Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

181쪽

A et cxv A I Tagitant ,somnia dormientibus apparent:vt docet Aristoteles Cum vero neq; omnino purus quietusq; sensus est,neq; omnino irnpurus ac agitatus,sed media sortitus est nautura somnia quidem plura aut pauciora apparent,integriora vel interruptiora ,diutius perseueratia, aut celerim evanescetia prout ad tranquilliorem ac synceriorem, aut agitatiorem ac impuriore propius accedit. Itaq;qui calido lumido sunt cerebro somniis renumero pluribus,& magis interruptis, distoriis,monstrosisq; magis vexatur: scilicet calore vim animalem excitante, tumore caliginosum sensum efficiente. Exlas conia stat animu corporis affectionibus inutraq; valetudine prospera&aduersa consentire. Nam quae in somnis visuntur, an : putantur,magna ex parte corporis affectionem, humorumq; naturam, plenitudinem defectum,ac qualitate testantur. Nam qui aegre D se moueri putant,ut Galenus ait aut grauia onera gestare,aut in ea re impediri quam se efficere somniant,animalem Facultatem plenitudine aut crassitie aut viscositate humo rum deprauatam habere coniiciendum est. Contra qui se vel volare, vel currere cy sime credunt, humore paucos eoSq; leues minimeq: excrementosos habere verisimi

te est. Et qui noci urnas veneris imaginei pa

182쪽

r g CLAvDII GALE NIeiuntur,genitalis emine abundare Aletrimdem modum qui in locis foetentibus sordi- illis acanam undisse volutari putant illos in corpore materiam patrem corruptamq; ac grauiter olentem habere suspicio est que admodum contra qui in locis odoris se esse autumant,materia probam suauiterq; olei Etem:& cui accensus ignis apparet, hunc a flauabili infestari. Cui vero fumus aut caligo aut profundae tenebrae, ab atra bili Imbres autem frigidum humorem abundare testanturmix vero alacies arando frigidam

pituitam Color ruber sanguinemrflauus flanam ater atram bilem in corpore esse signi sicatralbus vero pituitam. In summa, num orum qualitates similia fibi somnia gignunt.

Similiter autem sonitus flatum corpore esse fatentur. Itaque anamus corpori affectiones sentit, quod Galenus autumat. Sed&rem omnium quas vehementer conccupiscit, quaeque solicitum ipsum plurimum teddunt,aut circa quas diu versatus est, tanquam iam praesentiti imagines suscipit,qua reno simpliciter somnia corporis atfecti nem ii iacant. Proinde cum corporis valetudinem tam prospera quam aduersam, per somnia cognoscere volumus, rogandus qui somniauit est an curae aliaq; modo commemorata praecesset ut. Quod hi horu aliquod

Praet

183쪽

A PA V A. IZypraecessisse fateatur, de corporis affectione ex somniis recte iudicare non potes:sin minus,poteS:vt ante declaratum est.

betes.

Humor,ut prius docuimlas,spiritus rediadit crassiores,proindeq; caliginosiores,vnia de fit ut non solum visus sed ueliquisen susparum acres sint ac perspicaces.

Qubditi longe iusto temperamento calidius cerebrum sit, paulo uerbhismi

diu nanent calidi temperamentisigna: e quibus obscurae haemom nota cotiunguturi. quemadmodum sirinulto qui demimidiiusi cerebrupiuinu uero calidium, persti a firmas erunt mmoa Hiis indicia,caloris uero infirma.

Calidi humidi cerebri signa, in quo

neutra oualitas alteram superat, iam tradi ta sunt. Nunc vero eius in quo alteram alia tera excedit, nota docet. Si longe, inquit, iusto temperamento calidius sit cerebrum, humiditas vero paululum a mediocritate declinet, manent calidi teperamenti signa, humiditatis vero sunt obscura Caloris signa laut, uniuersi capitis calor subor,m s

184쪽

rra e L AN DII ALE NIocul orti venae conspicuae pilorum ortu reler,&reliqua quae modo declarata sunt: qui admodum Vexuperatis humoris: quorum qui rationes nouerit is caloris taliumoris paululum a mediocritate deflectentium no Atas facile cognoscet utpote quae cum prim ribus eaede sint,sed obscuriores. Neq; enim tam rubet facies, caletq caput, ubi modice calor mediocritatem excedit, quam ubi vehementer. Nec a simplices sunt capilli,sen fusq: hebetes, ubi paululu humiditas decli nata medio, quam ubi multum exuperat.

