장음표시 사용
171쪽
dentibus consequentia pendent, unde etiam medicame iis ad valetudinem υet conservandam, vel recuperandam recte ducimus utendum. 8. QuoD IN MUNDO ACTUALITATEM CONSEQUITUR , ID INTRINSECE POSSIBILE EST, EIUSQUE PRAETEREA RATIO IN SERIE RERUM ANTECEDENTIUΜ, EX QUIBUS CONSTAT , CONTINETUR ; CUIUS VERORA Tio IN SERIE ANTECEDENTIUM NON CONTINETUR , ETSI INTRINSECE POSSIBILE SIT , ACTUM IN
DATO MUNDO NOM CONSEQUITUR . Utraque propositionis pars aperte cum dictis u. 6. cohaeret: e inde autem contra Spinosam concludendum,
non recte ea solum absolute possibilia dici , quae in Mundo adspectabili actum consequuntur, cum actualitas non. unice a possibilitate , sed aliunde etiam pendeat; nec ideo praecise aliquid actum in Mundo non consequitur, quia possibile non est, sed quia ejus in antecedentibus ratio non conia
tinetur. s. Quae IN MUNDO PER ANTECEDENTIA ACTUM CONfEQUUNTUR, TUM IN sE, TU Μ SPECTATA CONSECUTIONE CONTINGENTI A suNT. In se esse contingentia ex hoc liquet, quod existere incipiant , cum prius non exstiterint; consequenter mutabi-Ita sint, atque adeo in se contingentia g. 93. Ontol. : enimvero, spectata consecutione , Contingentia quoque esse, contra Spinosam ita ostendimus. Perperam absolute possibile id solum censetur, quod actum consequitur in Μundo I. praeced. ; cum ex adverso possibile censeri de beat quodcumque partim contradictione caret , partim suas caussas habere potest, ita scilicet, ut in casu priori sit possibile ab intrinseco, in altero ab extrinseco: jam .quae in Μundo per ant
172쪽
C o mologia. I 6 Icedentia actum consequuntur, sc comparata deprehenduntur, ut eorum oppositum & contradictione careat, & ipsi certa series caussarum respondere queat: itaque quae in Mundo per antecedentia actum consequuntur, ita sunt , ut eoi um oppositum esse posset; quae ita autem 'sunt, ut eorum Oppositum esse posset , etiam spectata Consecutione, contingentia sunt: proindeque dic.
Io. Atque ita Mundus a fatali i Ila connexio ne liberatur, vi culus Spinosa voluit, quodvis e. g. scriptionem Petri, ea plane necessitate evenire, qua e. g. triangulum tribus lateribus , totidem tu Si i stat ; cum tamen ex principiis no-1ttas discrimen longe maximum inter ea sibi locum vendicet. Scriptio Petri idem de quovis a Ilo eventu mundano sentiaturi cum serie ante. cedentium ita connectitur, ut in ipsa minecessitas soIum hypothetica, extrinseca, sive, ut ab aliis tiam vocatur, phasica , quae rei contin en- m. II. L
fert deliria , dum propositione 33. blasphemat orarier
necetiario consequitur : si enim una tantum datur damque potest substantia , quae ab inso dieiturin F IR
υ ὐLVλ - - , .sii pra a est regula prima, , , Qximie e si talia X rectis regionibus exit, Ai . δ 'Sμ' in ζη parti claudicat hilum , is fieri, a que obstipa necessum est,
, , Ioiaria Iudiciis fallacibus omnia primis.
ς ι 2- yyygi ibi rerum prava necessis est, a dento , . ' . . Orda est
173쪽
r 62 Cosmologia. tiam, seu oppositi possibilitatem minime tollit
c f. Ioo. Ontol. , refundatur: at vero numerus ternarius laterum , & angulorum cum triangulo ita connectitur, ut, quae exinde nascitur necessitas, sit absoluta, intrinseca , seu, ut alias etiam audit , metaprifica, ac geometrica. II. Praeter fatalem necessitatem, quam vel ex mediorum , & motivorum exclusione , vel ex necessario, & absoluto nexu in rebus mundanis fingunt , alia adhuc est, quam a necessario, & immutabili DEI decreto in eas derivare conantur.' passim ad Stoicos tanquam primos auctores refertur, unde & Fati Stoici nomen sortita est. Secundum hujus fati assertores eventus mundani
dependent a decreto divino , nullo propensionum humanarum, & actionum liberarum reli Dctu habito . Enimvero quoniam diximus res in Mundo ita connexas esse, ut in illis ipsis ratio contineatur, cur una alteri succedat , consequens est, eas ab aliquo decreto nequaquam
ita pendere, ut nulla hominis status, ac libertatis ratio habeatur; quo proinde ipso satum sto
o De Fato plura docte disputat S. Thomas I. p.
