장음표시 사용
181쪽
αetur Varietas arguinetorum, qua qui ignorauerit,or νηπιωηρης- dine in a parietistaconstituereno valebit. Nos igitur sic iecit Acu Arist. liuet in tractanda argum etatione in comune risto. inlio siue cu de demonstratione , ac syllogismo Dialectico Pxi.- p st differemus prius eam iudicii partem,qua singularu ar G QP
gumentationum constructio intelligitur,quam inuen Art. 8.tO.r..tionem argumentorum tradenans.Quibus exactis, ad Qxd in C,Cis' steriorem,quae tum ordo, tum collocatio , tum di- sevo i pgripositio,& methodus appellatur, venieinus. tition. coi
ARgumentatio sepe ab Arist. in quatuor genera Lege Ariodiuiditur, in syllogismu inductione, enthyme- χ pri .iῖ-6ma,&exemptu. Alias in duo tantum priora,quod en I poli. i. dcthymerna sit imperfectus syllogismus, & exemptu in top. I. reductio. imperfecta. Sed nos priorem diuisionem ut ma--digis perspicuam,& vulgatam persequemur. Theod. Syllogismus ergo, qui Latine ratiocinatio dicitur, Θοα, δε aut est simplex, siue categoricus, aut coniunctus siue rHcto in 'hipotheticus. Simplex igitur siue categoricus syllo- rio. Simmgysmus, autore Aristotele, est oratio, in qua quibus . Hex οβ dam positis aliud quiddam ab ijs quae posita sunt, qαx necessitate accidit, eo quod i haec simi. Cum au- g - 1 pxM-dis : Quibusdam, intellige quam paucissimas enun ciationes simplices, frustra namque plura adhibe u- p-IO da sunt, ubi pauciora sufficiunt. Satis autem sunt Pestis. duae, ut paulo inferius ostendemus . Adiectum est a Vi AleMPositis, id est , concessis, quae est grauissimorum au. Aphrod. etorum interpretatio , a imo etiam videtur Aristo- di Auerro. τeli. primo ad Theodacten libro, b quia . Syllogista eodem lO-mus cum sit argumentatio, atque adeo potissinium cQ, Γυς. eius genus, fidem faciat necesse est atque ita ex con- lib. 2. de Cessis ad id quod non conceduur,progrediatur.Quod syl.ca e. redi ex generibus in quae diuiditur Syllogismus , Ue- D. ibo. monstratione, ii uiuam,Sillogismo Dialectico, Pleu- opus. 68 dographo, &sophisisco, quae o innia adu fidem ali- b CV. - i Stat M a quam
182쪽
top I quam, seu assensione in ex concessis effciendam eo ira parata sunt, plane colligitur. Concessa mitem & coia' Coracuse sessa sunt,quq aut necessaria,aut probabilia videtur,s - siue reuera talia sint, siue pon sint. sed modo videari- --δώμή a. - tur . Qim audis Aliud quidda ab ijs quae posita sun - intellige conclutionem diuersam a qualibet praemii lsarum liue praecurrentium propositionum, atque ita diuersam , ut careat argumento, quo neutra illarum ixx necess- caret. Ex necessitate accidere idem est quod necess, εμις cc di rio sequi atque concludi . Eo quod haec sunt, nihil
Λlexaud. qtMς aliud significat, quam ex vi formae. Sic enim breuita si me complector horum verborum vim Haec aute particula iccirco addita est, quia syllogismus simplex noconcludit tantum ex necessitate materiae, ut aliae pheraeque argumentationes, sed etiam ex necessitate formae,seu modi collisendi. Ωρος rei,cia Si ergo verbis huius definitionis vis ordine separarur A aemi rea syllogismo simplici caetera omnia, hunc ordinex δue suo- tene. Cum dicitur Oratio, retice voces simplices. mi. Cum dicitur. In qua aliud sequitur, retice omneS Orationes quae non sunt consequentie, imo & omnes eon sequentias quae non sunt argumentati obes.Cum dici-Qmnisollo tur Politis retice oes argumentationes ex aperte sal-1 Nine- sis,quarum antecedentia a nemine ponuntur,siue n usario con ceduntur Cum dicitur Necessario,reiice omnes concluήιιr non sequentias probabiles .i Omnis enim syllogismus estramen om- consequentia necessaria, non quod omnis necessarianis necessa- colligat conclusionem c multi enim colligunt no ne-riam eoui- cessaria, ut Syllogismus Dialecticus, Pseudographus, ait conclu- S Sophitricus ) sed quia omnis necessario concludit, foem siue necessariam conclusionem siue probabilem siuea quae talis esse videatur . Cum dicitur Eo quod haec
