Prodromus ad refutationem Alcorani. In quo per quatuor praecipuas verae religionis notas Mahumetanae sectae falsitas ostenditur Christianae religionis veritas comprobatur. In quatuor partes diuisus authore Ludouico Marraccio .. Pars quarta. In qua ex

311쪽

ctores non Eliam Christiani, sed etiam Hebraei, & inter alios Hebraeorum doctissimus R. Moyses siluas Mai monis,praeiacepta pleraque Cerem Onialia, ad quae reducuntur etiam iudiciaria, tradita sui Dse a Deo non cX primaria intentione, neque ex motivo bonitatis ipserum praeceptorum t sed in ordine ad aliud, quod primario, & directe intendebat; velutis, qui utitur medio , in quo nihil est boni, vel appetibilis, nisi in ordine ad finem intentum per se vere appetibilem . Audiatur praedictus R. Moyses libentius enim utor aut horitate Hebraeorum,

quam Christianorum, quia hi minus suspect i stini Mahumetanis, quam nostri in libro Moreb Hannetiochim pari. 3. Cap. 32. dum loquitur de praeceptis Cerem Ο-nialibus, sacrificijs, quae antea Communia erant alsis nationibus, etiam Idololatris: Reliquit itaque inquit Creator species illas cultΗra, seu modos ι transulitque eos at cultu creaturae ad cultum Crea- roris s ct a rebus phantasicae imaginationis, qua non habebant Seritatem Mad nomem suum:

312쪽

Prodromi ad ,

suum;praecepitque nobis sterre ilia . Et mox subdit: Factumque en per isam prouidentiam diuinam , quod nomen idololatria delatum es in Iudais o ct fundata es, ercon-Frmata basis maxima , ct verax in eordibus nosnis. Deinde ita obijcit sibi ipsi r DLees mihi: Gomodo erunt pracepta , ct pr hibitiones , ct opera magna, ct cum multa valae diligentia tradita se consummata Dum euncta,ct fingula non sent interita propter se; sed propter rem aliam P Atque ita respondet ὀ Ecce in ipsa late dicitur huic materiasmiis , Exodi cap. 13. Et non deduxit eos Deus per viam rerrae Philisbm , qua prope es. Ait enim Deus: Ne forte paniteat p . pulum , cum viderit bellum fibi imminereo , est reuertatur in Dptum. Et circumdu-κ tat Deus populum per viam deserti , ct ma- ris rubri. Sicut igitur circumduxit eos , ct deuiatiit a via recta, ct eompendiosa, cuius rei principalis intentio fuit , vitare illud ,

euius tolerantia non erat corporibus eorum

pusbilis fecundum naturam ι ides consanter aduersa pati , ct resisere aduersarys: ct ideo dimit eos per aliam viam , ut implere-

313쪽

tur principalis eius intentio e se Utique dedit nobis praecepta ista, qua memorauimus , ad litandis illud, cuius susceptio non erat posisbilissecundi m naitiram animabus nos is, ut perficeretur principalis intentio, qua sane erat notitia Creatoris, o elongatio ab idο-

Iolatria. Deinde respondet obiectioni iCur Deus, cum posset sine istis praeceptis habere intentum principale, essiciendo , ut Hebraei non timerent Philistaeos: vel , ut homines ipsum colerent, & amarent sine praeceptis promissionum , & minarum, id non secerit: respondet, inquam, Deum nolle facere miracula in natura uniuersali ι sed relinquere homini liberum arbitrium ad bene, vel math ope

randum .

Haec doctrina Magistri Hebraeorum verissima est quamuis non probem ,

Deum reliquisse, ac retinuisse ceremonias , ac sacrificia pro Iudaeis, quae antea communia erant gentibus etiam idololatris . Nam , ut omittamus exemplum

ab ipso allatum, de itinere filiorum Israel ab aegypto in terram Chanaan: est lusu AT lenti L

314쪽

290 Prodromi ad

sentissimum exemplum in lib. I. Reg. C. 8. ubi , cum postulassent Regem a Samuele, qui eos tamquam pater gubernabat ι Si de hoc conquereretur Samuel cum Deo ; dixit illi Deus: Atidi vocem npuli in omnibus, qua loquuntur tibi : non enim te abiecerunt , sed me, ne rogηem Aper eos. Et paulo post repetit praeceptum dicens : Audi vocem eorum , ct norue super eos Regem. Hsc manifesthcernitur Deus dare praeceptum Samueli de ea re , quam ipse per se, α ex primaria intentione non probabat, imo improbabat , quia ei displicebat. Atqui ideo dedit, quia intentio eius primaria erat , per hoc vel castigare populum ingratum , vel liberare Samuelem a violen. tia illius, vel aliquod aliud, quod esset per se bonum. Nam proprium Dei est, etiam ex malis bonum aliquod retr

here a

Placuit haec aliquanto susius disserere, non selum propter legem talionis , sed etiam propter alia eiusdem generis statuta a Mahumeto in Alcorano sub umbra

315쪽

authoritatis Pentateuchi : atque ut hinc magis appareat , quam iustε ac rationabiliter huiusmodi praecepta Ceremonialia ac iudiciaria sublata sint a Christo,utpote nullam per se bonitatem , vel utilitatem habentia, nisi quatenus erant figurae legis gratiae, nec data a Deo ex primaria intentione, sed in ordine ad aliud, quod primario intendebat . Hoc vero cum habuerit effectum per legem Euangelicam , superuacanea iam sunt illa, per quae intendebatur. Vt igitur ad propositum redeam, dico ι legem talionis latam quidem fuisse a Deo in Pentateucho , Exodi cap. a I.

