장음표시 사용
121쪽
nis haec ratio, cr virisque hic bonorum finis videbatur, adipisti quae sent in prima natura, quaque i a per
sese expetenda, aut omnia, aut maxima. Ea seunt autem maxima, quae in ipso animo, atque in ipsa virtute versantur. ' Itaque omnis illa antiqua plutosophia sensit in una virtute esse positam beatam vitam nec tamen beatissimam,nisi adlugerentur,m corporis, S c
tera, quae siupra diuela sint, ad virtutis Uum idonea. Ex hac descriptione, agendi quoque aliquid in vita, ct ossici ipsius initium reperiebatur, quod erat in
construatione earum rerum, quas natura praesicriberet.
Hinc gignebatur fuga desidi voluptatumque cotemptio: ex quo laborum, dolorumque Musiceptio multorum, magnorumque rem honest que causa, G earum rerum,
qua erant congruentes cum descriptione naturae. Iride S amicitia existebat, Siustitia,atque aequitas. Haec Suoluptatibus, o multis vita commodis anteponebatur.
Haec quidem fuit apud eos moru institutio, m eius amtu, quam primam possit forma atque desicriptio.
i Philosophiae tripartita diuisio propterea Platoni attribuitur,quod dia- Iagos scripseratpartim morales, Alcibiadem, Menone, Lachetem,ctarmidem, libros de publica Cr legibus:partim naturales, i Timaeum pamrim dialiaticos. t Politicum, Parmenidem,Sophistam qua partitione, suauis non omnem philosophandι materiam complectente, Peripatetici tamen σε cademici, Storcι contenti fuerunt. Nam cum iderent,ait Cicero, nos ita esse natos, i m communiter ad γirtutes apti essemuW,quae notae illu-sressu unt, Iustitiam dico,temperantiam aetera ue generis eiusdem quae omnespmiles arisum reliquarum materia tantum ad metiorem partem,m tractatione disserunt, ea que istutes ιderent nos magnoscentim appet re in ardenti- , Labere etiam insitam quandam delpotius innatam cupiditate cientiae, nato ue esse ad congregationem hominum,sta oci
122쪽
tatem, eommunitatemque generis ιumani, eaque in maximis ingeniis mamme iliacere.totam ph/losophiam tres inparteis diuiserunt quam partitionem a Zenone retentam esse γιdemus. o prima philosophiae pars, quas de ita moribus ocet quidsi .mmum hominis bonis, quo referantur omnia,quaesunt ad beatam γιta necesaria: tenim in Pita e facti su in doctrina bene 'Huendi propositum aliIuιd esse oportet,cuius gratia de facιenda, se docenda atque explicandasint omnia. 3 Summum ιtaque ιι- num definitione inpartitione declaratur: quae duo praecipua sunt in explicandis artium institutis io menta . Quod autem Graeci r in nominant , Cicero summum bonum, in θιmum, in extremum, Cr em di- Lib. r.3
citi interdiam beatitatem Cr beatitudinem e saepe etiam beatam itam. hi fib-.Cr, enim nominibus cum eadem natio subiectasit , promisiue in indifferenteri δε nar.
titiar. Paucis autem hoc loco finem bonorum ex ciccaa ιcorumsententia deorum.
de it,adeptum esse ea, quae suntsecundum naturam quem pluribus edisin disturatione definibus explanat,sed num duntaxat locum ascriba. Su-
ri,ia que vortet, prima naturalis appetitio postulat haec deligerere ι- finibuν.
