장음표시 사용
201쪽
omnia eo traria sunt formae huiuscemodi, Igitnulla c5traria reperiri simul possut i ea de re. Prior syllogismus directo probat institutum, &ideo uocatur δεικτικος, quasi ostensivus : posterior Doris
non confirmat propositum nisi ex pacto,& conuetione cum altero,& ideo dicitur εξ ιθε εο ς, quali ex suom enconditione polita. Θposies . . Itaque in syllogismis, qui ex hypothesi re probat
numerantur ij,qui dicuntur ἐις το et δυνατον, impos- Sssem per
sibile και λα του αδυνατου, hoc est, Ad impossibile, impossibile S Per impollibile , quia ex contradicente alicuius siue ad rmCnunciationis uerar ab aduersario absurde data,&-possibile. altera perspicue uera , deducit hominem ad aliquid quod fieri nequeat,& per eiusmodi impossibile, ilae admittere omnino recusat, cogit eum retractare Cur ἀμ- id,quod absurde ante dederat,&ita admittere ensi- tur adi Ciationem, quam negauerat. Exempli causa, neget possibila. aliquis hanc ueraenunciatione, Aliquid ex quo uo- curperim. luptas capit no e bona: dicatq; absurde,oe id ex quo possibiti. uoluptas capitur esse bonu: tuc ego sic argum etabor. Omne id ex quo uoluptas capitur, est bonum
Quaedam uero mala sunt, ex quibus inuidus uoluptatem capit, ut perspicuum est. Igitur quaedam mala sunt bona. Ille uero cum uiderit me aliqd, qr fieri nequear, ρex sua enunciatione,& alia peripicue uera collegisse Plane negabit id, quod absurde asseruit, sicq; admittet, qs negauerat,quia id uerum esse non pot,ex quo impossibile aliquid efiicitur. Ita syllogismus hic,que feci, non colligit directo institutum, utpote, Non omne id ex quo uoluptas capitur esse bonum id quod ego concludere cotra hominem cupiebam) sed qdda impossibile, quo concluso cogitur ille ex tacito quodam pacto,& c d trione quam omnes disputantes inter se stari int,retraciare id quod dixerat. C5- Condy-ditio autem conuentrove tacita disputantium , qua seu hytotas ille tenetur, est, ut si aliquid quod heri nequeat, ex Dunau i . N cuius -
202쪽
cuiusquam amrrione concludi c5periatur,taIA asser togismat tio retractata censeatur. Impossibile namq; non ,nisi ι possi' ex impossibili sequitur, ut supra dictum est. Sic igitur sile dicitur fit deductio ad impossibile, Qustum erit euidens caex h or,' syllogismus deducens fuerit perfectus, hoc est,ex priinis quatuor prime figliret: qualis estis,quem in exe-ΩVast eui plum attulimus. Verum quo pacto hoc syllogismo-arns deis rum genere euidem fiat necessitas concludetidi im-ooudim perfectorum, paulo poli docebimus. possibile . Vt I. pri. Defllogismo Oxpositorio. Cap. XXII L
Expositio vero, qua sepe utitur Aristoteles, fit quodam syllogismorum genere, quod Expositorium appellatur. Is autem. dicitur syllogismus exposito-D IN 'π- rius, tu.i constat medio termino singulari. Exemplar πα-EMρ- mox tradentur. Quia vero naturale est singularibus Hil g pr ternam is, ut subi j ciantur, is maxime, ac praecipue diciri e IZ tur expositorius syllogismus, qui in tertia figura strui aurio, si tur. Perpetuo enim medius terminus in ea figura su g r . biicitur,ut patet ex dictis'ma rotist Ex ijs quiet dicta sunt, essicitur, ut generaliter hoc ne dissorμι disserant expositorii syllogismi ab ijs quos hactenus expositoris tractauimus, i illi conflant medio termino commuollegis ni, hi singulari. Si ergo expositor ij syllogismi non so-- cauras. Ium coni fiterint medio termino singulari, sed etiam utranq; sumptionii habuerint singulare, duobus ta- tu modis in prima figura colligent,totide in tertia, ω trib. in secunda. Prior modus prim g figuri, ex utraq; a firmante colligit singulare affirmatem hoc pacto . .
