Rhetoricorum ad C. Herennium libri 4. incerto auctore. Ciceronis De inuentione libri 2. Topica ad Trebatium. Partitiones oratoriae. Cum correctionibus Paulli Manutii

171쪽

stramentum subleuat , existimat se gemmae nito

re, o auri endore sectus omnium perstring re. Cum puerum respicit hunc unum, quem eloinoui, uos non arbitror nouisse, alio nomine appe lat, deinde alio atque alior, Heus tu, inquit, ue--ni Sannio se quid ini barbari perturbent: ut ignomii, qui audiunt , unum putent eligi de multis. ei dicit in aurem , aut ut domi lectulsemantur , auo ab avunculo rogetur Aethiops, qui ad balneas u niat,aut Asturconi locus ante ossium suum detur,

aut aliquid stagile falsae choragis loriae comparatur. Deinde exclama ut omnes audiant: Vid

to,ut diluenter enumeretur ,si potest ante noctem Tu er , qui iam bene hominis naturam nouit, tu i lo plures mittas oportet, inquit , i fodie uis transenumerari. Age , inquit , duc tecum Libanum OSosiam . Sane. Deinde casu ueniunt hostiles hominis , qui seu plendide , dum peregrinaretur, re

ceperunt. ex ea re homo hercle sane conturbatused tamen a uitio naturae non recedit. Bene,inquit,

facitis , cum uenitis: sed rectius fecissetis ,si ad me domum recta abiissetis . Id fecistiemus , inquiunt illi ,si domum nouissemus. At i stud quidem facit efuit undelibet inuenire. uerum ite metum.1βρο -- tur isti. sermo interea huius eo umitur omnis in ostentatione . quaerit , in agris cuiusmodi stume ta sint: negat se,quia uillae incensaesint, accede reposse , nec aedificare etiam nunc audere: ta Getin Tusculano. quidem coepi insanire is Oiuiisdem A a fundamentis

172쪽

r so A D. N ERI MN IVM fundamentis aedificare . Dum haec loqui uri veni inm quasdam, in quibus sodalitium erat eodem die futurum, quo iste pro notitia domini aedium ingreditur cum hospitibus: Hic,inquit, habito: perspicit argentum quod erat expositum, uisit triclianium stratum, probat. accedit seruulus , dicit homini clare, dominum iam uenturum, si uelit exire . Ita ne ,: inquit e Eamus hospites, frater ueni: ex Salerno, ego illi obuiam pergam: nos huc δε- a uenitote. hospites discedunt.ine se raptim δε- mum suam conjcit: isti decima, quo iusserat, u miunt: quaerunt hunc: reperiunt, domus cuiasit: 4n diuersorium derisi conferunt sese. uident hominem postera dies narrant , expostulant, accusant. Wit iste eossimilitudine loci deceptos angiportoit io deerrasse, contra ualetudinem suam se ad murutam noctem expectasse. Sannioni puero negotium

inederat , ut uasa, uenimenta, pueros corrogaretr

seruulus non inurbanus satis strenue O concinne comparat, ine hospites domum deducit D Ait se' aedes maximas:cuidam amico ad nuptias accommodasse, nuntiat interea puer argentum repetispertimuerat enim qui commoda at Apagete, inquit , aedes commod- , familiam dedi: argenaeum quoque uult j tametsi hospites habeo, tamen utitur licet, nos Samiis delectabimur. Quid ego, quae deinde oeciat, narrem elusinori es homi- xus natura, ut, quae singulis diebus ociat glo-ietia atque ostentatione, ea uix andu emone eum

