장음표시 사용
321쪽
SCH. Haec propositio etiam ρer evertentiam 'fatis cerιa efficitur : Anima enim percipit , 9 a Petit ρer perceptiones , s appetitiones ; status Animae identidem mutatur , ac variatur , dum interea quaedam perpetus eadem manent e unde intelligimus , Animam esse quid perdurabile , modificabile , atque adeo substantiam .
I 89. ANIMA EST ENs v I PRAEDITUM. In Anima
admittendum est quidpiam perdurabile , & modificabile . a 38. ; nihil vero assignari potest
nisi vis; quippe non materia, & extensio, cum Anima sit ens simplex g. 136. p praeter materiam autem, & extensionem, vel vim quid inente aliquo reale, perdurabile, modificabile concipi, ac assignari possit, sane non apparete Anima ergo est ens vi praeditum. SCH. Caυendum sane , ne terminus Perdurabile modificabile , atque adeo substantia terminus inanis , s υanus fine mente fonas re utetur ; an non autem haud immerito reputabitur , ns vel materiam ,s extensionem, vel vim eo termino indigitaυeris 'I o. IN ANIMA NON NISI UNICA VIS DATUR.
Quaelibet enim vis est quidpiam perdurabile modificabile per modo dieta : in Anima vero plura perdurabilia modificabilia dari nequeunt pest enim simplex substantia : igitur nec plures vires in ea locum habere possunt; non nisi unica proinde vis in Anima datur. Iis sCnis Lucentemque globum Lunae, litaniaque astrari Spiritus intus alit , totamque infusa per artus is Mens agitat molem,& magno se corpore miscet. Verum dc haec sententia antecedenti minus impia non
est , atque absurda: Anima enim substantia simplex est I S. r 36. : ergo &c. i ai Vi eadem Anima modo sentit , modo imagi
322쪽
Rationalis. 3 SCH. In Anima , experientia teste , diυersissima quaque mutationes ρossibiles , diυersissimaeque adeo facultates adsunt. Neque contrarium praesenti propositione adseruitur, qui 'e qua istud solum innuitur , in Anima nonnisi unicam vim, qua quacumque demum mutationes possibiles , ἐπ facultates actuantur . Scilicet pridem monuimus , vim cum facultate nequaquam esse confundendam: porro nec hoc absonum quis putaverit, unicam vim ad multi'lices , easque admodum dive fas mutationes actuandas destinari ; nonne enim L nis Per unam , eamdemque vim loco motivam eate
facit , illuminat. exsiceat, accendit, comburit, M. δI4r. Vis est principium mutationum p itaque ex mutarionibus, qualis ipsa sit , demum agnoscitur: ad Animam attenti novimus, inter quasvis mutationes omnium usitatissimas, ac frequentissimas esse sensationes; quoniam autem sensationes non sunt, nisi rerum in mente repraesentationes I. I 3. , colligimus , ANIMAM HABERE TIM RE R EsENTANDI. Ii 6
natur , modo meminit , modo reminiscitur , modo ad Perceptiones suas attendit , modo ad eas reflectit, modo abstrahit , modo notiones sormat , iudicat, ratioci natur , modo appetit , modo aversatur , modo libere Vult , modo non vult .s iis ὶ Qui putant , sensationes esse Animae passiones , non vero actiones , hoc proponunt argumentum: Illa mutatio dicitur passio, cuius ri utationis ratio est extra subiectum, quod statum mutat I9o. Ont. )ratqui sensatio est Animae mutatio , cujus ratio sum- ciens est in corpore S. 18. )r ergo dec. Resp. Ut in Anima pereeptio exoriatur, tria sunt omnino necessiariar primo requiritur in Anima vis percipiendi ; secundo requiritur, ut objectum perceptionis sit menti proportionatum, & praetens; tertio tandem, ut Anima dirigat aciem propriam in objectum sibi praesens . Mutationes
323쪽
SCH. Repraesentationes sine Di reρraesentan i haber; non posse , nemo non cogitur admittere per prine. rat. susc. ; extra Animam autem haec plans inconis Uenientissme constituitur : nam aut Animam coma-rabis rasae tabula, cui objecta externa imaginem, bDeciem suam Usa i rimant , Anima ad id nihilanionis adferente ; sed quantum a Materialismo tum sententia tua dolabis ' aut a DEO tamquam ea faunica quaisis rerum imagines, , species Anima vel sub ipsius exordium ingenerari , Uel subinde infundi dices ; at nonne sine necessitate ad DE A refugere
philosephia sanior υetat Z Quid proinde superest, nisi
ut repraesentationes Anima propria vi producere di
i 2. Anima neque omnia , quae potest repraesentare , actu repraesentat , neque summo claritatis gradu repraesentat; satis ex hoc ipso patet, VIM ILLI Us ESSE LΙΜITATAM , AC FINITAM . 2I3.
