장음표시 사용
101쪽
b enuntiationibus ex possibili, ut eo loco sumitiae
Contingens,accommodatior ad nouitios Dialecticos qui omnem multiplicitatem deuitant,erit doctrina: si confectis ternariis genus illud e iunctationum praetermittatur. Cur autem ordinem enuntiationum α tabellarum commutauerimus , Aristot. ipse in causa
suit. Nam cum ille descriptiones aequi pollentiu modalium eo ordine, quem Jbis ciendo commemoraui-inus , fecisset, tandem ad finem tra attonis sic eas, ut nos digessimus, corrigendas esse admonuit. Nec sane immerito, quippe cum hic ordo quem seruaui-imus & naturis rerum congruat,& descriptioni absolutarum enunciationum optime respondeat. Et qui- Adem ut descriptio Aristotelica memoriae mandaretur,e xcogitauerunt recentiores has quattuor dictio-hes. Amabimus; Eden tuli, Iliace, Purpurea, quq quae tuor tabellis nondum emendatis ab Aristotele respo derent. Csterum nos qui alium numerum & ordine si 'omodalium asterimus, cogimur illas prouitas Ommit tere dictiones, aliasq; nostrq descriptioni songruen- ...et Σα tes afferre. Accipe igitur has. Maiure Declina organtis Impetum. - 'Quae enunciationibus nostrς descriptionis uocalium numero respondent. Prima dictio inseruit pri- tabellet, secunda secuniis:& reliquς eodem ordine. Rursus prima uocalis cuiusque dictionis significat prima enuciatione eius tabelli, cui dictio tribui
tur, ut pote modale ex necessario. secunda secundam,
quae est ex possibili: tertia, tertiam,quq ex impossibili.Tandem A agnificat eam enunciationem, cui con gruit,esse aflirmativam modi, & dicti : E autem,esse affirmativam modi,& negativam dicti. I vero,es e ne aliuam modi,& aiarm titiam dicti :. V denique,es. le negativam utriusque. Ηqc si teneas facile ad i moneberis utriusque qualitatis qui pollenxium ri, di modi scilicet dc dicti. Nam quod ad quantita, i
102쪽
tem attinet, ad duo supra posita documenta est recus
De Conuersione modalium enuncia tionum . P: '. Cap. XIII.
TAm uero conuerso modalium , quet ab Aristotelex peri. λ. a. tractatur hqt enim una restat ast io, earu quas proposuimus non est commutatio extremorum principalium cnunciationis,ut scilicet modus qui praedi catur de dicto, fiat subiectum,& dictum p rsdicatum id enim efficere perfacile est nullaque indiget arte . Conuersio sed est commutatio eoruni extrem'rum quq indicio si lium continentur, manente modo eodem loco,seruataqae 2 sio qualitate dicti,& veritate totius modalis. Vt si dicae Necesse esit Socratem esse hominem , igitur, Necesse est hominem esse Socratem, quq quidem res non es minimet difficultatis. Aduerte igitur modales ex ne-C versis eessario, & possibili affirmatis quod attinet ad con modoti m uersionem simplicem,&per accides ea enim, quanti
m n υμ- sit per contrapositionem , ut parum utilem omitti- δε mus eodem modo conuerti, quo enunciationes ab Δ' luis reciprocantur, Nam uniuersalis negatiua,& particularis affirmativa conuertuntur simpliciter, ut Necesse est nullum hontinem esse lapidem, ergo, Necel se nullum lapidem esse hominem, Necesse est ali quod animal esse album, ergo necesse est aliquod album esse animal. Ambet autem uniuersales conuertuntur per accidens, ut si dicas, Necesse e sit omi nem homine res esse animal ,ergo, necesse est aliquod animal esse hominem. Necesse e sit nullum hominem
, esse lapidem ergo,necesse est iliquem lapidena iacit esse hominem , Particularis deniq; non coluiertituri quia datur conuersa uera,& c.nuertens falsa,visi dicas, Necesse es aliquod animal non esse libmitseni', ergo, necesse est aliquem hominein non esse animarIdem perspicies si loco modi Necesse, potueris pos-
Cur aliara sibile . Ne c. uero opus est tradere conuersiones
me lism. ali rum modalis, uti ote ex necessario & possibili
103쪽
t Liber Tertius. Ioaex impossibili siue assirmatio e negatio, eonuersis.