173쪽

rare possim. Huiusmodi notationes , quae describunt quid consentaneum sit uniuscuiusque naturae,

uehementer habent magnam delectationem: totam enim naturam cuiuspiam ponunt ante oculos, aut

gloriosi,ut nos exempli caussa coeperamus, aut in uidi, aut timidi, aut auari , ambitiosi, amatoris, luxuriosi, suris , quadruplatoris: denique cuiusui nudium protrahi poteri in medium tali notatione. Sermocinatio est, cum alicui persionae sermo attriabuitur , O is exponitur cum ratione dignitatis , hoc pacto: Cum militibus urbs redundaret, O omnes timore oppress domi continerentur, Fenit:

ille cum sago , gladio succinctus, tenens iaculum, quinque adolescentes hominem simili ornatu subsequuntur , irrumpit in aedes subito , deinde magna uoce, Vbi ea se beatus , inquit, aedium dominus e quin mihi praesto fit equid tacetis e Hi

alii omnes stupidi timore obmutuerunt. Uxor illius infelici bymi cum maximo fletu ad illius perides abiecit sese. Parce , inquit, O per quae t bi dulcissima sunt in uita , miserere nostri , noli extinguere extinctos. Fer mansuete fortunam.

nos quoque fuimus beati: nosce te esse hominem, At ille: Quin illam mihi datis , ac uos auribus meis opplorare definitis e non abibit. Illi nuntiatur interea , venisse istum ct clamore maximo mortem minari. Quod simul ut audiuit, Heus, inquit, Gorgia pedisequa puerorum , absconde pueros, defende, fac ut incolumes ad adolescen-T 4 tiaru

174쪽

tiam perducas. Vix haec dixerat, cum ecce me praeso, Sedes, inquit, audax e non uox mea tibi uitam ademit ζ exple inimicitias meas, ct iram diam satura tuo sanguine. Iste cum magno spiritu , Metuebam , inquit , ne plane uictus essem:

nune uideo in iudicio mecum contendere non uis,

ubi superari turpissimum est , superare pulcherrimum e interficere me uis: occidar equidem , sed uictus non peribo. At ille, In extremo uitae tempore etiam sententiose loqueris, neque ei, qAem uides dominari, vis supplicare ' Tum mulier, Immo quidem Ula rogat O supplicat: sed tu quaeso commouere , Otu per deos, inquit, hunc amplexare. dominus est, uicit hic te , vince tu nunc animum.

Cur non desinis, inquit, uxor loqui, quae me di gna nonsunt j tace , O , quae curanda sunt , cura: tu cessas mihi uitam, tibi omnem bene uiuen di spem mea morte eripere e Me mulierem reppulit ab se lamentantem: illi nescio quid incipienti dicere , quod dignum uidelicet istius uirtute esset,gl dium in latere defixit. Puto in hoc exemplo datos esse unicuique sermones ad dignitatem accommo datos, quod oportet in hoc genere obseruare. Sunt item sermocinationes consequentes hoc genus: Lam quid putamus illos dicturos ,si hoc iudicaueritis e non ne hac omnes utentur oratione e deinde subjcere sermonem. Confirmatio est, cum aliqua, quae non adest, persona confingitur quasi adsit, aut cum res muta, aut informis ' eloquens, O formatas

175쪽

Ei formata. O ei oratis attribuitur ad dignίtatem si qccommodata , aut actio quaedam , hoc pacto δti Quod si mune haec urbs inuictissima uocem emit- i, rat, nor: boc pacto loqua tur in Ego illa plurimis tro- pharis ornata, triumphis ditata certissimis . . iii ri is locupletata uictoriis , nunc ueIiris sesi

