장음표시 사용
261쪽
probabili, epro necessario , necesse est sumatur
ex his locis, ut ante ostendimus. pro credi
bili sumptum erit, id infirmabitur asi aut perspicue
sapum erit, hoc modo: Tirmo es qui non pecuniam quam sapientiam malit . aut ex contrario quoque eredibile aliquid habebit, hoc modo : Quis est, qui non oscis cupidior sit, quam pecuniae' Aut erit omnino incredibile, ut si quis , quem constet esse auarum, dicat alicuius mediocris vicis caussa se maximam pecuniam neglexisse. Aut si, quod in quia busdam rebus aut hominibus accidit, id omniabus dicatur usu euenire, hoc pacto e cui pauperes sunt se antiquior vicio pecunia es. Qui locus d strius in, in eo caedem factam esse oportet. In I co celebri homo occidi qui potuit c Aut si id, quod rosit, fieri omnino negaturaut Curio pro Fuluio: Nemo potes uno sectu neque praeteriens in amorem incidereae suod autem prosigno sumetur , id ex iisdem locis, quibus confirmatur, infirmabitur.
Ham in gno , primum uerum esse onendi oportet. Deinde eius esse rei signum proprium, qui de re Iitur, ut cruorem caedis. Deinde factum esse,quod non oportuerit: aut non factum , quod oportuerit. Tonremo scisse eum , de qua quaeritur, eius rei legem O consuetudinem. nam eae res sunt signo attributae, quas diligentius aperiemus, cum separatim de ipsa coniectu i constitutione dicemus.Ergo horum unumquodque in reprehensione aut non esse
signo , aut parum magno esse , aut a se potius, o quam
262쪽
re quam ab aduersari, stare, aut omnino falso dici. i. aut in aliam quoque sulpisionem duci posse,demonis strabitur. Cum autem pro comparabili aliquid i is ducetur quoniam id per similitudinem maxime tractatur, in reprehendendo conueniet simile id nega- ρ re esse quod conferetur ei, quicum conferetur. Id. o fieri poterit, si demonRrabitur diuersum segen ta re, natura , ut, magnitudine , tempore , loco , pemo sona, opinione : ac si quo in numero istud , quod per ρ similitudinem asseretur, O quo in loco hoc genus, o cuius caussa asseretur , haberi conueniat , ostende tur .vDeinde, quid res cum re disserat , demonstr j, bitur,ex quo docebimus aliud de eo quod compara- , bitur , de eo quicum comparabitur, existimari oportere'. Huius facultatis maxime indigemus, is ea ipsa argumentatio, quae per inducitionem tractatur, erit reprehendenda . . Si iudicatum alii, quod inferetur, quoniam id ex his locis maximere firmarur, laude eorum, qui iudicarunt, similitu- div eius rei,qua de agitur, ad eam rem, qua de iust, dicatum es , commemorando non modo non esse re-
prehensum iudicium, sed ab omnibus approbatum; O demonstrando di*cilius, O maius fuisse id iudicatum , quod asseratur , quam id, quod innet. c. Ex contrari' locis ,si res aut uera, aut verisimiliso permitte infirmari oportebit: atque erit obseruanti, dum diligenter, ne nihil ad id, quod agatur, pe liveat id, quod iudicatum siteoe uidendumen, ne si vi rei proferatur. in quam Uessum . ur de ipso, qui
263쪽
238 DE. IN v RATIONE qui iudicarit, iudicium eri uideatur. oportet a tem animaduertere, ne cum aliter multa sint iudicata solitarium aliquod , aut rarum iudicatum , asseratur . nam his rebus auctoritas iudicati maxime potes infirmari . Atque ea quidem argumenta,
quae quasi probabilia sumuntur, ad hunc modum tentari oportebit. uae uero sicuti necessaria inducentur, eo si forte imitabuntur modo necessariam
argumentationem,neque erunt eiusmodi,sic repriabendentur . Primum complexio, quae, utrum concesseris, debet tollere, si uera est, numquam reprehendetur : sin falsa, duobus modis, aut conversione, aut alterius partis infirmatione. Conuersione, hoe modo:
