장음표시 사용
291쪽
trepugi Etla, r. pugotia, s rQ, ut primo lib. docuimus, no pollini de eadu cii. nlul assirmari, efficitur
ut de quacunq; alteiu ue e assi rura ueris, alterum negare debeas necest rio Q d pacto intelligendum, sit eo de loco dixi tuus Em mpla cuique sunt obuii Sophroniscus est Plat0nis pater, non est igitur eius. dein filius p Si uirtute pr*dibus , non est uitiosus : Si aspectum oculorum h bet, caecus non est. Si est candidus, no est non cadi με o addidimus aut de quocunque alterum negat x afrinyri alterum,qui ila pissime non ita est. Nec. enim si Socrates non est preceptor, statim discipulus vere a virmabitur, aut con 8 . . tramac si non eli c d lus, necessat o dicendus est niger,& sic in alij, quam plurima Ex hoc pronuncia- Galatis to est illud Pauli ad Galatas,Spiritu ambulate,& de fideria carnis non perficietis .caro enim ideret carnis propensio) cocti piscit aduersu spixitum, spiritus autem aduersus carne in . Haec enim sibi inuicem aduersantur. Alterum pronunciatum est. si alterum e duobus oppositis sequitur alterum , 0p-3.l' αα duobus aliis,reliquum sequetur reliquum: qudd lo. s. α Posterius non sequitur, posterius, nec prius sequi-
xis comparationis, relatum Rutem maioris comparationis uti inerse dicatur δέ patre relatum utiq; minoris comparationis uniuei se dicetur de filio: quod si quartum non ita cicere rui: de sequi do , nec. erxiv s ne de primo. Item cum uirtus & uitium sint contra-xia,itemq; laudandum & reprehendendunγ,ois aut et virtus fit laudanda, omne hiaμd dubie viti uim erit reprehendendum : quod Γ hoc non esset repreben de dum,ne illa quide esset lauda da. Item cum a spe ius
292쪽
Denique eu homo , & non homo sine cotradicentia,
' itemq; animal,&non animai,or is aut somo fit animal, omne utiq; non animal erit non homo, quods noti omne non animal euet non homo, nec omnis homo esset animal. In hoc tamen eontradicentium ollisar ese exemplo alio ordine, quam in superioribus opposito gruirur sora rum generibus extructa est consequutio, ut cernis: sequutis in in illis. n. tam antecedens,quam consequens,inchoacontradice batur in eadem coplicatione contrariorum, sic enim sibus atq; dicendum essedo euimus , omnis pater eli relarum in alijsv- maioris comparationis, igitur omnis filius est annopstis. ris, omnis uirtus est laudanda,igitur omne uirium re prehendendum. Omnis aspectus est sensus,igi Om-Consquen nis caecitas est sensus priuatio, quam eonsequentiam
alatu ei ν uocat Aristot. δενλούθησιν ἐπιτα υτο id est con
loco eoaιm. qtientia in elidem seu directo contexta) at in contra dicetibus, anteeedens,inchoatum est ii, una coplicatione, consequens in altera hoc modo, Ois homo est Consequen aiat,isit omne non animal est non homo. Ato; hancria couerso consequentiam uocat Artito. άναπαλιν id est ordine ordine. conuersio. Itaque hoc modo intelligendum est prominciatum. Si alterum e duobus inter se oppositas sequi: Explieatio alterum e duobus alijs si militer oppositis inter se, ropronuriari. Iiquum aut directo, aut couerso ordine sequet reli- Aliter ali- quum qa si hoc no sit uerum, nec illud uerum erit. qui io Ari Hoe in aiaduertendum est,in Oibus relative oppofistoteles. tis tractari directo consequentia: in omnibus contradicentibus ordine conuerso, in contrariis autem, ecpriuatiue oppostis nune directo, nunc conuerso o
dine.Directo quidem, ut exemplis propositis ostendimus. Conuerso autem ordine, ut si dicas, Qui quis habet bonam corporis habitudinem : sanitate fruitur, igitur qui laborat morbo aliquo, habet malamaorporis habitudinem. Nec enim dixeris. Ergo quisquis habet malam habitudinem corporis, laborat
morbo. Nam sanitas & morbus sunt internae cor- poris constitutiones , bona autem corporis. habitudo internam simul, di externam complectitur: ma-
293쪽
ta uerὁ est ea, quae vel intrinsecus tantum uel solum
extrinsecus, vel utroque modo vitiosa est. Ex quo fit ut cum canitas necessario sequatur bona corporis lia ' .e ' bitudinem,non recte inde colligas, quod morbus ne . x cessario sequatur malam: sed contra quod mala corporis habitudo sequator morbum. Quaquam re uerae bona corporis habitudo, dc mala, non sunt omnino contraria: quia non habent idem omnino subiectum fi quidem mala poteli inesse extrinsecus tantum , aut intrinsecus: boni a vero non nisi intrinseeus simul, de Extrinsecus inest,ut dictum est. C.
