장음표시 사용
251쪽
Non ita simus autem sequuti ueteres) locum desi Cur myrra niti, quemadmodum desinitionis ut uidelicet quae- datur hicia itius definitu in ad confirmandum definitionem, totus dotari item admodum quaerimus definitionem ad confir- nui. Ationem definit) quia fato ex definito probamus lita nitione. Eade tamen pronuntiata de definito tradi pbssunt,quet tradita sue de definitione,mutato no- . , mine definitionis in nomen definiti,ut si dicas,Quicquid eo uenit definito, couenit definitioni,& caeter
SEquitur locus descriptionis , qui tum adeundus
est eum ad locum definitionis aditus non patuerit. Est autem huius loci eadem tractatio atque supe Boeti a.darioris,eademq; eommunia pronuciata mutato nomi diff. top.: ne definitionis in nomen descriptionis,&reiquε de ifinitur, in rei qui describitur.Hine probabis Diale- cticam esse perdiscendam, quod sit ars, quq ad caeteras omnes scientias uiam munit,quod sit instrumentumueriae salsi indaganda,quod homini qua rationis particeps est,maxime conueniat.Ex hoc loco im . plorat Iob diuinam misericordiam his uerbis. Homo natus de muliere breui uiuens tempore repletur
multis miserijs,qui quasi flos egreditur, & coteritur de sugit uelut umbra, , nunqua in eodem statu pe manet. Hactenus hominis descriptio, quae tam fi si ad philosophora normam exigatur, descriptio propri Entra sit. Deinde sequitur conclusio, Et dignu dueis super huiuscemodi aperire oculos tuos,& adducere eu . tecum in iudieium Porro autem nemo miretur, si in I - δε vhac locora tractationensi nulla ex diuinis scripturis feratur ν attulero exempla. Id enim propterea faciam, quod ημο multa sint in sacris literis argumenta omnibus ob- um:s Ic 3
uia,& simul etiam expeditissima,in quibus proinde ριμοι exin locorum usus a quibusvis facile 4ntelligi potest. - μ. Ad hunc locum reuocatur locus proprietatis, ex Lρς
quo, exempli gratia , probare ioteris iustitiam esse
252쪽
virtutem, quia est per se laudabilis, quod quid pr . prium est in tuus. Ratio cur vieteres n qn tradid run locum rei ques describitur, ad cpnsi Mandat 3 ςx dς Ctirn rea scripta re descriptione,eadom sua filia, ur nφὴ.sthartir hie traditus locus definiti. Si tamen huiusmodi loco. v. iioctis a ei velis, eadem pronunciata, quae loco definiti, assi Hariqita dini Possunt,mutatis tantum uscapulis tibiae uiso I
s T Oeu hotationis roximiis est uperioribu ,quia se, uta notatio eu explicet vim vocabuli, quodam odo ' i' leotinet rε, euius est viseriirlu; quid sit notatio, luem ad handum quid sit definitio;& descriptio,iae eit inae' do dicendum, cum sit perim late explicatum sit. AVs naim Vsiis notationis in argumentando nonrit usque-rionis an quaque firmus,nisi notatio uerbi cori ueniat rei, atq; firmus. ita eonueniat ut cum ea recurrat, qualis est notavio Dialecticae, ut ex initio harum institutionum patetiis Cum mitens notatio ita habed eadem pronunciata, quae in superioribus locis seruantui 3 Ex hoc loco est illud Adami, Haec vocabitur Virago, sta de virosum' pta est, Et ill a Esau de fratre eonquenio, Iulle unca' tum est nomen eius Iacob. Supplantauit enim me ea altera uice , primog4nita inta ante tulit, & nunc secundo surripuli benedictione rum eam. Et illud An-
eli ad Ioseph, Vocabis nomen eius I E SIM hocst Salitatorem ) ipse enim saluum iaciet populumi suum a peccatis eorum.