Namsi ueretur, quid eum accuses,qui est probus
Sin inverecundum animi ingenium podet, Quid eum accuses,qui id parui auditu asimete Hic siue uereri dixeris, siue non uereri, conclude dum boc puta, ut neges esse accusandum . Vuod conuersione sic reprehendetur: Immo uero accusaudus est. Nam si ueretur, accuses et non enim parui auditu aestimabit. Sin inverecundu animi ingeniumpo et, tamen accuses:non enim probus eni. iterius autem partis infirmatione, hoc modo reprehem detur. Verum sitieretur,accusatione tua correctus, ab errato recedet. Enumeratio uitiosa intelligitur, si aut praeteritum quiddam dicemus, quod uelimus concedere ; aut infirmum aliquid annumeratum,
quod aut contra dici pho, aut caussi non sit qua
264쪽
R I 2 R I M v xa ars , τρη honeste possimus concedere. Praeteritur qui dam in eiusmodi enumerationibus: suoniam ha- ι sum Ἐμηm, aut emeris oportet , aut herediae, talepossideas , aut munere acceperis, aut domitiata bi natus sit: aut, si horum nihil est ,surripueris ne ij es .θd neqMe emini , neque hereditate uenit, ,, Τ que domi natus es, neque donatus es: necesse estra ergo surripueris . Hoc commode reprehenditur,si diripossit ex hostibus equus esse captus: cuius praeis Desectione uenierit. quo illato, infirmatur e -
', id sit inductum, quod praeteritum
sit in evum ratione.Altero autem modo reprehen- , setur aut contra aliquid dicetur: hoc est, se Oxempli caussa, ut in eodem uersemur,poterit one sil di be ditate uenissedauin extremum illud non erit turpe Gncedere: ut si quis, cum dixerint aduersa ι νη , 'φ sesidias facere uoluisti , aut amico morem, , gessisti H φ inpidita te elatus es, amico se moremtii gessisse fateatμr.Simplex autem conclusio reprehen uitur,si id, quo equitur, non uideatur necessariosum eo, quod antecessit,cohaerere. Nam hoc qui-- .em, si stiritum ducit, uiuit: si dies es, lucet: e- se odi es, ut cum priore necessario posterius cohaeis rere Minatur. Hoc autem, si mater en, diligit: sio aliquando peccauit, numquam corrigetur: sic consentat reprehendi, ut demonstretur non necessario, cum priore posterius cohaerere. hoc genus O cet ' necessaria, O omnino omnis argumentatio,
rivi reprehensio maiorem quandam uim continet ,
265쪽
er latiuspatet , quam hic exponitur :ρd eius artia sicij cognitio huiusmodi est , ut non ad huius artis
partem aliquam adiungi potist , sed ipsa separatim
longi temporiis, Omagnae atque arduae cogniti nis indigeat. Quare in nobis alio tempore , atque ad aliud institutum, si facultas erit, explicabu tur . nunc his praeceptionibus rhetorum ad usum oratorium contentos nos esse oportebit. Cum igitur ex iis , quae flumuntur , aliquid non concoditur ,sic infirmabitur; cum autem , bis concesss , complexio ex his non conficitur , haec erunt consideranda, num aliud conficiatur,aliud dicatur, hoe modo E Si eum aliquis dicat se profectum esse ad exercitum contraq. eum quis velit hac argumentatione uiuSi uenisses ad exercitum , a tribμnis militaribus uia μs esses: non es autem uisus ab his, non es igitur profectus ad exercitum. Hic cum concesseris propositionem O assumptionem, complexio en infirma da: aliud enim , quam cogebatur , illatum emnunc quidem, quo facilius res cognosteretur , perspicu o O grandi uitio praeditum posuimus exemplum edsaepe obscurius positum uitium pro vero probatur, cum aut parum memineris quod concese feris , aut ambiguum aliquod pro certo concesseris. Ambiguum si concesseris , ex ea parte , quam ipse intellexeris , eam partem si aduersarius ad aliam
