장음표시 사용
191쪽
funduntur, ut omnis proposita quaestio in aliquo eo- omnli quaxum confirmari possit. Colligunt enim omnia ge- sio conetu- mera conclusionem, utpote uniuerse affirmautem, ἀ/ur in I. uniuerse negantem, in parte affirurantem, di in parte figura.
De modis indirecte coneludendi. - p. X V.
Modi uero indirecte concludendi quinque sunt,
Baralipton , Celantes , Dabitis- , Fapesino, Hos mo-Friles morum . Et primi quidem tres nil differunt a dos colle-rribus prioribus directe concludendi nisi quod col- git Theo-ligunt conclusiones, in quas conclusiones, illorum phrastus conuertuntur. Reliqui autem duo apertus ab om- partim exmibus quatuor directe concludentibus dissentiunt. 2. pri. s. par
Ba- Omne animal est substantia xa- Omnis homo est animal, ilip. Igitur quaedam substantia est homo.
Ce- Nullum animal, est lapis si iii lan- Omnis homo est animai , tes. Igitur nullus lapis est homo.
' Da- Omne bonum expetendum est , Quidam labor est bonus , iis . Igitur quoddam expetendum est labor. Quartus ex maiore uniuersali a firmativa,& minore uniuersali negativa colligit ordine conuerso particularem negatiuam hoc pacto.
Fa- Omnis mens est substantia, pes Nullum corpus est mens. mo. Igitur quaedam substantia nAn est eorpus. Quintus ex maiore particulari affirmativa & minore uniuersali negativa colligit in directe particularem negatiuam hoc pacto. Quae
192쪽
i- Quaedam arbor est uiuens, sen Nullum animal est arbor; i imo Igitur quoddam vivens non est animal.
De modis secundς figura. Caput XVI.
E X illis sexdecim modis, quos. in singulis figuris
reperiri diximus , quatuor duntaxat apti sunt ad aliquid coneludendum in secunda figura. Primus est, : cum ex maiore uniuersali negativa,& minore uniueri sali affrmativa conclusio uniuersalis negativa colli- . . situr:qui quidem vocatur Cesare, ut, CeD Nullum opus a virtute prosectum, est
sa- omne mendacium est execrandum, Σ - - i re. Igitur nullum mendacium est opus a vi l tute prosectum.
Secundus modus est, cum ex maiore uniuersali as-ςrmativa, minore 'niuersali negatiua coclusio uniuersalis negativa colligitur,qui dicitur Camestres ut, Ca- Omnis qui diligit iniquitatem odit ani-
mes. Nullus iustus odit animam suam. tres. Igitur nullus iustus diligit iniquitatem.
Tertius est, cum ex maiore uniuersali negativa de minore particulari affirmativa, conclusio particul ris negativa colligitur,qui nuncupatur Fellino, ut, Fes. Nullum vitium placet Deo, ti- Quaedam animi submissio placet Deo, no. Igitur quaedam animi submissio non est vitium. IQuartus est , eum ex maiore uniuersali assirmativa & minore particulari negativa, conclusio Particularis negativa efiicitur, qui appellatur Baro
193쪽
Ba- omnis prudens prospicit futura, xo- Q undam diues non prospicit futura , co. Quidam igitur diues non est prudens... Reliqui duodecim modi nihil colligui ratione sor Negantes mae, quia in singulis dari potest antecedens verum & duntaxat
consequens falsum.Hoc autem proprium est huius fi- g siones surae, Ut negantes duntaxat quaestiones in ipsa confir- confirmat mari possint. Solas enim negantes conclusiones colli rur in χ sit, verum tam uniuersales,quam particulares. γω,
De morisfigura tertia. Caput x VII. SEx in hae figura inueniuntur modi ad concluden I.pri
dum apti,caeteri inutiles sunt, nihilq; ex vi formae concludunt. Primus ergo modus huius figure,eit,cum ex utraque sumptione uniuersali,& affirmativa, cO clusio particularis affirmativa colligitur, qui dicitur Darapti,ut, Da--Omne animal sentit, 'rap- Omne animal est corpus animatum , . ti Igitur quoddam corpus animatum sentit. i- Secundus est,cum ex maiore uniuersalii negativa, ct minore uniuersali assirmativa, conclusio particulaxis negativa essicitur, qui dicitur Felapion,ut si dicas: Fe- Nullus lapis nutritur, lap- Omnis laprs est corpus, 'ton. Igitur quoddam corpus non nutritur. Τertius est cum ex maiore particulari assirmativi, di minore uni nersali assirmativa, conclusio particularis assirmativa concluditur. Atque hie dicitur Diasam is, ut, iDi- Quoddam animal respirat, fa- Omne animal est sentiens , i - mis. Igitur quoddam sentiens respirat. I Quartus est,cum ex maiore uniuersali assirmativa& minore particulari assirmatiua , conclusio particularis assirmativa colligitur . Vocatur autem Datis, Vis
194쪽
gulae continentur. . pri. 24. Prima. Ex. i. etiapta. Ia
Di omnis auarus est miser, A tisi.