. quia cum in omnibus tabellis etqui pollentium, qua- ne non trorum descriptiones paulo ante tradidimus,reperiatur ahqpa enunciatio ex necessario,aut possibili assii mato,qui harum reciprocationem tenuerit, nullo nego- cio intelliget in quas reliquς conuertantur. ConversΦEpunciati'nes autem ex contingenti, quas si pe- contingen i xius a reliquimus si a firmatius quidem sunt,eodem tiVme modo quo absolutς,conu riuntur ut .si dicas,Contii, i prio. .gens est os nem hominem uel aliquem hominem ui a in nne. .gilare, ergia mingens est aliquod vigilans esse ho Cap.*minem: si uero siqnt negativae, non item. Nam pateticu .. Jaris conuerxixur sim psi citer, uniuersalis autem mini
me.Hec e nim conuersio bona est, Contingens est ali .es Aluctua hominem non esse album ergo contingen est aliquod album n'' esse hominem nunquam enim in . t i ii T. T hac formula datur conues uera & conuertens falsa. 0, uno iiqc autem uitiosa,Contingens est milium hominem i, liesse album, ergo contingens est nullum album es Se . , - - ho nem, conuersali quidem uera est, quia quilibet ..homo potest esse albus,& non essee albus,conuertes ' , . autςm est salsa, quia non quod libet album potestes I .prim I se, es non esse homo, quippe cum necesse sit aliquod album,ut nivem, aut cygnum non esse homine. sed IAM mulis sunt disicultates hac in re, quae postulantium maiorem auditorum intelligentiam.xum etiam longiorem tractatum , quam introductioni conueniat Restat ei gq, ut, quoniam enunciationes simplices ut . . cunque explicauim Hs, de coniun ctis deinceps, quod datis uideatur, dicamus. .
mod tgenera con unctarum enuntiationum.
Vid sit enunciatio coniuncta. quam posteriores Dialectici hypotheticam sere uocant Iam supra a nobis dictum est . Quot uero ei sint subie- g nera, quaeque sint singulorum generum a me
104쪽
ctiones nunc docebimus. Coniunctio, quae forma e P , . , enunciationis coniunctae, tribus modis comparari ho Triplex eo test cum siles plicibus enunciationibus quas c6flectit. iunctio. Aut enim iungit earum sententias, aut diuidit. Si mrii , ibo git, aut Ordine zonsecutionis unius ex altera' id facit, - , ut uidelicet posterior ex priori efficiatur, aut non habita ratione eiusmodi ordinis. Si ordine consecutionis iungi t sententi as , uocatur conditionalis, ut i sol uri o: lucet dies est: Si absque huiusmodi ordine, dicti ut do. . pulativa, ut Socrates fuit philosophius χε fuit uir bon us : Si d eni que diuidit Sen tenti as, d i fidistii ua tui neu
Tria gene- patur, ut aut dies aest, aut, rio x. est. Tria is itur fiant gera coniun- nera coniunctarum enunciationum . Cunditionalis ,
Parii enuu Copulativa, & Disiunctitia, qta soEbr onnexu tribriationum . Coiunctionem, & d i liii ri di i , n e ii ἰ ὁ - i ii ai 'Myrtilia D. Tho m. quidem iure optimo dicitur hypθthecaria, ita alii con-Opust. 8. ditionalis , c in qypothesis conditionem significet.
de enucla Tertia quoque non immerito a Boethio in nuiserumtione c. I q. hy p ot het i c aru refertur. tiam exapta &p δpria dissuli. de Fain et tua licet laeere conditionalem , ut ii ex il l et Aut
dies est, aut nox est, hanc efiicias, st. dies e sit,'iuix non is u. est, aut hanc, si nox est, dies non est. Caeterum cur I. de syl- 'secunda dicatur hypothetica , 'ego plane non uideo, log. hypo 'cum nec conditionalis sit, nec eae ea ulla conditio-
Num copu natis seri possit. Neque enini quia ver dixisti, Sotativa re- crates fuit psilosophus, & uir etiam bonus, uer E quo cte dicatur que dixeris, Si Socrates philosophus fuit, uir bonus hypotheti- fuit, aut, si non fuit philosophus, hon fuit uir bonus, aut, si fuit philosophus , non fuit uir bonus, aut, si non fuit philosophus, fuit uir bonus. Non est igitur cur hypothetica dicatur, nisi forte quia alteri enunciationi sim pisci iam positae alteram adiungit. Haec enim quasi suppostio Hypothesis nomine modo aliquo significari potest. - Eualitas Qualitas essentialis enuficiationum , quam assi
colunHaru matibnem de negationem dicimus, his etiam om-enunciatio- hibiis communiter couenit, uerum aliter, quam sim--- plicibus. Simplicet enim dicuntur assirmativae Sc n gatiuae,
105쪽
tali uir uia earum praedi ea a 'ittribuuntur sit bie-Mis,aiat ab eisdem remouentur: at coniunctae dicuntur affirmatius, quia coniunctiones assirmantur, hoc Est I non Megantur : negatiuae ς' ibi a negantur, liue AE t -- pGedicata simplici sina , cluas in se coercent & conti- 'β ment, assirment tir, siue negentur. Unde si ut hae a m hae sint assirmatiumst sol dies est,Si Sol non lui Cet, non est dies : hie uero an te negativa ti, non si soli ''. non lucet, nox non est , Non si soli ucet , nox est Id quod i hcete is genόribus facile perspicies. Fiunt au-- ci . tem huiusim dic nunciationes negatiuae,praefixa in i tio totius enunciatibnis negantepa rticula, ut in pro - .