Inpriliatiue oppontis haec cape ex epi a. Si quis est iaspectu pditus, eii pditus sensu , igit u quis est sensia Privatus, Mi cateus. Nec enim recte colliges directo-Igitur si quis est c cus, est sensu priuatus, cum hoc plane falsum si, item. Quisquis est Mathematicus , est scietia praeditus, igitur quisquis est scientia priuatus, mathematica priuatus est non aut Quisquis est . Ρ, mathemattea priuatu est priuatus scietia.Ite,Qujs quis absidat auro & argeto, est diues, igitur quisquis est pauper , auro S argenro priuatus est:non autem, Q Hsquis priuatus est auro & argento, est pauper, 'quippeeii diuitus naturalibus ab udare possit, quanqua reuera paupertas & duritiae no sunt omnino privative opposita, quia paupertatis nonae plus tolli quam diuitiaru uocabulu ponat. Pauper. n. nemo dicit, nisi qui & naturalib. & artificiosis priuatus estidiues aut etiam is dicitur,qui uel alteras tutu abundat.
Sed obiiciat aliquis corraea,quae dirimus, in huc Prima obia modii ex hoc antecedente. Quicquid est densibile , aio. est, ut ita dica, intelligibile, nec directo licet colligere,sensu etsi intellectu, nec ordine eouersis intelle- nimo adiu esse se sua noemigiel veru pronunciatu in relati-ue oppositis. Rursusq; ex hoc antecedente. Auaritia ex vatiu nec colliges effusionem seu prodigalitatem Semmia,
esse uirtutem , nec contra,virtutem esse estufionem: Mi igitur nec an contrariis uerum est adcin pronuciarii. H .
294쪽
vivit, nec concludes caecum esse mortum , nee eunt qui mortuus est, esse caecum, igitur nec in priuatiuὶ oppositis e st verum. Prima tamen obiectio facile soluetur,si dicas,tum esse uerum pronunciatum in relatis cum relatum quod in antecedere sequitur aiteru, sequitur illi respectu eiusdem: aliqui fieri posse, cum alterum sequitur alteru,reliquu no sequatur reliquum. Satis autem costat,res sensibiles non esie intelligibiles respectu sensus,quem respici sit quatenus senabiles sunt. Secunda vero & tertia obiectio eaderatione dilusitur. Quod enim in pronunciato dicit. Si alterum sequitur alterum,cum hac moderatione intelligendum est, Nisi etiam sequatvx reliquum. Illud autem perspicuum est uitium ita sequi auaritia, ut etia sequatur: effusionem quandoquidem utraque est uitium.Itemque viuere, ita sequi eu qui aspectu habet,ut etiam sequatur eum,qui caecus est. Vterque enim uiuiis Non est igitur eur pronunciatum ob ea, quae proposita sunt, argumenta, de medio tollεdumst Vc igi cur ex eo maiorem fructum percipias , dius de illud in quatuor specialia, pro ratione quatuor generum oppositionis, hoc uidelicet modo.Si relatum sequitur relatum, relatum prioris sequitur relatu posterioris:Si cotrariu eotrario inest, cotrariu alterius contrario alterius inerit. Si habitus sequitur habita, privatio sequet priuatione.& cotra, Si priuatio priuatione sequitur, habitus sequetur habitu m. Si affematio sequitur affirmatonem, negatio sequettur ordine conuerin negationem.Vtuntur aut hoc loco sae- Penumero non solii m humans literae; sed etiam diuinae, ut cia Paulus ait, prudentia carnis mors est, hoc est, interimit:prudentia vero. spiritus vita & pax , id est, uita & quiete assert: quassilio ex illo conclude
PRaeter duo generalia oppositorum pronunciata, tant alia quada specialia. Relatoru igitur liqς su . u L . Quae
295쪽
ei duae mutuo reseruntur, mutuo se ponunt, toI- Iuntque. Quae mutuo reseruntur, simul cognoscuntur, aut ignorantur.
