장음표시 사용
61쪽
ste labore ornati na, quae columnis quibusdam innituntur octogonalibus
variis coloribus distinctis. Ab una autem columna ad aliam arcus videar labore minuo auro atque coeruleo colore conspicuos, rectum autem ligneumes, miro artificio incisum. Porticus eancellis eleganti simis sunt secreti
adeo ut, qui foris sunt, illos videre nequeant, qui intus ambulant. Murus undique, quantum manu contingere licet, opere cretaceo, quod maiorica vocant, depictus es. Reaperias multis in locis carmina quasdam, auae annum indicant quo exstructum fuit illud rellegium, item et permulta in conditoris laudem consscripta epigrammata. Sunt et cha. radieres magni admodum nigro colore obducti, qui a longe optime leguntur. Portae illius collegii aereae inviso aristio ornatis mae, eubiaeulorum vero ianuae ligneae miro item artifcio incisae. Aula quae orationibus es dicata, Hegestum habet, ad quem nouem gradibus ebore et hebeno constructis asscenditur. Absoluto eosiegio, dicunt nonnulli, regem, quantum pecuniarum in eo exstruendo consum isset, seire voluisse, moxque folio uno alteroue perlustraro, quadraginta militum aureorum summam reperisse: quare omnino lacerum librum in eum Auiolum coniecit, hoe addens ex cuiusdam Arabis scriptis dictum: quicquid eharum, quamuis carum,s pulchrum, carum non est: neque rimis consit e dicendum, quod animo arridet. Fuit tamen rexi quidam a theia sauris, qui sumtum accuratissime annotauit, ataue in egregium Neopus quadringenta et octuaginta aureorum milita insumta coisseeit.
Reliqua Fessae collegia cum hoc aliquam habent smilitudinem, habetque quodlibet suos promes res quorum quidam ante meridiem, alii horis
pomeridianis praelegunt ρ his autem optime a conditoribus praevisum UL Olim qui hie literis incumbebant, toto septennio vestitus atque victus dabatur, at nune illis nihil praeter cubiculum contingit gratis.
Haec Leo, ex quibus luculenter patet, quantus sumtus vere regios in literas et optima disciplinarum genera contulerint Maurorum principeg. Haec vero omnia non ad eruditionis tantum uniuersalis historiam literariam , sed ad philosophicam quoque pertinere, recte ex eo euincitur, quod in his collegiis atque academiis non legis tantum Istamiticae explicatio, et theologia Multa edanorum scholastica, sed et mathematicae et philosophicae scientiae publicae praelestae et traditae sunt; ex quibus praelectionibus prodiere medici, philosophi, mathematici inter Saracenos Asrieae incolas celeberrimi. Rasi. EZarharami, archiatri Cordubenses;
Et Baitar, Auerroes, Abul Hasan, Abubahar, multique alii, quorum eκ parte infra fiet mentio: qui satis, quo loco philosophia a Mauris habita fit, ostendunt. Aliciamus tamen LEONIs - testimonium, scribentis: Pui in Barbaria ac maris mediterranei tractu habitavi A m
62쪽
m PER IL PARS L LIB. IIL CAP. I.