partem. per complexionem uelit accommodare,d monstrare oportebit non ex eo , quod ipse concesseris, sed ex eo, quod illesumpserit , confici complexione
266쪽
xionem , ad hunc modum: Si pecuniae indigeri pecuniam non habetis: Si pecuniam nonhabetis , pauperes estιs. Indigetis autem pecunia rame ais rae enim, nisi ita eset, operam non daretis: pauperes igitur sis. Hoc sic repetehenditur: Cum dis gbas i indigetis pecuniae, pecuniam non habetis. hoc intestigebam , Si propter inopiam in egesalpennis, pecuniam non habetis: iccirco concedebam. Cum autem hoc sumebas,Indigetis autem pecuniaee
illud accipiebam, Vultis autem pecuniae plus habere . EX quibus cyncessionibus non conficitur hoc , Tauperes igitur enis: conficeretur autem, si sibi primo quoque hoc concessssem, Qui pecuniam maiorem uellet habere, eum pecuniam non habere. Saepe autem oblitum putant quid concesseris, iccircro id, quod non conficitur, quasi conficiatur, in conclusione infertur, hoc modo: Si ad illum hercditas ueniebat, uerisimile est ab illo esse necatum Deinde hoc approbant plurimis uerbis, post assumunt, Ad illum quiem hereditas ueniebat o deinis infertur, iste igitur occidit. Id ex iis, quaesum rant, non conficitur. Ouare obseruare diligenter oportet, ct quid sumatur, O quid ex his conficiatur. Ipsum autem genus argumentationis uisios m. his de causs ostendetur, si aut in ipso uitium erit , aut si non ad i quod instituitur, accommodabituri
Atque in imo uitium erit , si omninofalsim rit , si commune , si uulgareisse leue, si remotum I ala definitio, si controuersim, si perstimum, si nouo concessum,
267쪽
eoncessum ,si turpe ,si Ufensum, si contrarium Issinconstans si aduersum . Falsum est , in quo perspieue mendacium est , hoc modo: T On potest essesapiens , qui pecuniam negligit: Socrates autem pecuniam negligebat , non igitur sapiens erat. Comi-mune es , quod nihilo magis ab aduersarijs , quam a nobis facit , hoc modo: Iccirco iudices, qui ave ram caussam habebam, breui peroravi. Vulgare est, quod in aliam quoque rem non probabilem , βnunc concessum sit , transferri possit, hoc modo: Sitieram caussam non haberet, uobis se iudices non
commisisset. Leve es , quod aut post tempus dicitur , hoc modo: Si in mentem uenisset, non commi-ysset: aut perlicue rem turpem leui tegere uult defensione, hoc modo ecum te expetebant omnes , florentissimo Regno , reliquid nunc desertum ab omnibus , uis Summo periculo sola ut restituam paro. Remotum est, quod, ultra quam satis est , petitur, hoc modo: Quod si non P. Scipio Corneliam filiam Tiberio Graccho collocasset, atque ex ea duosGracchos procreasset,lantae seditiones natae no essent. quare hoc incommodum Scipioni asscribendum uidetur. Huiusmodi est ista quoque conquestio :Vtinam ne in nemore Pelio securibus caesa cecidisset abiegna ad terram trabes . Vi longius enim repetita est,quam res postulabat. Nato definitio est eum aut communia describit, hoe modo : Seditiosus enis, qui malus atqueinutissis
268쪽
LIBER Ipsi TM us t et est , ciuis . Nam hoc non magis seditiosi, quam ambitiosi, quam calumniatoris, quam alicuius improbi hominis uim describit. Aut falsum quiddam dicit , hoc padio: Sapientia eii pecuniae acquirendae intelligentia. Aut aliquid non graue , nec magnum continens ,sic: Stultitia est immensae gloriae cupiaditas . es haec quidem stulistia , sed ex parte quidam, non ex omni genere definita. Controuersum
es tu quo ad dubium demo Lirandum dubia caussa affertur, hoc modo: Ebo tu, dii , quibus est potestas Motus superum a
que inferum, Pacem inter sese conciliant,consierunt concordiam.