Haec patet ex libro primo. Ex priori pronunciato& illud Ioannis Baptistae de Christo seruatore no-fro & ecilesia, Qui habent sposani sponsus est. Illud
quoq; Pauli ad Corinthios ex eodem pronuciato videtur tractari. Non sum, inquit, Apostolus P Nonne opus meum vos estis in Domino Θ Et si alijs non sum Apostolus, sed tamen vobis sum : Nam signaculum apostolatus mei uos estis in doanine.Cu enim Apostolus, hoc est,missus,ad aliquem, aut aliquos missus sit, ex ijs , apud quos ut minister domini legatione sua functus erat Paulus, conclusit se missum a Domino, hoc est, se esse illis apostolum. Ex posteriore pronunciato est illud Domini apud Ioannem. Si me cognouissetis,& patrem meum utique cognouissetis,&aliapleraq; in hanc sententiam. Contrarijs hqc duo peculiaria pronunciata astignat Aristoteles. Illud non est in subiecto dato , quo inhqrente sequitur duo, contraria simul esse. Illud non est in subiecto,cuius contrarium non potest eidem inesse, Ex priori probat Aristoteles pro Platone hoc est, speciem Socratis non esse in Socrate, quia si esset,mouerentur simul acquiesceret. Mouerct enim, quia Socrates mouetur si quide cum movemur,oiaque in nobis sunt mouεtur quiesceret aut, quia ideo dicitur esse immobilis. Ex posteriori docet cocludi posse, quod odium non sit in ea animi parte,quae aPPetitus irascibilis appellatui,ga amor Odio cotrari non potest esse in irascibili. Itemq; ignorationε non esse in cupiendi parte,quia scietia ignorationi co traxia in parte cupiendi esse non potest, cum sit in parte intelligedi. Hoc tamen pronuciatu n6 ualet in ijs
Conrrariis, quorum at rerum natura inest, ut patet. Ex
Priari proniiciato probabit Theologus, in illis ver-
296쪽
bis Domini. Verunta me non sicut ego volo, sed sieuetu,non significari,i Christus eo tempore aliquid uoluerit diuinae uoluntati contrariu, quia si ita esset, caex iisdem verbis constet, ipsi im tum voluisse quod pater decreuerat,necessario fieret,ut in eadem uoluntate duae simul darentur appetitiones contrariae. Ex posteriori autem probabit fidem no esse n uolutate, ut in subiecto, quia error in fide, qui fidei contrarius est, non pote it esse in uoluntate, cum Ois error in intelletiu sit. Contrariis vero immediatis, reliquisque duobus oppositorum generib. hoc peculiare pronunciatum assigna i potest. Ex contrariss immediatis, priuatiue oppositis , &coti adicentibus, si alterum,non couenit, alterum non conueniat necesse est.
V; si socrates fger non est, bene ualet.Si nil videt, exeus est: Si non est candidus , est utiq; non cadidus. Cum tamen pronunciatum hoc accommodatur con, trariis, intellige dum est subiectum natura apru cum priuatiue oppositis, intelligendum est praeterea tempus a natura constitutum ut forma insit, quae patene ex fine libri secund tecum denique acc5modatur contradicentibus volunt quidam intelligendum interdum esse subiectum, quod in rerum natura cohereala de qua tamen re alibi disputandum eli. De loco repugnantium. Cap. XXXIIII. EX locis dissentaneorum restat unus repugnantium,quem ultimum eorum, e quibus aristiciosa
eruerentur argumenta, numerauimus. Sunt autem repugnantia,quae de eadem re simul assirmari non possunt, quod de nominibus repugnatibus extremo primo libro diximus. Cuin igitur tua opposita, quorum locum nunc tradidimus , sint repugnatia, cur modo locus repugnatium instituatur, quaestio est.Cam ha a accipe.Quod latuis pateat repugnantia, quam opposita. Multa enim sunt repugnantia, quae opposita non
297쪽
Rnt,ut eorpus,& spiri rus,homo & belua, lapis & lia gnum,sub statia ac accide ,necessariu S cotinges, o ' huiusmodi alia. Atq; hic quid ε, qui disparata dici solet, propria sunt huius loci argum eta. Veru quia 'pe non est facile d i sparata ab opposuis cernere, placuit cu Cic. hunc locu eibus repugnatibus comu nem facere, ut eius nouae de Oibus quomodocunq; repugnatibus admonere Dial .possit,usus loci hui' hie est:
Cui conuenit unum ex repugnantibus, non conuenit alterum, uel reliqua. I
Si repugnantia sint immediata in aliquo genere. tui non conueneri x alterum,uel oia pretier unum, eidε conueniat alterum, et reliquum necesse est. Exempla prioris pronunciati. Hoc quod uideo, compus est ac tangitur,ergo non est spiritus unde Domi- Lucinae nus, palpate, inquit,& uidete,quia spiritus carnem &ossa non habet sicut me uidetis habere Homines ra- xius sunt boni, ergo non sunt plerunq; boni, ac multo minus neci flario boni. Exempla posterioris, Foetus antequa accipiat anima rationis participε uiuit, nec ota me est planta, animal igitur. In utere inflato est cor i pus aliquod corruptioni obnoxium, non mistum, n6 me persi aqua, non terra,no ignis,aer igitur. Proinde ad hunc neι locus ialoca pertinet locus diuisionis que ponit Boethius ex uisionis. Themistior cuius hie est usus,ut enumeratis membris me ponte diuidentibus, de qliacunq; re affirmatur una,negetur Boethi' 2- alteruuel reliqua: de qua uero negas altersi,vel reli- de diff. t qua pr ter unu ,affirmetur alteru uel reliqua. Quem locum significauit Aristoteles extremo se cudo capite libri secundi Topicor v. In sacris literis crebra sunt ex repugnantibus argumenta, quale est illud Dauidi Loco. rs.cu. Nunquid obliuiscet misereri Deus, aut coimebit in ira su misericordias suasὸHic repugnat, Deus,& Psal.36. no misereri. Et illud Sapientis. In malevola a iam no Sap. I.
introibit sapientia ec habitabit in corpore subditupeccatis. Et illud D ni, Nemo potest duobus dominis Matth.6. seruire,&e. Et illud Pauli,Si adhuc hominibus place Ad Gal. taxem, Christi seruus non essem di alia quam plurima.
298쪽
De loes autoritatis. Cap. X X X U.
su. locuso utoritatis Duplex auroritas. Diuina aurorat M.
SVperest locus unus generalis, quo argumenta amotis expertia, sue aitumpta continentur. Haec ota testimonio posita sunt: undet ut huc locu Doethius ex Themistio. Locum a rei iudicio appellet, Qua nuncupatio non abhorret a phrasi Aritior elys, qui secundo Rhetoricorum lib. argu monta ex hoc loco desumpta ἐκκρίσεως, id est, ex iudicatione noua itiat. Verum quia teli imithium nihil habet ponderii ad facie dana fidem, nisi autoritate aliqua nitatur, apte videi uocari ab alijs. Locus ab authoritate , seu potius autoritatis. Cum autem duplex lit autoritas, diuitia,&humana, duplex erit huiusmodi locus: autoritatis diuinae,&humanae. Authoritas diuina summa est: quia Deus Opt. Max. cum sit inama , tum sapientia, tum bonitas, nec falli unqua potest, nec fallere. Huius authoritatis cui potissimum nituntur argumentationes Theologiae ) tanta est uis, ut omnia momenta naturalium rationum longissimo interuallo superet. Haec uero in primis tribuitur diuinis scripturis: proxime traditionibus Apostolicis; deinde instituti, uniuersalis eces e sit cui assistit Spiritus sanctus, ac proiiape decretis conciliorum uniuersalium quq totam ecclesiam repraesentantIn autoritate humana duo se re requiruntur cognitio rerum quae quidem scientia ipsarum, aut experientia continetur & uirtus, illa ut scias quid dicas, haec, ut velis iuxta atq; intelligis proloqui. Saepe tamen ipsa per se ueritas nullo uirtutis uminiculo sustulta , pro se videtur loqui, cuius voce audimus in prouerbiis qxi et communiter ab omnibus hominibus: qui tamen maxima ex parte su ne improbi usurpatur. Quin etiam saepe flagitiosi holes qui ueritatem ac uirtute in insectantur, ipsa ueritate cogente,Verum testimonium contra se dicunt, quod quidem maxime fieri cosueuit ad saciendam fidem. Sed & quaedam tes sunt, quae ex solo usu auctorita
299쪽
veni habent, ut quq ad Grammaticam, aut ad ciui
tim cultum pertinent.Ea porro argumenta ex auctorritate humana censentur firmiora, quae antiquitate