bes maxime trahuntur ad sesentiae studium atque cupiditatem, habentque apud illos locum principem ea, quae ad illarum Mem atque religia onem spectant. Fuerunt olim et mathematicarum disciplinarum, et
philosophiae atque astrologiae studiuissimi; sed abhine annis fere quadringentis ea sudia ab illorum principibus atque Mei promesseribus
fuerunt sublata. Ex his vero Leonis verbis intelligimus, philosophiae inter Mauritanos reliquosque Asticae Arabes recentiori aetate exiguum suisse pretium , immo reseruisse omnem literarum amorem. Nam et de Maroccana academia testatur: suo tempore discipulos plures non
inuenisse quam quinque: et praelectorem quidem supidi unum atque ab omni humanitate alienissimum; et de Fecim: ram nullas babent haec collegia praeter exteros quosdam scholasticos, qui eisium victia tant eleemo nis: et δε quis e ciuibus inhabitet, numerum duorum vel trium non transscendunt. Professore lectioni parato ex auditoribus
quisquam textum praelegit, cur postea praelector commentum addit aliaque locorum obscuriorum interpretationem aliquam. Solent et intemnum praesente praelectore discipuli inter se de lectionibus certare. Eκ quibus vltimis verbis id, quod supra Leo monuit, confirmatur, legis tantum Muli medicae studium ibi adhuc vigere, ad quam nempe et textus et Sunae siue explicationes pertinent. Causiam vero, cur italiterarum elegantiorum et philosophiae studia inter Mauros decreuerint, recte ad intestina bella reuocat, quibus euersae sunt facultates princialium. Bessum, ait Sahidicum multas deleuit posse ones quarum emo- umentis alebantur studiae nune autem ducenti huic collegio, illi vero revium vix aurei in annum redeunt, qui professoribus numerantur. Prouocat tamen GEORGIVS HORNIVS ad Clenardum, quo teste constet, Tuncti florere ceteras omnes disciplinas. Collegia ibi esse multa, in quibus studiosi artibus, medicinae, legibus operam dent. Superiori seculo XVI. teste I o v I o f regem Muleassem, exactissime phil sophiae Averrois peritum cum philosophis Italis de natura uniuersi, motu coeli, potestate silerum disputauisse, et hodienum doctores vocari Alph hios, id est, σου φής. Nos haec auctorum fidei relinquimus, nec hodiaernum inter Mauros philosophiae statum hoc loco curamus, medii aeui historiam philosophiae Saracenicae scribentes. I suo ἰηια IX. Consideratis ita satis philosophiae in gente Saraceni ea in ge- nere , de specialibus quoque eius apud illam circumstantiis nunc porro agendum est : inter quas nulla magis attentionem meretur, et huc reserridebet, quam quae festas Muhammedorum philosophorum enumerat. Eae enim tantum non omnes eκ philosophia aci legis Istamiticae explicationem adhibita exortae sunt. Et ipse quidem nouae religionis conditor, et ab omni literarum praesidio erat vacuus, et ineptam rhapsodiam compilauerat ν
. Ilist phil. L. V. e. a. p. I93.
63쪽
rat, de cuius veritate lacile dubitare poterant, qui de ea disceptare aud
rem, seuere prohibuit, ne de noua lege disputarent, cuius eo magis rationem illum habuisse credibile est, quod eius assectae ex variis relieionum diuertissimarum populis coluissent: quos aeque facile disiungi Drae- uidebat, si, quod illis iniecerat, communis legis capistrum , disputationibus ducinderetur. Nec alia sorte ratio est, cur, teste ELMACINO Muhammed ante ultima fata praeceperit, ne duae in Arabia conctire rem religiones et ob hoc eius mandatum Iudaei, qui sub foedere cum 1llo fuere, postea eiecti sint. Mature tamen de legis sensu et interpretatione in distidia discestum est, quae tandem in sectas abierunt. Non ignotum enim rerum Muhammedicarum gnaris est, quanta discordia inter Multammedanos exorta sit, eκ quo Alis nouam factionem condidit L ad quod lenuma philosophicas eius meditationes aliquid contulisse. non inepte coniicitur. Telle enim ELMACINO fuit acutissimus, et multum poliens eruditione, qu pe speculatiuis ferentiis et practicis instru
