장음표시 사용
91쪽
Terinya. 'Τ9bile quia ita sunt falsq, ut uerae nunquam esse ualeat, Cum igitur onines ni 3 ales, quq asterri possunt , aut ' .isso modo fuit Rodo salix.dubium non ς' sc est artae, aut inapo ssysto Quod uero alti Mi Wi quantitat My R. cerni - turm subiecto principali, altera in minus mincipali. . Et quide in minus cincipali subicct', hoc est dicti,
. repetitur omnis .fluantitas absolutarum ei via alio Oima, uniuertatis: pari Icti laris, indefinita , & singula
fixis.Itaque nac ex parte modales das ii lentra is uni
uersales, ut omnem hominem esse animal eli necesse. aut. particulares,ut aliquem hominem esse gramma ticum est contingens, aut indefinitar, ut Homine mo
ri est p Qssibile. , a ut singulares, v t Socratem esse lapiadem est impossibile . In hubiecto au teni principali, sisi lii
quod est uerbum dicti . repetatur ea quantitas, quae p ρξ uer horum propria est, nimirum quantitas temporis, quae quidem duplex cst uniuersalis, aut particularis. Vniuersalis distrabuit uerbum in omne tempus, paria Moarum
.ticularis in a liquod tempus. At si uniuersalis signifi catur modis Ne cellari uim S Impossibile: particula, M. ρμήρ ruiris duobus reliq*i . Nam nec citarium perpetuo rem curare , ponit: Impossibile, perpetuo tollit. Conti 'ges Dodo oponit, modo tollit. I'ossibile denique ita rem ponit, ut quantum in ipso est, permittat rem aliquando non in mo cse. Itaque Necessarium, Impossibile, Contingens, O gQ . di Possio ite perinde se habent in modalibus, at i si Iμν gna illa Omnis, Nullus,Quidam non, & Quidam in pS 'Ao absolutis: nisi quod signa de lignant quantit tem mi- jot'ris. meralem modi autem qua titatem temporis . Vnde dies' pβ Φst, ut quemadmodum praeposta negatione signa imi moμε un uersalia, fiunt particulari ,& particularia uniuersa- νς, - ζ .lia ut supra dictu est, sic modi uniuersiales fiunt parti p- 2ε culareS,& particulares nniuersales. Itaq; Non neces cui-re fari ista, dc Non impossibile sint modi particularcs .IArt cuia Non contingens autem,& N5 possibile uniuersales, Motu quemadmodum non qmnis, & Non nullus particula Dici, iria,NQn quidam autem, & Non aliquis uniuersalia
92쪽
fgna esse diximus. Nee mireris, quod dixerim, quatitatem hanc temporis cerni in uerbo dicti ,&tamen uanitis designari per modum,qui de uerbo dacti praedicatur. poris cer' Nam modus utrunque habet&quod sit praedicitii , ni urin uer & quod fungantur officio syncategorematis designabo licti, o tis quantitate teporis quemadmodu signa absoluta tamen ἀ si rum enunciationum designant quantitatem multitugnatur pkr dinis. Quia igitur haec quantitas praecipua est in momodum. dalibus,non immerito Aristoteles consueuit colloca Modus fura re modos initio huiusmodi enuciationum, ut statim situr licio quantitas earum ex ipso principio cognosci possit,fncategore quemadmodum in absolutis ex signis praepositi sunmatis. Cur telligitur. Itaque hoc modo sere prosert Aristo t. mo-modales in dates e nunciationes. Necesse est hominem esie anichoantur a mal, Contingens est Socratem esse grammaticum,
modis. Non possibile est Socratem esse lapidem, & ita caeteras: no quidem ut efiiciat ex modis subiecta, & ex dictis praedicita, sed ut qualitas earum propria it diximus, atque adeo praecipua qualitas statim appareat. Pio inde nos hoc loquendi genere deinceps utemur. Duplex Quod deniq; attinet ad materiam,altera cernitur materia inter modum S. dictum: altera inter praedicatum dimodalium. cti & subiectum dicti. Et haec quidem posterior triplex est, necessaria,contingens,& impossibilis, quemadmodu in absolutis enunciationibus. Illa uero, quae propria est modalium, est duplex. Etenim cum omnis modus,qui semel conuenit alicui dicto, non possit eidem non conuenire,&omnis qui aliquando noconuenit,non possit unquam eidem congruere,efiicitur, ut omnis habitudo modi ad dictum sit uel ne. ζMateria saris praedicari, uel impossibilis sicque ut materia rarapu- modalium piscipua aut sit necessaria, aut impossibimodalium Iss, nulla uero contingens. Ex qua uelut radice nascies necessu- tur id, quod paulo superius diximus, Omnem modaria uel m. lem enunciationem esse necessariam, aut impossibi-
