장음표시 사용
301쪽
6 DE. INVENTIONE copiam comparauerunt, tractari non poterunt ομ te , Ograuiter, quemadmodum natura ipsorum desiderat. Atque hocsit nobis dictum communiter de omni genere locorum communium. Ttunc exponemus , in coniecturalem constitutionem qui loci communes incidere soleant. Sulpicionibus credi oportere, ct non oportere. Rumoribus credi oportere , O non opotere. Testibus credi opotere , Onon oportere.Quaenionibus credi oportere,et non
oportere. Vitam ante distam spectare oportere, non oportere. Eiusdem esse, qui in illa re peccarit, er hoc quoque admisisse, O non esse eiusdem. Μaxime spectari caussam oportere , O non oportere.
Atque hi quidem , si qui eiusmodi ex proprio argumento communes loci nascentur , in contrarias partes diducentur. Certus autem locus est accusatoris, perquem auget facti atrocitatem; oe alter, per quem negat malorum misereri oportere. Defensoris, per quem calumnia accusatorum cum indignatione ostenditur , ct per quem cum conque-sione misericordia captatur. Hi ct ceteri omnes loci communes ex iisdem praeceptis sumuntur , quibus ceterae argumentationes: sed illae tenuius , O acutius, ct subtilius tractantur , hi autem grauius, ct ornatius, ct cum uerbis, tum etiam
sententiis excellentibus . in illis enim finis est, ut id, quod jicitur seuerum esse uideatur: in his tametsi hoc quoque uideri oportet tamen finis es amplitudo. Nunc ad aliam constitutionem transeamus.
302쪽
. . C v M es nominis controuersia. 7Ma vis uoc
buli definienda uerbis es, constitutio definitiua di cet citur. Eius generis exemplo nobis posita sit saec caussa. C. Flaminius, i , consul remp. male, si gessit besto pμnico secundo, cum tribunus pl. esset iis inuito senatu, θ' omnino contra uoluntatem o-
a mnium optimatum per seditionem adpopulum le- gem agrariam ferebat. hunc potemus concilia ple..is habentem de templo deduxit. accersitur malen: l satis. Intentio es, maiestatem minuisti, quod imi bunum pl. de templo deduxisti. Depulsio se, et uiat minui maiestatem. Quaesio est, malefiatem ne mi nuerit. Ratio, in filium enim quam habebam post testatem , ea usus sum. Rationis infirmatio, Atra nim qui patria potesate , hoc est priuatή quadamo tribuniciam potestatem , hoc es populi poterialem, infirma , myuit is maiestatem. Iudicatio es , mi nuat ne is maiestatem, qui in tribuniciam potestah tem patria potestate utatur. Ad hanc iudi aliqnem in argumentationes omnes afferri oporte it . Ac ne, quis forte arbitretur nos non intelligere aliam quo, in que incidere constitμtioneη in hanc caussam eam nos partem solumsummus u Pa praetepta nobis, dandasunt . omnibus autem partibus hoc in libro , explicatis , quiuis Omni in catina ,si 4iligenter a
tendet , omnes uidebit constitutiones , ct eorum.
