Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

211쪽

i, is aestimatis praesentibus quidem, aetLtia,malevolentia,& similia. Ex futuris,libido siue cupiditas,& quae sub hac cotinetur,

ira, quam in excandescentiam, odium, de inimicitiam distinguimus. In laoc quoque genere sunt audacia reconfidentiatex quibus temeritas habet ortum libertatis quoiaque, xvictoriae, potentiae,imperii, gloriae, honoris appetentia. Ex mali autem opinione praesentis quidem, animi aegritudo: eui subiecta inuidentia, misericordia moe ror,ac tristitia aliique animi dolores:ex fuaturi vero, metvi sub quo timor, terror, phuor, conturbatio, desperatio, ellanimatio,

pudor pigritia, Mid genus alia continen. tur:de quibus suo loco disputabimus. Eiusta modi igitur emotionis species rationi obii ciuntur, deinde animosae facultati, quae ut dixi tantum mouetur, quantum id quod obiicitur, ratio esse duxerit. Expendere enim fugiendane an amplectenda species sit quae objicitur, ratiocinantis facultatis est munuS: eam vero vel fugere vel amplecti,

animosae. Cum igitur non omne eadem

polleant ratione, sed alii res quales sint aestiment, aliinon quales, sed aut meliores aut deteriores,inaiores aut minores quam sint: praeterea in aliis vehementior sit vis ani

212쪽

EOS CLAvDIL GAZEN tmodo omnes concitentur, sed alii celerius, alii tardius:alii vehemetius,alii leuius. Sunt enim qui leuissima occasione moueantur, alii non nisi vehementibus causs:vt proce mdente sermone ostendemus Caeterum cum eiusmodi causae varie facultatem aifficiant diuersa motionum genera esse oportet.Nacum ex rerum quae obiiciuntur, opinione, eiusmodi perturbationes nascantur, opinio autem sit tam boni quam mali, ut nuper diximus:rursus quod opinamur bonti, aut iam praesens fit,aut futurum motus omnino di uersos esse oportet. Quonia aute ex Gai

et et vietaei,ut modo dicebamus, scire licet Ai,

et Iosai siue oriciκδν, hoc est ratiocinandii Dcultatem,quae bona videntur, natura appetatere:& quae mala, declinare. Haec igitur potentia si valida est ac proba, aut certe optimis disciplinis instituta assuetam, recto iudicio atq; opinione praedita, ad obiectas

rerum tam bonarum quam malaru species mouetur huicq animosa vis imperant ob sequitur: atque tum motus placidi ac constanteS nascuntur, cuiusmodi sunt animi fi

ducia,fortitudo, id genus alia:de quibus in sequentibus disputabitur. Contra eadem ratiocinatrix si natura infirma, aut rerum inexperta,aut prauis moribus imbuta,& sine

recto

213쪽

recto iudicio sit, sed cum opinatione assen Esioneque imbecilla:ad ea quae bona videntur,amplecstenda, hala fugienda mouetur,impellente animosa facultate: quae alitaquando ante ab iracundia aliisque animi perturbationibus occupatur, quam prouidere ratio possit ne occupetur. Haec igitur si vehementer concitata sit, turbidiores sinuero leuiter placidiores motus efficit. Vehementer aute aut leuiter mutatur tum suapte natura, quae ad has commotiones imagis minusve proeliuiSest: tum ratiocinante facul tale obiectam rem magiS minusve adipi scendam vel fugiendam ei Te opinante. vla Fiis autem inminus procliuis ad has concitationes est pro cordis temperamentire tione: ut postea docebimus. Rem autem obiectam rugit aut amplectitur magis mi nusve ratiocinandi facultas pro tua natura It constitutione,ut prius ostensum est. Haec

clariora fient si quod docet Galenus in i bro de placitis Hippocratis VPlatonis, intellexerimuS, nimirum eandem esse rationem facultatis ratiocinanti ad animosam, quae fessoris ad equum,aut venatoris ad canes. Quemadmodum enim sessor equum,

