장음표시 사용
351쪽
aIia ratione spectatum , sit sophisma accidentis: non xamen omne sophisma accidentis sit sophisma co dequentis.
De captione non ca usa ut caussa. Cap. X V.
Aptio non cauis ue causae, est locus idoneus ad
decipiemium ex eo . quod absurditas aut falsitas cones usionis aseribitur alicui propositioni quasi ex ea efficiatur, ex qua tamen reuera non esiicitur, Nec euim nomen causis accipiendum est hoc loco pro causa rei duntaxati sed pro quacuoque causa illationis, etiam si significet est elum rei quae concludi tur,aut aliquid aliud. Ex hoc Ioco contendet Sophi- qta, tollendam esse de media .loquentiam, quod pes uersi homines eloquentia praediti multa mala perluadeant, multa bona dissuadeant; itemque, externatinandum esse usum pecuniae, quod homines auari pectiniae emulandae causa omnia iura violent. Dicendupotius erat, tollendos esse de medici peruersos, & auaros homines, qui eloquentia,& pecuniae contrectatione abutuntur, quandoquidem hi , non eloquentia aut pecuniae usus iunt in causa, ut eiusmodi mala per
Haec tamen sophismata nunquam formam argumentationis accipiunt nisi cum Sophista ex quibusda concessis ducit respondentem ad aliquid, quod aper te incommodum , aut falsum et , ex cuius euersione regreditur ad auertendam aliq0am ex sumptionibus, ut causam absilrditatis falsitatisve cones usionis , quaerimen reuera causa non est . Exemplum Sophisma- tu. Si nullum telispus esset, nox non esset, si nox non esset, dies esset, si dies esset, aliquod tempus esci, ikitur si nullum tempus ellet, aliquod tempus esset, hoc aut a non modo falsum , sed etram: absurdissimum . qguli prim apiria seopositio: Si nullum tempus esset, Mox esset; et, satiata absurda. Perperam colligit Sophilia, quia non prima propolitio,. sed secunda est causa
352쪽
. eausa absurditatis conclutionis.Proinde non sequime primam esse salsam & absurdam, sed secundam . Falsum eit autem Scabsurdum dicere .s nox non esset, di s esset, nec dicitur este uerum , nisi ex hypothesi, hoe est, nisi ponamus tempus esse, Nam ante mundi creationem nec nox erat,nec dies. t.Elene. VXtrema captio, quae plurium interrogationum ut unius appeti tur , est locus idoneus ad salien-d .i ni , eo quod plures interrogationes, ut una dunta-x ic proponuntur Hinc enim iit, ut qui simplicem responsionem: reddit, tam affirmando, quam negando, capi possit. Exempli causa, si quaerat Sophilla , sit ne ει v , Socrates , dc elato homo, tu autem respondeas, esse hominem colliget Sophista , igitur qui Socratem &Platonem percutit: hominem percutit non homines s. ., si uero dicas,non esse. hominem, concludet Sophista, igitur Socrates non est homo, aut igitur Plato none ii homo. Ducuntur autem ex hac captione tria interrogationum genera. Primum est: cum unum de pluribus qua regβitomis ritur, ut in tradito exemplo patet. Alterum est , cumgςος A. plura quaeruiatur de uno, ut, Est ne Socrates homo dc equusὸQuod si respondens admiserit, sic concludet Sophista, Igitur Soer tes est equus,sin autem negauerit, t:. hoc modo colliget,Igitur Socrates non est homo. iv ι S . . . Tertium genus est, cum plura quaeruntur de pluri- . bus,tat, Est ne Socrates dc Bucephalus homo,& equus . Si asserat tespondens, colliget Sophista,Socratem es-
se equum,& Bucephalum esse hominem: si uero neget concludet,Socratem non esse homiuem, aut Bucepha
Haec de captionibus locis ile fallacibus,e quibus Sorphistae depromunt ad reprehendendum arsumenta,
.uidentur satis .c . . . . / l
353쪽
Da quaruor reliquis Sophictarum sinibus confePendis. p. a VII.
