장음표시 사용
221쪽
Liber Sextus. et I Τ ergo est dies, alit utrunq; negat, ut, Si sol no lucet, no
est dies, at sol no lucet, igit no est Ἱies, aut antecedes affirmat, c5 seques negat, ut, Si sol lucer, non est nox Migi lis cincino tibis nox, aut antecede iis negat, & conlequens ama inat ut, Si sol no iii .et nox eis, at sol no lucet, nox igitur eli Aid; lii sint prinas tigurq. Se- cudi; aat sunt lini Oi. si Sol lucci, dic, eli no eli autem dies, igitur sol DO lucet. Si sol no lucet, no est dies, at tit dies , eigo siti lucet. Si Sol lucet, no est nox at est nox, igitur sol no lucet: Si sol no litter, nox ε, non best a acri x, i Hur sol lucet. De coditionalibus nega liuis, i qb. nimiru csiditionalis particula uegat, nihil in pr sentia dicemus, quia sere non sunt in usu.' Copulatiui aut a Trinatiui, hoc cst, in qbus copia 'lativa coniunctio non negatur, nulli sunt. St. n. ita di-icas Socrates est philosophus, di est bonus vir, igitur est Philosophus, uel igitur est bonus uir, non feceris Uyllogismos, sedem hi mem aquάdam conditionaliu
res propositioncs, Si Socrates e sit Philosophus , & est bonus uir, esit Philosophus , Si Socrates est Philoso- phus & est bonus uir, emb onus uir. In negat suis alit una tatu figura esse uidetur, i qua nimiru altera pars,ppositionis ponitur,ut altera tol- natur. Ex lv.N5 & dies est,& nox o, est aut dies, nox a tui nUn esit, uel, est autem nox, non est igitur dies . am qui alteram. Tollit' ut altera ponat, non rectex includit, ut si dicas, Non di Socrates deambulat, &sedet, no de ambulat aut, igitur sedet, uel co sedet a agitur deambulat. I)6 t. n. cubare. Hui' generis tres Stitrii odi. Aut. n utraq; pars pr6ptati odis affirmat, ut in Proposito ex eplo cernis: aut uiriqi negat, ut si dicas, Nio &Socrates Mo dormit, & non uigilat, n5 dormit autem, ergo uigilat, uel, non uigilataute, ergo dor-
mir. aut altera pars assirmat, altera negat, ut si dicas. Non & Socrates deambulat,& non mouetur, deam bulat autem, ergo mouetur, uel non mouetur au
tem, ergo non deambulat. Idem modui erit si prior
222쪽
pars propositionis neget,posterior affrmet, ut si direres, Non & Socrates non mouetur, & deambulat, no . . mouetur autem,ergo non degmbulat,uel deambulat autem,ergo mouetur. In his crinibus, ut dixi sublata una parte statim ponitur altera.
In disiunctivis denique assirmatum, hoe est, in qui Distincti- bus disiunctiva particula non negatur reliquum e-Morum si tenim genus, ut minus usurpatum omittimus du- ου lex plex elt figura, si modo disiunctio sit ex repugnanti- figuri apud bus, quo pacto ueteres de disiunctione loquuti sunt.
uereres: e- Prior ponit alteram partem,ut alteram tollat. Poste-iusque tres rior tollit alteram,ut alteram ponat Modi sinsulara modi. tres sunt.Aut enim utraq; pars Ppositionis amrmat, Modi, Aria ut si dicas, Aut dies est, aut nox est,en autem dies,er-- Agura. go non est nox, uel,est autem nox, ergo non est diei: aut utraque negat,ut si dicas, Aut dies no est,aut nox non est,non est autem dies, ergo nox est, uel,non est. Autem nox, ergo dies: aut altera pars assirmat, altera negat: ut Aut dies est, aut sol non lucet, dies autem est,ergo sol lucet & cart.Atque hic exempla ad priorem aguram pertinent. Posteriqris haec sunt. Aut Modiabeis dies est,aut nox est,non est autem dies, ergo nox est, da figura. uel non est autem nox,ergo dies. Aut dies no est,aut nox non est,est autem dies, ergo non est nox, uel esti autem nox, ergo non est dies:& sic in caeteris. Cu au tem disiunctio non est ex repugnantibus, ut, Aut Mi'. . Ioni i Midias fecit Clodius,aut Clodio Milo, sola posterior Agura apta est. Napi si disiunctio ex duabus, partibus de hac enim loquimur est uera,altera autet . . Pars est falsia,dubiunx'on est,quin altera sit uera: a-- lio qui tota propositjρ esset falsa. Non tamen si altera pars uerae disiunctionis uera est, statiin altera sal, ia erit, cu utraque uera esse possit, ut ex ijs quae supra 1- diximus, perspicuum est. Haec de syllogismis hyp . . a '' ' 'theticis satis esse uidentur. Reliqua enim fere, quae in hac re dici possunt, spinosa admodum sunt, & parum frugifera: quoru apud Boethium latissimus patet campus.Reliquum est igitur, ut quoniam de syllogismo
