장음표시 사용
81쪽
2R R. v biles fiunt , interponi O in medio collocari opor tet. nam ct re narrata statim exspectat animus auditoris, qua re missa confirmari post. quapropter
continuo firmam aliquam oportet inferre argumentationem . quoniam nuperrime dictum facile memoriae mandatur; utile es , cum dicere desina mus , recentem aliquam relinquere in animis a ditorum bene firmam argumentationem. -e dispositio locorum , tamquam instructio militum, facillime in dicendo , sicut illa in pugnando, parare
poterit uictoriam. PRONvNTIATIONEM multi maxime oratori utilem dixerunt esse, O ad persuadendum plurimum ualere . nos , quid unum de quinque re bus plurimum prosit , non facile dixerimus , nec egregie magnam esse utilitatem in pronuntiatione
sola audacter confirmauerimus . nam commodae inuentiones, O concinnae uerborum elocutiones,
et partium caussae artificiosae dispositiones, O horum omnium diligens memoria , sine pronuntiatione non plus , quam sine bis rebus pronuntiatio sola , valere poterit . quare , quia nemo de ea re diligenter scripsiit , c nam omnes uix posse putarunt de uoce , uultu , ge tu dilucide scribi, cum haeres adsiensius nostros pertinerent θ ct quia magno
pere ea pars a nobis ad dicendum comparanda ect, non negligenter uidetur tota res comeranda. Dividitur igitur pronuntiatio in uocis figuram, O comporis mollim. Figura uocis es,quaesuum quendam
82쪽
tum. ea diuiditur in tres partes , magnitudinem , firmitudinem, mollitudinem. Magnitudinem uocis maxime comparat natura o non nihil hanc auge , sed maxime cura conseruat. Firmitudinem uncis maxime narura comparat , non nihil adat gerio maxime conseruat exercitatio declamatio nisi . mouitudinem uocis , hoc est , ut eam torque
re in dicendo pro nosero commodo posmus, maxi me faciet exercitatio declamationis. Quapropter de magnitudine uocis firmitudinis parte, quo
niam altera natura , altera cura comparatur , ni
hil ad nos attinet commonere , nisi ur ab H , qμi non insci' sunt eius artificii, ratio curandae uocis petatur. De ea parte firmitudinis , quae conserua tur ratione declamationis , O de mollitudine uo cis , quae maxime necessaria est oratori , quoniam ea quoque moderatione declamationis comparatur , dicendum uidetur. Firmam igitur quammaxime poterimus in dicendo uocem conseruare , si quammaxime sedatae O depressa uoce principia dicemi . nam laeduntun arteriae, si , antequam leni uoce permulsae sunt , aeri clamore complean tur. Etiam interuallis Io moribus uti conveniet.
recreatur enim uox,spiritu , ct arteriae reticendo acquiescunt Et continuum clamorem remittere ad sermonem transire oportet: commutationes enim faciunt , ut , nullo genere uocis luso, in omni voce intcgri sit x. . Etacutas visces excla-
83쪽
- metationes vitare debereus . ictus enim fit , O uuiam, nerantur arteriae acum atque attenuata nimis a i νγ .clalatione, O siquis splendor es uocis, consumia 'a tur Hamore uniuersιs . Et uno spiritu continenterim multa Gerein extrema conuenit oratione . fauces ira. enim. calefiunt , O arteriae complentur , O uox, uti)- quac varie tractata es , reducitur in quendams Pue num aequabilem , atque constantem. Saepe rerum vi, maturae grauia quaedam iure debetur , uelut acci- ρη dit in hac re. nam quae diximus ad vocem seruandam prodesse , eadem attinent ad suauitatemprq,t, nunciationis: ut , quod nostrae uoci prosit , idem, ' Ποἰμptate aμditoris probetur. Vtile eni ad firmitu dinem uocis , sedata uox in principio. quid insuae