s Squitur, ut quo pacto Sophistae qnatuor reliquos
haes falsum inquam incredibile, sol scismum , &nugationem)consectentur, paucis perstringamus. Ut fallum aliquid ex tua respontione extorqueant, hoc maxime curant illi, ut nulla initio proponatur quaestio, de qua disputetur. Nam qui temere ac nullo propolito disputationis fine respondent,facilus labuntur. Deinde multitudine interrogationum te onerant, et
cum est aliquid propositum, in quo disputatio versetur,dicuntq; se discendi studio id facere: Tum in hoe valde elabo taut, ut eo te perducant ubi magna ipsis suppetit argumentorum copia. Vt uero ad incredibile aliquid seu inopinabile te impellant, illud obseruare solent , ut admirabilior ssententias cuiusq; sectet Philosophorsi abste petant: quin imo ea sine interrogatione aecipiunt, que perti nent ad eam quam tu maxime probas, quasi dubium non sit, quin tu ea libenter admittas. Et etiam interrogant,in quibus aliud loquuntur homines aliud sequuntur, ut, Num optabilior sit gloriosa mors pro defendenda patria, quam ui ta uoluptatibus affluens . Et ea, in quibus aliter res habet, aliter communis hominum opinio & sermo, ut, Num ij, qui ditissimi, nobilissimi, ac potentissimi, degunt, & omni volun ptatum genere abundant, sint felices 8 Et ea etiam, quae eiusmodi sunt, ut neutram in partem inclinare posse uideatis, quin admirabile aliquid praeterq; opinionem respondeas, ut sitne potius sapientibus parendum,an patriὸ ut autem ad nugationem te copellat fere hoc unum obseruant, ut definitiones integras pronominibus accipiant. Ut si dicas. Socratem habere nasum simum,tum illi colliget te dicere,Socratcua habem nasum concauum,quod sinum deficiatur Nasus cocatius. Vt denique ducant ad soloecismum , nonnumquam utuntur capcione figurae dictionis., de qua su- Pra
354쪽
pra dictum est : nonnunquam alia quaedam praecepta sequuntur. sed haec dua posteriora finium genera pueriliter consectantur Sophistae: superiora autem duo ex locis etiam reprehensionum fallacium , qui expositi sunt, tractar i pollunt.
Ouo stam occurrendum sis Sophissarum captionibui, p. XV ID.
qua in mauria tantia peccant. Petitionis
SVperest igitur , ut quo pacto sophistarum captio
nibus occurrendum sit , paucis doceamus. Hoc enim breuiter exequi nunc possumus, postquam Omnium nodos, quantam sat fuit patefecimus. Nam uera solutio, ut inquit Aristoteles, eis viiij explicatio. Itaq; sophismata, quae solius materiae vitio laborant, negatione e rum sumptionum , quae probabiles videntur, nec sunt, dissoluenda erunt. Quo etiam modo dilues sophismata petitionis principis negata. nimirum ea sumptione, in qua principium petitur , etiam si probabilis esse uideatur, ut ait Aristoteles . Nam cum tu ea quaestionis partem quam sophus a confirmare contendit, aut re vera , aut disputationis gratia improbabilem iudices, ea tibi nequaquam admittenda sunt, quae illi suerint propinqua. Reliqua uero, si ex aequi- uocatione, ambiguitate, compolitione, diuisone, aue accentu ducta suerint, quia haec omnia multiplicitate aliqua unius , aut plurimum propolitionum peccant , distinctione multiplicis orationis soluenda sunt: quae toties adhibenda erit, quot fuerim incerrogationes quo quo pacto multiplices Quin bi iam cumventum fuerit ad multiplicem concitationem , ea ericante distinguenda , quam de consequentia iti dicium seratur. Si autem sophis laxata ex iis fuerint, quae ex figura, dictionis, ex accidente , ex eo quod simpliciter
dicitur aut cum adiectione , ex consequente, aut e X non caulla, ut caussa nominantur, sumptionibus ad DHssi, negatione consequentiae eludenda erunt . Q ain re illud tibi diligenter curandum eii , quod Aristoteles
355쪽
soteles in soluendis sophismatis accideritis fieri prae
cipit, ut paratam semper habeas argumentationem ali cluam aperte uitiosa cui similem dicas eam quae aia fertur a Sophilia salte cum ipse, aliquid quod contra ea obiicias postulauerit. Iam sophis atqignorationis elenchi, negatione contradictionis dissoluenda sint . ut ex dictis perspicuum est Ea deniq: in quibus Sophisia pluribus interrogationibus, quasi una utitur,facile dilue , si tot responsione Interrogationi reddideris, quot in ea inipliciis sunt. Possunt ramen nonnunquadistinctione dissolui; ut si quaereti Sophistae, sitne Plato,&Socrates h6, respondeas, uerum I dede accepto - ' Verbo, Et topulative, falsum accepto copulatim, tum' u emenduin ad consoquutione ni/Cii aut te Sophista compulerit ut nugeris , inaniterque idem uerbum repetas, occurres, non esse