partes , . xontrouersias, si quae forte in eas incusent nam de omnibus per1cribemus . - Trimu e go accusatoris locus es , eius nominis, cuius de ui it ni R quaeritur,
303쪽
is3 sal I v v g N T 1 o ri Et quaerituν , breuis , O 'aperta . oe ex hominum opinione de itio, hoc modor maiestatem minuere seni de dignitate, aut amplitudine, aut potesate populi, aut eorum quibus populus potestatem dedit , aliquid derogare . hoc sic breuiter expositum, pluribus uerbis en , ct rationibus confirmandum so ita esse, ut descripseris', ostendendum. Tostea ad id , quod definieris, factum eius, qui accusabitur , adiungere oportebit, O ex eo quod ostenderis esse , uerbi causta, Maiestatem minuere, docere aduersarium materialem minuisse , ct hunc locum totum communi loco confirmare , per quem ipsius facti atrocitas, aut indignitas, aut omnino culpa cum indignatione augeatur. Post erit infirmanda aduersariorum descriptio. Ea autem infirmabitur, si falsia demonstrabitur. hoc ex opinione hominum sumetur . cum, quemadmodum , ct quibus in rebus homines in consuetudine scribendi , aut sermo Elisundi eo urebo uti soleant , considerabitur. Item infirmabitur', si turpis ,'aut inutilis esse ostendetur eius descriptionis approbatio poeis, quae incommoda consscutura sitnt eo concesso, ostendetur. id autem e honestatis ρο utilitatis partibus sum tur , de quibas in deliberationis praereptis exponemus . oes cum definitione nostia aduersariorum definitionem conferemusN O nostram' uer ahab ho nesam, utilem esse demonstrabimus Isirorum contra. Quaeremus' autem res aut maiori, aut min
vi, aut pari in negotio similes, ex quibus asme-
304쪽
tur nostra descriptio. Iam si res plures erunt de niendae, nisi quaeratur, fur sit, an sacrilegus, qui uasa expriuato sacrasurripuerit,erit utendum pluribus definitionibus.Deinde simili ratione caussa tractanda. Locus autem communis in eius malitiam, qui non modo rerum, uerum etiam Mem:
bomm potestatem sibi arrogare conetur, ut of ciat quod uelit , id, quod iecerit, quo uelit no Uine appellat. Deinde defensoris primus locus es, item nominis breuis, O aperta, ct ex opinione hominum descriptio, hoc modo: ZUaiestatem --nuere, es aliquid de rep. cum potesatem non habeas, administrare. Deinde huius c firmatio ensimilibus O exemplis, O rationibus . Postea sui facti ab illa definitione separatio. Deinde locus communis, per quem facit utilita aut bonestas adaugetur . Deinde sequitur aduersariorum definitionis reprehensio, quae iisdem ex locis omnibus, quos accusatori praescripsimus , conficitur: ct cetera
poII eadem praeter communem Iocum inducentur. Locus autem communis erit defensoris is,per quem
indignabitur , ac fatore ui periculi caussa , n mres solum conuertere, verum etiam uerba commutare conari. Nam illi quidem communes loci qui aut calumniae accusatorum demonstrandae , aut miseericordiae captandae, aut faciti indignandi, aut a miseericordia deterrendi caussa sumuntur Lexpericuli magnitudine,rion ex caussae genere ducuturi quare non in omnem causam ,sed in omne causμοῖ genus
305쪽
26o eo E. I s v A N π O NUgeuus incidunt. eorum mentionem in coniectura li constitutioine fecimus. Inductione autem eorum,
eum caussa postulabit , utemur
C v M autem actio translationis, aut comGutationis indigere uidetur, quod non aut is agit, quem oportet, aut cum eo, quicum oportet, aut