sunt, re ij ce omnes argumentationes necessarias ex vi' materiae duntaxat. Cum dicitur Quibusda,id est,qua paucissimis , seu duabus simpli cibus enunciationibus rei j ce syllogismos hypotheticos, qui quidem tres minimum simplices enunciationes ante conclusionem
Sisicismi praenultum, ut in serius docebimus. Reijce quoq; Syl- logi sinos i
183쪽
-rogismos simplices conglobatos, qualis hie est, Om qum Mne corpus est substantia, & omne vivens est corpus , ' di omne aiat est vives, igitur omne aiat est substatia: quia pluribus quam duabus sumptionibus constanti Hi vero necessario rei ieiendi sunt, quia nullus eoru 'est simpliciter unus syllogismus, sed plures csiplicati,
SYlloeti is simplex aut est absolutus, aut modalis.Simplicis materia,duplex propi nqua,& rem O-xa. Materia propinqua sunt propositiones, ex quibus M υ - , syllogismus extruitur: remota velo sunt ter pro η Τυ -- mini,ex quibus conficiuntur propositiones. Proposi- R-ρων itio est oratio,quae aliquid de ali uo a firmat, aut ne pro si/ψρ gat: 't,omnis virtus est laudanda. Nulla virtus est re q' - - Pudianda .Diciturq; propositio, quia in argumenta- prio I tione ad aliquid concludendum proponitur. Terminus vero est, in quem resoluitur propositio. Te minu Huiusmodi est solum praedicatum,& subiectum propositionis, ut Lauda da, & uirtus in priori propositio .Vς 'm si rae.Nam uerbu Est, cum sit forma propositionia, non 'Mi est pars, in quam propositio resoluatur nulla siquide WAri - Tes artisciosa resoluitur in materiam & formam, sed c η'βῆ -- solum in partes materis, quae quidem remanent post ' νηρη s. resolutionem : ut domus no resoluitur in materiam, /ς - - α figuram, sed solum in partes materiae, hoc est,in la Alζη-S Apides, calcem,li na,& tegulas, quae permanent disso Verro eo tuta domo.Sic igitur cum verbu Est, qua ratione co- dein loc , Pulat pr dicatu eum subiecto, seu ad significat eoru S BOet. de compositionem &coniunctionem non maneat dicto syllogicluta propastione, seu nequeat intelligi, ut ait Aristo- ςη ς teles,essicitur ut non sit pars in quam propositio re- ἐ'qV siluanir, ae proinde sit terminus. Quanquam vero p r/e dic rrροψ positi quatenus oratio est, in plures partes, qua μ an du's re lui possit haec enim. Homo sapiens est rei si tisicio diues, soluitur in tres,haec ver o, Coelum se premium se . ςst. ossus maximu,resoluitur in quatuor, alia in I. peri-3
184쪽
fio materia in quatuor genera.
multo plures tame quatenus est propositio, hoc est', quatenus aliquid de aliquo affirmat, aut negat , in duas latum dissipatur,in eam, quae affirmatur, aut negatur de altera, & in eam de qua altera affirmatur, aut negatur,quae sunt prae dicatum & subiectumr Huc iam pertinent diuisiones illae terminorsi,quas iuniores initio suarum summularum, inculcant. Alii enim sunt simplices siue in complexi , ut nomina, reverba, alij coniuncti siue complexi, ut definitiones,& aliae pleraeqi orationes. Simplices uelo dicuntur tam aequi uoci analogos intellige tum uni voci: tum concreti,tum abstracti: tum communes, tum singulares, & identidem aliis atque aliis nuncupationibus , quibus in initio diximus nomina generali lignificatione accepta appellari. Dicuntur porro termini hoc nomine, i quia in ipsos terminatur ac finitur resolutio syllogismi, ut initio diximus diuel qua hisce propositio terminatur ac sinitur. . Alio modo materia syllogismi absoluti quadruplex dicitur: Necess aria, probabilis, & quae nec necessaria, nec probabilis sit, sed tamen aut necessaria, aut probabilis esse uideatur.Sed cum syllogismus absolutus in commune nullum ex his quatuor generibus materiae sibi determinate assumat, sed ex quo modocunque co0cessis componatur, nihil amplius hoc loco de hac materia di centus. Priora uero duo genera, quae totum genus syllogismorum,de quibus nunc agimus determinate sibi vendica planius adhuc tracta-da S explicanda sunt.