necesse ponere integra definitioi Nem loco nominis, cum nomini adiunctu ia est in eodem enunciationis extremo aliquod ex uocabulis', qin definitione ponenda sunt. Quod enim positum iam est, quid opus est uetum pum p Atq; ita, cum dicis Socratem habere nasum simum, te non cogi ut loco Vo- is, Simu ponas totu hoc, Nasuna curuu , sed Curuum' duntaxat, quia illud Nasum, iam positum est. Ca qua reudit Aristoteles haec est quia vox, Simum, & si per se posita line nasi uocabulo, Nasum quodammodo si-πgnificat, tamen ut in eodem extremo enunciationis , Cum nomine Nasi conlucta est , nulla rone nasum significat, licq; non necesse est loco eius ponere nas uocabulu. Id cp eo de mo dicendum est in reliquis. Porro C aut cς teris Sophiliarum machinationibus, quas breui ter paulo ante tetigimus, non cit dissicile occurrere. De quibus nominum assectionibus deineos agendum est. Cap. XIX. SEd ut omnes eorum cauillationes, quae ut ait Aristoteles)potissimum ex multiplici nominum usu te Trint ii r facilius possis diluere, simulq; omnia supradicia plenius intelligas,agendu hic tande est de si busdan. ii Z nominum Sotatio so-
356쪽
nominum affectionibus,quae a recentioribus Dialeat cis,Suppositio,stat', Ampliatio,Restrictio,& appellassiuatenus. tio vocautur, quia in his Ois uocabulorum usus uidetaehiseue contineri. Sunt aut adeo inculta, horrida, & ab usu reuum m. mota, quae superioris aetatis homi ues in hisce ac si milibus rebus comenti sunt,ut nisi plurima reiiciant, ii us si ea prorsus non attingere. Verrin ut in his mulina. elenc. I, tum, ae diu immorari inutile est, ac bonis literis perniciosium,sic ea oino contenere sui multi hoc epe faci Πῖ' unt none mediocri iactura contio sit. Nam ut Aristotelis exemplo utar quemadmodum ii, qui calculis ro- ' nem subducunt,nisi sciant sid suo loco valeant calculi facile circumueniunt. sic qui disputant,nisi teneat quibus rebus, & quo pacto in oratione vocabula supponant, ac substituani ampla sit an restricta uerboru, acceptio,quae uoces,quas appellet: ac denominet, nutio negocio deeipiens, ac capienx. Harum igitur reru, cognitio, ex bonis praesertim sontibus modiee hausta
non modo pernicie nulla importabit philosophiae, verum et oium qui bene institui uolent studia iuuabit.
SVppositionis itaq; nomen multis modis usurpatur
verum ut est quaedam affectio nominum, sic definiri p6t. Suppositio est acceptio nominis pro re,quam significat, ut cum hoe vocabulum Philosophus, pro AriMomen. stotele accipit. Nomen idem valet in hae definitioueli. r. ca. I 8. quod in primo libro,eo nimirum loco, quo uarias naae seq. cupationes nominum explicauimus. Complectitur. n. - . tum nomina ut a uerbis distinguuntur, siue substativa sint,sive adiectiva, tum et verba: atq; ut semel dieam Cap.'. idem est,eategorema, qt quidem libro eodem cum Cicerone appellauimus id,l de quodam , aut quibus Res. dam dieeretur.Quinetiam velim,ut hoc loco nominis
vocabulo,casusin nominum intelligas, Vocabulo aut
rei,si nome significat, intellige quicunq; rem significata,siue uera sit, ut lio, siue ficta, ut hippocentaurus, si Fignificara ue nune existat, ut eceium,sive non exiliat, ut Adamus
aut Antichristus. Significaadi etiam uel bum lati stime
357쪽
aeeipiendum est,Suppositio. n. est acceptio nominis Te,quam nomen quomodocunq; significat, siue eam iagnis cet proprie, ut Leo leonem: siue improprie, uL Agnus innoceleni: siue primo, ac immediate , ut Homo homine in com mulae,siue remote, ac mediate, ut Elia Bucephalu: liue formaliter, ut Albu albedine, leu potius astectum albedine, qua eiusmodi est. quo pacto vi urpatur cum dicimus, Albu est concreta quet dam species qualitatis ut Homo est albns, siue connotatiue, quod dr materialiter, ut Album nivem, aut cerussam, ut O xator Ciceronem. Acceptio igitur, hoc est, usus nomi- Acceptirinis generaliter accepti,pro quacunq; re,quam quocurve significat dicitur suppositio. Nec immerito. Si quiem ex ipsa verborum ut, nihil aliud dicere videmur Vap. I. cum asserimus,nomen accipi pro re significata, quam
nomen supponi, & quali sussici ac subititui loco rei u
gnificatet. Desumpta est liqc suppositionis definitio ex neue linitio Elenchorii Aristotelis,quo loco ille, quam ne- Drio flumcestaria sit suppositio, his pena verbis declarat,quia. n. pristio. res ipsas per sese in disputatione afferre non possumus
nominibus,quasi rerum notis, pro rebus uti cogimur,aria tamen hic velim animaduertas. Vnum est, ne ι sequaris consuetudinem eoru , qui hoc modo loquunt Prima an.