. Quidam auarus est diues . Quidam igitur diues est miser. Quintus modus est,cum ex maiore particulari M.tativa,& minore , niuersari assirmativa, coclusio particularis negativa concluditur. Hic dicitur Bocase
Bo- Quod dani animal non habet sanguinem. eam Omne animal es vivens; vdo . Igitur aliquod, tuens no habet sanguinem. Se ius modus est cum ex maiore uniuersali negatiua & minore particulari assirmativa, conclusio particularis negativa efiicitur, qui nuncupatur Ferison, vis Fe- Nullus sapienses miser, ri- QMdam sapiens est pauper,son. Igitur aliquis paupei non est miser. , Quod ver caeteri decem modi nihil ex vi formae concludant ex eo intelliges, quia in singulis inuenitur antecedens verum , & consequens falsum , quod per facile est experiri, Hoc vero proprium est huius figurae, ut particulares duntaxat quaestiones in ipsa confirmarii possint . Solas enim particulares conclusiones colligit,uerunt tam assirmantes, qu*m ne Mntes i
Regula gencratis omnibus figuris. Cap. X III.
EX dictis eolligi possunt tum communes quaedam
regulae omnibus figuris , tum propriae singulis. Communes omηibus quatuor sunt. Prima . Ex duabus particularibus nihil vi sormae concluditur . Haec patet ex dictis, quia ex duabus particularibus quatuor modi constare possunt, vel enim utraque sumptio assirmabit , vel utraque negabit, vel propositio assirmabit assumptio negabit, vel propositio negabit, assumptio amrinabit, quorum nullum in aliqpa fgura quasi apte cωncludentem recensuimus.
195쪽
- Secunda regula. Ex duabus negati uis nihil ui for- . 'niet concluditur. Hsc etiam, per,picua est ex dictis, Secunia,
quia ex duabus negati uis quatuor itidem modi constare possurit, aut. n. utraq; una uersalis ei it, sut utraq; particularis, aut Spositio uniuersialis assumptio par ticularis, aut spolitio particularis, allum pilo uniuersalis, quorum nullum in aliqua figura uelut apte concludentem numerauimus. Atq; ita fit ut his duabus regulis coprehendantur septem inutiles modi a singulis figuris explosi. Nam complicatio ex utraq; partaculata negativa, quq secunda regula rei citur, iam Per primam reiecta est. M Tertia regula. Si altera sumptionum particularis, rartia. fuerit, coclusio et particularis sit necesse eis. H qc itide patet ex dictis , si a nullus modus p scriptus e it qui funiuersale concione ex particulari suptio e colligat. inarta regula. Si altera sumptionum negatiua ΩVaria. fuerit, conclutio etiam negativa sit necesse est. H qc denique ex dictis aperta relinquitur , quemadmodum,& superior. Ratio uero utriusque est, quia con- sequens eii effectus antecedentis, effectus autem deteriorem partem sus causk imitatur. Ueruntamen In quibus
prima,& ter, a regula intelligendς sunt in iss syllo- ollet smisgismis, quorum omnes termini sunt communes , seu rutelligen-Vniuersales, horum. u. hactenus doctrinam tradidi - desini duamus quia hi maxime usurpamur in disciplinis: ite iri priores re- cum p rq dicata, enunciationum non notantur signo. gula. Omnis , quod efficit enunciatio oem a coi usu remo- Cap. Io.
tam . Nam in ijs syllogismis, in quibus prs ter cosue tu di 23. dinem aliquod pret dicatum huiusmodi tigno notatur,& in expositortis, qui constant medio termino sua gulata, alia ratio est, ut paulo post docebimus.
Regula speciales singulis figuris.
EX ijs uero qus in tractatione pri ius fg ire dicta sunt, colliguntur duae reguis peculiat ei prianis usurS.
