장음표시 사용
181쪽
continuata , homogeneaque vita, ae anima sensitiva, quae in singulis, quasdam determinationes, sive Proprietates, quas per semina sibi praeparaverat. suseipit. & mox dein induit. Etenim , ut flamma cande lae , non extenditur supra , vel extra suam sphaeram, nec perit, quamdiu intra sphaeram istam degit, licet inde exortae fuligines, longius avolarent extra sphaeram,flammae expertes:Ita similiter. spiritus influi, licet participatione vitae illustrati,
dimentur, peregre vadant, atque idcirco materialiter in condo minuantur ; imo& hactenus, luminis vitalis saecescat vivacitas; nil tamen de animae sensitivae essentia perit. Quoniam vita non acquiritur per parres , di gradu*, ut neque subsistit, accia dentium instar: sed semper est vitae quanquam in ista luce, plus, minusve vivacitatis appareat. Non secus enim atque ignis, ubi aliquantilliis, tam est ignis , quam intensus alter: Pariter & quicquid exhalat de corpore, vitae participatione antea gaudens, vitam tamen amittit, simulatque extra sui lia mites egreditur. Servant sic quoque exerementa. non quidem vitam , sed spirituum vitalium con- participationem. Quapropter etiam inde,inferioris harmoniae ordo , in ataxian labitur. Iuxta illud: Spiritus meus attentiabitur, ideoque .abbreviabuntur. Immoderatior itaque puris evacuatio , ac similium . festinam neeem adserta Quatenus quidem, non animam continent: sed duntaxat vitam ultimam seminalem spirituum vitalium. Etenim de proxima inexistentia mentis
immortalis, sive divini sculptili, sub Judice adhuc
lis est , inter cor, & cerebrum . Ego enim, qui scio. etiam empsychosin fieri, eo ipso instanti, quo sensitiva adest; id est, dum secenditur istud formale. animale, de sensitivum lumen prout alibi De ortuom rum: credo ςtiam, adesse mentem immor '
182쪽
talem, eamque totam , sedere immediatE in aniam a sensitiva, tanquam a clata. Non quidem Ledere in aliquo eorporis angulo, Viscere , ergastulo, aut spirituum ossicina. Sed puto, Mentem es se per totam animam sensitivam, hancque periz-trare, neque ejus sphaeram, quamdiu vivitur, excedere: atque hactenus, multis subjacere circumsta tiarum importunitatibus. In morte autem separatur Mens: quia ipsa sensitiva tanquam lumen can-3β delae, in nihilum abit. Quae hie sane praegustanda
erant, ante sensationis explicationem. Dolor it
que, ut maximEsensibilis, nobis viam aperiet. Est enim noxia, atque tristis sensatio . in spiritu vitali concepta, per vitam inserta animae sensitivae. Ac proxime loquendo, Sensus, est animae sensitivae passio, in spiritu vitae concepta. Nihil namque laetari , tristari, vel dolere potest , praeter animam ipsam. Adeoque sensus, cuin sit doloris,vel complacentiae prima conceptio, omnino fit in anima primario. Ideoque sensus nil, praeter illam animae potestatem, concipiendi. & iudicandi passive, de
externis irruentibus, mihi repraestentat. Itaque, quandoquidem haec pendent ex anima , cuius tota historia nobis caeca est : non mirum, hactenus, a
Scholis, non nisi oscitanter de anima &sensatione, actum . Quippe quae longe manifestiorum inquisitiones,transsilierunt intactas, imo, subscribendo Ethnicorum somniis, per ignaviam neglexere. In dolore ergo, anima irrationalis sensitiva, tristatur, furit, irascitur, anxiatur, prurit, timetve pri mario: atque, ut est radix fontalis actionum omnium vitalium, musculos non tantum, sed & pa tes quasvis, naturaliter movet, ac contrahit,ad sua-3 rum passionunt' onum . Sensus itaque, est externorum sensibilium actio; quae dum concipiuntur