223쪽
gimo jum diximus , caetera tria argumentationum genera persequamur. i
FNthymema dicitur apud Aristotelem syllogis 2.pri.rri
mus imperfectus, non ea quidem significatione qua omnes qui non sunt per se noti ac euidentes, dicuntur impersecti quo pacto de imperfectis syllogis Inas superius loquuti sumus sed alterius sumptionis Hoc li. 6. Praetermissione. Exempla. cap. 2I. Virtus est qua nemo male uti potest . igitur uirtus est simpliciter bona. ' '
Id quo nemo male uti potest, est simpliciter
bonum. iIgitur uirtus est simpliciter bona. In priori deest propositio, in posteriori assumptio. a. de disse. Vnde Boethius explicans quo pacto enthymema di- Top. catur impersectus syllogismus, Enthymemain inquit,
est oratio, in qua non omnibus antea propositionib. constitutis,insertur festinata conclusio. Quod uero Laco cita Aristoteles adiungit,enthymema esse exuerisimilib. to. aut signis, ita accipiendum est, quasi frequentius ita accidat.Quia enim saepius oratores, quam Dialectici S philosophi enthymematis utuntur,esscitur, ut se re enthymcmata ex uerisimilibus, aut signis,quae oratoribus sunt familia,concludantur. Quia ver Omnis sententia,teste Cicerone,enthymema uocatur, dicam De sint. in quo pacto id iniqui endum sit. Aristoteles secundo rop. ad Theodecten libro ait, sententiam esse en unciatio- Cap. a Ionem de re aliqua uniuersali, luce amplecteda sit, aut , uitanda: atque hanc esse partem enthina ematis, nunc quidem integrantem, ueluti si dicas, Non est hominibus fouenda ira immortalis: nunc uero subiectam, quere eli enthi in ema, ut si dicas, Non est mortalibus sauenda ira i inmortalis. Quod. n. dicitur Mortalib. obiter inculcat antecedens. Itaque sententiae, in quibus ra '
224쪽
tio obiter inseritur, sunt enthymemata: cstertiueti k- . clusiones , uel antecedentia tantum enthymematuu . dicendet sunt. Sed ut Homerus propter excellentiam commune poetarum .nomen ..esterit 3pud Gretcos suum, sic ,cum omnis sentetia tin qua ratio inseritur, . . . t :'. -etrhymema dicatur, quia uide ur ea quq ex repugna tibiis conscitur, acutissima, sola hec proprie nomen commune possidet, ut,Q iem quis non accusat,dam r. v natλvertim sit ratio uocabuli habeatur,no modo ominis sententia, sed etiam quaecunque metis conceptio Hatto enthini ema appellari potest . Dicitur enim enthi me-ptex . ma,Quintiliano i n ter pi e te, com m en tu in , & coturne- Cur hoc μ' tatio: Boetio uero , animi conceptio. gamentatio Oia o nomine uidetur hoc argumentationis genus ms em appellatum, ut abi exemplo, quod est allexum genus clumst eo' popuIaris argumentationis distingueretur. Exemplux m. enim ex re singulari &nsui subieeta contendit alicdPri. ratio. efiicere: enthina ema uero ex ratione communi, qua
In proble, animus apud se excogitat. Id quod Aristote Ies doceoffeci. Id q-3 Per exempla,inquit,& sabulas, facilius discitur. Sutetenim quq explorata habeantur,& particularia sint....ta . enthimemata v zrOdemonstrationes sunt ex uniuersalibus, quae minus quam particularia no u inius, &. cstera . Quo minus mihi fit uerisimile propterea hac Atia ratist argis mentationis formulam. enthymema sui se nomimin sucri natam, quod ενθυκω, hoe est, in animo, maneat illa simili, sumptio qui prs termittitur, ut quidam uolunt.