196쪽
, Prior est, Ex maiore propositione partieulari nihil vi formae concludi. Posterior, Ex minore nega- tiua nihil efiici. Quae quidem intelligendae sunt in modis directe concludentibus . Nam in caeteris non seruantur, utpote in Fapesino, & Frisiesimorum . His
duabus regulis comprehenduntur reliqui quinque n odi ad concludendum inepti in prima figura, quir gulis generalibus non sunt comprehensi primus , cu .' utraque affirmat, sed maior in parte , minor intiatum, alter, cum maior negat ex parte, di minor uni per se a firmat, terituricum maior affirmat ex parte,& minor univcrse negat, quartus cum utraque est x - . . . ruri erfa,sed maior affirmat, minor negat; quintus cum aior assirmat, in totum,& minor negat de parte. ', . . EX iJS etiam,quae in secunda figura tracta da dixi- Mys,totidem regulae ipsi propriae eruuntur. Prior; Exi Maiore propositione particulari nihil ratione formae Igμ celligi. Posterior. Ex utraque sumptione assirmativa LV -pri-s nihil colligi. His etiam duabus compreheduntur cς di m - teri quinque modi nihil concludentes in secunda figura, Primus, cum maior in parte affirmat , & minor, ' de toto nega secundus, cum maior in parte negat, α minor uniuerse assirmat, vertius, cu ut q; assirmat, sed maior de parte, minor de toto; quartus,cum utra, que Universe assirmat; quintus cum utraque amrmae sed maior de toto genere, minor de parte.
Ex iss tandem , quae in tertia figura dicta sunt hare o 1 Vna r gula ipsi propria colligitur. Ex minore negativa nihil emci. Qua regula comprehenduntur reliqui modi nihil. eoncludentes in hac figura,qui regu lis generalibus comprehensi non sunt. ap . . . . Hi vero tres sunt tantum, primus, cum maior uniuerse affirmar, minori uniuerse negat; alter, cum maror uniuerse afirmat, minor ex parte negat ἱ tertius, cum maior ex parte assirmat, & minor uniueise ne --
197쪽
Duo documenta generalia a recentioribus tradita. Cap. XX.
Non sunt tamen praetermittenda hoe loco duct primum is
generalia documenta,quae a recentioribus pro- umentum ponuntur, ex quibus traditae regulae magna ex parte
nascuntur, Alterum est, Medium terminu in altera saltem praemissarum complete distribui debere, id est,uniuerse accipi pro omni re, pro qua accipi potest. COtrario uitio laborat hic ineptus Sy clogismus. Quoddam animal est bipes, Quidam equus est animal, Igitur quidam equus est bipes . i. Emendabitur auten si hanc seceris maiorem . 3Omne animal est bipes, uel hanc minorem, Qui-ιdam equus est omne animat: Vtroque enim modo distribuetur medius terminus, qui in vitiosa illa ra-ιtiocinatione non distribuitur. Quanquam secundae correctio,& emendatio perparum usurpata est, quia, aliqμηδε praedicatum raro notatur signo omnis : Hoc tamen eX duobus in usitato e nunciandi modo licet ex duabus particu par itularii
laribus aliquid ut formae concludere, ut si dicas, bus Hosa Quoddam animal est bipes, esscitur.
Quidam equus est omne animal, Igitur quidam equus est bipes. Hie uero fallax syllogismus, G. I ...Omne animal fuit in arca Noe, t
idam e lupa Alexandri est animal, Igitur quidam equus Alexandri fuit in arca
lion ideo uitiosus est, quod medium non distribua-xur, sed quod non istribuatur, complete,seu pers cie. Subiectum siquidem maioris accipi solet pro omnibus speciebus animalium . exceptis iis, quae in aquis degunt,& aliis quibusdam, non etiam pro Omrribus earum indiuiduis. Eodem uitio notatur hoc sophisma. .. Na Om-
198쪽
Omnis essentia diuina eii pater,
Medius enim terminus, quo in sensu maior propo stio conceditur,non distribuitur complete ac perie te. Qilanquam enim accipitur pro omni essentia diuina, que una tantum, atque adeo ma XI me una et , tamen non accipitur pro omni re, quae est essentia diuina. Nam si hoc modo acciperetur, ac si apertius dristum esset, Omne quod est essentia divina , e 1l paater,a nemine propositioiconcederetur: quandoquiadem falsa esset, ac lis retica . Et enim quaslibet persona diuina est verissime essentia diuina , & tamen non quelibet est pater . Obiectio. Quod si quis ob ij ciat contra hoc documentum , quod medius terminus in secunda figura nunquam diitribuatur, cum perpetuo sit prs dicatum , quod dem signo distributivo, seu uniuersali, ut est Aristotelis sententia, minime uocatur,occurres, Semper pdi catum negatius enuciationis distribui a negat itione quq negat copulam uerbi, ut infra docebimus, nee lucis. Aristotelem huic sententis refragari, sed tantum asia serere, prς dicatum enunciationis uniuersalis nodise notandum signo. Omnis, quod est uniuersate affirmativum cum ergo in secunda figura necessario altera sumptio sit negaviva, officitur, ut medius terminus necessario in altera distribuatur,ut,exὸmpli causa, huius propositionis, Lapis no est animal, hie sit sensus, Lapis non est hoe animai,nec hoc nec illud, nec ulla