eius. Et hoc quidem schismate Turcarum et Persarum gentes Multamia medanas ita animo disiungi constat, ut saeilius Christianos, quam sectam oppolitam tolerent. De quo tamen schismate hic plura dicere nihil atti
n, ς' ut id ad ecclesiasticam magis Muli meditat historiam quam
pnilosophicam pertineat, et apud scriptores rerum Multa inmedicarum facile inueniri queat. Sed et praeter magnum hoc schisma in multas alias lactas Muhammedis allectae dis incti separatique sunt, prout , nempe vel cle iure suo Canonico, quod ex lege Isimitica exstruebant, vel de theologia praecipue vero de Deo eiusque attributis et decretis inuicem diselentiebanti Earum tamen historia integram tractationem postulat, a no-hu ob prolixitatem non expectandam, licet varia ea exhibeat, quae historiae philosophicae inter Muhammedanos lucem accendunt. Dabunt tamen amplam de hoc argumento disquirendi sylvam HoTTINGE avs et Ρ o cocx Ivs , viri de historia literaturae orientalis immortaliter
meriti, qui eκ Iplis Arabum et Iudaeorum inter Arabes viventium scriptis egregiam eius nobis Collegerunt materiam. Sunt vero sectarum Multam- medicarum supra septuaginta, quas enumerare omnes et inter se discemeiare, nec operae pretium est, nec ad hoc nostrum institutum pertinet. Potiora tantum delibamus, quae ad rhombum facere, et historiam Μuhammedanorum philosophicam illustrare apta sunt. Dux vero hic eligendiis est Aa V L F A R A I v s , qui in ea historiae suae parte, quam doctillimo commentario illustrauit POCO XIV s, accuratius ceteris de his sectis commentatus est. Eo enim auctore seκ sunt sectae siue dissentiones circa radices, quae in septuaginta et tres ramos effloruerunt.
64쪽
n PER IL PARS L LIB. III. CAR I.
Illae sunt Moataratae, Sephatii, qui inter se contrarii sunt, ut et Radarit Giabariis aduersantur, et Morgii Waidiis; quibus et Silios addit Cha
rigiis contradicentes. Dissensum vero reduci, ait, ad quatuor capita, quorum primum est attributa et unitas Dei, secundum decretum eius et iudicium; tertium promissa et minae, quartum prophetia et antistitis munus. Reete vero simul monet, potistimam dissensus partem ex philosophia eiusque notionibus ad theologiam applicatis Originem cepisse, qua de re infra in enarranda Muhammedanorum theologia naturali pluribus dicemus. Εκ reliquis hic per lancem quasi saturam notandi sunt Hamuel vel Hanifitae , eiusdem iere commatis in articulo de prouidentia diuina, quo Pharisaei inter Iudaeos fuere: Methitae, cum Christianis orth doris, quos ita quoque appellari supra iam memorauimus, non consumdendi, quae secta non theologiae tantum, sed et disciplinis aliis litauit, virosque produxit varia eruditione celebres, Ibn Hagheb Aegyptium,
que '. Porro Schaiael, inter sectas Multam medanas valde celebrati; Henbalitae ab Ahmed Ben Henbal ita dicti, et SchamrachaeL Maxime vero inter Muhammedanos celebris est secta Muta7alitarum, quos Mu-hammedanorum Pharisaeos recte dixeris. Nam et hi a separatione nomen habent, Arabico nomine idem significante, quod Hebraeum, nempe separatos. Accepere enim nomen teste Sharestanio apud Poco cxIvM 'ab auctore sectae Wasel Ebn Ata, Al- Hasani Baseiensis discipulo, cui et asseclis id haesit, quod, cum proposita a quibusdam quaestione de iis. qui
peccatum aliquod grande commiserunt, num a fide excidisse putandi sint, nec ne &c. non expectato magistri responso se subduκisset, et sententiam suam condiscipulis exponere coepisset, dixerit Al-Hasan: separatus est a nobis wasel, Vnde nomen exortum. Paulo aliter Ebn Chalican in vita conditoris huius sectae, narrat: Al-Hasanum eum ob sententiae diuo tium a schola sua expulisse, a quo cum se subtraxisset, adhaerente et Amro Εhn Oba id ipsis eorumque asseclis nomen Al-Motaetali haesisse. Aliorum relationes de hoc nomine variantes videsis apud POCOCRI UM ε. Est vero haec secta inter praecipuas Multa edanorum theologos schol