Hactenus de qualitate, quantitate,& materia modalium diximus: nunc de mutuo inter ipsas respectu hoc
93쪽
hoe est, de earum oppositione,aequipollentia,&'conuersione dicamus. Sed prius Aristotelis.consilio missas faciamus modales ex contingenti, ne earum inconitantia interturbet seqHentem disputation cre . Est enim earum natura & conditio tam uaria , ut uix ullam cum alijs modalibus seruent oppositionis, 1ἐut aequi pollentiae legem. Itaque nisi ad nnem, nihil de hoc genere dicemuS. De oppositione moralium. Cap. X f. ist. liquar
Duo genera opposita mamodalιum Modales oppositae aut conliant modo eiusdem appellationis, ut necesse est Socratem sedere idisti necesse est Socratem sedere: aut diuersei ut nee esse est socratem sedere. Possibile est Socratem non sedere. Nos igitur de oppositione tantum earum, quq modo eiusdem appellationis constant, dicemus, quoniam hac explicata facile ex aequi pollentia omnium inter se, quam trademus, intelliges Oppositiones eatum, quae constant modis diuersarum appellationu . Dicemus autem simul de sub alternis, quia etsi oppositae non sunt, tamen earum tractatio coniuncta est cum tractatione oppositorum , nec parum ad earum explicationem conducit. At veru cum oppositae modales, aut lint ex dicto singulari, quarum oppositio perfacile cognoscitur, aut communi, quarum dissici ἀlior est tracta; io, prioris ego generis duntaxat tyronibus explicabo oppositionetii. Contrariae igitur cx dicto singulari sunt, clitu' constant modo eodem uniuersali , & dictis contradi- Cονιωra centibus: uti Necesse est Socratem sedere, Necesse est Socratem non sedere: item Non possibile est Socratem sedere Non possibile est Socratem non sedere item impossibile est Socratem sedere, Impossibile est Socratem non sedere. Sub contrariae sunt quae constant modo eodem particulari, & dictis contradi centibus: ut Possibile est Socratem sedere, Possibile est Socratem non Sedere. item Non necesse est So-
94쪽
. Contr se cratem non sedere: Non impossibile,& caetera. Conis tenus. tradicentes sunt quae constant eodem dicto & modisi contradicentibus . Vt neccsse est Socratem sedere, . . ae . Non necesse est Socratς in sedere: Possibi Ie est Socea
tem non sedere, Non possibile eis Socratem no GedeSubalser- re,& sic in caeteris. Sub alternς sunt, quae constant & . modis & dictis contradicetibus: ut Necesse 'est Socratem esse hominem, Non necesse est Socratem non es Subalter- se hominem. Non possibile est Socratem sedere, Pos nans. sibile est Socratem n bri sedere. Impossibile est Socra. Subali ten esse hon inςmri Non rinposii bile Socratem non naia. 'else hominem. Ex his autem sub alternis ea quae mo- Codritones do constat viariter tali, dicitur sub alternans, quς partionstaru. culari sub alternata . Iam vero coditiones huiusmodi 'Oppositarum modalium, atque adeo reliquarii, quasi praetermisimus eaedem si int, quae absolutarum . Nam c nurarie simul verae essentan possunt, sed tamen no ullae sunt simul falsae : coli a vero subcotrariae simu I
talis . nunquam sunt quanquam non nulls sunt simo I' raecontradicentes nec simul verae,nec simul salset is ueunt. Denique si sub alternans vera est, sub alter
hal a etiam est vera, non autem si illa falsa,haec falsa r e contrario alitem , si sub alternata est salsa, sub alter-Q Mifici nans etiam salsa est, non sit illa vela, haec vera . Qine, , , Omnia patent in propositis exemplis. Sed ut haec melius teneas, hanc asipice sguram enuciationum ex necessario: quae ex modalibus etiam reliquarum gene- Ium confici potest.
