장음표시 사용
171쪽
uie diὸ eonnexum est cum animali, sic sensus expersicu plant , Milon ratione apte con. ludite xui ma-xeriae, qui sic colligit, homo ein animal, ergo non est sensus expers : Laurus est planta, erLO non est sensusaarticeps,& ita initi Vcrum materialis consequen sta minus proprie. 'citur bunaac: aWM: :L. Ex prim' agitur consequentiarum genete, Vipsti cum quaelibex cnunciatio ex seipsa, aut ex sua aequi- formalir iapollente colligi Iur,omno sunt for ales, Nisi dicas,' .Homo ei' animal, igitur homo est animal. Omnis mi r. Jaomo est animal, gitur .nullus homo non est ani- υμψω.' Ioat Quanqua vero prior illa sit ridicula, ramens ii consimilentiqforsa/lis , atque adeo maXlme omnium necetraria quemadmodum lisc enuesciatio, Homo est homo, est puerilis, tamen est e nunc latio , . atque inter enunciati es in primis Mecellaria . Nil enim Φerius aut. unciatur, aut coaligitur,quam idede se ipse. Ex reliquis autem tribus generibus, quaedam sunt sol malςs,qusdam materiales. Verbi causa, in secundo generem cum ex subalternante colligitur iubalternata,aut particularis exindefinita, est sormalis eoia seqvcncia .:, aliquando autem e contrario est materialis,ut si dicas,Homo est animal, igitur omnis homo est animai: Iq.sertio genere, Duersiones qui leni sunt formales consequentiae, ex reliquis autem, nonnullae sunt mAtς tales, ut reciprocasiones quae
hunt est subieMAp oprietate. aut ex definito R de sinitione, uelusi. ditas,omnis homo est disciplinae
c pax, igitur onis uod est disciplinae capax,est ho- rvo: Omnis homo eρ animal rationale, igitur omne animal rationale est omo. In quarto denique genere omnes syllogisiiij sum. consequentiN serinales: caei ror autem tres argumentationum formae sunt materiales , excipiis fortasse quibusdam indutii ombus,
172쪽
. Onsequentia necessaria est ea,euius eonseque Cop uδita necessario colligitur ex anteelaente r ut illa So- necessaria. crates est homo,ergo Socrates est animal. Quicquid enim homo est,necessario est animal. Consequentia sequetia probabilis est ea, cuius consequens eolligitur qui- probabiliri dem ex antecedente, non tamen necessarici,sed maxi' ma ex parte: ut si dicas, Haec mulier est mater, ergo diligit filium: Agricola mandat terrae multa semina,ergo magnam fructuum copiam pereipiet, Hare enim non necessario sequuntur ex antecedentibus,sed sere semper. Cum igitul omnis eonsequentia se vel formali, Ruseansse vel materialis:& iterum veh necessaria,vel probabi- quena sint lis. illud iam hoc loco animaduertendum est,Omne necessaria , sormales esse necessarias: ex materialibus aute alias I proba- esse necessarias, alias probabiles. Quod enim oes soriles. males sine necessariae ex eo patet,quia in hoe genere consequentiarum posito antecedente' perpetuo sequitur conclusio. Id quod facile est exeptis supra poer. prio. I. sitis illustrare. Sed & Aristoteles hoe ipsum de sylloegismo aperte pronunciat,ut patet ex definitione syllctgismi quam tradit.Quod vero materiales consequeatiae partim sint necessariae, partim probabiles ; facile intelliges, si genera singula percuYras. Nam in ijς
tuae oldine eodem eadem praeesse verba continent in antecedente,& consequente, & timen nee sunt eaedem,nec aequi pollentes,haec est necessaria ex vin ateriae,Honao est animat,igitur omnis homo est aiat, haec vero probabilis ratione itidem materiar, mater'
diligit filium, igitur hare mater diligit filiv. In ijs aut,
quae ordine inuerso eolligunt haec est necessaria.Oiesomo est rationalis, igitur omne rationale est homo: haec vero probabilis, Omnis qui diligenter dat operam literis,fit doctus, igitur Ois qui fit doctur,dilige.
173쪽
ter dat operam ii teris, atque ambae causa materis,
non form q. Iu enthymematibus etiam , inductionibusμ exemplis cadem vanetas inuenitur, ut ex supra dictis. interliges.Quanquam haec ex sequentibus , fient apertiora. Num c generales: quaedam regulae con sequentiatum ex supradictis eruendae videntur, ut sacile quisque intestigat, quid ex quo apta conle-quutione cdeliaci enam semper loquor concludi
Regula generales eons quenna tim.