sticos, reseratque debet inter sectas philosophicas, eo quod multa de Deo, rebusque diuinis philosophice disputat, Heu MAIMONIDE disci potest, qui eorum opinionem de prouidentia diuina exponit, eκ quo discimus, in hoc quidem dogmate eos proxime ad Sadducaeorum sentemtiam accessisse. Et hic quoque philosophiae vis in argumento theologico caussa est, cur in multis legis Istamiticae partibus a communi reliquorum explicatione secessiim fecerint. Eorum propago stat secta Ghahetae rum. Sed et Ghabraei enumerandi sunt, qui in doctrina de prouidentia diuina Essenorum placitis proxime se adiunxerunt, itemque Astharitae et Κadrata
65쪽
Mdrael. Dararaei autem et Hamaei inter haereticos Una cum Karmataeis a Muhammedanis reserri eκ ELMACINO et AavL FEDA patet,
nec Zinditaeorum melior existimatio fuit, de quibus infra ex instituto dicemus. Plerasque has sectas ab Almansoris, Rashidi et Al-Mamonistem oribus, vel paulo postea derivandas esse, quibus philosophia inter Arabes innotescere et vulgari coepit, vel in eo liquet, quod philosophiam legi Istamiticae applicuerint, indeque in sententiarum diuortia secesserint. Nempe cum ineptias Alcorani perspicerent homines non inepti, et iudicii acie instructi, qui philosophiae recens introductae auctoritate et veneratione moti, eiusque praesuliis muniti philosophari de lege incipiebant, non potuere non, qui paulo acutius videbant, obstupescere. At cum a lege deficere, et pleud prophetae doctrinam deserere inter Multa,medanos capitale esset, adeo, ut ipse Al-Mamon, quamuis philosophiae luminibus illustratus seuerissimas in id poenas, teite ELMACINO
constituerit, necessarium erat, ut, quod reiicere fas non erat, philos phiae beneficio in alios et commodiores sensus transferretur, et sic legis Istamiticae sensus verus mira ratione adulteraretur. Εκortae inde inter
Muhammedanos sectae philosophicae, quae recepta semel philosophia Aristotelis, non satis tamen pure ad haec tempora derivata, ita riae sunt, ut, quod litera Corani absurdum esse docebat, distinctionum, abstractionum, notionum philosophicarum adminiculo in meliores sensus detorqueretur, sicque noua religionis legisque Ismaeliticae, et quidem potiorem partem metaphysica existeret iacies. Agnouerunt id ipsit Arabes,eκ quibus dignus est locus S HAREsTANII , ita scribentis : Deinde
inspexerunt e Maiaratorvm doctis quidam libros philosophorum, eum imperante Mamone vers essent, et eorum viam i. e. methodum cum viis legis ALCalam miscuerunt, atque inde speciem sesemiae gul rem constituerunt, quam frientiam Al-Calam nuncuparunt, vel quod praecipua, de qua apud eos disputatur et controuertitur, quaestio si de illa sermone verbo Dei atque ita toti speciei nomen tribuatur, vel 'quod imitati fuerint philosephos, qui oeciem e Deciebus mentiarum suarum clogicam vocarunt ALMantech. sunt vero ALManuh et ALCalam θnouma. Addendus his locus M 41MONIDrs qui ipse diu
inter Arabes vixit, et castra philosophicorum horum theologorum curiose explorauit, qui recte docet, seMuhammedanos istos theologos sua sepotissimum ex libris Graecis Syriacisque eκ Graeco versis desumtisse, ethnaec tela alibi accepta illuc direxisse, ut philosophorum arma contra I silamismum euerterent. Factum enim esse, cum Christiani vel Graeci
et Syri estent, et in his potissimum linguis pleraque philosophorum sistripta legerentur, ut regibus et principibus lini Christianae parentibu issubiecti homines eruditi ea sibi vindicarent, quae a gentilibus philoso-
66쪽
PER: IL PARS L LIB. III. CAP. I.