Mnis syllogismus absolutus tribus duntaxae termistis,& duabus propositionibus, 'naq; conclusione constet necesse est.Nam conclusio , quae antequam probetur, in dubitationem ambiguitate M l;
adducitur,duobus tantum terminis perspicia c6 stala: ta suo
185쪽
suo inquam praedicato & subiecto . Ad iudicandum ' . Hautem num praedicatum conclusionis vere affirmetur,aut negetur de subiecto,unum argumentum, siue . ) medium satis est. Hoc autem medium semel iungen- , . dum est in antecedente cum praedicato conclusionis, semel cum subiecto, ut quo modo extrema conclusionis ad illud se habuerint, eodetin inter se affecta elle
concludantur. Ex singulis vero coniunctionibus me- VH si dij cum extremis singulae struuntur propositiones. porgitur ad structuram syllogismi satis sunt tres termi- ire termι-Mi,duaeq; propositiones,ex quibus conclusio colliga- νε , plure tur. Qua propter si in argumentatione aliqua , quae μην Primo aspectu unus syllogismus uideatur, fuerint plu μta meum xes,quam duae propositiones,aut certe plures , quam Ἀρμς tres termini, eiusmodi argumentatio non erit reuera Arist.ibid. Vnus syllogismus,sed plures complicati, aut diuersi argumentationum genera permista: ut si dicas, Omne corpus est substantia, & omne uiuens est corpus , di omne animal est uiuens , igitur omne animal est substantia:& rursum. Omne uiuens est corpus, & ona ' λne animal est uiuens, igitur omne animal est substantia. Prior namque argumentatio constat ex sumptionibus duorum syllogismorum, posterior autem ex sumptionib. unius syllogismi,& ex antecedete unius v. Renthymematis,ut animaduertenti facile patebit. . EX ribus autem terminis,ex quibus unus simpliciter syllogismus constituitur,unus dicitur maius extre imum: alter, minus extremu : tertius, uocatur medius
terminus. Maius extremum est, quod praestantiorem habet in syllogismo locum. Minus extremum, quod Maim παὶ minus praestantem. Medius denique terminus est is, Minus e nqui ponitur in antecedete,semel iis tus maiori extre- Medius rer. mo, semel minori. Exepli causa,si dicas.Ois uirtus est minus. di qualitas,ois iustitia est uirtus, igit omnis iustitia psc i .pri.3
qualitas,hoc nomen Qualitas erit maius extremum: -Iustitia, minus extremum:Virtus, medius terminus. Ex tribus vero enunciationibus, ex quibus coh-di ,1. stat syllogismus, una dicitur tum maior propositio,
186쪽
assumptio. Conclusio su comple
tum simplicite. propositio: altera minor proposito & assumptio: tertia & conclusio, de complexio nomia natur. Maior propositio est,quae ex maiore extremo. l& medio si fuitur: ut in proximo syllogismo, Omnis uirtus est qualitas: Minor propositio est, quae ex in nore extremo,& medio conscitur, ut Omnis iustitia est virtus. Atque hae communiter sumptiones,& praemisi, appellantur.Conclissio vero est, quq ex malo re & minore extremo nectitur, ut, Omnis iustiti test qualitas: Sed iam sere obtinuit disputatior,uin abus iis, ut d una striactura ratio inationum colentionis ardore minus expenditur, quaecunque propositio primo loco posita fuerit, dicatur maior: quae secundo, mi nor,etsi reuera sit minor,haec maior,ut cum idem ille syllogismus hoc modo struitur,omnis iustitia est virtus, omnis virtus est qualitas, igitur omnis iustitia est qualitas. Non est tamen praepostere utendum his v cabulis, sed potius, cum res minus perpenditu Micendum, Nego , aut Concedo priorem, aut posteriorem propositionem.