apud qlios , qua lege, qua poena , quo crimine, quo tempore oportet, constitutio translativa appellatur. Huius nobis exempla permulta opus sunt, si singula translationum genera quaeramus: sed quia ratio praeceptorum similis est, exemplorum multitudine supersedendum est. Atque in nostra quiadem consuetudine multis de caulin fit, ut rarius incidant translationes. Nam O praetoriis exceptionibus multae excluduntur antiones, O ita ius ciuile habemus constitutum, ut caussa cadat is, qui non, quemadmodum oportet, egerit . quare in iure plarunque uersantur. ibi enim exceptiones po- sulantur , O quodammodo agendi poterias datur, O omnis conceptio priuatorum iudiciorum conktituitur . In ipsis autem iudici s rarius incidunt, θ' tamen ,si quando incidunt, eiusmodi sunt, ut per se minus habeant sirmitudinis, confirmentur a -u mpta alia aliqua con litutione. Vt in quodam iudicis , cum uenefici cuiusdam nomen esset
delatum , quia parricidii caussa subscripta ef-μ , extra ordinem esset acceptum, cum in accus tione alia quaedam crimina tesibus, O argumentis confirmarentur , parricidii autem Dium me
306쪽
tio facta esset , sensor in hoc ipso multum oportet
O diu consistat, cum de nece parentis nihil: demo stratum sit, indignum facinus esse ea poena vicere elim , qua parricidae assciuntur. Id autem ,si damnaretur, fieri necesse esset, quoniam ct id caussae subscriptum, O meare nomen extra ordinem sit, acceptum . Ea igitur poena si vici reum non oporteat , damnari 'quoque non oportere, quoniam ea poena damnationem necessario consequatur. Hic defensor poenae commutationem ex transeatiuogerenere inducendo, totam infirmabit qccusationem. Verumtamen ceteris quoque minibus defende dis coniecturali constitutione transeationem coor, Dabit. Exemplum autem transiuionis in ea a
nobis positum sit huiusmodi: cum ad uim faciendam,quidam armati uenissent virmati contra praedisio fuerunt, O cuidam equiti Romano quidam exarmatis resinenti gladio manum praecidit. Agit is, cui manus praeciis est , iniuriarum: poLulat is, quicum agitur , a praetore exceptionem , exι quam in reum capitis praeiudicium fiat. Hic is, qui agit, iudicium purum postulatu illa , quicumagitur, exceptionem addi ait oportere. Quaesis est, excipiendum sit, an non. Ratio, P on enim ο- portet in recuperatorio iudicio eius maleficii, de quo Hier sicarios quaeritur, praeiudicium fieri. firmatio rasi is, Eiusmodi sunt iniuriae, ut de his indignum sit non primo quoque tempore iudica- ω1' Iudicatio, Atrocitas iniuriarum satis ne cause
307쪽
sae sit, quare, dum de ea iudicetur de aliquo mala re maleficio,de quo iudicium comparatum sit, praeiudicetur. atque exemplum quidem hoc es. in omni autenreaussa ab utroque quaeri oportebit,a quo, O per quos, quo modo,oe quo tempore aut agi, aut iudicari, aist quid statui de ea re conueniat.
Id ex partibus ibris, de quibus poR dicendum rei, fumi oportebit : O ratiocinari quid in similibus rebus ferisoleat : ct uidere utrum malitia quid aliud
agatur, aliud simuletur, ansultitia, an necessitu- dine, quod alio modo agi non posset, an occasione a gendi sic sit iudicium, aut actio constituta , an r die sine ulla re eiusmodi res agatur. Locus autem communis contra eum, qui translationem inducet, fugere iudicium ac poenam, quia c ussae dodat translatione autem, omnium fore perturbationem, si non ita res agatur , O in iudicium ueniat, quo pacto oporteat: hoc es, si aut cum eo agatur, quicum non oporteat, aut alia poena, alio crimine, alio tempore:atque hanc rationem ad perturbationem iudiciorum omnium pertinere. Tres igitur eae constitutiones, quae partes non habent, ad hunc modum tractabuntur. Nunc generalem constit tionem O partes eius consideremus. C v M , ct facto, oe facti nomine concesso, u que ulla actionis illata controuersia uis O natura O genus negothi ipsius quaeritur, con litutionem generalem appellamus. Huius primas esse partes duas nobis uideri diximus , negotialem, O iuria, dicialem.