sephis dicta cum Christiana religione conuenirent, vel dissentientia rati senibus philosophicis enervarent, sicque articulos fidei suae roborare con- enderent : qua ratione constet Ioannem Philoponum instituisse. Ean--dem methodum secutos fuisse rationalistas Muhammedanorum, exsu segente Isimissimi lege, qui, Cum in libris Graecorum et Syriacorum phi--losophorum ea legerent, quibus iuuari fidem nouam putarent, illa Isi semiticae religioni accommodauerint, de quibus nihil unquam Graecis in sementem venerit Alia, eo quod aptius inis enumerabuntur, hic t cemus. Non mirandum id magnopere est, siue Corani absurditates necessario meliori sensu explicandas, siue studia philosophica inter Arabes tandem emergentia, siue Christianorum tela, quibus nouam superstitionem confodiebant, consideres. Nam hac ratione his omnibus uno labore sucia currebant homines astuti, qui inuenta introductaque noua ista theologia philosophica vel scholastica et se philosophos esse cetra strabant, et cum
aduersariis communibus armis concurrebant. Primis vero Muhammedismi nascentis temporibus, nillil tale euenisse obseruamus, eo quod non legis tantum conditor philosophiam, quam ignorabat, prorsus contem-
fisset, sed et gladio, non calamo, dissentientes refellere mallet: Ast eκ- ortis per philosophiae introductionem stetis, cum ipsi quoque Muham- metini de legis suae fide vacillarent, haec theologia philolophica inter Saracenos introducta est. Id quod Al - GMelius apud Poco cx IvM
latetur : Sub Muhammedanimi initiis ignotam illis hanc de rebus ad religionem spectantibus disquirendi artem fuisse : postea cum oriri δε-ctae et in dubium vocari resistionis articuli coepissent, invectam, eiusque usum ad eorundem articulorum veritatem contra innovatores pro-ories, in ML puetvandam adhibitum fuisse. Vtrum vero Arabes alieno ad id exemplo p., inducti persuasique suerint, de eo anceps videtur quaestio. Et ex libro azω .ia Costi ' quidem, quem R. IEHU DA HALLE v I conscripsit, patet, ire Mωbam fuisse inter Iudaeos quoque ciusmodi rationalisticam sit venia verbo seu philosophicam sectam, quam ut Arabes v 'ν, sic ipsi Idm ri, sapientiam verborum vel loquelae vocarunt, cuiust officium suerit, fundamenta sidei confirmare rationibus intellectualibus et artis dialecticae beneficio religionis mysteria defendere. Nam Taraeis eos adscribit, aitque finem τῖ nanu esse, ut in animam eius et animam
discipulorum ingrediantur et imprimantur fundamenta ficti, quae manima sapientis Anceri et plicis quos naturaliter sunt insta. Eadem
monet MAIMONIDEs ε hic breuitatis caussa non exscribendus. Ex his itaque non inepta argumentatione colligi posse videtur, a Iudaeis hane theologiam philosophicam siue dialecticam ad Arabes transiuisse, cum Iudaei inter Arabes habitauerint, et inter populos libri, siue erudiatos numerati ab illis fuerint, ut supra demonstratum, Constet autem, philosophiae vim Saracenos a gentibus, quae apud ipsos habitabant, didicisse.