probata sunt: quia id quod salsum est aliquando tani dem proditur ac detegitur, ueritas autem tempore Onsrmatur ac roborat magis. Nobilitas uero,&potentia non plus auctoritatis secum afferunt, qua ql uirtutis praemia esse uidἔtur. Vsum horum locorum tradit Aristoteles his duobus pronunciatis. iIn usu uerborum, sequenda est uulgi consuetudo. In sententia de rebus serenda, iudicium sapientu. . Exempli causa, ea, quae bonam ualetudin m eff-ctur, salubria uocanda sunt, ut vulgo appellatur: an vero proposita res sit essiciens bonae valetudiuis nectie, id non ex vulgi sententia, sed ex medicorum indicio aestimandum est. Hoc uero est, quod dici sole tuoquendum ut plures, sapiendum ut pauci. Ad Prius pronunciatum reubcari potest hoc, In salu-randi ratione sequenda est vulgi consuetudo, & alia plura, quae usu nituntur'ac hrmantur quanquam in his magni saepe abusus surrepunt. In posteriori continentur plurima, t, In iudicio de rebus tem voralibus serendo, sententia Clit isti,qui omnia condidit, eripectandZ elL Cognitio rerum naturalium a Philosophis naturalibus petenda : & alia sexcenta. Valet autem hic locus, & ad confirmandum, α resel endum ut ait Aristotes es. Hinc eonclud re licet, decem esse coelos, quod recentiores Mathematici dicant esse decem eosdemq; dissolui non posise naturaliter quod pr statissimi quinq; Philosophi
naturales negent caelestem substantiam pose dissol . iii. Quod vero quidam aiunt hunc lo eum non essem tilem ad concludendum negati uὸ seu, quod idem est, ad refellendum , non recte dicitur: Nam argumentari negati vh ex authorstate , non est hoc pacto concludere. Aristoteles non dixit,hoc ita es e, ergorion ita est, ut ipsi putant, sed hoc modo Aristotelis dixit,huc non ita esse, ergo non ita est,quae ars
Ruam tam parias duo illa pronum
300쪽
Dentandi ratio non minorem habet vim, quam si ata firmative colligas. Illud tandem aduerte, non solum Pueb' m. tum duci argumentum ab auctoritate, cum immedia dis duci r ie interponimus auctoritatem alicuius ad cones usia aΜmentMm nem probandam: sed etiam cum utimur argumento bauctori- alterius loci auctoritate confirmato. Verbi causa,h c re. conclusio.Caelum non constat materia, duob. modis
potest auctoritate Aristotelis suaderi:altero, si dicas, Aristotelem id asseruisse; altero,quia materia definitur ab Aristotele subiectum, ex quo aliquid fit, & in quod tande diss oluitur,cu tamen celum dis tui nona. Eth.3. possit. Item haec conelutio : A Morali Philoiphonosunt quaeredg exquisitae rationes, probari potest eiusdem autoris sententia; uel quia ipse id apertὸ docuit uel quia clixit, par esse,a Morali Philosopho expectare exquisitas rationes,atque ab oratore mathemati-
eas, quod plane absuta tun est. Verum haec posterior probandi ratio plures si attendis connectit argumeAlios loces tationes. Sunt alij quidam loci apud Aristotelem se-ffuicunque cundo Topicorum libro, in quo ille hanc materiam funi seriis prosequitiir,sed hi praecipui habentur,ad quos meri- μή eoi posse to quicunque alu facile reuocari possint.
Pronunciata, quibus tractatur quastio comparata. p. XXXVI.
' CI recte animaduertas,plane intelliges, pronuneia Ita omnia, quae hactenus singulis locis assignata
sunt, non continere rationem tractandae quaestionis
Absoluta coinpararae, sed absolutae duntaxat. Absolutam quar- quastio. sionem uoco, cum absolutὶ quaeritur , num hoc sie illud, an non, ut, An uirtus sit expetenda, nccnere5pa Compara- raram uero, cum qu gritur, num hoc sit magis tale, is.. illud, an non; aut aliquo alio comparationis modo,ur, An uirtus si magis expeteda si bona valetudo, necne,&c. Hoc cu ira sit,utisi tracta dςqllionis simplicis inhqretiae Oino ab C, luat, necesse est addere prona clara, quibus ea,cum comparatc proPouitur , tractar