P Rima regula . Ex vero non nisi verum , verum Prima νε-
autem tum ex vero, tum ex salso colligitur. gula. Prior pars ex eo probatur, quia si ulla consequen- 2. pri O. a. tia ex vero salsum eolligeret, iam non esset bona & & i. post. apta consequentia , ut patet cx priori documento λbon et consequenti et .. Posteriorem partem confirmant hic exempla, Omnis virtus eii laudanda , & temperantia est virtus, igitur temperantia elli lau- V- adanda: Omnis vitiositas est laudanda ,& temperan-
tia est vitiositas, igitur temperantia est laudanda. Ambae enim het formales consequentiae, id quod ve- rum est,colligunt,sed prior ex vero antecedente,poserior ex falso . secunda regula. Ex salso & salsum & verum, sal- Semnia. 'sum autem.non nisi ex falso concluditur. Prior pars 8. top. athisce exemplis comprobatur. Oimine animal est can- s. & locis didum,& coruus est animal, igitur corvus est candi- citatis. dus. Omne animal eis nigrum , & coruus est animal, igitur coruus est niger. Nam utraque argumentatio rex falso antecedente concludit, sed prior salsum cόnsequens , & posterior verum. Posterior autem pars huius regulε ex eo vera esse cernitur, quia si falsum ex vero colligeretur,daretur haud dubie in bona consequentia antecedens verum di consequens falsum, quod supra negauimus. ω - , Tertia
174쪽
Tertia regula . Ex mecessario non nisi neeessari Inecessarium autem ex quolibet ut aiunt id est ex nescessario, & ex contingenti α ex impossibili colligitur. Prior pars hoc modo probatur. Necessarium die ax Per est verum, contingens autem potest esse falsum
di i in possibile semper est salsum, igitur ii ex nece flata
Tio recte colligeretur eontingens, aut impossibile, dari posset in bona consequentia antecedens verum,
di consequens falsum,quod diximus fieri non posse qPosterior pars hisce exemplis confirmatur. Omne ianimal per sesubsistit,& homo est animal, igitur homo per se subsistit. Omnis philosophus mouetur loco & deambulans est philosophus, igitur deambu- 'lans mouetur loco : Oinnis lapis per se subsistit, re homo est lapis, igitur homo per se subsistit. Omnes
hae consequentis colligunt necessariam eonclusione, sed prima ex necessario antecedente, secunda ex coma tingenti,& tertia ex impossibili. su rta ex Quarta regula. Ex contingenti nunquam colligi
I. pri. .& tur impossibile,sed vel necessarium, vel eontingens: .phy. s.&contingens autem nunquam . ex necessario , sed vehy. meta.q. ex contingenti, vel impossibili concluditur. Quod igitur ex contingenti non colligatur impossibile ex
eo patet,quia cum contingens possid esse verum,impossibile autem semper sit falsum, si quis admitteredrecte colligi ex contingenti impossibile, cogeretue. . 7 saneadmittere, dari aliquando in bonae consequentia antecedens. verum , & consequens falsum, quod ne quaquam admittendum est. Quod autem ex contin . a genti colligatur necessarium , planum est ex regula superiori: Quod item ex contingenti colligatur contingens, in hoc exemplo cernes, Omnis grammaticus est dialecticus, & homo est grammaticus, igitur homo est. dialecticus. Quod vero contingcnS nos colligatur ex necessario, ex eo perspicuu est , quia si colligeretur,dari posset in bona .cos quentia antecedens verum, Sc consequens falsum. Necessariu enim. non potest non esse verum, contingens autem potet I - esse
175쪽
eri salsum,ut diximus Quod deinde contingens ex .contingenti colligatur, in hac ipsa regula ostedimus. Quod denique contingens ex unponi bidi concludacitur in hac argumentatione perspicies , Omnis lapis loquitur,&homo est lapis, igitur homo loquitur. Quinta regula. Ex impossibili seqqitur quodlibet, Ruima id est,tum necessarium,tum contingens,lum impossibile: impossibile autem, non nisi ex impossibili colligitur Quod autem ex impossibili concludatur neces sa frumi,&contingens,ex tertia o quarta regula pe dpicuum est.Quod vero ex eo Ucte colligatur impos :sbile, ex hanc consequentia intelliges,omnis lapis est praeditus uiuendi facultate 3 smaragdus est lapis, igitur smaragdus est prsditus videdi facultate.Quod I. de eael. denique impossibile non nisi: ex impossibili conclu- D. &'s.