67쪽
DE ORIGIN. PHILOS. SARACEN. sue
risse. Firmat hane suspicionem Cl. CAMPEGII VITRINGAE obia seruatio, Medabherim non exacte tantum cum Dialecticis Graecorum conia
spirare, sed testibus his Iudaeis ab hac gente ortum accepisse, immo Pauli et Apollinis iam temporibus extitisse. Ast quamuis haec non sine omni specie et colore dicantur, recte tamen illis opponitur id, quod superiori libro euictum dedimus, et historia philosoplitae Iudaicae euidenter demonstrat, Iudaeos non maturius nhilosophari coepisse secundum Aristotelem, quam ubi eκ oriente pulli inter Occidentales populos, praecipue inter Saracenos, qui tum Hispaniae prouinciis plerisque imperabant, ha-hitare coeperint; nec prius theologiam suam habitu philosopluae Aristotelicae amictuisse, quam ubi exemplo Saracenorum inducti fuerint. Nec magnopere vel Halleui vel Maimonides nos morari debet, genti suae hanc theologiam philosophicam vindicantes : cum innumeris sero locis iam comprobatum dederimus, nihil solennius apud superbissimam Iudaeorum gentem esse, quam peregrinam eruditionem sibi vindicare , et origines eius ex suis aruis derivari, quem scopum habuisse, et libri Costi, et doctoris perplexorum auctorem eκ ipsis eorum verbis paulo Curatius attento satis apparebit. Vt taceamus, hoc illum loco ita hanc theologiam philosophicam deseribere, ut indigna videatur Iudaeo legis peritiam ex simplicioribus et purioribus sontibus hamrienti. Nec multum iuuat adductam opinionem, quod Iudaei cum Christianis inter populos libri siue eruditos ab Arabibus relati fuerint. Hoc enim non tam ad philosophiam in specie, quam eruditionem generalem, imprimis vero ad artes elegantiores et humanitatis pertinere, eX supra dictis est manifestissimum, supponitque haec ratio id, de quo tamen quaestio disceptatur, nempe, inter Iudaeos eruditionem aliquam inter Arabes sectantes, iam tum numeratos fuisse hos Dialecticos. Tales autem iam D. Pauli aetate exstitisse, nemini Vitringa persuaserit, qui non sola aliquali nominum conuenientia, sed rationibus euidentibus id demonstrari
postulat. Relicto itaque hoc theologiae philosophicae et scholasticae i ter Arabes cultae sonte, illi aut sponte sua tam egregie sapuisse dicendi sunt, ex quo nempe philosophiam didicerunt: aut statuendum, a the logis Christianis Graecis circ4 seculum octauum sacrae religionis dogmata philosophicis disputationibus, tractationibusque explicantibus, quibus se sere ducem praebuisse Ioannem Damascenum in sequenti libro dicemus Arabes hunc morem accepisse. Nec id sine rationibus satis luculentis st tuitur. Nam et Maimonidis ipsius testimonio supra adducto confirmatur, quo a Christianis hanc methodum sequentibus Arabes eam didicisse fatetur, et omnino verisimile est, traductis Graecorum libris a Ioanne Meis sueti, Honain, reliquisque eκ hac schola viris doctis cum Arabes Al-Maia monis consilio ad has versiones legendas scrutandasque inuitarentur, iactum esse, ut videntes, quem egregium usum in firmanda et purganda
68쪽
s6 PER. IL PARS L LIB. IIL CAP. L
quasi a popularibus erroribus lege Ista tica praestaret, hanc theologiam scholasticam et philosophicam, sine qua legem defendi satis non posse
putabant, excolere inciperent. Illud ex Arabum memoriis constat: Aumarua tum quendam primum fuisse, qui eiusmodi systema scientiae composuerit, eamque ita definiuerit: Scientia, qua idoneus redditur quis ad con mandos articulos religionis, allatis probationibus et dubia soluenda Quaecunque autem huius theologiae philosophicae inter Muhammedanos origo fuit, certum tamen est, inepta prorsus ratione coeptis his eos institisse, et sine iudicio acutis disputationibus et argutatiunculis vacavisse. Id quod aliter euenire non potuit, cum philosophia instrumentum popularis superstitionis fieri cogeretur, et inter tot sectas quaelibet ea tueretur, quae sibi maxime placesant. Nec id multo sudore et puluere opus habebat, ubi semel Aristotelica philosophia, ad notiones
abstraetas, vagas et incertas pronissima recepta erat. Eius enim beneficio innumerae notiones. distinctiones, canones, huiusque generis aliaeMogitabantur, tantaque subtilitate de istis argumentorum generibus, de quibus crassissimas et populares notiones pseudo- propheta habuerat, disputabatur, ut innumerarum inde litium semina non possent non exsur gere. Relictis enim veris nominum et rerum definitionibus, quas applicare ineptis et ad vulgi tantum captum accommodatis dogmatibus non poterant, inflexerunt ea miris abstractionum subtilitatibus , aranearum