Haec autem copo vitam omniti a temperaturarium communis est ratio.

a ubi in comistis teperamentis aequales sunt qualitatu e uperatie aequaliter utriusq; signa apparet:ubi vero altera altera sustenrat unius notae identiores alterius vero obscuriores sunt:ut ante declaratum est.

Frigida aute et sicea cerebri teperamen Aliantu ex se est, caput 'igidium

reddu ac decolorat, Semper elim meae

moria tenendu est quod initio explicatauimus: cosideradms,quatium chimo

riam temperie caput immutetur.

Natiua frigiditas ac siccita suapte natara caput reddit Sigidum, ac decolorat nisi aliun

185쪽

VR PAR v A. I Iallunde calorem coloremque caput accepe Crit. Propterea in memoriam reuocandum

esse scribit quod initio exposuit, quantu videlicet ex humorii qui circa caput sunt, tomperie caput immutetur. Fieri enim potest cor hiecur natura calida sint, cerebrum vero stigidum Atque ita ipsum, venaru mariateriarum calidum sanguinem cotinentium, communicatu,minus frigidum pallidumque efficitur: d mutua tu ab humore colorem, calidius coloratiusque caput sensui apparet.

Addita igitur dictioni haec verba sunt, o D ct α e. Temperamenti enim igiditas xsiccitas ex seipsis caput frigidum efficitit,

decolorant .etoo et si Hob qipix Apta quaesti' es Motiti vi ro re Di. Sed aduentilius calora corde decoreprosectus,contrariam temperamento cerebri natiuo qualitatem inducit, Ido cita dicimus non quod simpliciter si

ne colore(id enim fieri noso test sed quod

sine coloris nitore bonitateq; est Colorem quidem in corpore humor parit:coloris vero nitorem,aut si mauis,bonitatem, natium

calor:pallorem vero, seu decolorationem, hoc est , eo saeti, frigiditas affert. Itaque in omni colorum genere pallori nitor reperiuntur, hoc est naeo Iai a rosa Nitere enim dicimus quod vividum habet colore',

E siue is albus sit, siue niger, siue ruber Nam

186쪽

nigrum cornunitere dicimus, item Vcandidum, si quidem ejus color vividus fit. Sin langueat, invelut demortuus sit, nos pallidum,graecietaeo dicunt.

Initio autem in eiusmodi temper

mentis oculi venis carent.

Hoc simpliciter verum non est sed tam exiguae in oculis venae sunt,ut sensum es agiant. Cum enim frigoris munus fit cogere, ut prius docuimus, paucumque sanguinem Senerare:venae in eiusmodi teperaturis statim conspicuae esse non possunt:vt quae admodum exiguae sint,&, ut dixi, paucum sanguinem contineant. Sed temporis processu Fipsae augentur,xsanguine impletae appar re possunt.

Prompte tia causis frigidis Miluttire ideoque in incerti abiim ualetudia ne degunt Aliquando quidem capita le Fima habent: emissarias excrementis

liacua:aliquando uer destillatione, em grauedine eui occasione prompte coraripiuntur.

Quemadmodum calidum inhumidum cerebrum a calidis,humidis, ita frigidum siccina frigidis: siccis facile offenditur. Na

187쪽

prompte a suo simili assicitur. Calidum&numidum,morbosum esse ante docuit:frigidum veroo siccum,in lacerta sanitate degere,hoc est xi oua ur oria i DP istinc scribit Quod an morbosum,an neutrum iuxta tertium significatum appellari debeat, disquirendum est.Neutrum enim in eo ignificato vlarpatum est, quod aliquando salubre; aliquando morbosum existit. Quod non . nullis accidit qui in puerili aetate salubreS, in iuuenili vero morbosi fiunt:&contia in pueritia morbosi,in artatis vigore alii bres: ut ante declaratum est. Itaque qui igido siccoque sunt cerebro in adolescetia,ut scri H bit Galenus,exquisitos sensus habent atque integros procedente vero tempore et riter marcescunt ac senescunt, ut mox dicemus. Igitur frigidum diacum natura cere brum, neutrum est. Alii vero morbosum simpliciter esse rigidum & siccum cer brum contendunt, quod scillaei ex gene ratione tale existat. Non enim alia ratione calidum qumidum morbosum esse C. lunt, quam quod natura intemperatum sit. Haec controuerta facile dirimi potest, si quidem memoria tenuerimus quae saepe ante docuimus nimirum omnem Exuperantia aut mediocrem esse aut magna Celebrum m