Leuit. cap. 26. Deuteron. cap. I9. V Ium non ex primaria intentione, & tamquam per se bonam: sed ad terrorem p pulo illi rudi di durae ceruicis incutiendum ; qui alioqui sine hoc terrore facillim h in ea delicta praeceps ruisset. Id

patet ex verbis ipsis legis, Deuteron. cap. 19. Ur audientes cieteri, timorem habeant sedi nequaquam talia audeant facere.

Caetenim , verissimam esse puto glose T a sim

316쪽

R. Salomonis, & aliorum Hebraeorum sapientiorum : nempe, Deum non intendisse per hanc legem, exactam illam, ac rigidam, & quodammodo mathematicam Compensationem , quam verba sonante nimirum, ut oculus, vel dens erueretur; vel manus, aut pes abscinderetur, vel par vulnus infligeretur

illi, qui alium in his ijsdem laesisset : sed 'solum significare voluisse &id in praxi

seruatum fuisse) taxandum esse a iudicibus , quantum damnum , quantaque iniuriA esset excussio oculi, v. g. respectu persenae, cui excussus suerat ι ac tantum pecuniae illi Eluendum. Iosephiis vero Cognomento Flauius, qui item fuit inter Hebraeos sapientissimus, assirmat, inspiciendam fuisse voluntatem eius, qui pas sus fuerat i & si hic volui siet, ut aduersarij oculus erueretur, eruendum : si pe- Cuniam maluisset, pecuniam secundum aestimationem iudicum ex luendam . Verum cum in Sacris literis non inueniamus eXempla quantum videre potui γ huius rigi)ae compensationis, ne in homici-

317쪽

micidio quidem ; verior R. Salomonis sententia existimanda est . . Sed quidquid sit : si in hoc praecepto ver8 Deus rigidam talionis penam intendit : dicendum est cum Malemonide , hanc Dei intentionem suisse secundariam, nec tamen per eam hanc legem approbasse tamquam per se bonam. Quam, obrem doctissimus Philosophus ac Theologus A lphonsus Toslatus Hispatius Episcopus Abulensis , in cap. s. Matth. quaest. 323. scribit: 'Dato, quia non esset sitipliciter iusta talionis pana e tamen Iudais, qui adhuc erant rades circa legisationem , insa Sidebatur. Et hoc sinciebat ad hoc,quod Deus talem legem impοηeret. Nam in omnibus alijs legibus, non observavit Deus

quod Ampliciter erat i; Itim, sed id, quo

conueniebat Iudamct videbatur eis rectum. Omnibus antem viris rudibus videtur valde iustim contrapassum inue talio e ideo conjneniebat Iudaeis talis leae . In hoc autem yir doctissimus cum R. Moyse consentit, quamu s ex diuersa ratione, quae ut ingenue fatear , mihi non placet, quamui

318쪽

kntentia ipsa non displiceat, imo maxi-mε arrideat: nempe talionis paenam pos se in se sicut non bonam , ita non iustam

censeri: quamuis neque malam , neque iniustam appellari. Haec autem sententia euidentur probatur.

Primo , quia lex illa , quae non conformatur cum prima regula, quae est in-

fallibilis , non potest esse bona . Sed Deus , qui est prima regula , dc insallibilis, nunquam punit reos ad mensuram culpae, sed semper exigit paenas ab eis citra condignum: ergo lex talionis non poterit esse bona.

iacundo et quia etiamsi huiusmodi lex

fuerit ab aliquibus nationibus admissa, semper tamen , vel tacitε, vel expressε apposita fuit conditio , ut talionis paena posset per pecuniam , vel aliud compensari, si pars laesa contenta fuisset: vel saltem talis fuit apud omnespraxis huius legis . In duodecim tabulis legum Romanarum , ita sanciebatur : Si membrum rup ni ci eo pacite talioenor nimirum, si is , cui membrum ruptum fuerat, Cum eo qui ,

319쪽

eo qui ruperat, de pecunia pro compensatione non pacisceretur, in eum parnatalionis exerceretur. Hebraei , ut iam viis dimus, per nummariam satisfactionem talionem remittebant. Athenienses ut resert Gullielmus Postellus, cap. de Magistr. Athenie n.) hac ratione talionem exercebant. Coniecto reo in vincula, si de caede ageretur, per praecones Vocabantur hi tersecti hominis necessarii, d mestici, parentes, amici, quorum arbitrio de plena statuebatur, serebaturque sententia secundum damni accepti rati nem. Itaque satis erat damnum pecunia cornpensare. Subdit Author. hunc morem esse hodie Turcis in usu: pro vinluntate enim partis laesar, vel infertur rigorosis reo paena talionis , vel pecunia compensatur ab eodem reo . Astimant autem hominem Elidia sexaginta asprorum millibus f nempe mille ac ducentis aureis nummis nostris. Haec summa Comin

320쪽

oculus, aut praecipuae partis usus deest. Denique haec paena in ciuilibus Christia isnorum legibus , quemadmodum Iustinianus pronunciat, abijt prophin desuetudinem,itaut in toto iure ciuili, vix ulla talionis vestigia appareant. Tertio, quia lex talionis a viris sapientioribus improbatur ., Aristoteles lib. s. Moral. Nicomachiorum , cap. ita scribit: Videtur autem nonnullis ct reta-liatio absolute , dismpliciter ivi ipsum esse , quemadmodum FTthagore dicebant e rus enim absolute esse retallationem definiebant'. Verum relatiatio, neq; ad disributivum ius, neque ad emendativum'accommodatur. Uolunt tamen ipse, Rhadamanti quoque ius hoc dicere:

Si contra pasius fuerit , quod fecerit

Iudictum plane rectum, vindictaque set. Sapenumero enim dissidet : Ct s magi-sratum quis gerens percusierit , repercutiendus non es. Si autem magis tum geren' ram quis per sierit , non stam es percu