in anima, patitur ipsa quoque, non minus quam socia
183쪽
socia vita, spiritus animalis, ae reliquum satellitium . Mens autem immortalis, nil quicquam, in sui substantia, horum patitur: sed tantum in subiecto, sede, hospitio, anima nempe sensitiva. Alioqui cuncta simul sublunaria, invalida sunt nimi
iam, quam ut immortale ens, deinceps duratione aeternum, queant assicere. Atqui minutulum est 38
adhuc, quod sensitiva anima, a sensibilibus patiat 1ir; nisi ipsa sibi velut hostilis fiat, dum impatiens
exorbitat . Inchoat nempe agere, dum per sensibilia irritatur, patiturque. Siquidem spiritum vitatem,totumque corpus, concutit, ae demum vitalem
suppellectilem prodiga dissipat, sibique morbos
Parit, ac necem accelerat. Ut etiam hinc veri ficetur proverbium, quod nemo magis laedatur, quam a semet ipso. Adeoque a conceptis sensibilibus, tuti anima sensitiva merus amis est, semel stimulata, est namque tota irrationalis, brutatis, irascibilis, ac concupiscens, in in furias transsilit,&sym-Ptomatich, sive furiose, cuncta concutit. Sensibilia ergoa aesionum atque morborum occasiones sunt: Anima vero sensitiva, easdem occasiones perse tiens , nec ferre volens, suos varie concitat mi nistros, impressisque ideis a scopo alienat. Vnde de in varia morborum semina, ac proles. Anima emgo tolerat, patiturque praefata, ab objecto sensibili; unde per sensationum stimulos agitata, agit, patiturque demum , quatenus prodiga, suam furens dissipat oeconomiam, Dumque sentit suavia,pla sibilia, iuvantia,& sibi grata, non est in hac sui sensatione 1 differens a iudicio, quo sentit noxia corrosiva, pungentia, lacerantia, contundentia, non nisi per accidens, plane externum ipsi vitae. Unde facile dignoscitur, quod sensus fiat per judicium animae sensitivae, delatae su per conceptum sensibile, alterantis pr imum per se, j uxta coaceptam sensationem
184쪽
nale, ex Archeo, unde tandem, promtissimae ad agendum vires, subnascuntur. Fitque in his quandoque adeo promta , & pertinax affectionis perseverantia . quod specimen admirationis, speculanti exhibeat, praesertim, si vitae, ac spiritualis seminis attributa, quis examinet. Etenim quam citissime pueri, mulieres, di inprovidi, irascuntur, fient, ridentque 3 Nam illorum sensitivae animae, recenter, ae velut immediate, rebus sensibilibus quasi adhqrent. Naturale itaque est, quod spiritus sensitivus sponte, atque facile , in hujusmodi exundationes feratur: quia anima illa, facile a sensuali suo judicio recepta , labitur in passiones spontaneas spirituum materialium ; Ac, ut vel a puero, isthaec inoleverunt: ita deinde, ita cunda, furiosa,& tota symptomatica,anima ista adolescit, quq alias longe tutius , sub mansuetudine, cuncta perageret, quam quod prae furiis, in morbos, propriamque subinde internecionem , aspiret. Quod frequens ac manifestissimum est, in uterinis exorbitationibus, aut symptomatibus quorundam vulnerum, aliorumque morborum. Ira igitur, furorque hoc loco, inon sunt hominis; sed animae illius sensitivae, in vitam delatae, naturalis sensationis thymoses patrantis, quaeque proin non raro,in tantum culmen adscendit, ut escharam urat, partemque, instar ignis,
sphacelo syderet. Dolor itaque, indubium sensus tactus pathema, in quo anima sensitiva exprimit obiecti displicentiam, juxta injurie conceptς differentias partibus illatae. Porro an istud pathema, sit iudicialis potestatis functio, unde anima pro- Αοprio elym O,sensitiva nuncupatur: non secus atque facultas motiva, solo animae nutu, movet, absque excitatore externo, aut peregrino. An Vero, dolor sit pathema, productum immediath a caua dolente sensibili, Scholae indagare potitissent, si il-ns las