Caeterum ex notatione nominum singularium , propriorumve perpauca,eaque infima ducuntur a sumenta , nisi eum uocabula diuinitus imponuntur. Saepe etiam nihil omnino estici utit. Si quis enim Infidam proditorem ex confessione veritatis,aut Simorivem Magum ex obedientia collaudet,quod Iudet nom. . men ex consessione, Simonis autem ex obedienti
, 'μ deducatur,uides plane quatum hallucinabitur. Itaqῖ' in . plus uirium habet hic locus ea notatione nominum
253쪽
-eoin murium,quani propriorum, eo quod plurima a vocabula communia ex aliqua proprietam, peculia- conditione rerum quas significant, ducuntur, ut - consul a consulendo, Rex a regendo,Duxa ducatus, zPatronus a patrocinio,Philosophus a Sapient tiar staudio, Monacus a solitudine,Christianus a Chrasto, vitia alia propemodum infinita, quod non ita frequen: ter accidit in propriis. - ia Ad hunc locum reuocatur locus trasu triptionis ad te uidentius nomen , ex quo eruimus apertiora voca- bula, ut exponamus ea quae minus perspicua sunt, uti si citi ubram quo vocabulo usus est Plato interproteris oculum, & putri mordacen,aran m,S ossi ge-anam, medulla in , aut certe,quoniam vocabula haec sint inusitata, si tellurem,aut arIdam, reua HPona , aut philosophum sapientem. ' .R De loco coniugatorum. Cap. XV .
Onitigata, quae Grece tu συζυγα,tu συζριχα dira cuntur, primaria quidem lis trificatio ire lunt noatiana', & uerba ira astbcta inter se ut alteru ab alaro denominative deducatur.Sic lapies, & sa es e sunt coaugata lapieuriae , a quo: de hominative . riui ure H α ergo iccirco primuin connexis, numeravi quodica alterum ab alter pendeat, ut utraq; eandem si irrita significent, soloq; ligitificandi modo, disierat Caeterii secundaria lignifieatione, ipsa imam dens, mina mitia eiusde nil denominantis comparata lucer se , ut philos, phus,& philosophari, dicuntii ricunt 'gata. t euocantur etiam ad coniuga a voces illic, quae casus ab Aristotile nominantur, hoc est, a d uerbia deducta ab aliquo denominante, ut Cipienter a sapien-ria. Sed quanquam Aristotiles haec primum distinguit, latius tamen accepto nomine coni Ugatorum omnia inter sese coniugata dici polle concludit. Atque hanc communiorem c0nstigatoriim ac ceptioncmiamplectitur Cicero, Coniugata, inquit, diricuntur quae sunt ex vel bis genetis eiuslem: Et isdena, auteta, locus ex nommib. cohamumbu s
254쪽
autem generis uerba sunt,quet orta ab uno uaris eo- mutitur,ut SapAs,s pieter,Sapietia. Itaque omnialisc inerito dicuntur coniugata,quia ipsa uocis ac sit ri ρ' gniseationis communione sub unum quasi iugu deuincta sunt. Sed quonia in colligitis potior eii significationis, quam uocis colunctio. non sunt ea omninoi cbiugator u numero exclud Eda,lquc sc uocis societate carent,ut eiusdε lignificationis iugo coerceatur: cuiusmodi sunt Virtus, Studiosius,Studiose. Nec uero neeesse est ut coniugata sint uoces simplices: si qui dε orationes eadem uim habere poliunt atque simpli cia uocabula, ut si dicas, Virtus, Virtute pridituriCauirtute agere,& fimilia. . . . Huius loci eum esse usum docet Aristoteles, ue ς' quicquid uni coni ligatorum conuenit, csteris etiam tu suo cuique modo conuenire, aut non conuenire con' eludatori: ut si iustitia est laudabilis,etiam iustus est Iaudabilis, R ius e agere est laudabilitet agere: Si uero iustitia non esset laudabilis, nec iustus laudabili; esset, nee iuste agere,esset laudabiliter agere. Duo itaque sunt huius loci communia pronunciata ex ipsa coniugatorum inter se habitudine desumpta alterum ad eo firma dum, alterum ad refellendu . Cum quo coli pret unum coniugatorum, cohae- rent di reliqua. Cum quo non cohaeret unum,nee reliqua.
