Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

481쪽

Priores tres differentias, lassitudines medici

vocant: quae quidem vel sponte nascuntur, morbosq; praenuntiant, vel accersunturim

modica exercitatione,& sanis acciduin deo nihil mali portendunt. Tensionis igitur sen

sus fit ob solam materiae copia musculos di stendentem .Quod si affec us hic mitis sit,

pandiculationem latum efficiet. utpote qui ab excremetis flatus hvaporis naturam fortitis originem habeat. In vehementiore vero tensionis sensu, musculorum fibrae tenoduntur,aliae aliis magis Nam quae in longLtudinem tensionis exporriguntur, vehementer tenduntur: minus vero obliquae, quae in rectum minus aguntur. Cum igitur sponte natus tensionis sensus,ex humorum redddantia gignatur, grauitate adfert Mad motum segnitiem. Immodica quoque inanitione,quam vehemens siccitas sequitur,must Elorum fibrae tenduntur, ac saepe etiam Umpuntur . nasciturq tensionis dolor Vlceris vero sensus a recenti cruditate acrimonia retenuitate humorum fit: undecuti ksubiaiecta caro pungitur:eroditur Mulceratur,sequiturq; rigor torror citra corpori m

tione si ingens sit affectus: saepe etia febris, si calidus reputris humor sit. In hac lassit dine desitas quoq; sentitur &grauitatis sensusan cuti tantum, si mediocris: in subiecta

482쪽

ex AvDII MALE NIcarne,si valet totain utro* loco, si atrocioras Tectus sit. Si vero exiguus aegrotu,si uta de quietus immotusq; st,nullus dolor pretaniat: sin moueatur,padiculatio: sentitq; dolo Fre,sed que facile tolerat. In inflamatio is sensu cotundi musculi vel nerui chorde videtur. Cc igitur soli musculi sic afficiutur,phlegmonodes lassitudo dicitur, quod dolore

velut inflammationis sentiat Cu vero chordae ierui ostocopos, quod circa os Tadolor esse videatur. Inaequalitas quadoq; dicitur, cu affecta pars acetia totus corporis habitus no aequaliter sentit. Quod accidit,duno ubiq; eo de modo afficitur:& quae dolo. resuscitat materia,n5 est ubiq; sui similis. Quandoq; vero in itima corpori mole rei cuiuspiam naturae nostrae alienae sensus est, Guinaequalitas dicitur. Eiusmodi aute materia vapor est,quem laborates erodente interdit citra calore,interdia cum calore sentitit, carnesq; omnes sensim distendentem: ac no aliter quam hi qui ex somno expergiscuntur,pandiculantur. Stupore efficiunt, vehemens tostringens frigus,& humor ne uoru principia obstruenS, coprime prata ternatura tu mompriaratus ab humorabu tenuibus salsis ximi notis cuti haeretibus. Ex his cognosci potest quae tactiliu qualitatum iusserentiae quos morboS praesagiant.

483쪽

Η vellero iam aegrotantibae insunt not aliae fanatatem,aliae mortem signia sicant. Priores salubres sunt:posteriores uer generaliter quidem morae , stericialiter uero perniciose dicuntur.

Signa quae in aegrotantibu visuntur,alia praesente morbis indicat,ut pulsus inaequalitas febrim putre. Alia praeteritu in memoria reuocant,qualis in ebre diaria luculen ta macie est, quae praecelsisse moerore testatur:alia vero futuri morbi euetu Atq; horti alia sanitate pollicetur,salubriaq; sunt: ut excremetorucdcoctio, cuiusmodi est sputi A inpleuritide, murinae in febribus. Alia vero mortem minantur,generat1mq; morbosa dicuntur:speciatirn aute pernicios arquandoquidem perniciosa omnia morbosa sunt, non coiitra morbosa omnia pernicios a.