Terspicuum est, de quo non es controuersia: ut siquis, cum Orestem accuset, planum faciat ab eo matrem esse occisam. 'n concessum est, cum id,quod augetur, in controuersia en, ut si quis, cum Vl
sem accuset,in hoc maxime commoretur: Indignum
esse ab homine ignauissimo uirum fortisinum Aiacem necatum. Turpe est, quod aut eo loco, in quo dicitur, ast eo homine qui dicat, aut eo tempore quo dicitur, aut iis qui audiunt, aut ea re, de qua agitur, indignum propter inbonsam rem uidetur.
Osfensum es , quod eorum , qui audiunt, volunt tem laedit ut si quis apud equites Romanos cupidos iudicandi Caepionis legem iudiciariam laudet. Contrarium est , quod contra ea dicitur, quae θ , qui audiunt, fecerunt,ut si quis apud Alexandrum Macedon contra aliquem urbis expugnasorem diceret
269쪽
diceret nihil esse crudelius quam urbes diruere, tu ipse Alexander Thebas dirui t. Dconstans est, quod ab eodem de eadem re diuerse dicitur e ut siquis, cum dixerit , qui uirtutem habeat , eum nul lius rei ad bene uiuendum indigere, nerat postea sine bona ualetudine posse bene uiuere, Aulse amico adesse propter beneuolentiam: sperare enim aliquid commodi adse peruenturum . Adue: est,
quod ipsi caussae aliqua ea arte vicit, ut si quis
hostium uim , O copias, O felicitatem augeat, cum ad pugnam milites hortetur.Si non adid,quod innituitur, accommodabitur aliqua pars argumentagionis , horum aliquo in uitio reperietur. Si plarapollicitus, pauciora demonstrabit: aut si, cum totum debebit ouendere,de parte aliqua loqMatur,
hoc modo e mulierum genus auarum est: nam Eripuis auro uiri uitam uendidit. cui si nonid,quod accusabitur, defendet: ut si quis, cum ambitus a cusabitur , manust fortem esse desiendet , ut Amphion apud Euripidem. item πηd Pacuuium,qui, Bituperata musica ,sapientiam laudat. Aut si res ex hominis uitio uituperabitur , ut si quis doctri nam ex alicuius dicti uitiis reprehendat. Aut siquis, cum aliquem nolet laudare,de felicitate eius, non de uirtute dicat. Aut si quis rem cum re ita comparabit. , ut altera e non putet laudare , nisi alteram uituperarite a άt si alterara ita la det, ut 'alterius non faciat mentionem: ut si quis, , cAm aliqui deliberent, bellamgeratur, an non pacem tali
270쪽
d et omnino, no illud bellum inviile esse demonstret. ut i , cum de certa re quaeretur de communi instituetur oratio. Aut si ratio alicuius rei reddetur falsa, hoc modo: Pecunia bonum est, propterea quod ea maxime uitam beatam oeciat. Aut si in
Amicum castigare ob meritam noxiam . Immane eII fatinus .uerum in aetate utile Et conducibile: nam ego amicum hodie meum scincastigabo pro commerita noxia . : ut eadem, hoc modo . Maximum malum es auaritia: multos elum magnis incommodis asscit pecuniae cupiditas Aut parum idone hoc modo: Maximum bonum es amicitia: plurimae enim delectationes suhit in anticitia. Quartus modus erit reprehensionis, per quem contra firmam argumentationem aeque firma, aut firmior ponebatur. Hocge nus in deliberationibus maxime uersatur,cum a
liquid, quod contra dicatur, aequum esse concedi mus; sed id , quod nos defendimus , necesiarium es se demo ramus. Aut cum id, quod illi defendant , utile esse fateamur: qu od nos dicamus, demonstre- , mus esse honerium. c de reprehensione haec quidem existimavimus esse dicenda. Deinceps nunc de conclusione ponemus.Hermagoras digressonem deinde , tum potiremam conclusionem ponit . In hac asstem digre ne ille putat oportere quandam inferri orationem a caussa,atque a iudicatione ipsa remotam, quae aut sui laudem, aut aduersarj uitupera -