datur,ex eo apertum est,quia si ex necessario,aut c5- met. ringenti colligeretur,dari posset in bona consecutio ae antecedens verum,& consequens falsum, ut ex dictis facile intelliges. Sexta regula Quicquid stat eum antecedente,stat Sexta. cum consequent hόn tamen quicquid stat ct ni consequente stat cum antecedentec Ita loquuntur Diale - aetici. Sensus uero est: Quicquid verum esse potest cu
ontecedente, potest etia verum esse cu c sequente, .non tamen uice uersa, Ut si haec est bona: consequen-
tia, Hoc est homo; ergo est animal,est autem uerum asserere aliquid esse hominem, & esse bipes, erit elli torum asserere esse anima I, & esse bipes: non tamen ' V,
si uere diκeris alaquid esse animal, & quadrupes, continuo vere assirmabis, quod fit homo & quadrupes. , Matio velo prioris partis huias regulae haec est, quia sit aliquando id quod stat cum antecedente, non sta-xet sum consequente,tunc sane everteret consequens non euerso antecedente, quo fieret ut in bona conse- ιquentia daretur , antecedens verum, & consequens falsum . Posterior autem pars confirmata relinquitur exemplo adducto . Ex eo enim patet, aliquand .
id quod stat cum consequente, non stare cum antec. . deme
176쪽
de me : quod satis est ad confirmand dinponas cosequentia illam esse bona,vt re vera cst, matera austri non forma iis, ut ex dictis facile intellige : Septima regula. in icquid repugnat corve quenti, Septim repugnat antecedenti: non tamen quicquid repugnae EX .pri . antecedenti repugnat consequenti : Prior pars ex eo χῖ- patet , qu a alioqui aliquid verum esset cum antec Dialectico' dente, quod verum non eli et cum consequente, sicqὴνum I ομ daret ar in boo a consequentia antecedens verum ecmotum concquens nisum, quod fieri non potest. Ex hac
EXI pri . priore parte huius regulae colligi potest illud protri-
2. & λ- tam Dialecticorii in pronunciatum , In bona conse-Pri . . & Α- quentia, ex opposito contradictorio consequentis in Noratam n sereur contradictorium antecedentis: visi hete est bo- ex corra i na consequentia, Socrates est dapis ergo non est sen-ctori 'te sus particeps, licebit ita concludere, Socrates est seneedet s i fer sus particeps,ergo Socrates non est lapis. Item si haec rur eotra si est bona consequentia, omne gnimal est album,igi-Horrucosi- tur omnis homo est albus, licebit ita' concludere alia suentiε . Mi quis homo non est albus, igitur aliquod animal non
ait Aractet. album . Nam si ex contradictorio consequentis sSιno coctu- non concluderetur contradictorium antecedentis Scaleretur cou ita nec contraritim posset utique contradictori u conre,di tortu sequentis stare cum antecedente: aliquid ergo repu- anteceBris gnaret consequenti, quodno repugnaret antecedenarra nec o- ti: id quod prior pars huius regulae n6 admittit. Postereariu νε rior pars vel hoc uno exemplo stabilitur, Hoc noesseo qμε i hominem, quod repugnat antecedenti huius cons fertur quentiae. Hoc est homo,ergo est animal no repugnae oraraum in consequenti, eiusde consequentiae Bucephalus si qui ferrur con- dem,qui non est homo, est animal igitur non qui et victoriu quid repugnat antecedenti, repugnat consequentis Octaua regula Ex quocuque sequitur.antecedens, Octauo. sequitur consequens: & quicquid sequitur ex conse- Ex I. prim quente,sequitur ex antecedente. Exempli causa, si ex 28.& homine sequitur animal, & exanimali substantia,ex homine sequitur ae concludetur substantia . Item si
substantia sequitur ex animali, & animal ex homino substantia
177쪽
substantia sequetur ex hom ine: quod idem eli ordi
cie conuer . Haec regula ex eo probatur,quia cu in 'hoc concludendi modo minimum sint tres consequεtiae, si tertia non fuerit bona , nullum erit incommodum si detur in ea antecedens veru es cosequens sal- , sum. Faciamus igitur aliquid esse homibem,quod tamen non sit substantia. Aut ergo cum ex homine concluditur animat,aut cu ex animali cocluditur substa tia, datur antecedens verum & consequens salsum P,
quod est contra hypothesim: ponimus siquidem priores duas consequentias esse bonas. Possunt autem in . thoc concludendi genere multo plures,quam tres, iungi consequentiae. Semper enim extremu consequens Arg-A Colligetur ex primo antecedente: ut si dicas, Si homo rio a primo est, animal est:si animal, vivens: si viues,corpus: si cor vltima pus, substantia: igitur si homo est, substantia est.No- σωρει-α1tri hanc gradationem vulgo appellant argum etatio seu acerua mem de primo ad ultimo, Grqci σωρε m, hoc est, ιυ .acei ualem, ut Cicero interpretatur.Quod vero idem ait,' hoc genus argum etationis vitiosu esse, ae eaptio Ciee. 2.disum,no ita intelligendum est,quasi non recte coclu- uinat. dat. Nasi Oes priores cosecutiones,exquib extrema aAcade.li.