ximis duobus exemplis cernis. .l iii vIam qualitas accidentalis, qpae in ueritatis aut sal - rant Verri statis significatione cosistit, non dubiu est, quin con- Di αν. iunctis etiam ianveniati participant'si quidem natura - v, enunciationis, cuius ea communis qualitas est, u e contin-xum, aut salsum simi ficἡt . Sunt itaque uerar etiam , μμ au false , atque adeo neeeliarie, alit contingens, aut i usibi, impossibiles. At vero si de quantitate sit qu stio, nul- C Muncia Iam penitus habent, ut nimii Dira dicatur uniuersales aut particulares, aut in desiij te, aut singulares, propte rc reo en unciant aliquid . de aliquo, aut aliqui rea quod honbus, sed solum enunciationes taliae id efficiunt, coniu- N lli r uni. Haec si diligenter attendas, 'plane uidebis nul- y rionis lius oppositionis rma preterquam contradictoriae,
dem omnis alia orequirit. lationibus cori .enire, quandoqui- α ' a cosppositio quantitatem ex forma sua tris Em De conssitionali enunciatione. Cap. XV.
Conditionalis enunciatio aut constat duab um-plici b. ut, si sel lucet, dies est: aut pluribus. t Sl O sol lucet, & in nostro hemisphaerio lucet, dies est, & it . xli
106쪽
m Quae constat duabus simplicibus, nama eliquunt genus, quia infinite augeri potest, omittimus aqt oqitat utraque assii maliva, aut utraque negatius auc antecedente assirmativa consequente. negati u' , , . aut contra,vi,Si sol lucet, dies est. Si sod non lucet,noacita , prst dies: dies'nori nox, si dies hon est ilox et . copulatis i Quae complicationes ex simplicibus assirmativis de
negati uis, in copulatiuis etia & disiunctivis spectari
Guis. possunt. Quomodo autem cunque conditionales Conditiona plicibus consciantur, dicunt Dialectistea p9sset es lis ect alia se ueras, & si omnes simplices ex quibys conitam, quado ue- sint salsae, ut si dicas, Si homo habet alas, vol re ho- ex sim- mo potest. Id quod proprium ac peculiatem hoc e plitibussu nunciationum genere ex eo est, quod eius ueritas iri f. sola consequutione consistit: quo fit ut G consecutio Veritas co fit bona, & apta, enunciatio ipsa sit uera , quocunque disionalis i modo quod ad ueritatem & salsitatem attinex, par sola conse- tes se habeant. Hac de causa dici 'let, conjitioiias ni Orione con nihil ponere , quia ut sit uera, nec antecede ut is, ne C. . consequentis veritatem requirit. Qua ex re illud et Giton Dialectici colligunt, omnes conditionales ueras esset iis nihil po- heces artas,& omnes falsas, impossibile Nam omnis byna consequutio est necessaria, ut aiunt , omnisqua Uum om- vitiosa, impossibilis. Quod mihi non uidetur usque vis conditio quaq; verum. Etenim non modo mulis conditionales natis vera ex futuris contingentibus probabiles censentur, ut si si necessa- dilige ter operam nouaueris, doctus euades, sed etiama iii prς senti tempore, ut si dicas, si qua mater est,dili
. . .e git filium, quae enunciatio cum inter ueras numeretur,non in eo Veritati gr dia ponitur, ut dicatur salta esse non posse. Non tantum ergo necessaria & impostas bilis enunciationes conditionales reperiuntur, sed contingens etiam. Nec vero omnibus bona cosecutio
est necessaria, sed quedam etiam probabilis, ut post
Reuocantur autem ad conditionales primum Ra-Kionales, ut Sol lucet, ergo dies est. Omnis homo est rationis .