185쪽
las, tanta veritatis indagandae, quam recipiendi ab aegrotis salarii, cura tetigisset unquam. Penes me autem , res ista dudum dubio caruit. Siquidem cum doloris sensius, sit judicium animae, per sensationem, in facultate sensibili, expressum, quo anima plangit de objecto sensibili, nocuo, ae dolente : Idcirco utrobique fere, concurrunt ambo simul connexa: & utrumque etiam suo se habet modo, ad dolorem. Nimirum causa sensibilis iniuria, est motiva doloris: ipsa vero anima sensitiva, iudicium fert de obiecto dolorifico, cum quadam
pathematis excandescentia, ac impatientia. Quod quidem in vulnere . contusione, tensione, ambustione ac frigore, quatenus causis externis, est prorsus obvium. Dum autem jam, vel ab praefata externorum impressione, vel propria intus exorbitatione, motrices causae dolorum, applicatae sunt, fitque inde spiritus sensitivus, totus acer,rOdens, mordax, degener, formatque cruorem sibi parem.Tum
scilicet, anima sensitiva, nedum judicium simplex, de dolore fert, dolendo .sed insuper, ipsa in
se tota conturbata, de se, novum parit productum dolorificum, non secus, ac si illud e causa externa occasionali prodiret. Et quanquam haec ambo, in majori pathemate, ac graviori sensatione, plerumque concurrant: attamen proprie loquendo, dolor magis intime respicit censuram, ab anima sensitiva patiente, latam: sive, propinquius se reflectit dolor , ad proprietatem animae , quam ad causam dolentem. Multi quippe graviter vulnerantur, citra manifestum dolorem: prout & furiosus, dolores se vix sentire, ex causis noxiis, osten
dit. Rusdam etiam sipe, torturi dolores eludunt, di inuncta etiam dolores fallunt, licet partes injuxta vapulent. Quare sensus, magis intime, ac proprie, respicit censuram potestatia animae sensitivae, quam
186쪽
quam iniuriam eausae dolorificae. Enimvero prae fatae indolentiae ergo, in Lepra, & immobilitatis in . iApoplexia &c. divertor alio. Equidem Scholae,
pro sensationis, ac doloris primario organo cereia bro, certantes, notant ideo cerebrum, propria idiotapathia , immediate , unoque Velut ictu tactum . perdere, etiam sensum simul, & motum: imo alterum latus contrahere. Fiendi autem modum sieexprimunt. Quartus cerebri sinus sinulus perquam exiguus) initio spinalis medullae, a cerebello inc piens , obstipatur per pituitam, unde instantanea .
a poplexia. Natura enim nolens, aut non Valens retro trahere , aut reducere ejusmodi pituitam eo
semel delapsam, sedula saltem satagit, illam pituitam in alterutrum latus, illius canalis, deponere. Unde consequenter, illius lateris paralysis orditur.
Haec quidem lego, de Apoplexia, ac Paralysi : nil
tamen de contractura, per ictum capitis oriunda. Paracelius quoque non contentus hac somnolenta trium morborum doctrina, inconstans etiam Vol - . iVitur. Nunc enim ait Apoplexiam, atque inde subsequentem Paralysin, nasci, eo quod sensitivus spiritus, in nervis, aquae vitae instar, flammam ab ignestinae contraxerit, fodinarum sulfurearum more, lege micro cosmica. Qua dein phlogosi, nervi, atque tendines, velut adusti, cremati, ac velut semimortui, exsiccantur cum musculis, manentque ideo deinceps sensu atque motu privi. Constituit nimirum hos duos morbos de contractura ex ictu, nil cogitans interim) non quidem in capsa cerebri: sed in extremis nervorum ramis, tanquam si essent affectus, ab externo introrsum properantes.