q. II 6. inquiens ar. 4. in cor. r se Fatum est ordinatiose secundarum cautarum ad effectus divinitus provisos. Quaecumque igitur caussis secundis subduntur, ea sub- , , duntur & fato is . Art. ero I. in corp. ait idem Angelicus Doctor r se In quantum Omnia , quae hic a- guntur , divinae providentiae subduntur , tamquam is per eam praeordinata, & quasi praelocuta , fatum po- nere possumus , licet hoc nomine Sancti Doctores utim recusaverint propter eos , qui ad vim possitionis si- derum hoc nomen detorquebant . Unde Augustinus
se dicit in V. de Civ. Dei cap. I. : si propterea qui Dis piam
174쪽
Iet. Quae in Mundo actum consequuntur, tum in se, tum spectata consecutioue , contingentia sunt g. s. ): ipsum ergo Mundum esse contin
gentem , dubitari nequit f. q. . Quandoqui
dem vero Mundus contingens est , consectarium continuo fit, plures Mundos esse possibiles; quod si enim non nisi unicus possibilis foret, ipse a solute necessarius esset, prout ex definitione absolute necessarii colligitur I. ς7. Ont. .
13. In eo, ut Mundi, eventuumque mundanorum contingentia satis vindicata , assertaque videatur , non exiguum momentum repositum esse,
nemo dubitaverit, qui re debite expensa advertet, ViX, ac ne vix quidem unquam futurum esse, ut absque ea Numinis supremi existentia certa, atque indubitata efficiatur . Nobis propositum fuit Mundi hojusmodi notionem assumere , eX qua ipsa fundamenta repeti possent ea refellendi, quibus mentes male comparatae Mundo fatalem necessitatem adspergere aut molitae sunt, aut etiamnum moliuntur . Si vero non nemini aliter visum fuerit, ita ut ex eo, quod in Mundo consequentia cum antecedentibus connexa asseramus , re ipsa quandam fatalis necessitatis speciem in mundanos eventus derivari putaverit ,
etiam illi oppositum satis ostendi , probarique poterit ex his, quae tum hic, tum cum L a priis piam res humanas fato tribuit , quia ipsam DEI v is luntatem , vel potestatem fati nomine appellat, sen-
., tentiam teneat , & linguam corrigat Fato igitur legitimo sensu explicato , omnia , quae in rerum uni Versitate geruntur , archetypam exprimunt ideam, quam DEUS mente serit . Objecta , quae a divinae providentiae adversariis heri solent , infirma licet, in Theolog. Nat. referenda a nobis erunt , ac confutanda.
175쪽
primis alibi provide stabilita sunt . Puta I. rationem sufficientem de se non invehere absolutam necessitatem in res existentes , neque adeo tollere earundem contingentiam β. IOO., & IOI. ,&Sch. Ont. : a. ex hoc, quod posita ratione sulficiente ponatur id , quod per eam potius est, quam non est, non sequi, ut positis quibusdam antecedentibus, quae alias praebere possunt rationem sufficientem ponendi consequentis, id ipsum ita necessario ponatur , ut per actionem miraculosam oppositum poni non pollit f. 99. SchoI. Οntol. : 3. ex ratione sufficiente saltem eventus , eorumque suturitionem obtinere
certitudinem , quam alii necessitatis physicae a necessitate fatali plurimum differentis titulo insigniunt. Tum quisquis se allatae notioni Muodi adversarium praebiturus est , ostendere debebit , quo pacto sine rerum nexu in Mundo actuali veritati reali locus esse possit, qua ratione futuritiones rerum N.B. in se ipsis certo praevideri queant, quibus argumentis purus casus , fatumque multa metanum efficaciter refutari possit: si haee difficulter praestari posse adverterit, discat demum, quid fuerit, ut ex Mundi notione rerum nexum exclusum non voluerimus . Porro
istud adhuc subjungimus: cum res mundanas tum in coexistentia, tum in consecutione, seu successione connexas hoc loco tuemur , de rebus non liberis nobis sermonem esse : num enim, & quomodo id ipsum ad eventus liberos pertineat, ali
176쪽
De J latura Corporum , ac inde pendentibus Assectionibus.