tuere rue ex his snem istum summi boni atrue ltimi, que. prima ilia γerasunt ta constituι cesse essiilicet earum rerum. quaesuntsecundum naturam,quam plurima in suam maxima adipisci. Huc igitur finem tenu runt, quodque ego pluribus erbis,illi breuius secun m naturam suere. Partitio autem beatae ita, quae secundo loco adhibetur, ex causis est'-eientibus constat, quae Funt bona corporis, anιmι in fortunae, Gyue nisu ab Aristotetis aut hamate repetenda est: In altione γιrtutis, ait, beatam γε Caps I b. r. tam esse putamus sed tame bonis externis indiget. is en potest v - ix de mor. quidem,res magnas er honestas agere is, cur nullae opes, nullae luppetunt co- ρι um plerasve el amicarum studio, et Luitus. Apublica authorat te,non sicus alue 3nstrumentis Uffcianturies nonnulla defuerint hominiabus. t nobilitas, libera,pulchritudo, magnam labem it oleant alleg re: nerue enim plane beatus est qui in deformitate corporis aut ignobilitate generas aut solitudine in orbitate liberorum itam degit: ac minus etiam fortasse beatus, em liberisintscelerati ac perditi, aut cuius amici os boni eae hae ita migrariam quare asia bene beateque diuendum fortunae commoda necessaria γidentur esse. ιdeoque permulti facile sunt adducti. M ex hisis, beatam itam, os ramfortunam H, irtutem esse crederent. 3 ΗΛ Aristoteles de causis beatam bitam efficietibus, quarum Πιmum genus ad e;mada corporis pertinet que duas an partes dιuiditur ux bonis enim eo
p.ris ruadam sunt niuersaeuadam propria partiamsingularum. illis
123쪽
est bona aletudo. quae in optima ratius corporis flatu cernitur: in pulchritud/,quot ex apta Hura membrarum cum coloris quadam suaustate,cum inter se omnes partes lepore quadam consenti t: Cr robur, quod in neruorusrmitate Cr constantia consistit, nde bellicae forti iussinu laudes plerumfueducuntur. guae propria senisngularum partium,aliquod militer pondus erunt beatae γitae, t insensibus integrita , cum omnes jam alente quesnt in pedibus celeritas,qualis olim insadiodromis laudabatur. in manibus ad comprehellendum is, quae in Milone Crotoniate plurimum aluisse dicitur: in ore claritas,cῶm ea persticue percipitur auribus in lingua emplanata ocum impre*o,cὴm ea sonos docis distinetos pressos efficit. in his omnibus demici putant abruam im inesse ad beate medum ' Crs quid in corpore peccatum fuerit aut morbo,aut distortιone in deprauatu- ne aliqua,aut motu statuue deformi, aut imbecillitate partium non esse omnibus numeru ab se lutum farticem,in suo tale γιιιum reperiatur nec tamen eiusnodi bona tantam authontatem haberecti cum animι τι, tutιbus quae praecipuam bim habent ad commendum summum bonum comparada sint. 6 de quibus nobu deinceps dicendum est principio a definitione )ιrtutis
sumpto,quae rectamentu assectio nominatur eius actiones praeclaras in laudabιles est iciens. Diutis autem genera duo γeteres philosophι notauerunt, num naturale in ingeneratum, alterum morati m. oluntaraum. An/mi,inquit Cicero,plures sunt irtutes, sed duo genera prima: num earum quae ιVenetantur, bapte natura, appetiantu*ue non doluntariae: alterum earum, qua in oluntate positae magis proprio nomine appellari solent, quarum est excellens in animorum laude praefantia. Priora generis est docilitas, Cr memoria quae fere omnia appetiantur γno ιngeny nemine assae Pirtutes, qui habent, ingenios ecantur. Alterum autem genu est magnarum, erari mque irtutum, suas doluntarias appellamu : t prudent am,fomittudinem,temperat iam,tustitiam retiyuas eiusdem generis. Hoc autem secundum genus Peripatetici bifariam diuidunt, t quaedam γιν tes sintacti nis . t fortιtudo iberati ,,magni centιa, mansuetudo anιmι,mod Da,temperant Ia,comιιπι, eratas,ubabilitas, iustitιa.Quaedam sunt cognitionis: Pt inte gentia silentia , sapietia,ars CV prudentia,CV in trarique
tum λάθεσιν, rum RQ considerant. nam cum fuis in rectis animi suHis sese exerret, assuefacereposeuerat haec assectis, in progresio διαθεσις cu ero natura, arte in exercitatione multa confirmamus um sue habitus ,efficitur γιrtus qua mbit aliud est, n spe secta Cr ad extrema con semmata natura. 7. tque ita de duabus causit, rua princiles sunt ad beatam itam,disserunt bonu cortoris,m bonu animi. Tuibim tertiam causam
124쪽
adiuuantem adiungunt prosteram fortunam ot ves ,diuitiae gloriam o
tet Iam,nobilιtatem,gratιam,ruae ex populara hominum opinione adfinem bonorum referre lent. tantum enim fortunae ulgus tribuit. t eam non selum in bonis in rebus expetendis numeret .sed etiam reginam bonorum, delpatim deam quandam constituat. Quamobrem omnis illa antiquath
lGορMasensit in na bis tepositam esse beatam 3itam,)tia definit Aristoteles a tionem perfectae inutis, in , ita perfecta nee tamen beati - p. 8IUmam, nisi retiqua duo bonorum genera adiungantur, qua sunt partim instrumenta, partim ornamenta retulis.nam, ,t ait Virgilius, Gratior e pulchra dentem in corpore Drtus MLuuat.
