장음표시 사용
151쪽
L R. c A R T V 3 δεῖ vim redemit ededit uitam, accepit patriam: M, nubit animam ; potitus Ugloria; quae . cum sum ma laude prodita uetustati, quotidie magis eniteri scir. Quod si, pro rep., debere cedere adpericum ,-ratione demoliratare di exemplo, comprobatum e usapientes sunt: is limandι , qui nullum pro salute patriae periculum vitantis Ithhis igitur generibus expositio uersatur: de qua productisumus ut plura diceremus . quod non modo , cum caussam dicimus, aes at po exornat ora tionem ,sed multo maxime per eam exercemur ad elocutionis facultatem. uuare conueniet eatra caussam in exercendorationes adhibere expolitionis in dicendo uti, cum exornabimus argumentantion ; de qua diximus in libro secundo . Commo ratiis est, cum in loco firmiss o, quo tota caussa continetur, manetur diutius, ct eodem saepissi reditur . hac uti maxime conuenit, ct id si ora: toris boni maxime proprium ... non enim daturditori potestas anisum de re firmissima dimolim' di. Huic exemplum satis idoneum subiici non si tuit 4 propterea quod hic locus non est a tota caris' se separatus, sicut membrum aliquod , sed Nam ρο sanguis, perfusus spem totum corp' 'melionis. Contentio est, per quam contraria restin tur i ea est in uerborum exornationibus. , ut a uet docuimus, eiusmodi .i Inimicis te placabilem, amicis inexorabilem praebes . In sententiari Π, hu is odi: os huius. incommodis lugetis ci rem calamitate
152쪽
Α A DT. HI RaNNI v Mealamitate laetatur. Vos uestris fortunis di itu, iste solussuis eo magis considit. Inter haec duo coutentionum genera hoc interes: illud ex uerbis Gleriter relatis constat ; hic sententiae contrario ex comparatione referantur, oportet. Similitudo essoratio traducens ad rem quampiam aliquid . ex redi pari sinate. Ea sumitur aut ornandi caussa , auς probandi,aut apertius dicendi,aut ante oculos p nendi . Quo modo igitur quattuor de cavis sum tur uta quattuor modis dicitura per contrarium, per negationem , per breuitatem, per collationem. ad unamquamquo sumendae caussam similitud nis aceommodabimus singulos modos pronuncian' di. Ornandi caussa sumitur per contrarium. sic ς 2Non enim, quemadmodum in palaesina, qui ta das candentes accipit elerior est in cursu continuo, quam ille qui tradit ; ita melior Imperator nouus , qui accipit exercitum , quam ille qui decedit: p pterea quod defatigatus cursor integro facem , his peritus Imperator imperito exercitum tradit. Hoc
sine similisatis plane, ct perspicue, O probabiliter dici potuit , hoc modo: Dicitur , minus bonos Imperatores a melioribus exercitum accipere sole re . sed ornandi caussa simile sumptum es, ut orationi dignitas quaedam comparetur. Dictum essautem per contrarium. 2 am tunc similitudo sumitur per contrarium, cum ei rei, quam vos probamus , aliquam rem negamus esse similem, ut paullo arietur, cum de cursoribus disserebamus. Per nega tionem
153쪽
tionem dicetur probandi caussa, hoc modo: λ eque equus indomitus , quamuis natura bene compo*uist , idoneus potest esse ad eas utilitates , aptus, quae desiderantur ab equo : neque homo indoctus, quamuis sit ingeniosus, ad virtutem potespem nire. Hoc probabilius factum es, quod magis essuerisimile, non posse uirtutem sine doctrina coparari; quoniam nec equus quidem indomitus idonera post esse : ergosumptim est probandi caussa. Diactum es autem per negationem : id enim pes Oum est de primo similitudinis uerbo. Apertiagdicendi caussa similitudo dicitur per breuitatem ,
hoc modo e in amicitiagerenda ,sicut in certaminet currendi, non ita conuenit ex Leri - , quoad necessesit, peruenire posi; sed ut productus sudio,
uiribus ultra facile procurras. 2 am hoc sim is eri,uti pertius inteitigatur, mala ratione facere qui reprehendant eos, qui uerbi caussa post morte' amici liberos eius custodiant et propterea quod -- cursore tantum velocitatis esse oporteat, ut essem tur usque ad finem; in amico tantum beneuolentiae studium, ut ultra, quam amicus sentire possit, procurrat amicitiae studio. Dictumaurem simile essper breuitatem. Non enim ita , ut in ceteris rebus res ab res arata es, βed utraeque sonis mo confusepronuntiatae. Ante oculos pontndi MDiij caussa pDmetur similitudo per coeat sene sic et mi citharoedus , cum prodierit optimc uesi- mi , pallata rataindutos, cuM uuam Nessi γέ '