Alibi vero, non sulfurosem quippiam. aut phlogiston, censet Apoplexiae causam: sed accusat duntaxat Mercurium sunum nempe de tribus, quae sua vocat naturae initia) nimis exquisite circulatum
187쪽
xr D E L x v v x A s et sua exuberanti subtilitate , instantaneae euiusque
mortis, causam continentem asserit. Alibi,ad coelorum stellas Apoplexiam revocat. Atque alibi rursus Varians, docet omnem 'Apoplex iam, fieri e crassis vaporibus, arterias gutturis, dc irrequietos pulsentes canales, obstipantibus: esse quoque eclipsines unarem cerebri , in nobis necessitate mi- 44 ero cosmica. Vertiginis ideo pariter causas, ad incerta circumrotavit, totus nempe ipse vertigino
sus. Ego autem aliter processi. Quicquid primario sentit, id ipsium est doloris primum susceptivum,
atque essicienter essiciens. Sed gladius, ictus, contusio, corrosiva &c. sunt quidem occasionalia, vel instrumentalia effectiva : non autem essicientia primaria doloris. Dein, cum dolor, plerumque in
instanti nascatur, etiam is, qui per eAterna excitatur. Ergo ad dolorem, non est opus recursu ad cerebrum , ut per refleXionem, Velut consulto, Opus habeat. Quapropter Scholae, parum a cerebro recedentes, maluerunt nerVum accipere, pro primario organo, perceptivo objectorum sensus , quatenus vel radio luminis, vel materiali spirituum irroratione s nondum enim se determinarunt in plerisque in a cerebro , continuo dimissa, asperguntur. Adeoque cerebrum, denegare sensum, atque mo-tnm inferioribus nisi per mediatores spiritus,suum favorem incessanter inspiret. Ast Sc in hoc, mul- ue las reperio anxietates. Imprimis exploro diversos
tamis in homine. Nimirum singulares penh, in membris singulis: imo in intestinis, aliisque partibus, omni fel me nervorum consortio destitutis. Quales sunt ipsi dentes, quorum etsi radicem nervulus tangat, non tamen ipsos exterius dentes, quos tamen sentire, inviti multi testabuntur. Sicureteres carent nervo, ipsumque cranium, sub te
rebra trepani, sensum mirificum, in pedum usque digi
188쪽
digitos,resonat. Credidi itaque, non posse ab uni-
eo,& communi fonte cerebro, Vel univocae texturae nervo , tantam distribui unius tactus latitudinem. Supposui itaque, quod ante jam probavi, sensum primario. in anima sensitiva, ubique praesente, atque eatenus etiam proxime, in spiritu insito partium, residere. Idque eo audacitis asserui, qubd ce-xebrum ipsum, influi spiritus officina , tam surdo, atque anomalo tactu, polleat, quod sine sensu putatum sit. Ergo vel ruit axioma : propter quρd uinnumquodque eis tale, illud ipsuis est magis tale rvel cerebrum , non est primaria sedes, & fons tactus. Denique, dolor omnis, fit in loco,& quasi ex tempore sentitur. Ergo & tactus, fit in loco, & non post factam denunciationem ad caput. Quinetiam in natura, vel in rotundo saltem, non est dexterum & sinistrum : atque adeo nec potest per Iapsum, pituitae servari latus in Paralysi, nisi in unica medulla spinali, maxime in ejus initio, per longum sint duo canaIes, lateris necessitatem continentes. Quod est ridiculum cogitasse saltem, praesertim in exili illa quarti sinus cavitate. Si quidem motus &sensus, sunt in unico, & eodem musculo, simplicem, ac exilem nervum suscipiente. In digitis tamen stupore affectis, suspenditur saepe solus sensus, motu sospite interim, atque libero. Itaque vel est necesse, sensum & motum, non pendere ab
eodem nervo, spiritu influo, horumque communi principio: vel necesse est, ab eodem unico nerv Io , pendere motum duntaxat, & non sensum: vel solum sensium, & non motum: vel esse alia peregrina hactenus ignota, quae tollunt, aut hedunt solum sensum , di non motum : alia vero, quae solum sistunt motum , ac nonnulla , quae utrum que afficiant. Quapropter penitius attendendo,aspexi stuporem tactus, insensilitatem , carentiam , vel de