Quoniam tamen omnis vis in continuo agendi conatu consistit , ac posita vi ponitur actio, nisi impedimentum adsit I. I94. , & β. I9yontol. Animae vim vero praeter DEUM nihil impedire valet, statuendum equidem , ANI-
ΜΑΜ in corpore factae reddunt objecta sensibilia menti proportionata, & praesentia; at Anima vi propria est objectorum conscia , nec perceptio a corpore menti communicatur: itaque mutationes in corpore factae aliquam partialem rationem continent sensationum; reUera tamen ab Anima physice perceptiones omnes producun tur. His plurimum afferent lucis , quae de Commercio Animae cum corpore infra dicentur. ii Indicat hoc Sch. A. gravissmam illam quaestionem , & difficultatum plenis imam de idearum ori in gine: de ea vero dicetur , Oos' uam aliqua de Como: dicio Animae cum corpore tradita fuerint.
324쪽
SCH. In somno Anima nihil clare repraesentat , ἐπ
eum a claritate pendeat rei conscientia , nullius rei si conseia est, hocque Use non cogitat: verum enim vero nullo argumento evincitur , Enimam in somno neque obscure aliquid repraesentare; unde non immerito partim a Cartesio, partim a communi vulgo discedimus. Animam dieimus semper esse in aliquo actu repraesentationis, quod vulgus sibi non persuadet ; negamus tamen , eam semper cogitare , quod tuitus est
ai 8 Animam perenniter percipere , & numquam Otiari, duobus probatur argumentis I. Ex vi constanter sequitur actio I. I93. Ont. r atqui in Anima est constanter vis percipiendi: in Anima ergo semper est perceptio. Hinc S. Λugustinus lib. IV. de Anima, & ejus
origine. Vis, inquit, qua cogitationes fiunt, meritori appellatur hoc nomine , quia sicut motus non cessat ,, in corde, ita non quiescimus aliquid cogitando versare,,. II. Anima semper vivit: erso semper percipit ἰ Omnis enim vita in actione est posita, quae perennis est, quo ad vita durat, quemadmodum per se est perspicuum: ita Plantam, aliaque tamdiu vivere dicimus, quoad actio ne aliqua vitali agitantur: actio ergo, qua mens Vivit, perennis esse debet, quoad vivit: ea vero actio cogita tio est: perenni ergo mens praedita est cogitatione. Contendit Clericus Sec. I. cap. 1. Pneumat. , probari non
posse , Animam semper cogitarer is videtur , inquit, sub
A.jectum illud sine cogitatione, ut corpus sine mot u , is esse posse, quod est experientiae consentaneum s utri rationes a noctibus, sive in somnio transactis petitaeis ostendunt M. Lohius pariter lib. II. de intellectu hum. cap. 2. Conatur demonstrare , fanaticum esse do ma de perenni mentis cogitationer ejus argumenta ad duo in prema capita reserri possunt. Primum, quod nemo un quam eorum , de quibus in profundissimo somno cogi tat , recordetur . Alterum, quod status eogitationis sit status vigiliae r experimur enim , nos dormite non pos
325쪽
I 43. In Anima datur vis repraesentandi β.
34 I. ; quoniam autem non nisi unica vis da
tur . IAo. , necesse sane est , ut in hac vi repraesentandi omnium , quae in Anima depre
hen se , dum perennis quaedam cogitatio animum vexat ἔquod si semper cogitaremus , semper vigilaremus . Αccedit , quod mens nostra duas referret personas , ait ram , dum dormimus , alteram , dum vigilamus . Resp. Quemadmodum corpus rapidissimo motu agitatum , quamvis paullatim per gradus varios ejus minuatur motus , tamen in persecta quiete non remanet , sed continuo ad motum conatur , uti experientia con- 1 ae : ita Anima , cessantibus ideis vividis , semper tamen ad cogitandum eonabitur, atque adeo cogitabit, ut ex dictis patet e neque enim possumus , ut observat S. Hieronymus Ep. 6I., incorporalem Animam in m dum glirium immobilem , torpentemque sentire. Si primum lisianam argumentum aliquid probaret non solum mentem in somno quandoque otiari , verum etiam neque cum Uigiles lumus nos perpetuo cogitare demonstraret. Non cogitamus enim alto sopore demesesi , quia expergefacti minime nos cogitasse reeordamurrergo neque vigilantes semper cogitamus , quia eorum , quae eomplexi tunc animo sui mus , tanta plerumque in nobis oblivio est , ut ne confuse quidem ea in m moriam revocare possimus . Vid. Fort. a Brix. p. a.