texitur,fuerint aptet,nihil viiij erit in extrema.Sed id a. primet. Propterea asserit, quod in hoc cocitato progressu co- edita sequentiaru,quaru aliae aliis, quasi grana granis minutatim adduntur,sepe ineptetcu aptis permiscetur, 'Rus teporis breuitate no facile pernoscunt: quo fit ut tota cogeries 'pe holem securu capiat. Sie Stoicinis aciter concludebat, oe, qε mo aliquo esset bonis, Stoici. ἀ esse honestu. Si bonu, igitur optabile: si optabile,expeteduc si expete du,dignitate habet:si dignitate habet,
Iaud ab ile est: si laudabile honestu: igitur s bonu est,
honestu aest. Hic tertia cosecutio est vitiosa. Multa.n. sunt exp eleda,qui no habet dignitate,ut n6 nulla utilia,& alia quida iucuda. Fit aut sorites interdum ex uniuersal ib.enunciationibus, ut si dicas, Omnis homo est animal, & omne animal est vivens, Sc omne
vivens e ii substantia,igitur Ois homo est substantia. '
178쪽
sed haec de regulis generalibus consequentiarum v dentur satis . Iam ad argumentationem , quae tertius
differendi modus est , aggrediamur.
A Rgumentatiose argumento quod est eius qua
si mens nomen inuenit. Dicitur enim Cicerone rus meus auctore, argumenti explicatio. Planius tamen & vivArgume-- vocabuli α natura rei hac definitione pspici potesses sionis. Argumentatio est oratio in qua ex argumento expli In partirio cato,altera pars quaestionis concluditu Argumen-mικα tussi est inuentum quid ad facienda fidem, hoc est Argumen- medium quod assumitur ad aliquid probandum. Diio quido QNaestiora in dubitationem ambiguitatemque ad-
Argumen- ducta enociatio.Quae quidem vera n q; partem con--m. tradictionis complectitur, assirmationem scilicet, de Ω-assio negationem,alteram expresse, alteram implicite: ut, suid . Sit ne omnis virtus anteponenda opibus, an non.Estia BOet r. que omnis quaestio aut uniuersalis, ut quae dicta est di a diff. top. aut particularis, ut si dicas, Utrum aliquis pauper si felix, nec ne: quae duo genera dicuntur Theses: aut sita'Thesis. gularis,ut, Num Socrates sine nota criminis cicutan hauserit, quae dicitur Hypothesis. Tunc aute argum F. 'pothesis tum explicari dieitur, clim sic oratione dilatatur vesaeuo pacto ad institutum confirmandum aptetur . ExemPIi ca Argumen - fa, si proposita prima illa quaestione, Sit'omnis vi sum expli- tus opibus anteponcnda, an non, velis assirmativa mi cara dica- partem confirmare, necesse est ut primum exquirasaturi medium ad id emciendum.Quod si inueneris uir rutis definitionem, hoc est, Esse habitum, qui bonur, efet. ethi. λ ficit habentem, & opus eius bonum reddit,ia in habebis argumentum. Est enim medium hoc ac commodatissimum ad institutum concludendum. Si uero argumentum repertum ita oratione dilataueriis, ut dicas , Omnis habitus qui bonum cssicit hab ntem, Se opus eius bonu reddit,e opibus antc pone diis , omnis
aucem vittas est huiuimodi habitus, igitur Gmnis vidi
179쪽
eus est opibus anteponenda, effeceris tandem arguine . U
tationem. Diximus namque argumentationem esse orationem, in qua ex argumeto explicato altera pars quaestionis concluditur.