nu- uius , quam clamor in exordio caussae ζ Interualla as uocem confirmant . eadem sententias concinniores iis diuisione reddunt , ct auditori spatiuus cogitani, di relinquunt. Conseruat uocem continui clamo- m. ris remissio , O auditorem quidem uarietas ma- i atae delectat , cum sermone animum eius retine i ii alit ex citat clamore. cuta exclamatio vocem, aes O fauces uulnerat. eadem laedit auditorem. habetis enim quiddam illiberale , O ad 'muliebrem potius iis uociferationem , quam ad uirilem dignitatem ino dicendo accommodatum. In extrema oratione con-
i inens vox remedio en uoci. quid chaec eadem nonis me ani m uehementissime calefacit auditoris inii sotius conc*sione caussae ε' Quoquam igitur resu. fadem uocis frmitudini , O pronunciationis sua
84쪽
ritudini prodes; de utraque re simul erit in prae sentia dictim , de firmitudine, quae uisasunt ,
de suauitate, quae coniuncta fuerunt: cetera suo loco paullo post dicemus. Hostitudo igitur uocis, quoniam omnis ad rhetoris praeceptionem pertinet, diligentius nobis consideranda est. Eam diu divius in sermonem , contentionem , amplificationem. Sermo est oratio remissa , O finitima quot
dianae locutioni. Contentio en oratio acris , ct ad confirMandum , O confutandum accommodata . Amplificatio est oratis,quae aut ad iracundiam inducit , aut ad miseericordiam trabit auditoris animum . Sermo diuidituir in partes quattuor, dignitatem , demonstrationem , narrationem , iocatio nem . Dignitas es oratio cum aliquagrauitate,
uocis remissione. Demonstratio est , quae docet remissa uoce quo modo quid fieri potuerit , aut non potuerit.' arratio es rerum gestarum aut peris de uigestarum expositio. Iocatio en oratio , quae ex aliqua re risum pudentem O liberalem potencomparare . Contentio diuiditur in continuatio nem, o distributionem. Continuatio est orationis enunciandae acceleratio clamosa. Di tributio en in contentione oratio frequens, cum raris Obreuibus interuastis, acri uociferatione. Amplificatio diuidiatur in cohortationem,et conquesionem. Cohortatio
est , quae aliquod peccatum amplificans, auditorem ad iracundiam adducit . Conquesto est oratio , quae incommodorum amplificatione cnimum auditoris
85쪽
L I. R E I TERTI Vs 77 admiserisOrdiam perducit Quoniam igitur mollitudo ii ii in tres parte diitisa eIt, ct hae partes ipsae in odio partes alias di iributae; harum octo partium quae cuiusque idonea pronunciatio sit, demonstrandum uidetur. Semo cum est in dignitate ,
plenis faucibus qua edatissima ct depressisma.
uoce uti comζniet, im tamen , ut ne ab oratoriaca suetudinae ad tragicam transeamus: cum autem
es in dem nratione ά uoce paullatum attenuata, crebris interualliso diuisionibus uti oportet, ut ipsa propunctatione eas res, quas demonstrabimus
. inserere atque intersecare uideamur in animis auditorum. cum autem sermo in narratione est, tum
vocum uarietate opus es, ut, quo quidque pacto gesum sit, ita narrari videatur. Strenue quod uolumus ostenderefactum , celeriuscule dicemus: at a liud, otiose retardabimus. Deinde modo acriter,
tum clem ter , mode te, hilariter in omnes parge commurabimus, ut verba: ita pronuncialiquem. Si qua inciderint in narratione dicta, rogat responsa ,si quae admirationes, de quibus nos narra bimus,; diligenter animaduertemus , ut omnium personarum sensus atque animos uoce exprim mus .Sin erit sermo in io intione , leniter tremebis da uoce,eum paruasignificatione risus,sine ullas spicione nimiae cachinnationis, leniter oportebit a sermone serio torquere ad liberalem iocum uocem . cum autem contendere oportebit, quoniam id aut per continuatioηem, aut per distributionem facien-
86쪽