telis non dissimilibus, quae candide simpliciterque, sine religionis suae
damno explicari non poterant. Cuius exemplum in doctrina de caussis in Deo MAIMONIDES adducit, narrans, noluisse hanc dialecticam siue rationalis icam sectam Deum vocare caussam primam, sed maluisse eum agens vel ossiciens primum appellare; eo quod discrimen aliquod in ter caussam et agens siue essiciens intercedere putaret. Cuius ecce rationem acutissimam: contendebant homines supra modum subtiles: si Deum caussam dicerent, ponendum quoque esse caussatum siue effectum, indeiaque sequi, ut Deus ab aeterno est caussa necessaria, ita caussatum atque effectum eius siue mundum, ab aeterno fuisse : ast si agens dicatur vel efficiens, non sequi sinuat effectus existentiam necessariam, cum emia Ciens non tantum ante effectum necessario esse debeat, sed esse quoque diu possit, priusquam essectum produrat. Et hae quidem subtilitates philosophicae et metaphysicae non ad doctrinas tantum theoreticas sed practicas quoque extendebantur, Variisque nugis suppositis diuidebantur, ita ut vel ex sola partitione somnia ingenii sustiliter otiosi cognosci possint. Dabimus ea de re locum ex ABVL Hos E IN BAsRIEM sis compendio articulorum Omari. quod ἀέκίστον a magno in his literis welschio nostrate accepit eruditissimus HoTTINGE Vst, qui hanci nobiseum particulam communicauit: licet enim sit longiusculus, luculentus
d) IIo x xiv olla. hiblioth. Orient. p. 187. C. II.
est l. e. P. I. e. i. c. c. a. P. S8. seqq.
69쪽
lentus tamen est, et integra huius theologiae philosophicae inter Multa metanos cultae facies in illo depingitur. - Scito autem, ita ille, iudicia selegalia quaedam dependere a qualitate operis, et appellari, ad ramos spe- sectantia, vel praetiCa: alia dependere a fide, unde et radicalia et fidelisnominantur. Scientia autem a prioribus resultans, Vocatur notitia i
segum et iudiciorum, quia nullum praebent usum nisi ratione constitutiois senis, neque obseruat aliud intellectus in iudiciorum uniuersalitate, nisi heam. Posteriorum scientia est dogmatum de unitate et attributis, insequibus praecipua eius versatur indago, et nobilissimus scopus. Erantisautem primi ex societate et asseclis Μuhammedis, quibus omnibus Deus sepropitius esse velit, propter puritatem articulorum compotes felicis pro- hetae conuersationis, tempusque foederis adhuc prope suit: ita ut ob--ortis variis casibus atque controuersiis facile potuerint habere regressum isad illum. Acquiescentes igitur abstinuerunt a reuolutione harum dua-hrum scientiarum, et dispositione earum per capita et articulos conseia risio autem scopi eorum et ramos concernebat et radices usquedum dis, diis inter Muselmannos gliscentibus et contentione inter antistites relusegionis nata, apparuit discrepantia sententiarum, inclinatio ad nouitates, Met varias quaestiones, atque sic crescentibus quaestionibus et accidenti--bus reditus esset ad eruditos in dubiis, qui modum pene eκcesserunt inisspeculationibus, demonstrationibus, studio et contentione luris sui l ishoriose eliciendi, et explanatione articulorum fundamentalium et radia secum, dispositione tractatuum et capitum, multiplicatione quaestionum secum demonstrationibus suis, citationibus similium cum responsis suis, hexamine philologiae et reconciliationibus, explicatione religionum et sediuersitatibus earum. Ea autem quae iuuabant notitiam iudiciorum pra- secticorum, a demonstrationibus distinisti uis appellabantur. Notitia m inorum demonstrationis summariae , ob usum quem habet in iudiciis,
, adices iurisprudentiae : notitiae articulorum, a demonstrationibus, se semo . Neque tamen hoz totam hanc theologiam , ευδεφιλοσοφον ab luit, sed alia quoque sunt ad eius indolem pertinentia, hic eo magis notanda, quo magis eam a sana philosophia discernunt, et dicendis infra de theologia et philosophia scholasticorum lucem quandam tenerabuntur. Nempe non eκ certo aliquo et indubitato principio argumentationum suarum neruos vimque demonstrandi derivabant theologi hi philosophici,
nec naturam rei ita expendebant, ut eκ ea, quae vellent demonstrari possent. Ita enim facile euenisset, ut quod roborari atque confirmare uolebant, corrueret, eo quod sanis certisque principiis illa noua theol gia non niteretur. Commodius itaque rebus suis auxilium laturi, eas tibi
tingebant hypotheses , hasque propositiones precarias subtiliter excogita-hant, quibus systema suum posse confirmari, parumque inde incommodi emergere videbant. Qua propositione vel principio hypothetico admisso,