. ne inductione. Cap. XXXIIII. Inductio J Nductio est a singularib. ad uniuersalia progressio:
qu a I 't,omne animal nutritur,& ommis planta nutritur1.top. Io. igitur omne vivens nutritur: item, nec Croeso aurum,
nec uires Achilli nec Demostheni eloquentia, nec Alexandio gloria,' licitatens asscrre potuerunt, & sic res habet in cetteris rebus caducis , nemo igitur est, Induem in rebus cum tye labenti b. stlixesie unqua possit. Fit multiplex . itaque inductio tum assirmando, tum negando . Ficctiana
225쪽
etiam non modo cum ex singularibus ad uniuersalia Progredimur, sed etia cum ex quocunq; genere par- ' Ireium totum cocludimus, ut exemplis sacile Pspicies. IVerum quae a singularibus ad uniuersalia progreditur , pr cipua est inductio , modo nomine singulariuno tantum intelligas ea quq uere singularia sunt, sed nuntior is etiam quq minus uniueis alia. Hoc inductionis genus δε itio. ea de causa Socrati, ut primo auctori tribuit Aristo. quia socrates primus quq siuit, ae definiuit uniuersa- I3. Met. 1 a,qui quidem ex singularibus inductione collige- I. meta. λhat, Quamautem uim habeat inductio, alio loco di i. pri. I. gemus: certe populari sensui est valde acco inodata. I. rop. . In ea tamen diligenter curandum est, ne qua pars Prettermittatur. Aut igitur omnes numerandς sunt: ia ut si tam mulis existant, ut vel numerari omnino, Prκcepturi vel facile, ac sine fastidio non possint,paucis quibus- Huia ni . dani recensitis addenda sunt l, c uerba. Et ita in reliquis, aut similia. Si vero huiusmodi uerba addideris, Rntecedensq; S consequeris eisdem p rqcise terminis Q με iud constiterint, tum demum inductio erit consequentia mones sinι formalis:ut ii duas, Hie ignis Ut, & ille ignis, urin, cst eqηen' S ita reliqui ignes, igitur omnis ignis urit. Hoc. n. pa in
Go antecedens,& consequens. erunt dus enunciatio- u ne qui poli tes, ut patet ex supradictis, a quarum Hoc li.ca . zltera ad alterum est sol malis consequentia, ut etiam 3-σx dictis perspicuum est. Sed,ut verum lateat, huius- lib.3.ca.7 rmodi inductiones non sunt argumentationes, ut ex ioc eodem libro colliges. Earum tamen inter argumentationes mentionem fecimus,quia propter simi-
aitudinem quam habent cum it; inductionibus, qui Cap. ἔ- α argumentationes sunt, & definiri simul, &argumen
Exemptu est oratio .iqua singularraiiud ex uno,
aut perpaucis similib. cos rinali colenstitur . Hoc exe inmuero duplex est.Alierum rei gest et auctoritate, alteru quid.
226쪽
scte, & vegestae commemoratione iistituri Posterio ris rursus duo sunt genera. Alterum dicitur Parabola,id est collatio, alterum Apologus. E empla primi generis. Darius capta Aegypto statim in Graecia traiecit,ergo rex perfarum nisi arceatur Abgypto i Graeeiam traiiciet, Florentini ciuili dissi,dio Reipublicae administratio ἀem amiseriint,itemq; Senenses,ac Piunm,ergo& Venetorum Respublica collabetur, si ciues eum ciuibus depugnauerint. Exemplum secundi generis. Non sibi considerent vectores,qui gubernatores sorte deligerent,ergo non sibi consule e Respiabit ea quae sorte creaverit magistratiis. i . . Tertis generis exemplum . Equus olim pascua so- Ius obtinebit,inbisit eam possessionem eeruus, ut pasceret,depopulareturq;. Incensus dolore equus, cogitabat ineommodum suum ulcisci, Adit hominem,ue consulat, eum implorat, ut secum rationem aliquam ineat iniuria vindicandae. At honio, inueni inquit, illam. Patere addi fraenum in os tibi , ego hasta desumpta dorsum inscendam, ita incurremus, & conficiemus improbissi mrim animal. Approbauit consiliuia, equus,insignatus est,'equitem recepit in sedem .iIta Ioco supplici, de eeruo sumendi ad actus est ipsem seruitutem. Ergo Imeret vereor ne dum conamini vestras iniurias ulcisci idem vobis euentat. Ad Dar- num quidem iam iniecistis vobis creato imperatore Phalaride. Quod si cultodes etiam salutis adhibendos ei cehsetis, ae dorso recipitis, non video cur hoc non sit seruire phalaridi. 'e s Dditia Ac primum quidem genus, quoniam res pra ter eas harrat,e singularibus conficitur, itemque tertium quia ex iis struitur, quae fingunturpineriisse, at secundum genus saepe ex rebus uniuersalibus uniuersalia concludit. Itaque exempla primi generi&proprie diatuntur exempla, reliqua imri Prie. . I tu; ἱm iri tu
227쪽
Marantur inter se quatuor argumentationum genera. Cap. xxx V. . .:
Vm igitur argumentationum quatuor sint gene- . a, syllogismus, enthymema, induistio,& exem- T riu,prima quidem duo ex toto cofirmant partes, v quod omnis iustitia sit amplectenda, ex eo, quoa homnis virtus est amplectenda .hTertium vero. hoc. est, inductio ) e contrario ex partibus confirmat totum, ut, quod omnis iustitia sit amplecte da, eo quod
omnis virtus qua aequabiliter res distribuuntur,omnisque da, qua sine iniuria cuiusquam fiunt rerum eo: a Haec ea mutationes, amplectendae sunt. Quartum deniquea Arisa. pri. quod eis exemplum, ex parte confirmat partem a, . 24- α zo quod Catilina a Cicerone interfici debeat, eum Rher. ad Gracchus a Scipione interfectus se. Atque prima Theod. 3. duo genera plus uirium habent, suntq; apud eos,qui, α Aleae. I
xes diligentius, persequuhtur,maioris ponderis:du pri- rosteriora communi hominum sensui magis accom- b I.'Oe.Isti 'modantur b. Praeterea ut. enthymema eii imperse- c z. pri. α
elux Uogismuse, sic exemplum est inductio im id Nouta- perfectau Denique ut syllogismus, & inductio ses men eodεquentias usurpantur a diale elicis, sic enthimema & no , qua exemplum ab oratoribus .. Vnde fit utenthiniemata, e Xeptu no Gratori, sillogismi,exempla oratoriae inductiones ab colligit c Aristotelae dicantur. Nam etsi Aristoteles nomine clusionem enthymematum,quibus oratores utuntur, no solum aductioisa,
imperfectos, & multos Sillogismos, sed etiam per- ut ethime fectos,siue integros intelligit, ut ex multis locis f pa, ma collia teritamen praecipue intelligit imperfectos, siue non Sit coclu- integros, quia familiare sit oratoribus, ut eas sum- sione Sil- Ptiones, qui perspicuae sunt, pretiermittant, ut ipse: logismi. Idem adiungit. g Unde factum uidentur ut enthi me e I. Rhetima Oratori uin definitum Et apud illum h. Sillogi L ad Teod. mus imperfectus ex uerisimilibus, aut signis. Quan- f ibide, α qu4m uero tria posteriora genera ex primo, hoc est, li. a. c. zz. ex Sillogismo uires accipiant, i ad ipsuinque ut ad ca g Eisdem Pu ,Omnis Probationis redigantur,nos tame de eius. i. ci .
228쪽
aἰ 2. prior. modi reuoeatione nihil hoc loco dicemus , quandom quidem nee de sillogismi coniuncti ad simplieem
Boetius x. reductione diximus, ne longior, quam institu inius .ele diTTO. fieret hqe tractatio . Quoniam igitur iudicandi nomnias,quibus argumentationum forinae praescribunt hactenus pro rone instituti nostri late persequuti sumus,reliquu eshqrad hac parte attinet, ut generata inueniendorum argumentorum uiam aperiamus.
T Rimum igitur ponenda sunt ob oculos praedici L menta, in quibus disse redi prima elementa disp.
sita sunt. Mox rerum,quae sunt in quaestione, des nitimis nish 6, D' ςonfidorandae.Tum proprietates, quae naturas ea rundem indissolubili societate comitantur, annotan ' dae.Denique,ut paucis multa complectar,Consequε Prio, λο - -& antecedEtia eiusmodi rerum,& ea, quae illis ro '' in pugnant, spectanda. Consequentium nomine intel-- ligimus hoc loco ea.quae de rebus, quarum sunt coni ψη ςqqς sequentia uniuersὰ affirmantur, siue necessario, ut vir tus de iustitia,sive probabiliter,ut diligete natos, d φη ςςς' parentibus. Antecedentium autem uocabulo intelligimus ea, de quibus uniuerse affirmantur res, qua mxum illa dicuntur antecedetia,sive id necessario fiat, fiue verisimiliter: cuiusmodi sunt iustitia respectu vie Repvena- tutis,ct parentes respectu diligentium natos. Reputia . gnantia denique dicimus hoc loco,quq de reb. qua rum respectu dicuntur repugnatia, affirmari, aut nul lo modo, aut raro possunt: ut malum de iustitia, & odisse natos, de parentibus. His positis, cum quatuor sint genera qonum,quet proponi possimi,uniuersE a
firmantes,in parte affirmates, uniuerse negantes, re Haec ex in partes negates,quatuor documetis c5plecti possu-Ari st. mus senerale nuentedi med ij,argumenti ve rone. r. prio. 29. Prima documenili. Veqo uniuersalis affirmatiua uniuersa- eonfirmet, quaerendum est aliquid,quod idem sit an-
lis. tecedeates praedicati,di cost quens subiecti Exempli
229쪽
. arder sextuL. 22 eatisi si proposita lit ouaestio , Omnis ne iustitia sit asinaua
Iaudada. an non, cuius parte a Ernrativa velis proba tia, quo in re, accspe u ture, de sua una uerse agirmatur lauda sumειοὶ du, Iulci; uniuersiae affirmat de iustitia,& cofirmabis firmari disis institutu in Barbara, hoc modo Dis uirtus e lauda da, ιμα viis iustitia eth umus igit omnis i ultitia est lauda da.