Hic homo est Socrates, IIgitur hic homo est sapiens. Potherior ex propositione negante, assumptione assirmante colligit singularem negantem hoc pacto. Socrates non colit multos Deos , Hie Philosophus est socrates. ε
. . Igitur hic Philosophus non colit multos Deos.
203쪽
' Liber Sextus. Nyst quimus secundet ex utraque affirmante eolligit sin
Marcus Tullius est Cicero, λ. Hic homo est Cicero , Igitur hic homo est Marcus Tullius, . Secundus ex propositione negante, & assiim2tione assirmante colligit singularem negantem. Demosthenes non est Cicero, Hic orator est Cicero. Igitur hic orator non est Demosthenes , Tertius ex propositione assirmante, &assumptio. Ne negante colligit singularem negantem. Socrates est filius Sophronisci, i Plato non est filius Sophronisci , Igitur Plato non en Socrates. Prior tertis,ex utraque assirmante colligis particularem amrmantem: hoc pacto. . hes Socrates est sapietas, . Socrates est pauper. .
Igitur quidam pauper est sapiens. Posterior ex propositione negante, & assumptione
assirmante colligit particularem negante: hoc modo, Croesus non est sapiens. Crq sus est diues. '. 4 Igitur quidam diues non est sapiens. Si tamen in hac figura minus extremu silerit .sin .gulare, licebit priori modo concludere singulare aGairmantem , posteriori autem singularem negantem, quod facile est exemplis cernere.Si autem exposito
a ij syllogismi solum medium terminum habuerint singularem , in prima quidem figura totidem erunt modi, quot in syllogismis ex medio communi , nec ab illis disterent, nisi quod necessario habebunt m 'iores singulares ratione medis, quod in maiore subibcitur. Exempla facile occurrent. In secunda vero prqter quatuor uulgatos mod9s negative concludente, , quorum exempla statim sese
204쪽
t liue colligentes reperientur, quorum psimus e vitiique uniuersali colligit uniuersalem,ut si dicas. , Omne astrum ericiens diem est hie sol, Ois planeta,qui est in quarto coelo , est hie sol, Igitur omnis planeta, qui est in quarto cito,est
astrum effciens diem. secundus ex propositione uniuersali,& assumptio. ne particulari concludit particularem.Tertius ex .P- positione particulari,& assiimptione uniuersali, uniuersalem.Quartus ex utraque particulari,particula-
rem.Quod non est dissicile exemplis illustrare. Tertia. At in tertia figura nunqua plures sunt, quam duo modi, quos iam tradidimus. Illud tame obiter admonuerimus, hoc syllogismorum genere ex utraq; sumptione particulari aliquid in secuda figura ex vi sor mae concludi: itemq; ex particulari colligi uniuersalem: id quod supra animaduertendum diximus. Quatuor modi huiusmodi syllogismorum amrma.
tiue concludentes in secunda figura,pomini reuocari ad modos primae solius maioris couersione: primus quidem & tertius,ad primum: secundus uero & quar tus, ad tertium. Possiant etiam probari per deducti nem ad incommodum primus S tertius, in Bocardo: secundus & quartus, in Ferison. Nam ex contradictorio conclusionis cuiusq; modi assumpta minore col- . ligitur immediate contrarium, aut contradictorium maioris: modo ponas singularem negativam conuerti in uniuersalem negatiuam, quod hac ratione colliges. Socrates non est albus, ergo nullum album est Socrates. Nam si aliquod album est Socrates, Socrares quoque albus,quod contradicit primae enunciationi. Haec dicia sint prouectis, ne quis sorte minus attente rem considerans hosce modos inficietur. Na alioqui fortasse non indigent probatione, quia dii ingenter animaduertenti uidentur per se noti, ut mox dicetur. Tantum abest , ut cum expositorii sint, perno cardo,& Ferison, qui per expositorios confirmantur,probari de boant.