155쪽
lirum facilis erit , si quis sibi omnes res animatas in
inanimatas, mutas ct loquentes, ferus Oma suetas, terrefres, ct caeleses , O maritimas , amrificio , casu , natura comparatas , usitatas atque inusitatas, stequenter ante oculos poterit ponere, O ex his aliquam uenari similitudinemυ. quae aupornare , aut docere , aut apertiorem rem facere, aut ponere ante oculos post. non enim res tota tota ei necesse essimilissit; sed ad ipsum, ad quod'
conferetur ,similitudinem habeat , oportet. Exem=lum es alicuius facti , aut dicti praeteriti cum cer auctoris nomine proposito. id sumitur sisdem de cavis , quibus similitudo. Rem ornatiorem facit, cum nullius rei nisi dignitatis caussa sumitur: Aper, tiorem , cum id, quod sit obscurius , magis dilucia 'reddit: Probabiliorem , cum magis uerisi- Metilem facit . Ante oculos ponit, cum eaprimit omnia perspicue , ut res dicta prope. manu tentari post. Unuscuiusque generis singulasubiecissemus exempla , nisi , exemplum quod genus esset, iu volitione demonBrassemus, ct caussas sumendis similitudine aperuissemus: quare noluimus ne e pauca, quo minus intelligeretur , neque,rei 'leta plura conscribere. Imago est, formae cum . a cum quadam similitudine collocatio.haec surtur aut laudis, aut uituperationis caussa. L -
4 4,sic: ibant in proelium corpore tauri ua- , impetu leonis acerrimi similes. Vitu- ac a perationis
156쪽
I 8 A D. HER E NN I v Mperationis , ut in odium , aut in inuidiam, aut in contemptionem adducat. Vt in odium, hoc modo :me quotidie per forum medium tamquam iubatus draco serpit, aspectu uenenato , spiritu rabido , circum pectans hue oe istuc, si quem reperiat , cui . aliquid mali faucibus afflare, quem ore attinge re , dentibus insecare, lingua aspergere possit. Viis inuidiam adducat, hoc modo: Itie, qui diuitias juas iactat, sicut gallus e Thrygia, aut ariolus quispiam depressus , ct oneratus auro clamat , deierat. Vt in contemptionem adducat, sic Iste , qui tamquam cochlea abscondens , retentat se se tacitus, quo sit tutus, comeditur cum domo sua, O aufertur. Uctio en, cum exprimitur fngitur uerbis corporis cuiuspiam forma , quod satis sit adintelligendum, hoc modo: Hunc dico iudices rubrum, breuem , incuruum , canum ,sub- crispum , casum , cui sane magna est in mento curatrix, si quo modo potus uobis inmemoriam rudire . Habet haec exornatio cum utilitatem, si quem uelis oriendere, tum uenustatem ,si breuitero dilucide facta edia Notasio est , cum alicuius natura certis describitur signis; quiae, sicuti no tae quaedam , naturae suill attributa. Visi uelis non diuitem ,sed ostentatorem secuniosum descra bere , se, inquies ciudices , qui , se dici diuitem , putat e se praeclarum , primum nunc uidete , quo
Multu ubs intueatur: nonne uobis uidetur dicere,
Darem , fi mihi missi non essetis c cum uero sini
157쪽
n io E E R. QUARTVs I 'framentum subleuat, existimat se gemmae nito re, o auri splendore aspectus omnium p ring re. Cum puerum respicit hunc unum , quem ego moui , uos nou arbitror nouisse, alio nomine appe lat, deinde alio atque alio: Heus tu, inquit , veni Sannio,ne quid ini barbari perturbent: ut ignomii, qui audiunt , unum putent eligi de multis. ei dicit in aurem, aut ut domi lectulsernantur, auς ab avunculo rogetur Aethiops, qui ad balneas u niat,aut Asturconi locus ante ostiumsuum detur, aut aliquid stagile falsae choragiumgloriae comparatur. Deinde exclamat,ut omnes audiant: Videm to,ut diligenter enumeretur ,si potestante noctem Puer , qui iam bene hominis naturam nouit , tu illo plures mittas oportet, inquit , si Bodie uis transenumerari. Age, inquit, duc tecum Libanum OSosiam . Sane. Deinde casu ueniunt hospites hominis , qui istumθlendide, dum peregrinaretur, roceperunt . ex ea re homo hercle sane conturbatused tamen a uitio naturae non recedit. Bene,inquit,
facitis, cum uenitis: sed rettius fecissetis, si ad me domum recta abbissetis . Id fecissemus , inquiunt illi ,si domum nouissemus. At Hud quidem facisse
fuit undelibet inuenire. uerum ite mecum. M-tur illi. sermo interea huius consumitur omnis in ostentatione . quaerit, in agris cuiusmodi stume ta sint: negat se ,quia uitae incensae sint, accede re posse, nec aedificare etiam nunc audere: tamet
in Tusculano. quidem coepi insanire , O in iisdem A a fundamentis