95쪽
Subalternans. Sub alternans. Necesse est Socii- Cotrarie, Necesse est Socra
No necesse est Socrais Subconi. Non necesse est soatem non sedere. cratem sedere. subalternata. Sub alternata.
in Haec tyronibus sit, sit. Quo urin manus veterani Dialectici liber iste fortalle uenerit, his equidem duobus breuissimis documetis poterit ille opposi o
nem non modo harum enuuciationum, sed etiam earum quarum dicta sunt c munia, in memoriam reuocare. Alterum. Contrariae constare debent uiodo eodem uniuersali: sub contraris, eodem particuIari: contradicentes & sub alternae, modis contradicen bus Alterum Contrariae, sub contrariae & sub alternarsi ex nece ario fuerint, constare debebunt. dictis con radicentibus,a'; colyrariis di si qercrex possibili,aut impossibili, opus est ut constent dictis contradicentibus, ait: subciuirariss: contradicentes denique i gem nini- Primu δε-
96쪽
omnino dictum habeant necesse est, Alioqui,si dili .
genter attendat Dialecticus, sunt piis vel hisce tanatum duobus verbis Animal. Homo inueniet contrarias simul veras,subcontrarias simul salsas, contradicentes simul veras,& simul falsas,denique subalte nantem veram, & subalternante fallam. uet omnia pugnant cum conditionibus oppositarum enunciationum.
Exempla oppositarum ex necessario.
I 2 Neeesse est omnem Contra Necesse est alique homine esse ani- hominem non l. esse animal.
Non necesse est ali Subeoni. Non necessie est omquem hominem nem hominem espon esse animal. se animal. Item
97쪽
'sse est omnem homi- . Necesse est nullu homi-aim esse anim l. minem esse animal.
Non necesse est nullum Non necesse est omne hq- homine esse animal. minem esse animal.
Exempla oppositarum ex possibili.
ne ho.esse animal. hom non esse ani.
Possibile est aliquem lio. Possibile in omnem
non esse animal. ho.esse animal.
Non possibile, est aliquem No possib. est aliquem i
hominem esse animal. ho. non esse ani.
Possibile est aliquem ho- Possibile est aliquem hominem non esse ani. minem esse anim.
Haec duo posteribra exempla inseruient modali bus ex impastabui, dummodo illud obserues,ut loco modi Non possibile ponas Impossibile, & loco modi Possibile ponax Non impossibile. Haec obiter prb- uectis dixerim. Qua propter cum de oppositionibus modalium eiusdem generis, seu quae constant m*d eiusdem appellationis satis, superque dictum sit,iam ad aequipollentiam omnium inter se ueniamus.
98쪽
Cap. . f illi LP imis db IT naodales fiant equipol lentes, duo recu*en- menium V ra fusit 'satis . Alternin ut m ti omniurn ii ne eius dei ii quantitaris,hili est, ut onmes'sintumuerstili Secundum. au Omnes particulares. Alterum, ut dicta enunciationum c posssibili sint eadem inter la, contradicantata . tedii dictis lenunciati Mium Edi nex arib. Ηqc si obsei uaueris , nullo negocio inuenireἡqtilpo eriles ci iusque madalis . Exempla p spice in subiectis de scriptaonia,uR. t i fi . . . Aequipollentes ex dicto Fingulari.
tu- Non possibile est Socratem non esse hominem,
ri r nisu bile' ei M. non esse hominem.