189쪽
fectum in motu, aliquando esse passiones, ex medio privativo ortas: easque tum quoque de necessitate, esse privativas. ut in luxatione vertebrae, strangulatione &c. Novi enim honestum civem, ter a praedonibus suspensum, emungendae pecuniae ergo, mihique dixisse, quod eo ipso , quo tripes epedibus subtraheretur, amisisset motum, sensum,
omnemque mentis operationem. Saltem, non illitum erat repletus quartus sinulus cerebri, neque
medulla spinalis compressa, quae intra Vertebras degebat sospes Laqueoque disrupto , ut istae functiones animae, & corporis, redirent in pristinum statum, non tollebatur iterum e quarto illo sinu, pituita obstipans. Astrologus quidam , Volens tentare, an mors suspensionis dolorosa esset: Ia-queum collo circumduxit, jussitq; adolescentulum filium, ut attenderet, dum pollicem moveret post subtractum subter pedes scabellum , ut statim funem amputaret. Puer itaque fixis oculis, in digitos patris , nec cernens motum in iis, sursumque respiciens, vidit patrem lividum, exsertaque lingua. Ergo abscisso laqueo, Astrologus decidit in terram, di vix post mensem convaluit. Eodem fere modo procedit demersio. In qua simulatque primo tractu, hausta est aqua in pulmonem, per os, amittitur usus facultatum mentalium , iteratoque aquae haustu priora confiimantur. Nec attamen tam cito moriuntur, quin, si proni iaceant, ut aqua enfluat, etiam qui dudum mortui apparent, plerumque reviviscant. Repletis ergo pulmonum cannis, hospite peregrino, intercipitur radius vitalis,a pricordiis, in caput perpetuo lucens. Unde consequenter, velut Apoplexi a privativa, confestim ob Oritur. Mirum sane, utrobique tam cito labascere mentales functiones. Adeoque & hinc necessitatis continuata conbcitur importunitas, atque depen
190쪽
dentia, ab inferiorum aspiratione, & favore vitali, nondum in Scholis agnito. Quapropter tractatum de Duumviratu adornavi. Consideravi itaque, si cerebrum, sit fons, ac sedes primaria, animae immortalis, intellectus,& memoriae: saltem quamdiu anima inerat cerebro, debebant istae facultates manere illibatae: cum ad cogitandum, nec crisere, nec brachio , nec ipso anhelitu, sit opus. Attamen suspensio, unico velut ictu, facultates mentis tollit totaliter. Etenim dum arteriae jugulares, communitatem cum inferioribus denegarent, vel pulmo, aqua repletus esset, statim, nedum facultates mentales collabuntur: verum etiam ejusimodi interclusio, agebat per modum a poplexiae universalis,& non uno tantum latere motum suspendebat, prout in Paralysi. Inde enim mihi confirmavi, influxus viscerum inferiorum, ac communionem tolli a cerebro, per vinculi, aut obstaculi interceptionem. Unde consequenter quoque suspicatus sum, conceptus primos, formari alibi, quam in capite. Juxta illud veritatis: Excorde manant adulteria, homicidia &c. Reperi insuper Α poplexiam, stuporem, Paralysin, Vertigines,Caducum,
Spasimum &c. esse passiones, positiva causa occasionali oriundas, multumque distantes , a privatim vis , constrictivis nervorum , meatuum , ac spirituum. Quae cau6ae hactenus a Scholis sunt neglectae, in praefatis morbis subscribendo scilicet ethnicis deliri is, pituitam in quarto inulo cerebri stabulantibus. Cum interim similes, ac positivae facultates , ubique in optatis, itemque in morbis minporosis, ac epilepticis. occurrant: Memini quoque, aliquando in meis Tyrociniis, virulenta quaedam distillasse, quae si quando non rite obturatis iuncturis, dorem de se spirarent,vel postmodlim, separando vasa ab invidem incautum me ferirent,m 4 unico