205쪽
Liber Sextus . arii Ruod expositoris ollogismisini perfecti, ac perse
Videntur autem omnes syllogismi expositorij habere necessitatem colligendi per se notam, Sperspicuam, ac proinde e se perfecti, quia constant Princq medio termino siue argumento singulari, qui ethma fenor Hμε
ime unus,& proxime exercent uim illorum princi- ru uii ρ 'piorum per se euidentium. Quaecunque sunt eadem χιme eXerunt tertio sunt eadem inter se. Quaecunque ita sunt cetur u m
ad aliquid tertium assecta, ut alterum sit idem illi, at positor ij terum non idem, non sunt eadem inter se: in quibus ustuet. nomine tertii potissimum intelligitur aliquid singu
Merito ergo huiusmodi syllogismi dicti sunt ex. Cur e spositorij, quia sunt adeo perspicui, & euidetes, ut re rorij ollo. psam sensibus exponere uideatur. Vnde etiam fit ut hoc nomιneno abs re demo strationes sensibiles appellari soleat. appellei uri Sed contra haec sic liceat argumentari: Hae sunt uitiose ac fallaces argum etationes, Essentia diuina est Cur dica, pater,Essentia diuina est filius, ergo filius est pater : tur dimon Pater non est filius pater est essentia diuina, ergo en Lirationes sentia diu ina non est filius:& tamen hi modi, traditi sensibiles. sunt in tertia figura, cti hi termini, Essentia diuina, Ab Ale. r.& Pater in diuinis sint singulares, igitur perpera tra pri. 2. So. diti uidentur. Respondebis tamen note medii termi. & ab aliis ni singularis, quo syllogismiis expositorius proposi- Obiectio. tu co firmat, intellige du esse eu, qui accipitur pro ali- Solutio. qua re indiuidua , q nec est plures res, nec est id e recu ca,q est plures res, sic. n. intellecto note tertii aspicua sunt duo illa principia, lattulimus. alioq. n. para habent ambiguitatis, at hue terminii. Essentia diuina accipii quada re indiuidua, hoc est,t ipsa Deitate, q tame est plures res, i. plura supposita diuina:&hunc terminum Pater, in diuinis, accipi pro quadare indiuidua, hoe est, pro prima perso ita trinitatis, Ars mirque tame ostide reci sientia diuina, quae est plures ita,
206쪽
Tes . No cernuntur ergo modi supradicti in propotatis argumentationibus : quanqua Aristoteles nullum terminum singularem negaret p*sse esse mediu te
minum syllogismi expositorii, quia lumine fidei minime illuitratus, nullam cogitabat rem singularem, quae simul esset plures res : Unde apud ipsum duo il- , la principia habentur per se nota, accepto nomine ν tertii pro quacunq; re singulari.
De probatione octensiva imperfectorum Ollo, gismorum. Cap. XXV.