I, nibus o ciues uexor'. quam dolis malitiosa Cartha go, uiribus probata 2Numantia, disiiplinis erudir ἡ ω Corinthus labefactare non potuit, eam patiemi si, ni nunc ab homunculis deterrimis proteri atque conculcari ' Item: Quod si nunc L. illa Brutus re.. ιν uiuisicat, O hic ante pedes uestros adsit, non hac iis utetur oratione ζ Ego reges eieci , uos tyrannos in os troducitis et,ego libertatem, quae non erat, pepeTisiti, vos partam seruare non uultis: ego capitis mei pe , ah riculo patrjam liberaui, uos liberi sine periculo fi , ν ρ non curatis . Haec conformatio, licet in plures ρ. res mutas α*πe inanimatas transferatur, proficisti, plurimum in amplificationis partibus O commi ρ ratione. Significatio est, quae plus in sussicione rebus lissPst, quam positum es in oratione . ea fit pero . emperationem, ambiguum, consequentiam , a scissionem , similitudinem . Per exuperationem , iij cum plus dictum eIl, quam patitur ueritas, augen

M. Desuspicionis caussa, sic: Hic de tanto patrimonio tam cito testam, qua sibi petat ignem, non reliquitabat Per ambig um, cum uerbum potes in duas plures ue θηtentias accipi Od accipitur in eam partem, e quam uultis , qui diasto ut de eo si dicas, qui mut-

176쪽

is A D. II A RANNI vuta , hereditates adierit, Prospice tu, qui plurimum cernis . Ambigua quemadmodum uitanda sunt, quae obscuram reddunt orationem; ita haec cons . ψuenda,quae conficiunt huiusmodi significationem. Ea reperiuntur faciles nouerimus animadue Merimus uerborum ancipites aut multiplices pol states. Per consequentiam ignificatiost, cum res, quae sequuntur aliquam rem, dicuntur, ex quiabus tota res relinquitur in suspicione, ut sisalsameia taris filio dicas: Quiesce tu, cuius pater cubito se emungere solebat. Ter abscissonem , si, cum incipimus aliquid dicere, praecidimus, ct ex eo , quod iam diximus , satis relinquitur suisticionis , sic innui iHa forma O aetate nuper alienae,domui, no ita plura dicere. Persimilitudinem, cum, aliquare simili astata, nihil amplius dicimus , sed ex ea significamus quid sentiamus, hoc modo: oli Saturnine nimium populi stequentia stetus esse r inu ti iacent Gracchi. Haec exornatio plurimum festi nitatis habet, interdum ct dignitatis. sinit enim quiddam, tacito oratore, ipsum auditorem sussica- mi Breuitas est res ipsis tantummodo uerbis neces striis expedita, hoc modo et Lemnum praeteriens

rapit ; inde Tarsi praesidium reliquit, post urbem in Bithγnia sustulit, inde pulsus in Hesie pontum,

Aatim potitur Abbdo Itera: modo consul, quondam tribunus , deinde primus erat ciuitatis.

Item Tum proficiscitur in Asiam deinde exsul, ct Muis est distus , possit imperator o postremo consul

177쪽

lat I BER. I Uretvs Isss , sul factus en . Habet paucis comprehensari . Meritas ultari r expeditionem. Quare F adbibenda saepe est, cum aut res non egent longaea orationis; aut tempus non sinit commorari. D is monstratio est, cum ita res verbis exprimitur, uor, geri negotium , O res ante oculos esse uideatur.

si ' id fieri poterit, si, quae ante , O post , O in in

i, refacta erunt, comprehendemus , aut a rebus co

is sequentibus; aut a circumstantibus non recedemus, i, hoc modo: diauodsimul atque Gracchus prospexit, are populum, uerentem ne ipse auctoritate a senatus co-otus a sententia deveret , iubet ad ,: uocari contionem . Ise:interea scelere o malis auitationibus redundans , evolat extemplo Io ' aiis , o sudans , oculis ardentium , erecto capillo, a contorta toga , cum pluribus aliis ire celerius co io pit. Ibi praeco faciebat audientiam , hic pubselliail. um quoddam calce premens dextra pedem destin-- git , O alios hoc idem iubet facere. Cum Graclia chus deos inciperet precari s cursim si impetumi faciunt , ex aliis alijsq. partibus conuolant, at- . qηe e populo unus, Fuge, inquit , Tiberi , fugeu non uides respice inquam. Olyde uaga multitu- a do, subito timore perterrita, fugere coepit - At ia, se spumans ex ore scelus, anhelans ex infimo ν i. ctore crudelitatem,contorquet brachium, O dub tanti Graccho quid esse neque tamen locum n quo constitera relinquenti, percutit tempus. Ille nul- , uaoce delibans insitam virtutem, concidit tacitus

