationi, M. Cue uero ad capillos attinent: non ut in regione solum,sed ut

in hinorum temperie cerebri temperamento proportione restondente.

Temperati cerebri signa ab his quae nobis sunt ingenita,hoc est totius capitis comis stitutione a cerebri functionibus omnibus, nempe actuolis reprincipibus sensibusq; pet ita, ab his item quae foris incidunt, calidis Afrigidis humidi miiccis, supra declarata sunt. Ab iisdem vero sumpte intemperatiaeerebri notae declarandae sunt. Atque haec omnia intemperata regione intelligeda esse docet Galenus:quoniam haec numquodq;temperamentum quale ab initio erat, seruat pro aetatum ratione. Intemperata vero regio non aliter atque intemperata victus ratio temporis processu corpora nostra immutat: quare in ea simpliciter teperati vel

nasci vel degere non possunt. Simpliciter

158쪽

dixi,quia in inteperata regione medis quo dammodo scilicet inter eius regionis cali Bdiores Trigidiores,humidiores: siccio is

res, inueniuntur, quos temperatos quidem

appellare licet,sed non simpliciter, absoluta teq;. Quare Limpliciter absoluteq; temperat cerebri iniustitia semper intelligo si

gna,a capitis costitutio e sumi ta ac cerebri inctionibus,&foris incidentibus,ut in temperata regione accipienda sunt. Vna enim

quaeque habitatio suos: gignit conserauat: temperata quidem temperatos,intemperata intemperatos: quorum ut regiones in

ter se differunt,sic naturae mores diuersi sunt: ut ex Hippocratis libro de aere aquis silocis videre est. Quae vero a capillisse stuntur notarino ut in regionibus solum sedulium orum temperie cerebri teperamento proportione respondente cosideradae sunt, Nam cum capillus,ut diximus, ab humorum fuligine originem habeat: alis fuerith mor, talem capillum esse oportet. Ex pitui ta enim albus,ex bile flavus,ex utroquel more,si quidem bilis superat, subflauus:si pituita ,subrufus capilliis nascitur. Porro autehumor pro variis aetatibus variaque victus ratione incorpore gignitur. Oportet igitur humorem ex quo capillus fit, cerebri Dtemperamento respondere, si quidem ex cap

159쪽

A Ru R. I si Deapillo eius temperamentum cognose re velis. Quoniam rursus capi=li color& figura non solun ab internis qualitatibus sit, sed etiam forinferas incidentibns(ambiens enim aer capillam xcutem assii .eit: temperam quidem rufum aut flauum, mediumque inter crisipum: simplicem reddit: calidus vero Vsiccus nigrumin crispum ad eundem modum reliqua aeris temperamenta coIorem figuram capilli nati . tant,non aliter atque interna corporis intemperies,de qua deinceps dicetur

Quod si iusto calidius sit, is alitera uero oppositione temperatum, si quidem magna admodum fit caloris exuperantia omnia quae declaranda funisi

gna,valida erunt Sin exigua infirma.OMinnium autem partium quarum notu in

omnibM temperamentis explicaturis

mus, communis est haec ratio.

Cum prius temperati cerebri indicia rea censeret ,obiter de intemperatis signis commeminit,quae nunciuuaesime tractat a cal ris notis auspicatus docetque signa omnia non solum cerebri,sed momnium corporis

partiti,a quibus videlicet signa sumntur, eo

esse

160쪽

esse praestantiora, validioraq;,quo qualitatis excessus tuerit maior Quod ut melius intelligamus, scire oportet simplices qua Ftuor esse qualitatum exuperantiae,calidum,fiigidum,humidum,&siccum:totidemq; exlii mistas,calidum lumidum,calidum siccum, frigidum qumidum, frigidum

siccum. Atque hae quidem omnes in malo iis Vminoris ratione diuidi possunt,haec enim tam philosophi quam medici in qua tuor ordines distinguunt. Primus quidem obscure Acundusiam manifeste,teritu vehementer quartus summe calfacitis refri gerat,humectato siccat:vltra quos sanitas non consistit. Itaq; horum effectus alii ob mscuri,alii inurgnes ac perspicui nobis apparent,certiusq; aut obscurius rem nobis explicant. Quid autem possit unusquisque haruexuperantiarum ordo, ex Galeno de simia plicium medicamentorum facultatibus cognoscere licet.

Deincep igitur caloris cerebri nota praeter iam declaratu sequuntur. Ommnia quae circa corpM existuto ubicundiora et calidiora sunt: oculorum e

ne conflicuae:capiti editi in lucem celeriter nascuntur: multo quidem calum