HIs ergo potitis, lacile erit intelligere, quo pacto necessitas colligendi imperfectorum syllogi
morum per perfectos confirmetur. Quanquam enim satis ea probari possit ex eo, eadem forma retent in nulla materia reperiri poteli antecedens verum, de consequens salsium , tamen compendiosior haec viaeli ac securior: si quidem nemo est, qui materias omnes possit percurrere: ex quo sit ut nunquam animu dubitantis quiescat, donec imperfectam ratiocina- Tria sonin tionem per perfecta in , ac per se euidentem coin pron attonum bet. Itaq; prima confirmatio set conuersionis inter- genera. uentu: altera per euidentem deductionem ad id qe fieri nequit: tertia per expositionem. Confirma- Confirmatio per conuersionem quae ostesva prorio percon- batio,&offensiua reductio imperfectorum ad perfe- Mersionem , ctos appellari solet tunc fit, cum ex.sumptionibus seu sensi- imperfecti syllogismi, aut sine ulla conuersione , aut Ma. conuersione utriusque, alterius ve duntaxat, per syllogismum aliquem perfectum colligitur conclusio im, Cuiprinci- persecti, aut conuersa eius , ex qua tandem ipsa per pio nitatur conuersione m efiicitur. Quia enim. quicquid sequi-
probatio o- tur ex consequente, sequitur ex antecedente, Ut supra
Gensima. diximus, conclusio, quae ex sumptionibus syllogismi aeui nam persecti collccta fuerit, ex sumptionibus etiam im-Dllogismi perfecti, ex quibus illa: emciuntur, concludi compe-inem, ueco rietur. Hac ratione probantur omnes imperfecti syl-srmentur. logismi pie terquam Baroco, di BO caro, Ut in pro-. gressu
207쪽
gressu apertum erit. Baralipton igitur, qui est imperfectorum primus modus, sic probatur. Ex sumptionibus eius sine ulla conuersione colligitur in Barbara conclusio viii uersalis affirmativa ex qua tandem per conuersionem accidens,efficitur conclusio in directe collecta. Exer- ,
dentur ista hoc modo. Dieat aliquis, nihil colliζere hunc syllogismuin in Baralipton. Omne animal est substantia, Et omnis homo est animal, igitur quedam substantia est homo. Tunc ego eonfecto ex sumptionib. eiusdem syllogismi syllogismo perfecto, sic probabo cosequentia. Omne animal est substantia ,
Et omnis homo est animal, - Igitur omnis homo est substantia. Tu sic. A . Omnis homo est substantia, Igitur qusdam substantia est homo . Ergo ex primo antecedente necessario sequitur postremum consequens in Baralipton, ut dictum est. Eadem arte uteris in probatione duorum modorusequentium, utpote Celantes , & Dabitis, per Celarent,& Dari j, nisi quod conclusiones immediate collectet in Celarent, &Darij, simpliciter conuertendii sunt. Itaque tres primi imperfecti modi non alia couersione probantur, quam conclusionis persecti syllogismi. Fapesino vero probatur conuersione per accidens
maioris,& simplici minoris,& illatione sus conclusionis in Ferio. Quod ita intelliges. Neget aliquis necessitatem colligendi huius syllogismi in Fapesmo. Omne animal est substantia, Et nullus lapis est animal, Igitur quedam substantia non est lapis . :Υunc ego sic probabo consequutionem. Omne animal est substantia,
- & nullus lapis est animal, I sar
208쪽
QMedam substantia est animal ,& nullum animal eis lapis, Igitur quaedam substantia non est lapis.
Ergo ex primo antecedente necessario sequitur in Fapesino extremum consequens. Frises morum eodem modo probatur, quo Fapes.
mo, nisi quod maior conuertitur simpliciter . Cesare probatur conuersione simplici maioris, &illatione suae conclusionis in Celarent. Cameli res probatur conuersione simplici minoris, S illatione conuersae suae conclusionis in Celarent δε huius simplici conuersione . Festino probatur simplici conuersione maioris, &illatione suae conclusionis in Ferio.
Baroco non potest probari interuentu conuersionis, quia minor, cum sit particularis negativa, couerti non potest: maior autem, cum sit affirmativa, non conuertitur,nisi in particularem , ex qua cum altera
particulari nihil colligitur. Darapti probatur conuersione per accidens minoris,& illatione suae conclusionis in Dari j. Felapion conuersione etiam per accides minoris. sed illatione suae conclusionis in Ferio. Disam is conuersione simplici maioris , & illatione conuersae suae conclusionis in Darij,& huius simplici conuersione.
Dati si conuersione simplici minoris, & illatione
suae conclusionis in Darii. Bocardo non probatur interueniente conuersione, quia maior non conuertitur: minor autem couertitur in solam particularem, ex qua cum altera particulari nihil efficitur. Feri sola denique probatur conuersione simplici minoris,& illatione suae conclusionis in Ferio.