'Netaph. f. 6. Falsum item est, quod profert Lohius , nos non posse cogitare , & dormire ; quippe ex Nota ρ8 ad S. 36. ὶ , scimus , nos , dum dormimus , lon
gissimas plerumque habere ratiocinationes , quod L hius , si ingenuus esse voluisset , non potuisset negare.,, Tandem postrenuim Lohii argumentum , inquit Genovesius par. ali. Metaph. pas. 63. - si nihil aliud estis persona , nisi identitas eonscientiae, recte concludit, se duas Animam referre personas , alteram , dum dor- mimus , alteram , dum vigilamus . Sed id non ma-- sis absurdum est , quam eumdem hominem in scenaia Μercurium agere , & Sosiam . Quod si persona sta-- tuatur esse individuum rationale, quemacmodum e
se teri omnes Philosophi docent, Anima melius homo , is dum
326쪽
Rationalis. 313henduntur , facultatum , & mutationum ratio contineatur ; jam vero ex hoc ipso liquet , iu
RE . Etenim cum vis repraesentandi debeat esse it Iud , quod caeterorum , quae Animae conveniunt , rationem continet , dubitari nequit , quin haec vis repraesentandi primum illud sit, quod in Λ-nima concipitur et est autem illud , quod in reprimum concipitur, ejusdem essentia I. II. On-tol. : in vi repraesentandi proinde Animae essentia consistit. I 44. Quoniam cujusvis rei vis intrinseca ad determinatas actiones patrandas tendens ejusdem naturam constituit; vis repraesentandi autem est ejusmodi vis intrinseca Animae ; patet etiam j
ditur eorum, qua Us emυenire possunt , fine in illo essentia a natura disserto: im anima autem quoniam praeter vim nihil datur, ex quo tamquam primo fonte catera explicentur, idcirco essentia eum natura in idem recidit . .
I y. Quemadmodum in corporibus id naturale dicitur, quod per vim, quae eorum naturam
, , dum vigilamus , 8c dormimus , semper eadem erit, , persona , quippe semper idem individuum rationa-
Sed rogant , quibus tandem de rebus , quum primum mens corpori unitur , cogitat Unde et ideae suppetunt δ Est enim illa id temporis nuda quaedam tabula pmateriem ergo cogitationum non habet . is Quasi ve ,, IO , Prosequitur mox llaudatus. Auctor , qui peren ,, nem cogitationem mentis eκ ejus natura sequi deis monstravit , cogatur etiam scire, unde illi materies se suppetat cogitandi s aut si haec ignorat . illud quo- is que ignoret is .
327쪽
constituit, explicari potest; ita etiam In Anima Naturale dicendum est , quod per ejus vim explicari potest ; porroque perinde , ac in corporibus , Supernaturale erit, quod per illius vim explicari nequit . Ubi tamen diligentissime notandum , hic , cum de Anima sermo est , non vim considerari debere seorsim , ac solitariam , sed conjuncti in cum regulis , ac legibus , juxta quas illa agit, quae leges ideo Logico. Morales dicuntur , quod aliae ad exercitium cognoscendi , aliae ad exercitium appetendi, vel aversandi pertineant : unde stricte loquendo in Anima naturale erit , quod per illius vim juxta leges, quae quidem absolute necessariae non sunt, operantem explicari potest; contra supernaturale, quod ita explicari nequit. 1 6. Vis repraesentandi debet esse illud, in quo omnium facultatum , & mutationum ratio contineatur c β. I 3. : hoc ergo ut distincte perspiaciatur , nunc demum opera nobis danda erit. Primum in iacultate cognoscitiva elaborabimus ;tum ad appetitivam convertemur.
147. A D secultatem cognoscitivam pertinent sensus, imaginatio , memoria , intellectus , ingenium , acumen , profunditas , ratio , ars inveniendi. ordiamur a sensu. I 8. Vis repraesentandi in Anima non est illimitata q. 342. ; limitatur autem tum per sisetum, tum per constitutionem partium , seu mem
328쪽
Rationalis. 317brorum corporis , cum quo unita esse dicitur, illoc nempe sensu, ut ea demum actu repraesententur , a quibus ceu praesentibus partes , seu membra corporis assiciuntur p& prout diversimode assiciuntur , diversimode repraesententur: atque quae ita repraesentantur , ea, ut alibi jam docuimus , sentiri dicuntur. Unde satis elucescit, sensationes a vi repraetentandi haberi: sed enim ci ca 1ensationes quaedam tradenda sunt. I 49. SENsATIONEs per se , ac absolute loqilendo OBIECTIS , QUAE COR Pus AFFICIUNT , SIMILES ESSE DEBENT . Ponamus enim similes esse non
debere; igitur fieri poterit , ut quando e. g. figura triangu Iaris in oculos incidit , figura quadrangularis, vel alia quaevis repraesentetur .' eniim
vero si hoc admittitur , admitti oportet , sine lassiciente in rerum natura ratione istud potius modo, quam aliud repraesentari ; quod quoniam abiurdum per princ. rat. sussic. , sensationes objectis corpus assicientibus similes esse oportet. SCH. I. Errabant, qui docere audebant, DE . pro arbitrio suo statuisse , ut cum certis mutationibus in
corpore certae perceptiones, seu repraesentationes in Aniama essent conjunELe; hine potuisse DE facere, ut
quod modo ceu dulce percipitur, perpetuo ceu amarum. perciperetur: solum propter certos fines factum , ut , quod ceu dulce percipitur , ceu amarum non percist retur , Anima ad id nihil conferente . Verum cum boe , se non rerum essentiis, at saltem naturas cursui a minbis alibi stabilito maxime adversetur , satis utique argumenti suppetit, sententia hae rejecta, oppositam amplectendi .
