장음표시 사용
351쪽
sentationem producere , quoties in corpore mutatio oritur: utrumque vero saniori Philosophiae
adversari jam supra ostensum est Sch. I. I I. .
II. Ob. 4. Collinus in opere, eui titulus: Inquisitis i senatu p. 343., hominem nulla libertate gaudere ex eo probari, quod homo. propositis duobus objectis , quorum unum sit melius altero, non possit prius eligere et necessario igitur melius eliget. . iisti, o . i. iri Rei p. 2αΤp eit. Nota rix nn. Is I 6..iam diximus, necessitati cuidam esse hominem in liberis suis electionibus subjectum; at necessitas ista non absoluta est , & metaphysica , sed hypothetica ,εc moralis eae Uz- cessitas, quae dicituc oi i 'tis; nec enim sapiens , su-pienter operando maius arvum reipuit , ct minus bonus oeligit , uti n. 4..ci . Notae explicatum est e consulatur
1 . ob. s. Helvptius it. operis eap. 4. Inextrieabile problema est hominis libertas; sunt enim cogitationes nostrae, volitionesque, effectus, qui ab impressionibus in corpore fassis necessario producuntur. - λ Pr . Resp. Volitiones liberae non determinantur ab Im pressionibus selisistris in eorpore factis , sed a judicio rationis perspicientis, & expendentis, quid. heic , & nunc sit conveniens, vel disconvpniense quod iudicium tum subjective, aeum objective quod praesertim necessarium est, & lassiciens ad libertatem spectatum, in poteitate hominis est; ut alias jam adnotavimus t Nota rix ad s. I73. . Si homo a brutis sola extrinseca partium structura differt, ut somniavit Helvetius t Nota tris ad s. n. I 3. ὶ; pariterque si Anima nostra materialis est , homo libertate non gaudet Not. cit. n. 9., cc
- Quod si delira haec, furiosaque cernimus esse; quis absurdam esse Helvetii de humana libertate se tentiam dubitabi 'ὸ Si quis vel nullam, vel absurdam libertatis notionem sibi efformaverit, necessario illi i ex trieabile problema erit hominis libertas: at si genuinam libertatis notionem quis habuerit, haud erit pro blematis solutio dissicilis. Genuinam, immo & geneticam Iibertatis notionem dedimus in praecit. Nota sm ,
352쪽
De Sastemate In fluxus Phasiici.
I 6. TV Nimvero admissa etiam Animae vi re. a praesentandi , atque admissa quoque corpori vi movendi , variam nihilominus varii explicandi commercii ineundam putarunt ratio-Υ 3 nem;
ex qua sartam, tectamque esse hominis libertatem evidenter ostensum cst, licet ex ratione sufficiente operetur. Nil profecto magis mirum est, quam cerne , hO- mullos istos , quos improprie vocant Spiriti forti, o e rebus claris, patentibusque dubitare, & res impossibiles tamquam certas defendere . Hominis libertas , ut ut omnibus intimo sensu nota, problema est inextricabile;& Animae materialitas, quae intelligi nullo modo potest, veritas est per Helvetium manifestissima. Oh caput' oh melius ventosa cucurbita I s. ob. 6. Spinosa I. p. Eth. in append. , & eo. ris Homines se liberos esse opinantur, inquit in Ethica , ,, quandoquidem suarum volitionum, suique appetitus,, sunt conscii, & de caussis, a quibus disponuntur adri volendum, & appetendum, quia earum sunt ignari , ' ,, nec per somnium cogitant Rem clarius exponit epistola laud. inquiens: si Concipe jam . si placet , lapi- ,, dem, dum moveri pergit, cogitare, &scire se, quan- tum potest, conari, ut moveri pergat: hic sane lapiς, M quandoquidem sui tantummodo conatus est conscius , is lices minime indifferens, se liberrimum esse, & nul- Ia alia de caussa in motu perseverare credet , quam ,, quia vult. Atque haec humana illa libertas est , quam is omnes habere iactant, & quae in hoc solo consistit , is quod homines tui appetitus sint conscii, & caussarum, ,, a quibus determinantur , ignari I 6. Res p. Non ideo est homo libero arbitrio praeditu . quia habet intimum sensum; di ipsa enim bruta pro .