dum est, in continuatione adaucto mediocritersono vocis, uerbis continundis, uocem quoque adauqere oportebit, ct torquere sonum, O celeriter cum clamore uerba conficere , ut uim uolubilam orationis uociferatio consequi post. In distributione uocem ab imis faucibus exclamatione quamcla
fissima adhibere oportet, ct quantum spatij per
singulas exclamationes sumpserimus , tantum msidula interualla stacij consumere iubemur. Iu amplificationibus , cum cohortatione utemur uoce a tenuati ma,clamore leni sono aequabili, commutationibus crebris, maxima celeritate. In conque Milone utemur uoce depressa, inclinato sono, crebris internassis, longis hyat s , magnis commutationibus . De figura uocis satis dictum est: nunc de corporis motu dicendum uidetur. Notus est corporis tectus, ct uultus moderatio quaedam, quae pronuncianti conuenit, quae probabiliora reddit ea , quae pronunciantur. Conuenit igitur in uultu pudorem , ct acrimoniam se; in gestu nec uenuflorem conspicuam, nec turpitudinem esse , ut aut histriones , aut operari j uideamur esse. At easdem igitur partes, in quas vox en distributa, motus quoque corporis ratio uidetur esse accommodanda. Nam si erit sermo cum dignitate, Ilantes in uesti- io, leui dexterae motu loqui oportebit, hilaritate , tristitia, mediocritate uultus ad sermonis sententias accommodata. Sin erit in demonstratione sermo, paullulum corpus a ceruicibus demittemus .
87쪽
sNLIBER . TART Vs 79 nam hoc en a natura datum , ut quamproxime tura uultum admoueamus ad auditores, si quam rem docere eos , vehementer instigare uelimus. Sit erit in narratione sermo, idem motus poterit ido neus esse, qui paullo ante demonstrabaturin dignitate .d in erit in iocatione, uultu quandam debebiamis hilaritatem significare, sine commutatione gemsus.Sin contendemus per continuationem, brachio celeri,mobili uultu, acri aspectu utemur. Sin contentio fiet per disributionem, celeri porrectione. brachi , inambulatione, pedis dextri rara supplo-; sione , acrio defixo aspectu uti oportet. Sin uterimur amplificatione per cohortationem, paullo tarn diore, O sonsideratiore gestu conueniet uti ,simi libus ceteris yebus, atque in contentione per contimnuationem. Sin utemur amplificatione per conquesionem, femin Ilangore, O capitis ictu, non numquam sedat constanti gestu , moesto conturbato uultu ui oportebit. Pionsum nescius, quantum susceperiar negotij, qui motus corporis exprimere uerbis , imitari scriptura conatussim uoces.uerum nec hos confisussum posse fieri, ut
de his rebus fatis commode scribi posset:necisi id fari non posset, hoc, quod secj fore inutile putabam:
propterea quod hic admonere uoluimus,quod oporteret, reliqua trademus e re citationi. hoc scire tamen oportet, pronuntiatione m bonam id perficere, ut res ex animo agi uideatur. θω nc ad thesaurimm inuentorum, atque omniumentium octar
88쪽
eae custodem memoriam transeamus . MEMORIA utrum habeat quiddam artificii , an omnis a natura proficissatur, aliud dicendi tempus magis idoneum dabitur . nunc, perinde atque constet in hac re uultum ualere artem, praece ptionem, ita ea de re loquemur. placet enim nobis esse artificium memoriam . quare placeat, alias O nendemus e in praesentia, cuiusmodi sit ea, aperie
Mus . Sunt igitur duae memoriae, una naturalis,
aetera artificiosa. Haturalis es ea, quae nostris animis insita es, ct simul cum cogitatione nata. Artificiosa est ea, quam confirmat inductio, quaedam , o ratio praeceptionis. Sed quia in ceteris rebus ingenii bonitas imitatur saepe doctrinam, ars pomro naturae commoda confirmat, ct auget: ita sit in hac re, ut nonnumquam naturalis memoria, si