Fρrmas L Torma syllogismi absoluti ex figura, &modo co- ita pica. I stat, quemadmodyna pulchritudo corporis huma
ni ex conuenientia membrorum , & quadam coloris θμη scpsuauitate . Figura syllogistica est extremorum cum medio ad aliquid concludendum apta collocatio. Erit autem apta, s in altera sumptionum sit maius extremum, in altera minus, in conclusione aut e vir que: medius vero terminus semel iungatur maiori extremo, semel iminori, & nequaquam ingrediature cinclusionem,Qua re si terminaliter disponantur,no erit figura syllogistica': ut si dicas , Omnis virtus est
ogisticus. qualitas,& similis iustitia est iustitia igitur omnis iustitia est qualitast aut astu pacto , secus quam docui mus, vecta haec copiungas.' Modus vero sellogi ilicus est sumptions ad coeli sione in
187쪽
Liber Sextus. I is3. gon ε eolligenda apta secundu quantitat . & qualita
te coplicatio.Neq;. n. satis est ad con ludendu syllogistice si termini apta figura disponantur, nisi certa quaedam sumptionum secundum quantitatem , δέ qualitatem complicatio accedat. Nam si ambae sumptiones fuerint exempli causse particulares, aut utra ue negativa, nihil efficietur: ut patet si dicas Quodam animal eli equus, quidam homo est animal, igitur quidam homo est equus: Nullum animal est lapis, nullus adamas est animal, igitur nullus adamas est lapis. Ergo praeter figuram necessarius est modus , cuius accessione forma syllogismi absoluatur. De tribus figuris syllogismorum, deque generalibus' concludendι modis. Cap. XII.
FIgunt syllogismorum tres sunt. Prima est,in qua
medius terminus alteri extremo subijcitur ,& de altero predicatur.Secunda, in qua praedicatur de viro Aue. Tertia, in qua viri q. subi jcitur. Nec alia collocatio extremorum cum medio termino reperitur, quae apta sit ad aliquid concludendum . Generales modi concludendi duo sunt: directe, ac in directe. Modus directe, seu secundum naturam concludendi est,cum maius extremum de minore concluditur LIndtrecte autem, seu contra naturam conci udendi modus est, cum minus extremum de maiore colligitur,
Ac in prima quidem figura illud est maius extremum,quod praedicatur de medio termino: minus Vero quod medio subiicitur : phaestantius si quidem estpr dicari, qua subi j ci. In secunda ver5,& tertia, cum Vtrunq. extremum quoad pr dicitionem & subiectionem,parem habeat in sumptionibus dignitatem: -βut a qui velint, id esse maius,quod si tu parti si orationis alterii antecedit, id minus quod se situr: alij h qui dicant id esse maius, quod in quaestione proposita prε dic Mur,id minus quod in eadem subi jcitur alii' de iamque, qui asserat,id esse maius, quod in conclusiove se PyK
Secunda. Tertia Ex I. pri.γDirecte cors eludere. Indirecte
concludere. Maius e tremum in figura. Minus. ἔΩuomodo inter noscis
188쪽
untur, di praedicatur,id minus,quod in eadem subheitur . Ma inpugn*0 priores sentetis,quicquid probabilitatis habeat omietur b Ale tendae a nobis lunt hoc loco,quia tertia multo est Pla δn nior,ac facilior.Nam aut sit verior, alias videbimus -
Quot mis in qua ε figura directe aus etiam inae
recte concludatur. Cap. XIII. .
I N prima ergo sgura dubium non est, quin uterq*
concludendi modus locum habere possit , dire bosum nimirum,& in directe. Si enim ita dicas. directe, tis Omnis virtus est qualitas, i in directe omnis iustitia est virtus. cocluditur. Igitur omnis iustitia est qualitas. directe sane concludes, utpote maius extremum de minore. Si vero sic ratiocineris , , Omnis virtus est qualitas. i : Omnis iustitia est virtus. i , ni Igitur quaedam qualitas est iustitia. in directe haud dubie , & contra naturam colIiges, C minus extremum de maiore. At in secunda & tertia figura longe alia ratio est iuxta eam, quam hoc loco sequimur sententiam. Nam cum in utraq;. id perpetuo sit maius extremum, quod de altero concludi- In secunda, tur,ut dictum est, necessario efiicitur, ut qua docunqῖ. Drtia M in his figuris ratiocinatio conitruitur directe conclusura sem- datur.Qua ratione factu est, ut Dialectici,qui nomia per directe na omnibus modis concludendi imposuerunt,enume cluditur. ratis in prima figura quatuor directe,& quinque indirecte concludendi,quos uocauerunt, Barbara, Celarent,Darii, Ferio, Baralipton , Celantes,Dabitis,Fapesmo, Frisissimorum, Nullum indirecte concludentem in secunda, aut te tia figura nominauerint, sed hos tantum decem dir ' die concludentes . : VH Cesar,Camestres,Festino, Baroco, Darapis, Felapion,Dissimis, Dialis, Bocardo, Ferison.