mosam superare debet, quanquam id non semper accidit. Nam equus robustus recon

214쪽

tumax esse potest,&ies Tor imbecillus Itaque periculues ne feli brem equus vincat, re secum rapiat, venatorem canes. Ad eundem modum ne vis animosa potens ac valida,li concitata sit, in firmam natura ratiocinantem aut rerum inexpertam igna ram et secum trahat. contra veros ccidit, ii roburnatiuum adsit,rerumq; peritia. Tum enim animosam vim imbecilla ratiocinans

valida superabit, quemadmodum fessor fortiSac expertus equum imbecillum. Quod si Pare vires sint,lu stabuntur,atque pertur bationes fientscilicet iactatibus se opinioni bus. Eiusmodi autem commotiones aliae in Haliis cor is temperaturiShent ter metae mi

cundiam co fidentiam,impigritate ac promptitudine ad acstioneS, animi concitationem ac ferocitatem furiolam , temeritatem praecipitationem cordis calor efficit,quo ver maior fuerit,eo perturbationes has maiores reddit:& quo minor placidioreS. Ita que mediocris caloris excessuS,audaciam,&impigritatem ad res agendaS:magnus vero, animi concitationem ierocitatem, rioasamq; ac perditam temeritatem parit Con Atrarios vero motus hi S generat: ut in se quen

215쪽

quentibus docebitur. Animi porro concita . etio quae graecis dicitur Io A tia, nobis conmem , - dentia, fit cum ad adipiscendum magnu ali quod bonum,aut depellendum malum ani

A IOAMm est,audere significat, arduisi quidpiam ac graue in animum sibi inducere. Quod si fiat cum ratione Wiudicio recto, fiducia siue fidentia, firmaque animi opinio Inon temere assentientiS dicetur. Si vero vehementius impellatur conciteturq; animuS sine iudicio ratione ac consideratione, Vi-Utium est, quod confidentia dicitur: quae si exuperet,in furiosam temeritatem transit, hoc est, ut Galenus ait ausiadis ere V Tre.

Ex fiducia vero nascitur promptitudo impigritas ad labores, res agendas quae si cum recta rationen iudicio suscipiuntur, in vitio non sunt. Ex confidentia vero Maudacia nascitur impigritas ad improbissimos quosque labores citra iudicii rationisque

examen, quam Galenus non simpliciter ita meritatem,sed insanam furiosamq; tem Critates vocat, IOEuuias interpretari possumus aut irae acerbitate, tin iram praecipi citatione. Significat enim. D θρμγ aeu qui praeceps est in ara,quam qui acerbe vehemeterq; excandescit&irascitur. In priore si

gnificato usurpat Galenus in commeta iis

216쪽

in epidemia Hippocratis, ad hunc modum et

Amati ctia Z e inter se disserre quod hi seta Dites animosique sint propter caloris copiam, illiueto pusillo atque deiecto animo quoc temperamento sint frigidiore Constati tur eum bitidi obe praecipitis irae homines, iracundos, quique prompte leui occasione irascuntur,intelligere:quales sunt qui humido corde sunt citra caloris exuperantiam: ut postea dicetur. Atque id uaxime his accidit irationis sunt imbecillae, siue cali

dioris cordis sint, siue minus calidi. Foemia.nte enim etsi minus calidae quam viri sint iracundae tamen,ac praecipitis ira sunt equales quos Hippocrates iudiύMos vocat, esse credit Galenus. In eo alites ibro cui titullinest,corporiSteperatura animi mores sequi, E lo8 uoti prohoae Vehementer iracudo aeacerbae irae,ex maa Hippocratis sumit. Eius

217쪽

verbis facile intelligi potest, ct ita homines vehementer iracundos ac furiosis proximos signis icare,talesq; caloris cordis exuperantia fieri,quae facile vehementer ac Fcenditur suburumi igitur hic Galenus non solum pro praecipiti,sed acerba vehem ttq; iracundia usurpatetquae non ob solam rationis imbecillitatem,sed animo facultatis vehemetiam fit: ut eius verba indicat. Magno enim caliditatis excessiora acerbitatem,ac insanam temeritatem fieri docet.