107쪽
vationis particeps, & mente captus ea homo, istitur reudeantu mente captus eli rationis particeps. Deinde causales, A. eonditio ut quia mi lucet, dies est: Quia nodio est ex clemen- nales. ti comp*situs, nacri potest. item illa, quas uocant te- uoles. Porales locales, & iuentis aliq, yicu in sul lucet, dies TeporAElei, est, ubi sol lucet, dies eii: Quo semel ist imbuta reces locaui seruabit odorem testa diu t Quibuscum nixeris, eorumores imitaberis, & ceterς huiusmodi, Sed quo ad
rationales, & causales attinet , aliae enim sere negli- guntur, illud aduertenduin est, ad ueinatem rati 'na- . ,: lis, praeter bonam consequentiam , requiri iteritatem ... Visnto cedentis: ad uetitatem autem causalis, tili. a hqc 'dii' opus esseait in intecedente fit uera causa coiisse 'se. 8Wξntis, in P do e nunc latio proprie causa lis sit . saepe ratur a sive di as , ja ruararatis
Socrates est homo, est animal, uolens significare, ex ηλβε , σ eo quod Socrates est honio , consequi ut sit animal. cHus ira i aians ut hae rationales non irnt uerae . Socrates est ho- 'phjlosophus :.Socrates est lapis, ergo est sensus expers prior, quia consequutio est uisio se , post elior, non quia uitiosa si consequutio, cum. apta Ec bona, sed quia antecedens non est uerum, sititiain, ut hae sint salsae , Quia sol lucet, socrates dormix rQ fa sol est ignis, calefacere hotest : Quia sol deficit,
luna interponitur in ernos & ipsum, prima, quia con secutio mon est bona: secunda, quia antecedens non. uerum .: tertia , quia in antecedente nori est causa fonsequentis , sed potius effectus . Quia enim luna. anterpositu suo nobis tegit selem, iccirco sol apud nos descit, non auto in quia deficit, ideo luna interponi tur, HS c uero quae dicimus de dijudicanda ueritate, intelligenda sunt in affrinatiuis. Nam n gatiuaru in veritas ex affirmativis colligi poterit. Cum enim aia firmativae,& negatius semper in hoc gen cre sint conis Ru tacto tradicentes, si assirmativa fuerit uera , erit negat ilia EijudicΠ sessa, si uero illa falsa fuerit, haec uera, erit. Id qu*dm verit σeriam in copulatiuis & disiunctivis obseruabis. i negatiuis
108쪽
pariisι principalium. Ωuid requi
Copulativa enunciatio non habet certunt numerum partium principalium ut conditionalis , sed potest quotquot volueris principalibus constare, ut si dicas , socrates philosophus est, & bonus uir est , &Platonis magister, & caetera. Huius generis enunciatio uera esse non potest, hi si omnes simplices ex quibus constat, sitit uerae . Ex quo efiicitur, ut data quacunque simplici falsa, ipsa tot falsa iudicetur. Est ite
copulativa tum neeessaria, tum contingens: tum etiaim possibilis. Necessaria quidem si omnes eius partes sunt necessariae, ut Deus est summum bonum, & peccatum est summum malum . Contingens autem, si omnes partes sunt contin sentes, aut earum aliqua,&nulla impossibilis, modo partes ipsae inter se iama pugnent, ut Socrates est philosophus , & in uir bonus: Deus est summum bonum, & Socrates est iustus. Nafi aliqua sit impossibilis , aut ipse inter se partes repugnent, non contingens, sed impossibilis iudicanda erit, ut si dicas , Socrates est lapis , & Plato philosoleatur: Socrates sedet,& item drambulat. Impossibiis uero est; si uel aliqua pars est impossibilis,uel ipset inter se partes sunt repugnantes, ut patet in proximis
exemplis. Reuocantur etiam ad copulati uas aliae permultae enunciationes,ut aduersatius, & in quibus comparationes sunt, & alie id genus, ueluti si dicas Socrates fuit philosophus ; sed ueram sapientiam sortasE non est assecutus, Quales principes sunt,talis fere est populus. Quin etiam rationales, ea ex parte ad copulati uas reuocantur,quo absolute ac simul pomini parte antecedetem & consequetem, Causales uero non tantum hac ratione, sed etia quatenus astruunt in antecedente contineri causam consequentis. Aliae sunt etii conditionales supra memoratae, qua aliqua ex Parte ad copulativa redigantur, ut temporales, locales; αcaeterae
109쪽
De disiunctima eti unciatione. mp. XVII.