SCH. 2. Diximus , sensationes per se loquendo s-milas essa debere objectis, scilicet quamdiu ratio nul-
329쪽
la pro opposito oeeurrit . Enimυero re i a sepe o currere exinde cognoscimus , quod cum vis repraesentandi in sentiendo per constitutionem, b diversmodam affectionem organorum limitetur ita , ut convenienter Minionibus membrorum I seu organorum repraesentariones in Anima sequantur , mirum jam non fuerit, Fin casu, quo membra non debito, aut non solito m do afficiuntur, etiam repraesentationes defectu fimia tudinis laborent. Sis sane, quoniam C.rinus in SS. Euebaristia non solito modo organa hominum incit, repraesentationes panis, vel vini in Animis illorum nascuntur, licet re i a , ut per revelationem certum habetur panis, vel vinum ibidem nequaquam sit. Caeterum pro eursae natu dicta ita magis deel rantur . Sua corpus assciunt, sunt entia compinta ,
Me est figura, magnitudines, uetus , er par-rium . vel Da ad organa, Misadinantiae , medii, di positionis ipsorum organorum, ar reantur , ut disterni valeant , vel Da non antican-ιur e in priori casu consequitur repraesentatio similis , in posteriori suo modo di milis : hinc nempe repra- sentatio ιrianguli fimilis suo ofecto , repraesen alis coloris rubri, vel eoori, dismilis objector utatur: interim experientia tesse, adhibitis debitis adminiculis,ad hoc , ut , quod in eolore rubro est , seu ex quo ipse constituitur, aliter ad organa Vplicetur,oontinus ex dissimili sellis incitur , eodem plane seno , Ps r roesentatio trianguli suo objecto sinitis
diei, er existimari solet. itu
Quam bene hac de re disputat Lucretius lib.
, aliis alius cur sit ei bus , ut videamus, is Expediam: quareve aliis quod triste.& amarum est,
330쪽
ἡ Ηoe tamen esse aliis gratum ,& praedulce videri . ,, Tantaque in his rebus distantia . differitasque est, is Ut quod aliis cibus est, aliis fuat acre venenum. M Est utique: ut serpens hominis contacta tali visis Disperit, ac sese mandendo conficit apta. Praeterea inobis veratrum est aere venenum: At capris adipes , & coturnicibus auget . . .is Ut , quibus id fiat rebus cognoscere possis, is Principio meminisse decet , quae diximus ante , is Semina multimodis in rebus mista teneri .
M Porro Omnes,quaecumque cibum capiunt,animantes.
M Ut sunt dissimiles extrinsecus , & generatimis Extima membrorum circum-caesura coercet,
se Proinde dc seminibus distant, variantque figurat. ,, Semma cum porro distent , differre necesse estri Intervalla , via ae , foramina , quae perhibemusis omnibus in membris, oc in ore, ipsoque palato. Esse minora igitur quaedam , maioraque debent, , , Esse triquetra aliis , aliis quadrata necesse est ,ri Μulta rotunda, modis multis multangula quaedam. Namque figurarum ut ratio, motusque repost ut, ri Proinde foraminibus debent differre figurae, Et variare viae proinde ac textura coCrcet 4,, Ergo ubi quod suave est aliis, aliis fit amarum eis litis, queis suave est, laevassima corpora debent ,, Contreetabiliter caulas intrare palati. D At contra , quibus est eadem res intus acerba, ri Aspera nimirum penetrant , hamataque fauces. A Nunc facile ex his est rebus cognoscere quaeque. Quippe ubi, quoi sebris bili superante coorta est,ri Aut alia ratione aliqua est vis excita morbi; ri Perturbatur ibi totum jam corpus , ct omnesti Commutantur ibi positurae principiorum eri Fit, prius ad senium ut quae corpora conveniebant, Nunc non conveniant, & cetera sint magis apta, , , Quae penetrata queunt sensum progignere acerbum. Utraque enim sunt in mellis commista sapore;