Quanquam uero non admodum fini usitata huius loci argumenta propterea quod coniugata ita coluncta sunt inter sese, ut fere apud omnes aeque nota,autaeque ignota habeantur,nsi nunquam tamen satis habent acuminis,ut illud Comici, Homo sum,humania me nihil alienum puto: Hinc poteris coclidere hoc modo : Cum chari rati summa laus tribuatur, cur ex ' charitate operari tat apere c6temnitur Si ipsum per se peccatum displicet,cur placer peccare λ Si Logica tradis,cur non λογικωe, id est. Logici more, sed ν αφυσικως i. uelut Metaphysiatis de praedicamentis dici risPHinc etia est illud Pauli, P. imus homo de terra
255쪽
Tria tamen potissimum animaduertenda sunt hoc loco, ne argumentandi ratio hunc desumpta ad Sophicem declinet. Multi enim in hoc genere strutrodunt cavillationes. Primo uidendiam est,ne pro- Pter uocis coniunctione na , quod coniugatum non est pro coniugato accipiatur, ut Oniciosus pro coniugato ossicij, & Somniculosus pro coniugato somni, cum osticis eo iugatum sit studiosus, uel Industrius, non Ossiciosus,& somni Dormiens,uel Dormire,n6SOmniculosus. Deinde ea'enda est diligenter ambi guttas voeabulorum,quq hic 'penumero latenter, D ins nuat et qualis cernitur in argumentatione illa Simonidis, Cum homines,inquit, sumus, humana tantum curare debemus . Fallaciter sane concludit quia accipit uerbum Humana in cosequense no pro iisque ad hominem spectant, quo pacto dedueitur ex antecedente,sed pro caducis,N terrenis,qua significatione terrena a caelestib distinguere solemus:Uenique uigilanter attendendum est, an attributa coiugatorum recte assignentur. Sipe enim hoc non animaduerso multa sophismata texuntur,ut si quis concludat hoe modo, Iustitia est virtus, igitur iusta agere,eli studiose agere: quod falsum est. Fieri enim rosivi quis agat iusta quale est depositum reddere
Cum interim non agat studiose,ad defectum scilicet alicuius ei reunt antiq.Causa igitur cur argumetatio Proposita vitiose concludit , haec est,quia non recte coluncta sunt illa duo, usta agere,& Studiose agere ut singula predicata singulis subiectis apte re bondeaur: quippe cum uel concludendum esset. Iusta agere ciue liudiose agere, vet.:Iuste agere esse studiose agere: Quq utique vera sunt. Eadem de causa uitiose sunt iis coclusiueuit: Album est dulce, igitur albedo est dulcedo: Doctrina est disciplina,igitur qui docet discit:& alit sexcεtae huiuscemodi. Nam cum sensus prioris antecedentis esset, Affectum albedine, est
dulcedine:posterioris autem, Eade qualitas I.ad Coti
prima aut maduersito. Semnia. Io. Eth. Π
256쪽
- est doctrina,&disciplina,concludendum poli uteri hoc modo , album est dulce. igitur in aliqua eadem re est albedo & dulcedo.Doctrina .ess disciplina, igitur quod affectu est doctriua, affectum est disciplina. Etenim cum de locis agitur hoc est de respectibus ar Dra Omi. gumentorum ad coesulionem, spectandus proculdu' bio est sensus antecedentis,& accommoda se ad illa colligi debet conclusio. Siquid ςm consequutiones
in quibus connexio rerum spectatur,non sunt formales,sed materiales. Id quod animaduertere n6 uiden- - turii , qui, ut apta sit consequutio in coniugatis, tot dommenta eongerunt hoc loco, ut inopia mi potius argumentorum quam eopiam sompar)re doceantia sed iam de loco partium dicamus. I .hia.. e
CVm de diuisione disseruimus , quinque genera
totius esse diximus, vocem multiplicς-, xumqtiatum se integrum, totu essenii te physicum tota. essentiale metaphys enm totus unigers invM . bus totidem partium genera responderent, Nunc aurem quia primum, & quattum genus totius &: PM-tium,citin de inuentione argumentorum agit 3I, gligi s lente de trium reliquorum inuentionei, udice dum est. Atq; ut facilius hi duo loci expIicetur, comprehendenda sunt dino priora genera nomine totiua integri , S partiu integrant tu,quoniam argu mentandu eadem est vis , totius essenti lis, Rara . tium edentialium,atque totius in egri,& partium dive tegrant hi in , cum utrimque rotum actu re ipsa ex suis partibus compositum sit . Itaque hic Jυς us erit partium,tum integrantium tum s9bie et ara : sequens uero totius,tum integri, tum uniuersalis. lVsus partium intcgranuum in argument ido his sere pronunciatisi continetur. Si i. li - Positis ouin ibus partibus , integrgoti iis ponitur. ιstum, P - Moci t t
257쪽
32 Sublati quacunque parte integrante , tollitur to-e uri . 'Α io . .: l e i in rur u IM e pronuneiata tisadit Aristotelas in patrib inte V ., antib.umit studini dataxat: quarum usum h et Xe 2 .lo2.φ- , dii, docet. Si & eorum quq mutuo referuntur, & coo Loco. 2. ἴt arto ratio,& priirate oppositorum,&: csitradicetaum Ceadem est disciplina; Gmnium omnino oppositurusvest eadem: quod si uel ea quq mutuo reseruntur, uς l contraria,uel priuate opposita uel cotria icentia, sub ea de disiciplina no cadunt, perspicuui est, non esse inum oppositorum eandem scientia . disti plinamve.