Secuda, Ut quaestio partieularis ammatura eos . .gnetur,quae reiadu est mediu,quod ide sit antecedens
pridicati& biecti;auicoseques predicati ante- Panisula cedes subiisti. Hac arte probabis, quada substantia Urmai esse MuEtesues sumpto animali pro argumet. ut pro Muruo.
politum concludas in tertia figura veluti hoc modo,
Omne animal est uiuens,omni anim 'l eis substantia ergo quaedani substantia est uiuens, uel sumpto eo Pore pro m dio, ut concludas in directi in prima Ggura hoe modo, omne corpus est substantia, omne liuens est corpus. 3gitur quaedam substatia est uiues. Tertium. ut quaestio uniuersalis negativaeonfise metur, quaerendum est medium,quod idem sit cose- laorsoquens subiect63c repugnas pridicati,aut cotra,co se Iis negati-quens praedicari , α repugnas subiecti.hoc documen ua quo in eo probabis nullii homine esse lapide, uel supto ani iumento mali pro argvineto, ut coesudas in Cesarent,aut Ce ranssare hoe modo, Nulla animal est lapis,omnis homo est animal, igitur nollus homo est lapis, Nullus lapia I cc Taest animal,omnis homo est animat,igitur nullus trio est Iapis; uel sumpto sensus experte pro medio, Me concludas in Celantes, aut Camestres huc modo, Nullum sensus expercesi homo, omnis Iapi est sensus expers,igitur nullus homo est lapis,omnis lapis est sensus expers, nullus homo est sensus expers,iga
tur nullus non est lapis. , :ta iiii. -
Quartu . Ut quaestio partieularis negativa confirmetur, quaeredu est mediu,qlide fit antecedes subie Parilaulacti,& repugnans praedicari. Hoc pacto probabis qua ris negat da substatia, no esse uiuete, sumpto lapide pro argu ua quo ammeto cocludendoq; in prima figura hoe modo,nul- sumδω in
tita lapis est uiuens, queda substatia est lapis, igitur μην.
230쪽
substantioon est uiuens in seeunda lain:
.M. t He . . inodo nullum vivens est lapis , quaedam substantim l lapis,igitur quaedam substantia non est vivens:i itertia hohmoa Nullus lapis eth vivens,omnis ia- .-pis est substantia , igitur quidam subst*ntia non est . ivluens. H ede senerali argumenturum in cuiendis ,
rum ratione videntur satis. o illae una r
rioribus argumentationum formis, i nn que syllogii lato hypothetico, de De- , v. d. v. monstrativo, Dialectico, Psevdogra
ineόpadiiseramus. Nascuntur haec Quatuor ge- :zIop I uera m quadruplici materia syllogismi de qua supα risti libio metitionem feeimust. Aut enim sumptio-dines sunt necessatrae, uti omne totum est majus su3 parte O iis homo est rationis particeps , ava iprobabilest ut Male parta male dilabuntur, Oble- :quuium amstos, Veritas odium pMihi aut videnxu C p '. necessatis, sed non sunt, ut, Ex uibilo,nihil proda- Ω AEdrn- eitur, uorum circunscriptiones ianr aequales, ipta i ieη mate- sunt aequasta; aut videnturprobabiles , nec sunt, tariositasti Quicquid non amisi hi habes, Non est relinquenda is pucM. praesens bonum prolaturo. Exprimis itaque iit sy1logismus demonstrativus, i De onstratim;ςxle . cundis,syllogismus Dialecticus, ex qerth pseudo. Exaphus , qai veram mentitur Demo'stra ionem,ex