I . T TT Mundi natura, ac indoles cumulatius es intelligatur , partium ipsarum , quibus il
le tanquam totum constat, consideratio recte in
Cosmologia suscipitur. Hoc loco in eas investi-
nexum vellet exclusum , is profecto Universum ipsum dissolveret r ut enim sapienter animadvertit S. Thomas lib. III. coni. Gen. cap. 69. ,, Rerum, quae sunt diVer is sae secundum suas naturas , non est colligatio in oris dinis unitatem , nisi per hoc , quod quaedam agunt, , , & quaedam patiuntur , , . Hunc rerum nexum saepe commendat Angelicus ; nam & I. p. q. I9. ar. 7. ad Mnotat e ., Quod DEUS aliquando pronuntiat aliquod futurum, secundum quod continetur in ordine causis sarum inseriorum , ut puta , secundum dispositionem naturae, vel meritorum , quod tamen non sit , quia se aliter est in caussa superiori divina ,,. Heic loci mirifice eonfirmat S Doctor , quod docet A., nempe non sequi ex rerum nexu talem eventuum necessitatem , aut certitudinem , ut per actionem miraculosam oppositum poni non possit e subditur enim rerum nexus, ille etiam , qui in naturis , vel essentiis rerum immediate fundatur , & multo magis , qui ex modis , vel actio nibus liberis resultat , divinae potentiae , voluntati, providentiae , tum ut existat , tum saepe etiam ut im pediatur , vel per aliquam rerum mutationem, Vel per miraculum aliquod juxta placitum divinae voluntatis ,
Quia tamen quaecumque possibilia sunt, ea simul & distinctissime a DEO cognoscuntur , DEUS cognoscens possibilia omnia tum absolute , cum systematice , co- Enoscit pariter quaecumque futura essent , data qualibet serie possibili ; atque adeo illa etiam data , in qua haec
177쪽
gaturi sumus, quae Corpora compellari solent, alibi de Spiritibus acturi. Tradentur autem gen ratia de corporibus , particularibus in Physicam conjectis. II.
haec, vel illa mutatio, haec, vel illa miracula ex illius voluntate contingerent : est enim & haec series ita numero possibilium. Notat idem Angelicus lib. II. coni. Gen. cap. 33. ad ε. objec. , quod in producendo res propter finem at-- tendenda est habitudo finis ad effectum, qui fit propter, , finem, ut taliter producatur effectus , qualiter conve- nientius ordinatur in finem o& ex I. Sent. dist. 39. q. 2. ar. I. colligitur , dispositionem rerum pertinere ad scientiam tantummodo , quamdiu per decretum non determinatur ejus productio . Haec porro dispositio juxta S. Doctorem ibidem a r. a. quasi praesupponitur aci providentiam , & reipsa non aliud est , quam ipse rerum nexus , & aptitudo ad hunc, vel illum finem ; ipsa enim dispositio est, ut ipse ait se quae ordinem in rebus
is determinat in diversarum naturarum gradu salvatumris expletur enim estectus providentiae in rebus secun- dum convenientiam rei , prout nata est consequi fi-- nem is . Docet praeterea 1. P. q. I9. ar. 8., voluisse DEUM A quaedam necessario evenire , quaedam continis genter , ut sit ordo in rebus ad complementum Uni- , , versi , & ideo quibusdam effectibus aptavit caussas is necessarias , quae deficere non possunt , ex quibus eia, fectus de necessitate proveniunt ; quibusdam effectio bus aptavit caussas contingentes , desectibiles , ex is quibus effectus contingenter proveniant is . Eademque ratione dici potest aptasse DEUΜ quasdam caussas liberas , quia voluit quasdam actiones,& quosdam effectus libere fieri. Est ergo nexus sive causiarum , quae sunt necessariae , seu illarum . quae sunt liberas, cum suis acti nibus , & effectibus pendens a libera DEI voluntate sive ut existat , vel non eκ istat, sive ut impediatur , vel nota impediatur , quamvis in rerum naturis , Oc essent iislandetur r & ideo nullam inducit absolutam necessitatem ; immo nec opponitur libertati creatae r nexus enim caussae liberae creatus cum suis effectibus,& acti nibus non ita immediate fundatur in essentia , ut non
178쪽
Is. Quodvis ens , quod in corporum numerum referimus , observamus, ex distinctis partibus constare; corpus ergo esse ens compositum, ipsa experientia certum habemus g. I 39. On-tol. : hinc consequens fit, essentiam corporis , ut ens compositum est, consistere in modo, quo datae partes inter se conjunguntur, universimqtie corpori cuncta competere, quae in Ontologia enti composito competere jam ostendimus, quaeve praeterea huic competere possunt.16. Speciatim ostensum est , ens compositum saltem connaturaliter esse extensum , & figura praeditum, replere spatium, oriri citra rei ex nihilo ortum , itemque interire citra rei an- nihil ationem. Ad haec quo nunc demum praecipue usuri sumus ): IN ENTE CoΜPOSITO NU ΤΑ-
FICITUR . Nam cum in composito qua tali non considerentur , nisi magnitudo , figura , situs partium, patet, quamvis mutationem in composito consistere in mutatione magnitudinis, vel fi-L 4 gurae,
praesupponat , seu involvat legem , aut modum proprium operandi caussas liberae , quatenus libera est satque adeo nullatenus ossicit libertati . Sed de libertate uberius alibi cum Auctore. Patet autem, sublato rerum nexu, nihil esse hypothetice suturum , ut recte observat A. : sublato enim nexu , nullius effectus , seu eventus existentia est hyp thetice determinata et cum enim nexus , & Ordo rerum ad invicem in hoc sit positus , ut idem S. Thomas o servat I. p. q. 68. ar. I. ad F., quod una agis in alteram, Er es finis alterius, oe exemplar , non potest tolli rerum nexus , quin tollatur omnis a rebus caussalitas e ablata vero a rebus caussa litate omni , evidens est , tolli omnem hypotheticam determinationem pro effectibus , seu eventibus .