Generaliter autem ex functionum uirtute et uitio particulatim uero ex singulariarn ac stionum uirtute et uitio notae sumuntur: quarum genera prius declarata sunt,prmum quidem princia piorum, fecundsm autem eorum quae ab illis ortum habent, et tertium eoru

qu sese gubemant, i principiis uero

484쪽

propagines quasdam accipiunt. Quar

tium autem genus eorium quae tunc dixis

inlis,ex si quidem ad praedicendium est inutile, sed per accidens aliquando ex ipsi priefugi M:quemadmodum omnino et ex xecrementis. Ex illi quidem, eonsiens ratione.Ex recrementi ureb, qu bd ea coctionis et cruditatis in se notas continent. vare feri omnino non

potest quin significent aut naturam materia,aut materiam natura, aut neutram

altera superiorem e se.Sasubria quidem signa dicuntur,si natura superet norbo CP ueros superetur ieutra uero,si putares pugnae sint anifestae autem coctionis signa,inter salubria, quemadmodium

inter morbosa cruditatu annumeratur. ae uero nes coctioliem,me e crum ditatem manifestam o tedunt, ex neutrori naturasunt Sed et neutra sunt, quae nunc hoc,ni se contrarium signiscant,

quales sunt denigrati digiti. Eiusmodi autem sunt criticaaccidentia.De quibus

485쪽

emnibi in libris de crisibus,queadmotandu et de singulis acti ibin milibri, de seniplomatu causis dictum est: ex quia

ilis omnem earu materiam particus

tm sminere oportet. Ne alite prolixior

sim, orationi de signit finem faciam:.d

causas uero me constram.

Signorum quae iam morbo correptis insunt,disterentiae generatim quide ex actionii virtute di vitio,speciali nni vero ex singularum functionu virtute istio sumuntur. Graece legitur,icae, luce Atylia Tta mea aere re 'IaceiD-i siuei SP .ubi alticuluSet refert a ec iue ictu M. Partiti autem fide eiusmodi virtutes revitia nascutur,alie principia sunt Emvelut sentes virtutuin corpus nostrum gubernantium cuiust nodi sunt cerebrum,cor,iecur, testes Cerebrum quidem animalem,cor vitalem,iecur naturalem,testes genitrice vim obtinet. Ab hiSenim uniuersum corpus regitur. A cerebro vero nerui a corde arteriar a iecore venae,a testibus geniturae vasa oriuntur ratque haec secundum partium genus constituuntuquae omnes suo

quaeq; principio famulantur: ut supra dictu est.Tertium vero genus est earum partium quae seipsas gubernalit, verum a principiis

486쪽

na, laeta,& renes eruet enim ex sumpto ci Pbo h lum,hoc est succum propria ac luna ta vi gigiali sed ad id conferente communi omnium partium virtute condoctrice; quaa

iecore mutuatus. In hae igitu actione iecoris secustas concocunt: ventri UeIDMIS propria, quod concoquitur,inchyli specie conuertit. Eadem est reliquarum tertii generis partium ratio. Quartum vero genuS, quod ante Galenus tertium constituerat,enu et pallium quae nec alias regunt, nec ab aliis reguntur, sed insitam habent virtutem:cuius modi sunt,ut idem autoria eribit, cartilagosos vancula, membranae glandulae,adeps, s

raro simplex 2 auae cum ieetatum,no autealias partes gubernet nec ab aliiS. gubernem turitantum sua,nonaliam salutem vel perianiciem prodere possunt. Non enim ex suis functionitus probis quidem vita,vitiosi auateln mora pendet, Nana quantii laesae eius modi parte sint,nisi assectum suum cu aliis comminia ccnt,aut vicen etsi aliae ipsis malis suum Impertiantet nec sanitatem,nec mort Epraemia tua re post inta Cum igitur ut aliis ipsae,aut ipsis alio consortii lege compatic-tur,ex ipsis praei agite possumus. Na si glandulae quae in alis, inguinibus, insecus aures ire sunt, a rectum suum ad iecur, cor ster

487쪽

brum, aut viceversa haec ad glandulas transmittulit:qualis affectus est, talem ipsae testari poterunt:liquidem saluber, salubrem,&lethalis rivale. Omnes febres, inquit Hippocrates,ex bubone,id est glandularum in

flammatione,praeter diarias malae sunt. Nasi a causa manifesta,velut vi ere,in pede manu digitis aut alia vicina parte iuxta aliqua magnam venam vel arteriam glandulae in flammentur,tantum diariam febre pariunt,

nihil mali praesagientem, ain ab occulta vilitescenteque causa, perniciem, audi saltem graue aliud malum.Viscerum enim in Sani