murum quatuor primi ad secundam, sex reliqui ad
189쪽
eertiam fguram pertinent. Hac ratione ut alias Omittam dictum est a me, planiorem esse in his duabus fi- suris tertia de maiore,&minore,extremo sententia , suia inquam nullos indirecte concludendi modos inuehit,quos tamen superiores opiniones facere co- guntur. Sed haec alias. De his ergo undeviginti modis Mori πω enumeratis,quinam sint,& qua arte hisce nominibus miserinam fgnificentur,nunc dicendum est. io G risum Iso
i De modis directe concludendi in prima figura. .XIIII.
SI nomine modorum intelligamus quascuq; e6pli η ri
cationes sumptionum secundu quantitate, & qua sunt insio litatem, siue aptae sint ad conclusi ὀne aliqua collige- golis Ag : dam, siue ineptae, sexdecim necessario dandi sunti, in ,si sim tinaquaq; figura modi. Na aut utraq. sumptio est uni pii emur Mersalis: aut utraq. particularis: aut maior propositio simul vita uniuersalis de minor particularis aut maior particula pi ris,& minor uniuersalis. Nec. n. hoc loco de singularibus enunciationi b. loqui instituimus: in definitar uero cx forma sua pro particularib. habendae sunt. In unaqua l. aut dictarum quatuor coplicationum secundu quantitatem quatuor itidem aliae secundum qualita
tem cernuntur. Aut. n. utraque. mptio assirmat: aut
utraque hegat: aut propositio affirmat, assumptio negat: aut propositio nestat, Sc assumptio assirmat. Ita- Movi disiaque late accepto modoru nole, sexdecim sui modi in eones singulis figuris veru ex his qit ad prima figura attinet denter ε'.quatuor tantu ex vi serme directe co cludui, videlicet I Aura, Barbara,Celarent,Dari j,Ferio. quia in his nunquam omnino dari potest antecedens uerum, quin consequens ut antecedentis uerum esse deprehendatur,Quς quidem ratio probandi, caeteris etiam quindecim modisi apte concludentibus accomniqdanda est .Quanqua necessitas concludendi quae
omnibus conuenit) alia quoque ratione perspici po-:test, ut paulo inserius docebimus. ' i Cap. I.dee Harum a Mem quatuor vocum significationem, δε. - .ub z.vii atque
190쪽
atq. adeo quindecim reliquarum facile inteIliges, naduerteris,primam vocale cuius'. dictionis significα re maiorem propositione, secunda, minorem. tertiam conclusionem. Et rursus vocalem, A designare enunciationem uniuersale assirmativa, E uniuersalem negativa, I particularem assirmativa, ct O particulars negativa. Primus ergo primae figurae modus est, cum ex utraque sumptione uniuersali,& affirmativa, comelusio uniuersalis,& affrmativa colligitur.Quod totum significat uox Barbara. Exemplum. Bar- Omne bonum est expetendum,
ba- Omnis uirtus est bona. In I. ra . Igitur omnis virtus est expetenda. Secundus modus est, cum ex maiore uniuersalineis
gatiua, & minore uniuersali amrmativa, conclusio uniuersalis negativa colligitur. Quod totum significat vox Celarent. Exemplum. Ce- Nullum bonum est fugiendum, im la- Omnis virtus est bona , rent. Igitur nulla virtus fugienda est. Τertius modus est cum ex maiore uniuersali assi maliua ,& minore particulari assirmativa conclusio
particularis affrinatiua colligitur. Id quod significae vox Darii Exemplum. Di Omne vitium fugiendum est , iii Aliqua consuetudo est vitium ,
Igitur aliqua consuetudo fugienda est. Quartus modus est cum ex maiore uniuersali ta gatiua, & minore particulari assirmativa, conclusio particularis negativa colligitur, ut significat vox Ferio. Exemplum.
pu Nullus timidus est scelix, rio Quidam diues est timidus , Igitur quidam diues non est scelix. Reliqui duodecim modii nihil ex vi sermae directe cqncludunt, quia in singulis dari potest antae dens verum , & consequeres falsum, us experienta facile patebit. Verum quatuo iam dicti adeo -- sundun-