353쪽
nem p nam cum apud quamlibet vim finitam adesse quid debeat , exliquo intelligi possit, cur in hunc potius, quam alium actum exeat , alii
ν . pri-priarum operationum sunt conseiar sed liber est homo libertate arbitrii , quia ad operandum proprio se judi eio determinat; & ille parum admodum sui conseius est, qui spontaneos animi motus a deliberatis in se ipso non distinguit. Vid. cit. Nota m ) n. 6. Spinosa i
is Quidquid ait vanum est , quidquid molitur ineptum. Iet. objici postremo possunt S. Augustini testimonia , ex quibus colligi videtur, hominis libertatem in scia
exemptione a coactione esse constitutam, quin praeterea necessaria sit exemptio a simplici necessitate , seu indifferentia potestatis: omnis enim volitio est essentialiter libera , inquiunt aliqui, cum volitio omnis sit eia sentia litet in nostra potestater illud quippe in nostra est potestate . quod fit , cum uolumus, & non fit, cum nolumus: sed omnis volitio talis est , ut ex terminis eonstat; si enim nolimus, non erit volitio, sed nolitio: ergo dec. Major usurpatur a S. Augustino , ut print pium certissimum in lib. da Sp., & Lit.:,, Hoc, inquit, quisque in sua potestate habere dieitur , quod , si vult, facit, si non vult , non facit 4 . Hoe pervidit S. Thomas q. 22. de Verit. art. r. seribens e se Libertas, , seeundum Augustinum opponitar necessitati coactionis, ,, non autem naturalis inclinationis . Hoc est ergo,, S. Augustini placitum, cui re ipsa non repugnat S. Thomas, qui docet q. Io. de Poten. a. quod is natu is ratis necessitas, secundum quam voluntas aliquia eκis necessitate velle dicitur, ut selieitatem, libertati vinis luntatis non repugnat is . 18. Rei p. Illud est in nostra potestate, quod fit, cum volumus, ita ut ratio, cur fiat potius, quam non fiat, sit, quia voluntas se ipsam determinat ad volendum .conc. ma.; si ratio, cur fiat potius . quam non fias , non sit, quia voluntas se ipsam determinat ex judicio rationis ad volendum, sed quia ita sumus a natura de terminati, nego ma. .' & distinguo minorem: omnis v litio talis est, ut ratio, cur fiat potius, quam non fiat, sit a
354쪽
primo sunt, qui repraesentationem in mente e tenus fieri volunt, quatenus ex facta ab objecto in membris externis impressione , eaque ad cer
sit, quia voluntas se ipsam determinat ex judicio rationis ad volendum, nego mim; secus, cone. min. , δ
nego conseq. . Hoc igitur S. Augustini principium verissimum eri, modo laene intelligatur: quod enim quitque . si vult, facit, si non vult, non facit, hoc in e ius est potestate, & arbitrio, modo fiat , quia volun xasi se ipsam ad volendum ex judicio rationis determinata at si volendi necessias ei a natura imponatur , ea iam volitio in ejus non est arbitrio, & potesate lectiva, sed in naturae necessitater nec de tali voliti ne diei proprie potest e Fit ,st melimus ; non m 'nsIlmus et sed potius dicendum a Natura facit, ut metrmas, ct ut non velle non possimus. Porro quod non: velle non possumus nemo dixerit in nostra esse potestate , nec id unquam dixit S. Augustinus; immo vero lib. III. de Lib. Arbit. hiice verbis concludit: si Hoc hrevissimum tenet quae se cumque ista caussa est voluntatis . si non ei potest resisti, sine peccato ei ceditur. Si autem potest, non ,, ei cedatur, & non peccabitur; quis enim peccat in ,, eo, quod nullo modo caveri potest y peccatvr au
9. Fatendum i limen liberum paullo latius quandoque sumi a S. Augustino, ita ut idem sit, ac volunt A rium , sive spontaneum. Huic libero verum est solam opponi necessitatem coactionis, non vero naturalis in-Clinationis ii immo haee ipsa naturalis inclinatio , licet non libera libertate arbitrii, sed necessaria , juxta S. Thomam nec opponitur libertati arbitrii, seu electionis, quia, ut idem Observat, quamUis voluntas hominis necessario inclinetur in beatitudinem, sive selicita tem, hinc tamen non sequitur locum non habere liber talem arbitrii,& electionis circa media ad felicitatem consequendam. Hoc sensu dixit & q. 22. de Verit. a. I.& q. IO. de Poten. a. a. , quod etiam secundum Augustinum libertas non opponitur necessitati naturalis inclinationis, & quod naturalis necessitas non repugnat li- hortati voluntatis.