Merito autem haec probatio dicitur reductio oste-siu
209쪽
sius syllogismorum imperfectorum ad persectos, ga Usemper hac arte ex sumptionibus imperfecti syllogismi struitur perfectus colligens immediate eandem' Ne 'conclusionem, aut conuersam eius: quod utique no
Detegitur artificium , quo vocabula imperfectorum mo- - dorum indicant eorun probationem. CV XXVI. cSVnt autem nomina horum modorum adeo artificioso composita,ut quo pacto quisque probandus sit, apposite ac ingeniose significent. Nam litterae R , , quibus vocabula incipiunt, ut pote. B.C.D.F. signifi- ne per quem modum persectum quisq; imperfect probandus sit. B namque significat probandum esse per Barbara, C per Celarent, D per Darij, & F PFerio. S vero significat enunciationem, quam desi gnat vocalis praecedens, conuertendam elle simplici μ Noyter,P autem per accide N . Verum aduerte, has duas - Τμβntuliteras, cum designant conclusionem esse conuerten My c tradam,non significare conuersionem conclusionis im- η-m iupersecti syllogismi, sed persecti, qui ex imperfecto rum εkruitur, ut patet ex dictis. Iam M sisnificat mutatio- .nem maioris in minorent,& minoris in maiore, qua praemissarum transpositionem vocant. Fit autem haec transpositio in redigendis quatuor modis, Fapesino, Frisissimo Camestres, S Di famis,quia in prima figura nec minor potest esse negati u , ut in tribus priorib. nec maior particularis, ut in quarto.Caeterum liuerauia modi commutatio non est intelligenda secundum situm partium orationis haec enim non est necessaria, cum saepe in prima figura maior propositio posteriorem locum, minor priorem obtineat) sed secundum natu iam . Poterat sane significatio huius litterae pre Poteras μterna illi,quia sola conuersio docet, quae sumptio tua gnificatio
persecti syllogismi fiat maior in persecto, q minor . Ad pratιν-Deniq; C poli primam syll/bam in dictis 'e positu, mitu. significac
210쪽
. . et os Institutionum Dialeq.
significat modum talem non ostensiue, seu directo fco firmari pos e, sed deductione ad impossibile, sum .pta videlicet contradicente conclusionis in. syllogis mo pe secto loco illius sumptionis, ius designatur Pvocalem pr cedentem,ut ita tim patebit. Atque icciri co in duobus tantum modis inuenitur,in Baroco nimirum,& Bo cardo.
De probationesilvismorum imperscyornm per deductonem ad impossibile. Cap. XXVII. PRobatio autem imperfectorum syllogismorumper euidentem deductionem ad impossibile qui mi hac reductio per impossibile vocatur tunc fit, cu ex sumbatio. ptionibus syllogismi imperfecti, S contradicente co clusionis, colliguntur per syllogismum perfect si , &aIjam quandam unam , aut alteram euidentem consequentiam duς contradicentes, aut contrariae enun- elationes. Cogitan .hqc probatio aduersarium nunquam negare conclutionem impersecti syllogismi admissis sumptionibus,ac proinde nunquam inficia-xi necessitatem talis consecutionis, ne tantam absurditatem admittere cogatur. Exempli causa, dicat aliquis syllogismum in Baralipton non necessario concludere, ac proinde nullum sequi incommodum , si detur in eo antecedens verum , & consequos falsis in. Ne autem petente, ut det ita esse,annuat ille dicatq;.
Omne animal est substantia,& omnis homo est animal, ia& tamen non aliqua substantia est homo, seu, quod idem ualet, nulla substantia est
Τum ego ex datis ab homine, colligam uno syllogismo perfecto,& duabus alijs euidentibus cossequutioni b duas contrarias enunciationes: hoc modo,
Nulla substantia est homo, ut aiS, di omne animal est substantia, ut et dixisti, Isitur nullum animal ςst homo. Iam