70쪽
13 PER II. PARS I. LIB. III. CAP. I.
cum interdum eueniret, Vt, quae vellent, demonstrare possent, veram ita se rationem inuenisse sibi videbantur, qua et legis suae integritas vim dicaretur , et philosophiae honos ipsis tribueretur, et philosophicae meditationis accuratio doctrinae suae non denegaretur, et lectores haberent, quae noua et non vulgaria, sed philosophica, et Christianorum subtilita tibus non minora perciperent. Legi ea de re meretur MAI MONI DE s ν, cuius tamen locum, ne nimii simus, ipsum adducere, breuitares caussa supersedemus. Is enim disserte monet, dialecticos hos siue loquentes, tum intor Christianos, tum inter Mus limenos non ad mani sellas rerum circumstantias earumque principia respcxisse, sed tantum ad pota sibilitatem, qua res csse ita debuerit vel potuerit, vi suae opinioni non obstaret, indeque, cum id euenisset, tandem conclusisse , remita se habere. Qui cum disputando ita egissent, ut sua dogmata demonstrarent, librisque etiam conscriptis has sibi ex rerum meditatione cogitationes subnatas esse dicerent; non sensiisse hoc posteros eorum , nec attendisse , haec ad religionis suae confirmationem suisse relata , sed in ea haesita opinione, antecessores suos philosophos refutare voluisse, earumque demonstrationes in dubium Vocare, cum tamen certum sit, quod illi nihil vel astirmauerint vel negauerint, nisi quod per mille consequentiarum riuulos dogmatibus ac opinionibus suis damnum asserre posse crediderint &c. Εκ his Vero intelligi quoque potest, cur pauca pleraque attulerint . factisque thesibus et
antithesibus, rationes pro et contra opiniones militantes aequali robore et numero adduκerint: adeo ut MAIMONIDEs porro fateatur:
Noli a me exspectare, ac F adducturus tibi essem argumenta loquentia um, quae pro veritate principrorum suorum adducunt. Nam in hae reet ilii totam vitam siuam consumserunt, et eo ument dies illi suos, qui sequentur. Illud tamen obseruat, ad scepticijrnum hos homines ista problematica disserendi et philosophandi consuetudine inelinasse omnes: Cum Pero, ait, constiterassem, et libros Medabberim perlexissem, quemadmodum studiosee quoque et pro virili scrutatus sum libros philosoph
rum nueni omnium ipsiorum unicam speciem, partibus latum distisdiam. Principale enim fundamentum omnium est, nullam certam cognitionem
rerum haberi posse, quod scilicet hoc vel Ego modo se habeant, eo quod in intelliata contrarium siemper esse et cogitari possis. Haec ille. Εκ
quibus recte concludimus, reserendos esse hos philosophos Muhammedanos inter Arabes ad Scepticos, nec magnopere hanc incertitudinem miramdam esse. cum saepissime miscere quadrata rotundis et tenebris lucem inani et stulto consilio tentaverint. Et hi quidem philosophi Multa medani a sermone vel loquela, Loquentes, id est rationalistae et dial elici vocati sunt, quos, ut dictum, Iudaei Medabbersm, eorumque scientiam Hochmath Hammedabberim, Arabes Vero ΛLCalam vocant, quaeque in