355쪽
brum usque propagata, Anima per veram actio 'nem spirituum animalium determinatur ad hujus, a quo impressio prosecta est , corporis reis praesentationem , seu perceptionem producendam. Similiter etiam volunt , motus certos in corpore eatenus contingere , quatenus per veram. actionem Anima: spiritus animales physice impelluntur, ut per nervos inlinant in musculum, cujus ope motus desideratus producatur : at qua
secundum hos , ut patet , corpus in Animam ,& victisim Anima in corpus physice agit , se a influit , quo mutuo influxu quoniam nituntu ad explicandum commercium, idcirco hic eorum, modus explicandi Sastema in luxus ρ sici audit. I 77. Rem suam systematis hujus Patroni ita sere stabiliunt. I. Posito motu . spirituum anima inlium in cerebro, ponitur statim , & semper. praesentatio in mente , quo posito statim, & semper ponitur alterum, id quod alterius vera causeta dici debet : motus ergo spirituum animalium est vera caussa repraesentationis , . seu vere agit , .& influit in Animam. Similiter , quoniam posito nutu, dc decreto Animae, statim , & semper
Σα Idipsum confirmat Angelicus & I. p. q. 82. a. Iis ubi quaerens utrum voluntas aliquid ex necessitate appetat, respondet affirmati ver explicans vero illita Augustini : Si aliquid est necessarium , non est moluntarium eis Dicendum, inquit', quod verbum Augustini est intelliri gendum de necessario necessitate coactionis . Necessi- tas autem naturalis , non auseri libertatem volunta-- tis, ut ipsemet in eodem libro dicit Ceterum sunt innumera loca & apud S. Augustinum . & apud S. Tho mam, e quibus constat, utrumque S. Doctorem exclude re ab actibus liberi arbitrii non solum coactionem , sed naturalem etiam necessitatem. Qui plura hac de re d si delat Theologos consulat.
356쪽
sequitur motus certus in corpore, Anima in v ro sensu agit, & influit in corpus II. Ex constanti hominum conscientia, sensu , di consensu Anima est caussa motuum in corpore , di vicis. sm corpus est caussa repraesentationurn rergo &e. III. Nisi mutua Animae in corpus , corporis in Animam actio admittatur , actiones corporis Animae non possunt imputari , neque ulla remanet virtutum, & vitiorum forma , ac norma κί1 178. Sed enim adversus influxum physictim Animae in corpus, vel corporis in Animam haedopponuntur . I. is vox infiuxus est vox a rebusiri materialibus desumpta , quae si transfertur adri Animam , oppido omnis conceptus evaneseiis ri nullamque cum ea ideam combinam' possuri mus . Advertat, qui sibi notionem. cum voce ri influxus conjunbere videtur', animum ad se iis ipsum, re intelliget, nihil omnino esse, quod ,, vocabulis istis influxus, transsu nis, ct trans iam
is mationis virium respondeat , ubi ad Λnimam se transferuntur se 'γ . II. Anima actae corpus con tingere non potest , cum contactus, haberi meque, at, nisi in ente materiali ; quod si autem inter Animam, & corpus contactus locum habere non potest, nec Anima. eorpus movere , aut vicissim corpus Animae mutationem inducere potest. III. Inter regulas motus haec est: In toto universo semper conserυari debet eadem virium vivarum quantitas e huic regulae adversatur influxus physicus; is etenim per influxum physicum vis quaedam is motrix oritur in aliqua materia, quae ex nulis Ia alia in eamdem derivatur : & si corpus in is Animam physice infuit, vis aliqua motrix in
357쪽
se gratiam Animae perit , quae materiae cuidam se inhaerebat, & aliunde in i piam derivata est . IV. Effectus integer caussae plenae sequi pollet; sive etiam, in effectu nequit plus esse , quam in caussa : ex systemate influxus physici sequitur, effectum sua caussa majorem esse ; quippe in t Her effectus , qui a viribus Corporis produci potest, nonnisi motus est; repraesentatio, sive perceptio amplius quid est, quam motus : proindeque &c. ' . V. In quocumque genere entium effectus non semper est tantus, quantus serio intenditur: ibi datur proportio inter vires ad effectum applicatas , & quanti ratem ipsus effectus per proportionem hic intellige rationem , sive comparationem homogu neorum , hoc est talium, quorum unum aliquoties repetitum alterum sequare, vel superare potest : ille igitur effectus non dependet a viribus cum effectu quoad proportionem incomparabilibus οῦ atqui vires Animae.& motus corporis sunt quoad proportionem incomparabiles: igitur motus corporis non procedunt a viribus Animae . '' a SCH. En tum illa, quae pro systemate influaeus p sci . tum ea, qua adversus illud militant e quanta
Vid. Bul ger. . de Harmonia praestabilita g.