Sunt tam euera ambo pronunciata in clieris et g i . . nerib. partium integrantium, siue ad gludead uni, .H .
aut refelledum, ipse messe totius, si uoddacia si duin i. i aut relata dum aliqJ eius attributum,aud subiectum. Exempli causa fi ita dicas, Fundamenta sunt posita,
rarietes erecti, te tuisti fabricatum gitur est domus, ex ipsa partium exrstetia colliges existentia to- . 'tius. a refutabis hoc modo, Aut tundamenta non sunt iacta, aut parietes nodum. crecti,aut tectum minime extructum, igitur nod vest domus. Si uero sie 'argumenteris, Aius hols.iusti perfruetur aeterna bea titudine, corpus itenνῖ fruetur, igitur totus homo q- herna beatitudine perti uetur,colliges quodda attri' butum totius ex eo, ut tale attributum conuenit oib.
partibus. Quod tamen refutabis hoc modo, Si co pus uiri iusti non est futurum particeps qternet laeti- citatis, non igitur totus homo. Deniq; hoc pactse col liges subiecturi totius ex subiecto orianium partium: 'philosophus tenet,& diuidendi artem, & definiendi et argumenta di,totam igitur Dialecticam tenet.Hoc autem pacto idem resutabis,Si Philosophus non cal lettiel diuidendi methodum, uel desiniendi,uel a sumentandi,non totam callet Dialecticam.' Hiciamen tria sunt animaduertenda. Primum Prima ani e st,ne obsie aliquando esse, ut partes integrantes , ex ma arsio. qui biis totum colligendum est, intelligantur certo
resine dispositet. Saepe enim,si hoc dest, nun esici-
258쪽
tur conclusio, ut si dicas, Lapides sunt, ealx est;igutur partes est, Milites su , dux est , ergo exer se,seeiadaan. aut acies: A lterum est id,quod diximus,Subliliam uamad ursio. cunq; parte integrante, tolli totum,sic intelligedum esse , ut nomen totius accipiatur pro toto integri , qui totum integrum est. Nam si accipiat*r pro is, cui attribuitur integritas,non qua integra est,falsum esse deprchendetur. vcibi causa, Si Socrati abscisus est digitus,t icebit colligere,Socratem non esse integrum: non tamen recte colligis, Socratem non es e, quia Socrates, & si integer sine digito non est, potesta dinatio tamen sine digito in rerum natura cohaerere.Quare posistoris is late uolueris aecipere nomen totius,hanc modera- pronunci tione posteriori pronuntiato adhibeas necese erit, sura ut nomen partis integrantis accipias pro parte necessaria qualis est in socrate caput, aut pectus non pro quacunq; sine discrimitie.Quaeunq; enim parte necessaria sublata , omnino tollitur res cuius ipsa est pars. Hinc dissolues hanc cauillationem . Quaedam pars hominis candidi non est candida utpote pupilla igitur homo candidus n0n est candidus. siccnim occurres , Re e sequi, hominem candidum non esse totum candidum, cum aliqua eius particula sit noli candida,non tamen recte colligi ,hominem candidu non esse candidum, Hoc enim no efficie tu nisi qui argumentatur, ossendat, non esse maiorem
hominis candidi portionem quae quidem pars necessario candida esse debet, ut ille sit candidus om-τerna ani nino candidam. Tertium est,attribuita, quae de toto maduersio. ex partibus concluduntur, aut refelluntur,talia esse: debere, ut toto & partibus possint esse comunia. Nas suerint propita partium, non poterunt de toto concludi, quia partibus conueniat si propria totius non poterunt de toto inficiari quod de partibus' egentur
Nec. n. recte concludos, homine esse principium internu rei naturalis, quia animus S corpus sunt prin- cipia interna rei naturalis.Siquidem hoc attributum
mos potast cile homini commune cum animo α i ' corpore
259쪽