188쪽

igitur si vehementer frigiduis siccum sit, A

sine dubio morbosum esse censetur, quem

admodum vehemeter calidum humidis . Si vero mediocris sit frigiditatis insiccita

tis exuperantia,morbosum non erit,sed tantum neutrum. Sive igitur mediocriter siue vehementer quis cerebrum intemperatum

habeat,certam non habet sanitatem,sed in stabile Aliquado caput leuissimis sentit,ut

pote excremetis vacuum: proinde per proprio meatuSpauca excremeta effundit. Cuautem ipsum a nanilibus causis, ut externo frigore vel ambietis nos aeris vel rerualia ru refrigerandi vi praeditaru forinsecus ad Tmotarum,aliquam iniuria acceperit, prona

pie heditur,destillatione enim ac grauedi ne corripitur.Nam senii more male concoquunt, proinde facile excrementa colligisit, qui frigido siccoq; sunt temperameto,prae sertim per hyemem, tumidam aeris inteperiem:atque etiam iacibo&potu vaporoso diutius sint usi:quanqua ,sine humorumultitudine cerebra trigore obstricata, tanquam spogia aqua in abuta ac manu copres fa humore exprimit in fauces,vel pectus,vel alias partes unde ante dicta incomoda nam scutur. Nulla sane alia inteperantia est,quae infirmius ac imbecillius malis tam externis quam internis repugnet viti enim maxime

189쪽

eontraria frigidita, ocitas est. Ex his costa graece legendu esse noet Mino κοψίetocet me elapαAice, ut etiam Leonicenus putat noaute, tali detecet ,ut est in exeplaribus grecis.

In iuuetute quidem sensiuriri acrepsunt,omnis uitio carent:procedente uero tempore celeriter marcescunt Et ut semel dicam,omnes prixproperam fenectutem in capite pendunt quocirca ciDthcanescunt.

Homina saetatem in infantia, pueritiam, adolescentia,vigorem,sisenectute diuide re solent:nos hoc loco intria tantii distin guemus pueritia,iuuentute, ienectutem. Pueritia infantiam, requam peculiariter pue

itiam vocant, cotinet, senectus inclinante aetatem xdecrepitam,iuuentus vero adolescentia,& aetatis vigo re.Totius ergo aetatatis nostrae partem ea iuuentus continet,quae

ab adola centia incipit,&in inclinante aetatem desinit. Puerilis aetas in humore mersa est proinde tam perspicaces sensus non habet,qudin iuuentus, sed tamen quam sen: etus,minus imbecillos,& caliginosos. sen:

Eous enim ob nimia frigiditate diccitatem debiles admodum sensus habet. Caeteriimquoniam multam colligit pituitam quae sen

190쪽

sus obruit,eos caliginosos habet,praesertim ubi coniunctam habet natiuam frigiditate&siccitatem haec enim intemperies siue in is genita, siue per aetatem contracta siue aliunde adscita sit,iniuriis tam internis quam ex

termSimpotenter repugnat. Itaque qui frigido siccoque sunt cerebro, canos aliaque se nectutis testimonia cito in capite ostendiit. In capite Galenus dixit,quoniam si reliquucorpus frigidum diccum non sit, senectu tis incomoda id celeriter non sentit. Quod F si ipsum capiti simile existat cito corpus totum senectutis notas habebit. Cum enim vita nostra natiuo calore ac humore conseruetur,longiorem ipsam fore quo ipsi diutiui durabunt,necesse est & breuiorem,quo breuiori tempore. Frigidi igituro sicci breuioris sunt vitae quoniam diu natiuam hanc hinividitatem ac caliditatem non seruat. Ipsis enim ab initio statim contingit Calidi vetro lumidi tarde senesciit atque quod ad

temperamenti ratione attinet,maxime sunt longevi: ut autor est Galenus. Sed quonia GExcrementis abundant prompte in putredi nis morbo labuntur: proiiadeq; vitam, nisi maxime sibi prouideant, corripiunt. Quatenus igitur ad temperamentum attinet,citissime ad senectutem perueni sit frigidi &sicci:tardissime vero calidi rei humissi: praecipue