308쪽
OBRR. SECUNDU* ais dicialem. 2Xegotialis est, quae in ipso negotio imris ciuilis habet implicitam controuersiam. ea enhuiusmodi: Quidam pupilium heredem fecit: pupilius autem ante mortuus es, quam in suam tui iam ueniret. de hereditate ea, quae pupillo uenit,
inter em , qui patris pupilli heredes secundi sunt, O inter agnatos pupisti controuersia es. possessio
heredum secundorum es. Intentio es agnatorum, Ninstra pecunia eIl , de qua is, cuius agnati flumus, resatus non es. Depulsio es, Immo nostra , qui h
redes secundi testamento patris sumus. Quaestis cs , Vtrorum sit: Ratio est , Pater enim ct sibi is filio teIlamentum scripsit , dum is pupillas esset. . Quare, quae filis fuerunt, testamento patris nostra fiant , necesse es . Infirmatio est rationibus, Immo pater sibi scripsiit, O secundum heredem non filio , sed sibi iust esse . . Quare praeterquam quod ipsius fuit in testamento, ullius uestrum esse non polles. Iudicatio, Possit ne qui quam de filii pupilli re testaria An heredes secundi ipsius patrisfamilias , non fisi quoque eius pupilli here
des sint. Atque hoc non alienum es, quod ad multa pertineat, ne aut nusquam, aut usquequaque dicatur, hic.admonere . Sunt caussae, quae plures
habent rationei in simplici constitutione: quod fit, cum id, quo actum est, aut quod defenditur, pluribus de casses rectum, aut probabile uideri potes, ut in bad ma caussa. Supponatur enim ab here ibus haec ratio, Vnius enim pecuniae plures
309쪽
di ilibus de caii beredes esse non possunt: nee umquam factum en , ut eiusdem pecuniae alius testamento, alius lege heres esset. In firmatio autem haec erit , n est una pecunia , propterea quod altera iam erat pupilli aduenticia, cuius heres non illa in tempore in testamento quisquam scriptus erat , si quid pupillo accidisset : de altera,
patris etiam nunc mortui uoluntas sturimum ualebat, quae iam Grtuo pupilio suis heredibus co cedebat . Iudicatio es , Vna ne pecunia fuerit. ac
si hac erunt usi infirmatione , Posse plures esse isenius heredes pecuniae di ilibus de cavis de eo ipso iudicatio nascitur, Pognt Le eiusdem pecusiae plures di milibus generibus esse heredes.
Ergo uisa inconstitutione intellectum es, quom do ct rationes , O rationum infirmationes , ct praeterea iudicationes plures fiant. Hunc huius generis praecepta videamus. Utrisque . aut etiara omnibus , si plures ambigent , ius ex quibus rebus constet , e i considerand um. Initium ergo eius ab natura ductum uidetur . quaedam autem ex utilitatis ratiotre, aut perspicua nobis , aut obscura in consuetudinem uenisset post autem approbata quaedam aut a consuetudine, aut uero utilia uisa, legibus esse firmata. Ac naturae quidem ius est, quod nobis non opinio, sed quaedam innata uis asserat, ut religionem , pietatem, gratiam, vindicationem, obseruantiam , ueritatem. Religionem, eam , quae in metu , O caerimonia deorum sit , appellant. Pietatem
310쪽
τ-mu,' quae erga patrium,aut parentes , aut alios guine comunsios . cium conseruare morieat. Gratiam , quae in memoria O r muneratio . ne inclarum Ohonorum , o amicitiarum obseruantiam tenear. Mindicationem, perquam vim, O contumeliam defendendo, aut ulciscendo pro pulsamuca nobis, O a nostris, qui nobis esse chari debentret per qua η peccarapunimus. Obse nantiam .pe quam aetate arisapientia , aut honoret, aut i liqua dignitate antecedentes revere ἀχνur,er collinus . Veritatem ι per quam damus operam, ne quid aliter , quam confirmauerimus, mi factum, aut futurum sit. Ac naturae quidem iura minus ipsa quaeruntur ad hanc controuersiam, quod neque in hoc ciuili iure uersantur, O a stari intelligentia remotio sunt: ad similit dinetis uero aIliquam , aut ad irem amplificandam saepe sunt inferenda. Consuetudinis autem ius esese putatur si quoOnoluntate omnium sine lege uetusti, comprobarit. Iu ea autem iura sunt qua tam ipsa iam certa propter uetinatem: quo ing nere O alia sunt multa , O eorum multo maxima pars , quae praetores edicere consueuerunti Quaedam autem genera iuris iam certa consuetu dine factasunt. quod genus, pactum, par, iindica tumπactum en,quod inter aliquos conueni quod iam sta iustum putatur, ut iura praestare dicatur. Tar, quod in omnes aequabile est. Iudicatum , de quo iam ante sententia alicuius , aut aliquorum