Amationem vel abscessum, aut humorii pratitatem, vel pestilentem materiam significata Rursus vero ham vel moriem, vel laue aliuquod periculum. Pestilens enim bubo cum

corde vitae fonte eomunicat .proindeq; vitae perieulua est. Contra vii ceruinflama. tiones,aut abscessus aut humorum pravita'. bubonem excitant eorum affectuum indiacem. Ex accidente igitur, non autem pru mari ac per se ex partium quae in quaruto genere continentur, affectibus praestagire possumus: quem adn: odum rex cor

poris recrementis quatenu cocta aut cruada apparent,non autem quatenuS recremean

Bra sunt et cuiusmodi puta, urina,&alui se dimenta sunt: quae cocta, a naturaque sit

488쪽

8 CLAvDIL MALE NIperatasalute promittunt:cruda vero, atque natura vincentra morte. Quod linaturae morbi materiae pares pugnae Int,neutraque alteram superet,iam nec morbosae nec salubres eiusmodi notae erui,sed neutrce quatenus adfuturum orbi exitum referutur,quatenus vero praesente affectu ostendist,morabolae sunt de quibus in aliis Galeni libris

abunde disputatum est Neutrae etia dicuntur, qua nunc sanitatem, nUnc Orte praenuntiant: quales in morboru crisibus, id est iudiciis,digitorti nigrore runt, qui nonun squam natiui caloris extimctionem significant, oindeque mortem: aliquando vero atram bile a victrice natura in crisi ad agi

tos refusam Porro aute primi generi paratium,cerebri quide cordis, deinde iecoris actiones, salutem maxime sernicie praenuntiare solest testrum vero minus, ut ex quorum functionibus neque vita, neque mors pedeat, quemadmodum nec ex quarti generas,partium actionibus Secundi autegeneris eade praedicere possunt, sed no tam luculenter, quam ex quibus oriuntur principia. Tertii vero generis quarunda aliarum partiu actiones certius,aliarii incertius prq D

nuntiare solent. Stomachi enim & ventris functio, utpote corpori magis necessaria, certius quam lienis aut renuris potest. A dic

489쪽

cissem hoc loco morborum millia notas .sed has in libris de locis affectis amplissime Galenus scripsit:eataeq; Iacobus Sylvius medi.

cus doctii simus in copediu redegit. Itaque: ad disputationem de causis transeundii est. .

QMnia aute harsi aliae salubres, alia maerbos. aliae uer neutrae sunt: primu de salubribs disseremus. Quonia uero haru ipsaru quaeda coseruant, quaedam fuero esciunt sani, sunt autem Fcientibus conseruites et tepore et diagnitate priores, initium a conseruantis bus sumemus. Cum igitur non uniam fit salubre corpus,sed plura,ut ante expliacatum est, horium citis causa qua coheruetur,peculiaris erit: quan illudem ad aliquid omnus causa restrisir.

Causae no aliter atq; corpora digna distinguuntur. Aliae enim salubres sunt, aliae

morbosae,aliae neutrae. De salubribus autepraecipua est disputatio. quarum aliae sanitatem tuetur, aliae efficiunt. A prioribus,quo-

Enia Mignitate stepore effectrices antecediit,auspicatur Galenus. Dignitate quidem priores sunt, quod loge dignius sit corpus

nutueri ne in morbu labatur. Quam aegro-

490쪽

tum a morbo vindicare. quemadmodu Ionge praestantius est patrem recte liberos edumre,praecauereque ne quid flagitiosum a

tret, quam eosdem scelestos plectici capite

dignos a morte eripere.Tepore Vero, qta etiam natiuae temperatura sobole Sin sanitas, statimq; hanc sequituri morbus vero licteperaturae succedit,aduetitiusq; est,ac post

sanitatem nasci solat Itaq; sanitatem prius Stepore tuemur, quam morbisi profligemus.lmo, ut semel dicam,quaecunque sanitatem afferre dictantur,ea non primo ac per se, sed ex accidente quodam sanitatis sunt causae. Non enim protinus sanitateminducunt, sed naorbum prius abigunt. Quoniam autem non unas cies est sanitatis, neq; causarum quae hanc tuetur Messiciunt,una forma erit.

Siquidem causa omni semper ad aliud refertur. Sanitatis porro totidem forma sunt, quot sunt nativa temperamenta. Naevi Inodo dicebamus, ex teperamento lanita orictur. Temperamenta autem nouem omnino Hesse supra memorauimus Totidem igitur erunt sanitatis differentiae:nimiri absoluta reperfecta oua summam illam ac absoluta temperiem sequatur: ius quoq; permagna est latitudo. De hac enim quae sensus iudicio talis apparet,non autem ea indiuidua,&quae cogitatione tantum, non etiam re ipsa exi