eorpore. Nec item recte colliges , hominem non es se animal , quia animus, aut corpus non est animal, a ut quia nec animus, nec corpus est animal. Quandoquidem animal non potest cile animo &corpora commune cu homine. Ex priori pronunciato est illud Dauidicum. o ibo a spiritu tuo, & quo a facie Hal. Iax tua fugiam Θli ascendero in caelum, tu illic es, si descS dero in infernum, ades, si sumpsero pennas meas diluculo,& habita uero in extremis maris , elemi illic marius tua deducet me,& tenebit me dextera tua probat Regius Propheta , Deum esse ubiq; quia est in caelo apud in seros,& in terra, tui b. regionibus c5- plecti solent scripturae diuinae t aena rerum uniuersitatem. Hoc uero genus argumenti quod ex enumeratione partium uocatur , non tam artificiosὸ rem
probat,quam aperte distin teque proponit, atq; am plifica .Quod enim nomine tori a s Obscurius,ac an-4ustius lignificatur, id multo euidentius per omnes Partes propon Itur, S in .iqnificentius dicitur. Ex posteriori pronuntiato eit illud apud Ioannem, Quin- Ioan. s. quaginta arinos nondum habes, di Abraham uidistipQuibus uerbis Iudaei ex negatione quinquaginta antiorum,totam illam tot seculorum multitudinem inficiari conabantur. Est enim haec argumentandi raetio ualde accommodata ad retiliendum . seu instantiam serendum, ut dici solet, cum, quis uniuerse aliquid a firmat. qUsus uero partium subiectarum his pronunciatis
Posita quacunque parte subiecta, ponitur totum, Sublatis omnibus partibus inibiectis, tollitur totu .EYemplum Aristotelis . Si aninia mouetur loco,
aut alteratur, aut accrescit, aut decrescit,mouetur utique; quod si nec loco mouetur, nec alteratur, nec accrescit nec,decrescit Do mouetur sane. Moueri loco, .
alterari, accrescere,& decrescere sui partes subiectet ex priori pronunciato concludunt diis illae argu
mentationes apud Iacobum. Si tamen legem, inquit Iacobi. R perficitis ui pa Dum jubis
260쪽
perficitis regalem secundum scripturas. Diliges pro imium sicut te ipsum benefacitis. Si autem persona accipitis, peccatum operamini. Quo loco ex dilectione ploximi, quae est pars quaedam subiecta bonae ctionis,concluditui bona actio,& ex personarum aς
ccptione, que est pars subiecta peccati, colligitur peccatum. Est autem hoc argumentandi genus per accommodatum ad instandum, resistendumve ei, qui uniueis aliquid negat. A post criori pronuntiato haAd R5. r. ber vim concludendi locus ille Pauli ad Romanos, Quis ergo inquit, nos separabit a charitate Cluisti, tribulatio an angustia, an fames, ct quae sequuntur. Qua si dicat, Nihil separabit nos a charitate Christi,
quod ex negatione partium subiectarum ostendit. Atque haec concludendi ratio plus artis habet in proponenda re ob oculos,& amplificanda, quam in pro Nota haec. banda. Huc porro accersendum est tertium illud, qgpro intelligetia duorum superioru pronunciatorum annotabamus,id, inquam, quod de toto concluditur, I tale esse debere, ut toto, S partibus possit esse commune. Iccirco enim non recte ita concludes, estentiale metaphysicum, & totum uniuersale, quibus totidem partium genera responderent.Nunc autem quia primum,& quartum genus totius & partium,cum de inuentione argumentorum agitur, negligi solent,do trium reliquorum inuentione , dc usu dicendum est. Atque ut facilius hi duo loci explicemur, comprehendenda sunt duo priora genera nomine speciebua quemadmodum animali conuenit.
Ex superiori loco patet, quomodo ex partibus
coufirmetur,aut resutetur totum, nunc dice duna
ςii quo pacto ex toto probandae sint, aut refellendae Frius totius partes.Quod ergo attinet ad usum argumentandi exenteari. solo integro, spectanda sunt l,qc duo pronunciata.
Posito toto integro, ponuntur omnes partes.
Iubiato toto lategro aliqua saltem pars tollitur. De loco totius. Cap. XVIII.