Reisciuntur ergo ab hac desinitione consequentis OvcqVera
omne, carentes medio, ut cum quaelibe lenunciatio ς- ς ς ex seipsa colligitur, aut una aequi pollentium es alia: mcdιρ πρυaut ex uniuersali particularis, aut ex conuersa coitu er si ι HUN Kens: quas supra diximus non esse argumentationes . me' iρ Cum enim huiusmodi consequentiae medium non af se sumant ad aliquid concludendum, argumento carcat necesse est: quo fit ut argumentationes dici non posse int. Reiiciuntur etiam argumentationes ex aperte Argumera
falsis, quar, etsi modo aliquo argumentationes dici tutiora ἔφη Possint, eo quod ex medio assiimpto aliquid concluta si ptri lunt, ut si dicas, Omnis equus est lapis , omnis leo est equus,igitur omnis leo est lapis, tamen cum nihil m*tor
si adeant, non sunt argumentationes de quibus agat Dialecticus, nisi quatenus formam argum etatio duiti m simi οὐ Participant. Reiiciuntur ergo,quia medium quod as- Ρ μή sumunt, non est argumentum, cum nullam faciat con si sequentis fidem. Illae igitur consequentiae duntaxat 'MZit i cohac definitione compronenduntur, quae & medio eon p6-ςmo stant,& ex antecedente necessario, aut probabili, aut ι δἐ quod tale esse videatur, ad faciendam qualem erens; MDρ-Vμ' fidem , assensionemve consequentis comparata sunt:. et LumqHoc genus, praesertim cum ex necessariis, aut proba- -Vx Rh
bilibus aliquid concludit, vocatur ab Aristotele nunc αποδεις id est,demonstratio, late accepto demonstra Cjςςx Ct
rionis vocabulo, nunc πιεις, hoc est fides, seu proba - λ Aca Miti O:nunc λεγος, hoc est, ratio i tape,etiam argumen- i S edit. tum appellatur, eo quod totum argumentationis ro- νς ι-xo 7 bur in argumento positum est. vi I.tO.so. . . & pasti in De inuenixone o iudicio. Cap. VII. lib.
CVm igitur argumentatio sit oratio, in qua ex ar- Arguaneta Sumenco explicato altera pars quaestionis con- tio Isai M cluditur,
180쪽
ritur argu eluditur, ut diximus, perspicuum sane est,ad stractu- .
mentum. ram argumentationis duo esse necessaria.. Alterum
Inuolio sup est inuentio argumentorum: alterum accommodatiope dirar ma eorum ad institutum confirmandum , quae vocatur iri rori diudia dicium. Et inuentio quidem suppeditat materiam, irici um asie dicium adhibet formam. Vnde cum forma rei, quebet for . arte conficitur, sine materia esse non possit, plurimi. Numirius sunt, a qui dicant necesse esse,ut prius de inuentione, de ιnuentio quam de iudicio dissbratur.Quibus ego cum Aristone agedum tele non prorsus assentior. Nam etsi ad confici edam D, qua de argumentationem prius exquirendum est argumen- iudicio. tum & inueniendum, quam ad quaestionem aptetur, a Vt Cicer tamen ut argumentationum formae intelligantur . in top. que non est necesse ante tenere , qua via Sc ratione inii permulti niri possint argumenta ad quamcunque quaestionem sequuturi tractandam. Satis enim erit, si in confectis iam argumentationib. eiusmodi formae ostendantur. Quin etiα cum formae omnium argumentationum si de quibus Dialecticus agit, non differant a formis earum, quae ex aperte salsis enunciationibus constant, non dubita
est, quin sumptis quibuscunq; vocibus ignorata prorsus uniuersa inueniendi ratione, formae earum & tra-Duplex iu- ctari plane de perfecte intelligi possint . Mitto qupadicium. multa necesse est dicere in tradenda inuentione argin Prior iudi- mentorum, qui, nisi argumentationum sormas per- vij pars di- spectas habeas minime assequaris, ut patebit in pro-citur ab M gressu: cuin tamen ut huiusmodi formae intelligatur,ri. ἀναλι- nihil necesse si ex inuentione mutuari. Non est igi- σις, e ref- tur cur prius inuentio argumentorum tradenda he, iis in e- quam iudicandi ratio attingatur.
rior Sed animaduertendum est duplex iudici si a DiaIesd ess okdo. ctico tradi oporterer alteru,quo quisq; sciat singulas
Prior iussi- const ruere argumentationes: alterum, quo intelliga cij pars Mn- qua methodo,& via argumeta ota, quae ad aliquid trare iuuenuo ctandum adiimuntur, inter se disponenda sint. Quan-nem trades quam ergo prior iudicii pars ante inuentionem tra-otas post. di debeat, ut diximus ; posterior tamen , nisi post ii --rpos. uentione tradi no potest. Inuentione siquidem do-