De. Neceo est Socratem non esse hominem,cli: Non possibile est tacratem oste hominem no Ina. rua possabiti est Socratem esse libitaliam
ii S. Non imp6ssibiIei est Socratem asio .hominem.
Non necesse est Socratem es ei hominem. i L er I DUIT' Pollibile est S cratem non est.' hominem.
99쪽
Omnes enunciationes , quas cernes in eadem tabella, sunt aequipollentes, ut duobus tradicis doc mentis continetur.
M.t Niaesio est omnem hominem esse animal. Non possibile est aliquem lio. non ςsie ani. Impossibile est aliquem lio. non esse animal.
1 e Necesse est nullum hominem esse anim*I. Cu- Non impossibile est aliquem lio. esse ani. . Impossibile est aliquem honi. esse animal.
Iur- Non necesse est nullum hominem esse animal. gari-Possibile est aliquem homir est e animal. xis. Non imposithile est aliquem homi. esse anim.
Imi Non necesse est omnem hominem esse ani. pe- Possibile est aliquem ho.non esse animal. tu. Non impossibile est aliquem hom.non esse ani. Omnes itidem quae in unaquaque tabella huius
descriptionis continentur arquipollentes sunt, ut eadem documenta docent.
Quibus ita constitutis, si tenes ea quae de oppositiorie, & ut ita loquar, de subalterpatione modalium eiusde generis dicta sunt, facile intelliges opposti ne,& sub alternationem earum, quae sunt diuersorum penerum .' Nam cum ea supradictis pateat, enun-G elatione.
100쪽
elationes ex necessario quia primum locum obtificii qualibet tabella, ita esse affectas inter sese, ut prima & tertia sint contrariar, secunda S quarta sub coritraris,prima uero contradicat quarta: & secunda tertiae, ac denique prima sit sub alternans tertiae,& sscurida quartae, nunc autem docuerimus omnes quae in eadem tabella sunt esse aequi pollentes necessario efiicitur, ut omnes, quae sunt contrariae omnibus quae sunt in secunda, & omnes quae sunt in tertia sunt sub contrariae omnibus quae sunt in quarta , item quae ut tota prima tabella contradicat toti quartς, ac tota secunda toti tertis,deniquae ut tota prima sit sub alternans totius tertiae,& tota secunda totius quartae. Quo comperto, si quis abu te petierit enunciati' finem antiquam contrariam illi primae. Necessc est socratem esse hominem facile poteris tres contrariam
assignare,hanc Rimirum eiusdem generis,Necesse est Socratem non esse hominem, & alias duas reliquorum generum huic squi pollententes, utpote Non possibile est Socratem esse hominem, impossibile est Socratem esse hominem, idiquod haud magno lab re facies in reliquis. Sed sorte aliquis succensebit nobis, quod non uideamus in hac re Aristotelem sectari. Ille enim nori ex tribus tantum enunciationibus , sed ex quatuor . singulas tabellas consecit, additis nimirum modalibus ex contingenti eadem signiscatione acceptin, qua possibile a nobis hactenus explicatum N acceptum est. Atq; in super alio ordinem in descriptione
renuit. Nam praeterquam quod modales ex necessario extremo loco in omnibus tabellis describendisposuit, priores etiam duas tabellas ex enunciationibus modorum particularium coegit, posteriores ex his,quae constant modis tini uersalibus, quod totum flos contra fecimus. Verum si animaduertas,non pugnamus hac in re cum Aristot. Fecimus enim potitisternarios qua quatenarios , quia cum enunciati nos