358쪽
De Sastemate Caussarum occasionalium ,
i7ς Um ab annis plurimis baec in scholis a. a nimis omnium insedisset opinio, quod Anima physiee moveat corpus, & corpus physice influat in sensationes ; Cartesius demum exactius Animae , corporisque indolem meditatus , intellecto eorumdem discrimine , in eam primus concessit sentenxiam, admitti nec posse , nec debere ab Anima mutationes corporis , di vicissima corpore mutviones ,Αnimae provenire: hinc autem commercium , quod utique in dubium vocare non poterat, nedum inficiari , ita luscepit
explicandum: A DEUM , inquit , legem quam-
, , dam sancivisse , ut ad determinatos quosdam ,, motus spirituum animalium in cerebro deteris minatae quaedam perceptiones in Anima orian se tur; & vicissim ut ad volitionem Animae se- quantur determinati quidam motus in corpori re se . Secundum Cartesium proinde corpus non nisi occasionem praebet , ut in Anima per-Ceptiones oriantur e similiter Anima non nisi occasionem praebet , ut in corpore certi motus sequantur.
SCH. I. Ex his mens Cartesii non fatis patet , quomodo ex occasione mutationum corporis in Animo sequantur perceptiones , is vicissim. Scilicet an ocea fionem praeben te corpore rinima ipsa per vim Mi propriam repraesentationes producat ἰ an vero aliunde,
359쪽
nempe a DEO producantur Z quod quidem posterius censuisse , s docuisse Mallebranchium Cartesii se satorem constat ex iis, quae Lib. VI. de inquirenda meriarate par. Σι c. 3. tradit ἰ ita enim ille : se Non pose' sunt esse vera caussae illius rei e mentes etiam n
'' bilissima in eadem versantur impotentia . Mi pos,, sunt cognoscere , nisi DEUS ipsas illuminet a nil' possunt sentire, nis DEUS Wos modificet; nil μέ- es sunt viae, nisi DEUS istos versus se moveat.
Iam autem constare mihi videtur, voluntatem DArituum vel minimum coryus movere non posse; ' nam nullam esse connexionem necessariam ιnter Us-' luntatem nostram e. g. movenda brachium, es m
, tum brachii , evidens est , e . ,, . Itaque mali branchio re vera attribuendum venit illud Bilema,
Anima repraese lationes cum mutationibus corporis eatenus consentire dicuntur, quatenus mutatio comporis occasionem praebet , ut a DEO repraesentationes in Anima producantur, occinonem praebet, ut ab eodem DEO motus in corpore producatur , quodque adeo sustema caussarum occasionalium , item- ue adsistentiae appellatur. De hoc autem systemate, pluribus agamus , non esse , constar ex dictis β.1-. . SCH. 2. Ii Cartesiani contra, ac Mallebram ebius faciendum censuit , Animae vim reρraesentandi , corporique vim moUendi attribuunt, solumque volunt oires has a DEO determinari, ac dirigi, quia mallebranchiano haud paullo diversum ostema' recipiunt; de quo tamen quid videri debeat, continus manifestum fiet. 18o. Si systema , quod caussarum occalion alium , sive adsistentiae appellatur , ita restringitur ut admissa Λoimae vi repraesentandi , item
360쪽
que admissa corpori vi movendi, hae vires soluma DEO determinari, dirigique dicantur, teque nistia i plum commendant . L Nihil per illud tollitur, quod ad essentiam , & naturam tum corporis, tum Animae pertinet; neque natura, ejusque a mones cum DEO , illiusque actionibus confunduntur : cum tamen quoad singulas has partes oppositum deprehendatur in systemate malle- branchiano. II. Salva, atque illibata relinquitur regula illa de ejusdem virium quantitatis coulerinvatione e in hoc enim systemate, cum corpus in Animam non agat, non perit aliqua vis motrix in gratiam Animae : similiter cum Anima non agat in corpus, in hoc aliqua nova vis motriRnon oritur: salva proinde, atque illibata reguIa dicta relinquitur eontra ac , in 1ystemate influxus physici fieri ostensum est. III. sibile certe eit, ut DEUS sive per voluntatem suam , sive per omnipotentiam, suam - tam vim Anumsa. , quam vim' corporis determinet, & dirigat; nihil proinde hic sumitur , quod concipi non possit.': cum tamen contrarium per dicta accidat . in systemate
I 8 i. Utcumque haec sustema caussarum occasionalium eo, quem assignavimus , modo restriactum commendare videantur; sunt tamen, quae aperte, & valide adversus illud pugnant . I. Ιαhoe systemate statuitur , DEUM equidem per se, ac immediate in corpore non producere motum, sed solum essicere, ut spiritus animales per vim, qua in motu suo praediti jam iunt, influant in musculos motuum ab Anima decretorum productores t itaque his spiritibus nihil quidem de vi aliqua accedit; ejus tamen, quam iam habent,