179쪽
gurae, vel situs partium . Iam vero nec magnitudo, nec figura, nec situs partium aliter mutatur , quam per motum, quia hae mutationes non fiunt, nisi partium additione, ablatione , aut transpositione: itaque clare relinquitur, quamvis mutationem in composito non aliter, quam per motum perfici . I7. Corporis proinde speciatim esse, ut saltem connaturaliter sit extensum , & figura praeditum, ut spatium repleat, ut citra rei ex nihilo ortum oriatur, citra rei annihil ationem intereat; ad haec, ut quaevis mutatio in illo non aliter, quam per motum
perficiatur , aperte intelligimus g. 11. . 72
18. Experientia docet , CORPUS QUOD UIs Ho- TUI RESISTERE . Observamus namque identidem,'
non vim quamlibet efficere , ut corpus , quod quiescit , moveri incipiat: quod si autem eorpus motui non resisteret, ratio nulla foret , cur ad cujuslibet vis impulsum in corpore motus non sequatur: corpus proinde motui resistit . Id, quo corpus motui resistit, recepto nomine Inertia , sive Vis inertia, itemque His passiva appellatur. 73 19. Ex hoc, quod plura inter se distincta unum quid efficiant, non intelligitur , cur quocumque impulsu motus non sequatur. Quod ex- . inde
is Intervalla , viae , connexus , pondera , plagae , is Concursus , motus , ordo , positura , figurae - - Cum permutantur , mutari res quoque debent. Λt haec omnia mota fiunt ': mutationes ergo omnes , quae in corporibus contingunt, motu perficiuntur.
13 1 Physicae reservanda est celebris illa quaestio .
in qua de natura vis inertiae disputatur : utrum nempe vis inertiae ab impenetrabilitate , a gravitate , a pressione aeris, vel aetheris distinguatur'
180쪽
Co mologia. 269 inde in serri debet, istud est , vim inertiae in
corpore nequaquam per compositionem, & extensionem determinari, sed ejus rationem quaerendam esse in iis, quibus compositum , & extensum constituitur , atque adeo tanquam aliquid compositione, & extensione prius concipi debere. zo. Dum corpus aliquod B ab alio Λ in m tu constituto impellitur, corpus B mutationem subit; ex statu quietis enim in statum motus transfertur ; hujus autem mutationis ratio in corpore Λ continetur e unde manifestum fit , eorpus Α, sive corpus quodvis in motu constitutum vi agendi esse praeditum . Is . Ontol. ,
quae vis agendi, quia motui locali adhaeret , etiam Vis motrix appellatur ; consistitque in nisu,& conatu ejus, in quo est, loci mutandi. 2I. Compositum vi inertiae praeditum id est, quod materia dicitur . Hinc intelligimus , corpus ob materiam suam motui resistere , esse saltem con- naturaliter extensum, divisibile, certae magnitudinis, & figurae , variarumque aliarum determinationum tum constantium , tum muta
bilium pro varia partium talium combinatione ,& mixtione capax ; quae adeo determinationes materiae, tanquam subjecto suo inhaerebunt.
22. PER soLAM MATERIAM MUTATIONES , QUAE IN CORPORE FIUNT , EXPLICARI NEQUEUNT . Mutationes in corpore fiunt per motum f. IT. ; corpus ob materiam motui resistit . 2I. , consequenter & mutationibus; minime ergo in materia continetur ratio sum ciens actualium mutationum ; sive per solam materiam mutationes , quae in corpore fiunt, explicari nequeunt. SCH. Colligimus exinde, non nisi incompletam esse