Hoc nomen supponit pro hac re, illud pro illa, cu po- maduersatius dicere debeas, Hoc nomen supponitur pro hac, illud pro4lla,quasi dicas suificitur, ac substituitur pro- hac, aut illa re sgnificata. Ferendum magis esset quod alii dicunt, Hoc nomen supponit rem hanc: illud vero illa. Potest,n.in eo sensu accipi,ac si dicant. Hoc uocabulum subiicit intellectui rem hanc,illud uero illam quoq quidem recte dicitur. Alterum est, ne existimes, Secundin. quod quidam autumant,suppositioneni in sola propositione enunciationeae habere locum. Re enim uera ubicunque nome pro re quam lignificat accipitur, ibi proculdubio pro re supponitur. Quod sime fit in Oubanibus orationibus, in quibus sent i aim aliqua , prae- . sertim perfectam declaramus, etiamsi eiusmodi orationes non sint enunciationes; quales liae lunt, Fu 't iac - - 4 Z 1 Pl Mo
358쪽
Plato Socratis auditor Vtina Socrates doctrina fideι quam pre claris suis ei scipulis traderet, didici siet; αalii ii miles. Tertium est, cauenda esse diligentissime
ea, quae recciuiores traduae definitioni adiungunt, ut
pote, Nomen quod in propositione supponit ut loqu- tur)verificari debere de te significata mediante copula suae propositionis , & alia sexcenta, quae longum esset recenser : ex quibus colligunt, subiecta limodi propositionum, Adamus, ct Antichristus, est Chimetra non eis, non supponere, & alia multo admirabiliora corollaria Hane sane male habuit Dialectica , ex quosophiltica ilia pro Dialecticis tradit; atq; inculcari cet per uiri. Sunt. D.non modo inutilia , a quibus abhorrerars ciis, sed et magna ex parte falsia, quae sub arte, nisi Sophiilica, cadcre non possunt. Id quod in presentia facile ostenderem,nili alienu hoc est et ab huius libri instituto. Hoc unu ga eius seci mentione)admonebo, subiecta illorum triu propositionu, Adamus eth, Sc. quae illi negant supponere, vere supponere, supponi uequoniam nulla causa est alia, curi illae, propositiones . sint salsae,nisi quia praedicata non conueniunt rebus , pro quibus supponuntur ac substituuntur subiecta . D/βppositione materiali . . . p. xx I. πυ-- π Raeter suppositionem nunc explicatam 4 uocanes materialis. I formalem. aliam addunt Diale istici, si dicunt materiale. Haec vero ad hunc fere modu definitur, Suppositio materialis est acceptio vocis pro se ipsa, ac sibi smilibus, modo se ipsam non significet:quo pacto ac- . - . cipluntur subiecta huiusmodi propositionum, Homo est nomen: Bliari eli uox nihil significas. Additum est Modo se ipsam non significet, si a se ipsam significaueris, acceptio eius pro se ac cetteris vocibus quas significat, erit sup dolitio sor malis, qualis cernit m lubiectis' harum proposiuionum, Notnen est vox. Vox cli sonus. Sonus est qualitas. Nam citin dictio, Nomen, impositast oibus nomiiubus tignificandis, non dubiu est quin-
359쪽
seipsam etiam significet, quandoquide & ipsa nomen .st. Quod eodem mo dicendum est dididactioni b. Uox, ctisa Histe'n Sonus . Atq; hoc quidem genus suppositionis sindi praetermis scelere praetermitti poteli, si verum est, qa primo li- ri pessitho
bro sub iudice reliquimus, voces inquanx non signi-i genu δερ si Catiuas, imo etiam significati uas, sum pro rebvigni- positiovis . si eatis non .accipiunt ut non es, partes orationis, sed Cap. I 6.