cui data est egregia, similis sit huic artificiosae,porro haec artisiciosa naturae commoda retineat , o
amplificet ratione doctrinae. Quapropter oe naturalis memoria praeceptione conformanda est, ut sit egregia et O haec, quae doctrina, datur indiget ingenu . nec hoc magis aut minus in hac re, quam iuretriis artibus siti, ut ingenio, doctrina praeceptione , natura nitefiat. quarecti istis, qui natura memores sunt, utilis haec erit institutio, quod
tute paullo post poteris intelligere. quod si illi steti
ingenio nostra praeceptione non indigerent, tamen iusta causia daretur , quare lys, qui minus ingeni habent, adiumento uelimus es e. nc de artifi-
89쪽
.ciosa memoria loquemur. Constat igitur artificios memoria ex locis O imaginibus. Locos appella mus eos, qui breuiter perfecte, insignite t natura , aut manu sunt absoluti, ut eos actae naturali memoria comprehendere ct amplecti queamus, ut aedes, intercolumnium, angulum, fornicem,
isti quae his similia sunt. Imagines sunt formae
quaedam , notae , O simulacra eius rei, quam eminisse uolumus: quod geuus, equi, leones, aquidae: quorum memoriam si uolemus habere, im gines eorum certis in locis collocare nos oportebitrii me cuiusmodi locos inuenire, O quo pacto reperire, O in locis imagines constituere oporteat, ο stendemus.Quemadmodum igitur qui litteras ictu possunt id, quod dictum est , scribere, ct recitare quod sca ipserunt: ita qui ιμμονικα didicerunt,possunt quae audierunt in locis collocare,ct ex his memoriter pronunciisre. Loci enim cerae aut chartae simillimi Diit , imagines litteris, dispositio ct collo- .catio imaginum scripturae', pronuntiatio lectioni . Ophrtet igitur si uolumus multa meminisse, mutitos nobis iocos comparare, ut in multis locis mul- tas imagines collocare pomus. Item putamus oportere ex ordine hos locos habere,ne quando pem turbatione ordinis impediamur,quo secius. qAsto'
quoque loco libebit,ueta superiore, uel ab inferi
re, uel a media parte imagiues secuti, ea, quae mandata locis erunt,edere proferae posmus.naut, si in ordine santes notos complures uiderimus,
90쪽
nihil nonra intersit , utrum a summo, an ab imo,
an ab medio nomina eorum dicere incipiamus: item in locis ex ordine collocatis eueniet, ut in quamlubet partem, quotoquoque loco libebit , imaginibus commoniti dicere posmus id , quod locis mandauerimus.Quare placet O ex ordine locos comparare,
O locos , quos asium erimus , egregie commedintari oportebit, ut perpetuo nobis haerere possnt . nam imagines ,sicut litterae , delentur , ubi nihil
illis utimur e loci,tamquam cera,remanere debent.
Et ne forte in numero locorum fastipvimus , quiu-ctum quemque locum placet notari: quod genus, si in quincto loco manum auream collocemus, O si indecimo aliquem notum, cui praenomen sit decimo: deinde facile erit similes notas quincto quoque i
co collocare.Item commodius es in derelicta , quam in celebri regione locos comparare:propterea quod
μνηntia θ obambulatio hominum conturbat, infirmat imaginum notas: solitudo conseruat int gras simulacrorum figuras. Praeterea dismiles forma atque natura loci comparandi sunt , ut distinctae interlucere ponte nam si quis multa inter columnia sum erit , conturbabitur similitudine locorum, ut ignoret quid in quoque loco coctocarit. Et magnitudine modica, O mediocres locos haberi oportet.nam ct praeter modsi ampliusias imagines reddunt , ct nimis angustisaepe non uidentur postecapere imaginu collocatione.Tu nec nimis illustres, nec uehementer obscuros locos babiri oportet ne