iste

178쪽

isse uirifortissmi miserandosanguino lis se facinus praeclari*m-jecisset, circumsectis

in hilaris sceleratam gratulantibus manum pom Cenaetin templum Iouis contulit sese. Haec exo .natio: im amplificanda O --πν is rem mmum prodest , ct in lauiusmodi narrationibus os trit enim totam rem; ct prope ponit anteocribs. Omnes, rationes bonefandae. elocutionis nudiose asilagitaufein quibus Herenni si te diligenter exer- eris I O grauitatem , O dignitatem , O suauia et atem habere in dicendo poteris , ut oratorieplane -loquaris; ne nuda dique inornata inuentio uia risermone esseratur. unc identidem nosmet ipsi nobis tinemus, res enim communis agitur , ut Ire Quenter asilue consequamur artis rationem sudio P exercitationci: quod alti cum vetolenta tribus de calvis maxime faciunt; aut Rcum quibus diibenter exerceantur , non habent; aut si sibi de dunt aut si nesciunt quam uitam sequi debeant equae a nobis absunt omnes discultates . nam e semul libenter exercemur propter amicitiam , cujus jnitium cognatio fecit, cetera philoi phiae r lio confirmauit: O nobis non disdimus e propte- ea quod aliquantulum protesmus, ct alia mediora sunt , quae multo intentius petimus in uita, ut,etiamsi non peruenerimus in dicendo', quo uolumus,parua pars uitio perfectis de desideretur. uiam,quam sequamur,habemus: propterea quod in his libris nihil praeteritum es Detoricae praeceptionis.

aladr

179쪽

i, f

is μ.

LIBER . QVAR Tvs Isrptionis : Demonstratum essenim , quo modo res omnibus generibus caussarum inueniri oporteat. Dictum est quo pacto eas di onere conueniat. Fraditum est, qua ratione esset pronunciandum.Prae ceptum es, qua uia meminisse possemus. Demon- ratum es, quibus modis perfecta elocutio compararetur . uuae si sequamur, acute ct cito reperiemus , distincte ordinate di*onemus, grauitero uenuste pronunciabimus, firme O perpetuo 'Neminermus, ornate O suauiter eloquemur. ergo: in arte rhetorica nihil s amplius. haec om- Maadipiscemur , si ration; praeceptionis diligentia consequemur oe exercitatione.

180쪽

, boni ne . an mali plus attuleris. S hominibus oe ciuitatibus cma dicendi , summi rioquentiae studiure,

nam ct cum nonrae reip. detrimen cconsidero, O maximarum ciuitatum secteres an . mo colligo calamitates , non minimam uideo per disertissmos homines inuectam esse partem incommo dorum. cum autem res ab honesta memoria propter uetustatem remotas ex litterarum monumentis r petere instituo , multas urbes constitutas , pluriama bella restricta, firmissmassocietates , sanctifisimas amicitias intelligo cum animi ratione, tum facilius eloquentia comparatas. cc me quidem diu cogitantem ratio ipsa in hanc potissmum senten- tiam ducit, ut existimem sapientiam sine eloque tia parum prodesse ciuitatibus , eloquentiam uero

sine sapientia nimium obesse plerunque , prodesse numquam . quareti quis, omissis retiissimis atque honestismis Illudijs rationis O Ucij , consumit

omnem operam in exercitatione dicendi, is inutialissibi ,perniciosus patriae ciuis alitur: qui uero itasese armat eloquentia, ut non oppugnare commoda patriae ,sed pro bis propugnare post , is mi