Disiunctius quoq; enum latio millum habet prin
cipalium parmina certaim nisi heri D potest enim quotquot etiam uolueris braecipdis rat tibus constare uel si dicas, Hoc animal aut est album, aut est uigrum. aut es cerulei coloris,aut lutei,&c. Vt autem disiunctiva sit uera, iuxta ueterii quidem. sententiam una talarii erus pars uer c G dcbet . quo fit ut falsia dicatur, uel cum. osano c&siuiit talita, uel cu omnes. uera . Exepli causa haec est ucina, Socrates aut 'quitur, aut non loquitur, quia una elu. v pars, at ille
adeo sola, est uera: he a hi testi aha bs in t D lsae, Socrates a ut est lapis, aut plama; Sol rates aut eli animal, hut est hom O: prior quidem, quia utraque pars cst salsa, vior quia utra lite ubera. Ratio huius rei est xquila e u tu dii sitan Ai u a d i ii ta n at se nil satias, ill ud opus esse uidetur, ut si inplices ei iunctatione; ex quibu, disiuncti Q. c stat, ut repugnantes ah gue ita ut ures. una HVrxes senon. po sis sa t. Quare auto in es ei ut falsae, aut si. phare 'una fuerint uerae, non. respondebities disiunctroni, quare utroque modo distunctio erit falsa. Itaque si dixeris Socrates est homo, au t ς sit rationis particeps, salsam protuleris enuciatione, qui Ripsa disiunctio ex natura sua lignificat iterum duntaxat ex his duobus attributis Socrati consenire, quo asserere falsium est. Recen otes tanaen. dicunt di si uincti iam est, uera . si uel una, uel et res una, aut etiam in uel partes, sint uerae: Dis in uero nunqua., nisi oespirtes si ut falsae. Atq; hoc patio dicat sas. enuciationes es e ueras: Rut Socrates est homo, auq est ronis particeps , aut deam diu lat, aut in oti et i oco: aut Plato e sic ad risu aptus, alit Bucephalus ad hinnitu : quas tam e ueteres dic ut esse falsas. Mihi uero hoc inodo uid c tur dirimenda controuersia. Veteres quidem accomDdatius ad naturam disiunctionis loquutuq sui sie di iniunctio enim ex forma sua uidetur significare, plus
Retentis a sentintimVereres, comodati Lad natura
110쪽
Iocutiρηα una parte veram non esse iuniores a WΗm generalem Recentistro loquendi usum inagis spectasse. solent enim disiun- generale lo ctiones huiusnodi, Aut Demosthenes perfectus oraque diuis tor fuit,aut Cicero, ut certe nullus: Aut Miloni Clomagii spe- dius insidias fecit, aut Clodio Milo, solent quam ut μη - vere concedi ab ij qui satentur & Demosthenem Recentioris perfectum Oratorem suillh,& Ciceronem, itemque sententia Miloni Clodium,& Clodio Milonem mutuas paras non es em- se insidias. Quoniam igitur communis loquedi usus
m ex pari4 in oratione non est aspernandus, recentiorum sentenre dia . tia non videtur omni ex parte repudianda.
Quod si quit ob ij ciat, eum qui ita loquitur , Aut
obiectio. Socrates est homo, aut rationalis, hoc modo corrigi solere. Imo vero & est hQmo,& rationalis, nec alia de causa,nisi quia falsam profert disiunctionem: occurrendum est , eum, qui sic loquitur , corrigi, .non Solutim quod salsam pronunci et disiunctionem , sed quod ineptam,&ridiculam. Ineptum est enim ac ridicu luna, exstruere disiunctionem ex enunciationibus necessarijs,aut necessario connexi .Id quod in hac disii Occurritur ctionum ratione, quam recentiores amplectuntur,di alteri obie- ligenter cauendum est. Nec tamen iccirco sueri nectioni. cessarium, ut ex simplici b. repugnantibus inter se omExplicatur nis disiuctio struatur, quia cum dicimus, Aut est hoc, sensus dia aut est illud , non semper volumus significare, aut punctiomi. hoc t nium, aut illud tantum esse verum sed *pe ita γ Ioquimur, ut saltem hoc verum esse,aut saltem illud declaremus. Quo pacto dubium non est,quin tota di-fiunctio ex partibus non repugnatibus, atque adeo simul veris, vera esse possit. . . . o In hoc enunciationum genere,quemadmodum i superioribus , non solum necessaris & impossibiles Necessaria enunciationes reperiuntur, sed etiam contingentes disiunctio - Nam illae necessaris dicendet sunt quq constant exuri duabus contradicentibus, aut ex iis quae ad hontradicentes reduci possunt: ut,Socrates loquitur, aut non loquitur: Socrates est grammaticu , aut no habet arte emedate loque di,& scribe di Animal ut est homo