aliud,& ita cςterarum. Alterum documentum est, Nullum terminum,qui
Secundiins non fuerit distributus in antecedente, distribuendum Eumentu esse in consequente. Contrario uitio laborat hic paCur sva ralogismus cae raram omne animal est sensiis capax. Ii ντ tueri Omne animal est substantia, Dum' ais Igitur omnis substantia es census capax. M ut Lia - Etenim nomen Substantia, quod non distribu infr-οῦ. . .i non
199쪽
rg.ndn aecipitur uniuerse in allum ptime, distribui- .etur in conclusione. Ex hoc documeto efficitur,ut me' mr unisse rito,nec Darapti,nec Felapion, nec duo illi modi in - Iat s cocω- directe concludentes Baralipto,& sapesino, colligat sq,
uniuersialem conclusionem etsi constent ex uniuersa
Iibus sumptionib.quonia si uniuersale concludas,argumentaberis a inrmino no distributo ad dii ributu, Lut loquunt recetiores, id qr animaduerteti sacile patebit. Itaq; no segniter notada sunt haec documenta,
De S1llogismo perfecto , ct imperfecto. i
Porro syllogisnorum quidam persecti tunt, qui
dam imperfecti, Perfectus dicitur is, qui nulla re PVectus indiget, ut colligendi nesessitas sit euidens, hoc est, si Diluismi
adeo perspicue ex necessitate colligit, ut nulla sit opus arte ad id ostendendum. Huius generis sunt omnes ac soli directe concludentes in prima fgpra, qui Propterea dicuntur per se noti, ac in demo strabiles, in his proxime exerceatur vis duorum quo ruda plincipiorum ipso naturali lumine intellectus per- Principia , spectorum, ac euidentium, e quibus Ois colligendi ra qua ditun tio, q in quacunq; argumentatione cernitur, quasi e tur regula puri stimis solatibus emanat. Alterum est, Quicquid riua , duo uniuerse assirmatur de subiecto aliquo, assirmatur de funi. quouis contento sub eiusmodi subiecto, ut si substantia dicitur uniuerse de animali, Omnis autem homo Primum. continetur sub animali , de omni homine dicetur substantia . Alterum vero eli, Quicquid uniuerse Settiadum. negatur de subiecto aliquo, negatur de quouis contentosub eiusmodi subiccto, ut si habere vitam uniuerse negatur de lapide, omnis autem sapphiru* In quibus continetur sub lapide, haud dubie de ol sapphirone- Sullog.progabitur vitae lanctio. Prioris principii vis exercetur sxime εxe primo , & tertio modo prime figuis, hoc eli, in Bar- cearur vis hara,&Darii posterioris autem in se condo, de quar- horum praco qui dicuntur Cetarent,& Felio.Quo sic ut mici pia' ripstrum.
200쪽
haec merito dicantur regulativa omni u syllogismorum, quali omni u normae ac regulae, siquidem,Sc caeteri omnes syllogismi ad quatuor illos, in qbus primo eoru uis cernitur, reuocatur, ut statim dicemus Imperfect' Syllogi simus imperfectus est qui una re, aut pluri- Syllogis bus indiget, ut collige di necessitas euides fiat, cuiuΩIbidem . modi sunt reliqui omnes pler quatuor primos primae figurae. Neq;. n.adeo perspicue concludunt,ut necessitas colligendi statim appareat,sed quisque eori eget conuersione aliqua, aut euidendi deductione ad id quod fieri nequit, aut expositione,aut certe plu ribus conuersionibus, quibus ipsa consequentiae necessitas plane pspiciatur. Vt igitur quo pacto id fiat doceamus, neceste est ut ante explicemus, quid sit euidens deductio ad id quod impossibile est, quid ee Lib-3. expositio. Nam quid sit couersio, & quot modis fiat, iam supra exposuimus. Desilogismo dedurante ad impossibile. Cap. XXII. Ex r.pri. 3 Γ Vobus modis Syllogismo aliquid probamus, diae 4o.& ex L recto, aut ex hypothesi seu conditione cum alte
I. pri. I . ro posita. Exempli causa, si alicui probare voluero, nulla opposita in eadem re simul reperiri posse, uno e duobus modis mihi licebit id facere. Altero, hoc idem concludendo, ut si dicam, . Nulla repugnatia reperiri simul postati eade re, Omnia opposita sunt repugnantia.. Igitur nulla opposita simul in eadem re reperiri possunt. Altero concludendo aliud pronunciatum, uerbi causa, nulla contraria posse simul reperiri in eadem
. re facta tandem prius conuentione cum altero, ut si in conitariis id confirmem, in omnibus oppositorum ' - generibus confirmatum censeatur, ueluti ii dicam.
Nullae formet mutuo sese ab eodem subiecto expel lentes, simul reperiri possunt in eadem Re.