esse tantum Tex significatas atq; ostensas aliis dictio finibus, quae sunt partes orationis, quiq; nisi facile intelligan rur , semper pponi solenseq omnia eo de loco . exemplis patefera imis. Verustum 444 nid ambiguu uide r ri psit,&hoe genus suppositio uas a grauibus autorib. '
visi patum est, tria documenta trada sibus recetiores A Lutuntur ad hanc suppositionis formam cognoscendia Prim I Primum,omnis voη no lignificativa, q in sposition: cumentum ponitur, accipitur materia liter, ut subiectum huius e nunciationis, Scyndapsus est vox quae literis exprimi potest: Secundiun,omnis uox,q alia uoce in oratione Secundum yndicatu , accipitirn mater latitet , quo pacto Iaccipis 5 Terrium. hae voces; H hoc Bdictri, iis lai se Huciationi b. Hare Noh Ilo iis nitica, ex instituto : Hoc nomerii ho, est dictba
eatum idi lignificat subiectu, ut risi 'significe rem qui
abiectum' sigillificat, unc subiectu aqeipitur materi audixem ut in his; pposit soni b. HO est nomen: Ego, est proq u i d enm pd i cata ita; sis A i fixa t sibi edi a seu tricin significent res; quas subiecta significandi Adde ina Ilo em l impediunt, remoueantu E. Fieri namq; potest*t additione , aut nau tatione alicuius vocis i m pedi atra aterialis risuppositio, ut si dicas, O miris homo est nosnen et Emsiam prbilomen quae propositiones sunt fal pheeabia destim is , nisi quia subiecta accipiuntur Pro nebus significatis, quibus non cormeniunt talia praedicata, sed ite hae quidem moderationes stupet . Nos per tuo uerum est documentum, quia & si cum dicimuri petuo versi Homo est nomen ; accipi soleat se biectum pro se , cic hoc docu- sibi similibus vocibus: si tam ea vitemus progredi I νn niuisa
360쪽
hoe modo, Homo est vox, Homo est sonus,Ηomo est qualitas, iam videbitur salsum docum Etum. Quaquan. praedicata ita sigirificant lubiecta, ut nota significentres q subiectis sigmficantur; secunda in propositio minus libenter concediter, de icitia , an concedenda sit ambigitur, quarta pIane negatur. Accipe igitur doc mentum hoc , no ut perpetuo veru, sed ut maxima ex parte. At veris,ut in hae re aliqua ex parte dica qd seatio , non omnia haec documenta mihi ividentur vera, Quicquid. n. dicendu sit de primo, ac tertio, certe secudum no uidetur probandu . Na, ut uno aut altero ex ε-plo re aperia,& si ex praescripto, primi ac te, iij documenti non sine rone aliqua dici soleati, dictiones, Bli-etti,& Homo, cu dicimus, Blictri nihil fgnificat, Hoest nomen substanti uti, accipi pro se ipsis & pro aliis similibus: in q, in hixenui elationibus, Haec dictio Blietri nihil significat, Haec uox Flo est nomen subitantiuum, eo de mo accipiantur, ut secundu documentu tradit, hoc mihi nulla rone niti ur. Etenim in prioribui duabus enunciationibus nullae alii exprimuntur voces, quibus dictiones iliae indicentur: unde necesse uti uti pis sungantur ossicio nona inuisui, &aliarii simi-ltu. At in duabus posterioribus plane ponii tur huiusmodi voces, Haec dictio, Haec uox,sibus dictiones illae indicantur, quaeq; pro illis accipiunt: quo fit, ut ridiculum omnino uideat asserere necesse esse, ut illae ipsae dictiones itetu seipsas indicet, & l se ipsis accipiatur. Itaque uel hac una rone dicere, nullas voces,q alijs vocib. indieci indicare se iterit .a ea de oratione, aut accipi substitutive t seipsis, &a, alijs similib. sed si, lubelle res,l sibus aliae accipiuntur ac suffciunt. Imo et non esse uere parres orationis, sed perinde se habere, ad oratione in qua indicantur,ut lapides,aut ligna cum de ipsis sermo incidit e nec aliud esse discrimen, g ad hane cotrouersiam attinet nisi qt lapides,&ligna non emnguntur gutture, nec inserunt inter partes Orationis, ut illar. Verum in re parui mouenti no multum resert qcquid dicas, modo rationi alicui nitaris. α ' ἰ - Diuisio