158쪽
sandamentis aedificare. Dum haec loqui uri veniein aedes quasdam, in quibus sodalitium erat eodem die futurum, quo se pro notitia domini aedium inmgreditur cum hospitibus: Hic inquit, habito: pem spicit argentum quod erat expositum, uisit triclianium' tum, probat. accedit seruulus , dicit homini clare, dominum iam uenturum, si uelit exi re. Ita ne , inquite Eamus hospites , stateruenis ex Salerno , ego illi obuiam pergam: uos huc de- rima uenitote. hospites discedunt.inese raptim domum suam conjcit: isti decima , quo iusserat , u miunt: quaerunt hunc: reperiunt, domus iasit: an diuersiorium derisi conferunt sese. uident hominem postera die s narrant, expostulant, accusant. aut iste eossimilitudine loci deceptos angiportoito io deerra1 e , contra ualetudinem suam se ad murutam noctem expectasse. Sannioni puero negotium
inedera , ut uasa , uenimenta, pueros corrogaretrseruulus non inurbanus satis strenue ct concinne comparat , Me hospites domum deducit . Ait se
aedes maximas cuidam amico ad nuptias accommodasse , nuntiat interea puer argentum repetispertimuerat enim qui commodarato Apagete, inquit, aedes commodias , familiam dedi: argen-:tum quoque uult j tametsi hospites habeo, tamen utatur licet , nos Samsse delectabimur. Quid ego, . quae deinde oeciat, narrem j eiusmodi es hom ' nis natura, ut, quae singulis diebus ociat glo-aia atque ostentatione, ea uix andu emone enasee A rare
159쪽
rare pos . Huiusmodi notationes , quae descriabunt quid consentaneum sit uniuscuiusque naturae,
uehementer habent magnam delectationem: totam enim naturam cuiuspiam ponunt ante oculos , aut
gloriosi,ut nos exempli caussa coeperamus, aut i uidi, aut timidi, aut auari , ambitiosi , amatoris, luxuriosi, furis, quadruplatoris: denique cuiusui nudium protrahi potent in medium tali notationeis Sermocinatio est , cum alicui personae sermo attribuitur , O is exponitur cum ratione dignitatis , hoc pacto: Cum militibus urbs redundaret, O omnes timore oppressi domi continerenturi, Feniti Ila cum sago, gladio succinctus, tenens iaculum, quinque adolescentes hominem simili ornatu subsequuntur , irrumpit in aedes subito , deinde magna uoce, Ubi est iste beatus , inquit, aedium dominus j quin mihi praesto φρ quid tacetis Z Hie
alui omnes stupidi timore obmutuerunt. Uxor illius infelici ismi cum maximo fletu ad iInius perides abiecit sese. Parce, inquit, O per quae t bi dulcissma sunt in uita , miserere nosti , noli extinguere extinctos. Fer mansuete fortunam.
nos quoque fuimus beati: nosce te esse hominem, At ille: Quin istum mihi datis , ac uos auribus meis opplorare desinitis e non abibit . Illi nuntia tur interea , venisse istum ct clamore, maximo mortem minari. Quod simul ut audiuit , Heus, inquit , Gorgia pedisequa puerorum , absconde pueros , defende , fac ut incolumes ad adolescen-
160쪽
tiam perducas. Vix haec dixerat, cum ecce inepraeso , Sedes , inquit, audax e non uox mea tibi uitam ademit j exple intraicitias meas, O iram diam satura tuo sanguine. Iste cum magno spiritu , Metuebam , inquit, ne plane uictus essem:
nunc uideo in iudicio mecum contendere non uis ,
ubi superari turpibsimum est , superare pulcherrimum : interficere me uis: occidar equidem, sed uictus non peribo. At ille, In extremo uitae tempore etiam sententiose loqueris, neque ei, quem uides dominari, vis supplicare e Tum mulier, Immo quidem iBe rogat Osupplicat:sed tu quaeso commouere, O tu per deos, inquit, hunc amplexare. dominus est, uicit hic te , vince tu nunc animum. Cur non desinis, inquit, uxor loqui, quae me di granon sunt j tace, O, quae curanda sunt , cura: tu cessas mihi uitam, tibi omnem bene uiuen di spem mea morte eripere e Iste mulierem reppulit ab se lamentantem: isti nescio quid incipienti dicere , quod dignum uidelicet istius uirtute esset, gladium in latere defixit. Puto in hoc exemplo datos esse unicuique sermones ad dignitatem accommodatos, quod oponet in hoc genere obseruare. Sunt item sermocinationes consequentes hoc genus eri am quid putamus illos dicturos ,si hoc iudicaueritis j non ne hac omnes utentur oratione e deinde subjcere sermonem. Confirmatio est, cum aliqua,
quae non aderi , persona confingitur quasi adsit, aux cum res muta, aut informis fit eloquens, cte formata,