Est autem his thorax histidus, in

ximes pectus, et uic metapochona dr spartes.

Thoracem totam eam partem vocat Galenus, quae utrinque costis circunscripta, in G priore quidem parte ad pectus septu transuersum,posteriore ad spinam tendit. In hoc pectus continetur,inter lacerto collocatu, hacollo ad ventrem usque exporrectum. In medio thorace corno solum secundum longum sed datum ac profundum collo catum est.Itaque calorem suum diffundit

218쪽

ar CLAvDII GALENI antrorsum, retrorsum, sursum deorsum; dextrorsum ac sinistrorsum. Thorax igitur totuS,praesertim aut pectus, quod cordiecmagnis arteriis e directo respondet, vicinae item hypochondriis partes, omniu maxime huc calorem sentiunt. proinde omni den sissimos pilos habent, cum calor materiam Hgignat,nempe fuliginosum excrementsi uncle pili procreantur: ut ante diximuS.

Magna autem ex parte corpiu nim

uersim calidum reddit calida corduinis temperies nise iecur uehementer ob res ut Paulo pδ' autem totius corporis signa recensebimus.

Cornatiui fons est caloris, que in uniuersum corpus per arterias aqua iuulos UOQda diffundit. Itaq; si ipsum vehemeter cali dum fit,reliqm corpus calidum esse neces se est, nisi iecur admodum obctiterit. Fieri enim potest ut cor calidu sit,iecur vero trita Agidum: atque huius trigus, illius calorem mitigabit: quare corpus ipsum minus calidum sentietur, quam pro caloris cordis ratione. Refrigeratur autem a iecore no solum cor, sedi totum corpus, scilicet sanguine spiritu vapore frigidiore in cor a iecore, in arterias a venis per communia earu oscilla

219쪽

AR A RA A. Mila rasmisso Angustissimas enim vena sensumq; ob exiguitatem efffugientes, maiores venae marteriae habet, quibus sanguine,Vapore,& spiritu in se inuice transmittunt,ar teria quidem tenurore ac calidiorem vena Baudem cras Siorem, minuSq; calidri: atq; muia tua haec transfusio per venarum aperta oscilla in toto fit corpore. Si igitur iecur rigi

diu lit,sanguinem vaporem Vspiritum triagidiorem generabit. Quare sanguinem spiritum non solum in corde sed Marteriis Omnibus per corpus sparsis frigidiorem efficiet,proinde Muniuersum corporis habitu, eo quidem magis,quo ipse frigidior e literit:cuius notas paulo post recensebimus.

Omnetiam thorac latitudo, caloes ris est nota,nisi hic etiam uehementer C cerebrium obstiterit: quoniam ut pluriamum stri medullae magnitudo illi pro

portione restondet. Tanta quidem ueratebrarum, tu an et stinae medullae,magni

tudo est: proindeos et tot m purae cri

ea autem parte quae dorso adhaerenthoer x coniungitur, quemadmodum nauisciam carina quocirca dorsum longitudi

ne necessario aequabit Mitudinem uero

220쪽

pro uertebraru ratione cum ad crafutudinis earum proportionem conditus fu)habebit. Cum uero cordis calor exu

perans ex primo ortu flatu distendat ac D dilatet ipsim calori proportione resto debit. Quare si exiguum caput fit, thori

rax uero lana naxmtium calori cordis

est argumentum Si uero id magnum sit, thorax uer paruus, cordis 'igidioris maximes propria nota est. Quod hi capiti proportione thorax restondeat, alijs notis cordis temperatura explicanda est nullo ex thoracis magnitudine sumpto indicio.

Thorax cum ea spinae parte quam graeci D etreii equoto,no dorsum appellamus, incstus estinon aliter atque nauis cum sua carina Acollo autem usque ad lumbos dorsum e porrectum est. Ex collo enim, dorso, tum ibis,&osse sacro compacta spina est. Collii septem,dorsum duodecim,& lumbi quinq; vertebras continent. Singulis dorsi vertebris utrinq; singulae costae respondent,quare thorax necessario dorsum longitudine aequat:ex qua cordis caloris notas no sumit