I la igitur complent itam beatissimam. sed ita, i sine issi psit beata
ita exsere. Sunt enim acre ones quaedam, Cr causae ad uuantes extrinsectu assumpta, quae si adsint,clariorem in istustriorem laudem irtutu efffciunt' autem absint, non propterea 3irtutu aut soritatem depiamsi diamen quia sunt secudum naturam,sne istis Fummum bonum ndique mmum abstutum es non potest: quod ita definitur . eteribis philo-
sphis, t 'secretis omnibuι malis cumulata omniu, aut quamplurimorubonorum collexio. se autem gradus forticitatis soteles existimat cum ait birtutem si ab aliis boni iungatur, anteponendam quidem es omniabus sin coniungatur,pluras es cum minimo bono coniunctam,quam separatim: t quo plura quis habeat, quae in corpore magni aestimantur, eo si bea-tιο c enim distulat,icomedis corporis in fortunae non modo irum bonum adiuuari. sed etiam illustriorem C flendidiorem apudsuos effici. β Ex hac de ptionesummi boni certa genera officiorum nasiuntur Juga des diactavraia rue conreptis. est enim t desidias oluptas contra naturam hominis i naturalis animi magnitudo in periculis laboribus,
sic temperantia in praetermittendis Poluptatibus cernitur. Hinc etiam charitas generas humani , iussitιaIue omnis manauit , care i irtutes: qua maximesunt cogruentes cum desiriptione naturae. In summa fuatuorfontes officiorum comonstranturiaut enim honessi in perstucietia γeri tertiaque esature aut in Lominum secietate tuenda, tribuendoJues um cuique, rerum contractarum et aut in animi excelgentis, atque inuicti magnitudine ae robore' aut omnium quaesunt, quaed dicuntur, oraeine in modo, in quo mes messia in temperantia. OGque haec Academicorum Cr Peripateticorum communis in tutio de moribus fuit.
De natura autem sid enim sequebatur ita dicebant,
ut eam inuiderent in res duas: ut altera. esset esciens,
125쪽
altera autem quasi huic se praebens, eaque esceretur
aliquid. In eo quod esceret,vim esse censebatnin eo autem quod esceretur, materiam quandam: in utroque tamen utrunque. Neque enim materiam ipsam com
rere potuisse si nulla vi contineretur, neque vim sine a- liqua materia. Nhil est enim quod non alicubi esse cogatur. ' Sed quod ex utroque,id iam corpu'm quasi qualitatem quandam nominabant. Dabitis enim profecto, ut in rebus inusitatis, quod Graeci ipsi faciunt, a
quibus haec iam diu tractatur,vtamur verbis interdum inauditis. Nos vero,inquit Atticus. Quinetiam Gracis licebit viare,quum voltis te Latina forte deficient. Bene sane facissed enitar ut Latine loquar,nisi in huiuscemodi verbis, ut philosophiam, aut rhetoricam,aurpbsicam i dialeciticam appellem,quibus,ut abis multi confiuetudo iam utiturpro Latinis. Qualitates igitur appellaui, quas πιι W- Graeci vocant: quod ipsum apud Graecos no est vulgi verbum,stdphilosophorum atque id in multis. Diale liticorum quoque verba nulla sunt publicaseu viuntur Et id quoque commune omnium fere es artium. ut enim noua sent rerum nouarum facienda nomina, aut ex altis transferenda.
Quod si Graeci faciunt, qui in iis rebus tot iam fecula
Nersantur, quanto id magis nobis concedendum est,qui haec nuc primum tractare conamur' Tu vero,inquam, Varro bene etia meriturus mihi videris de tuis ciuibus,
si eos non modo copia rem auxera ut essecistised etiam verborum. udebimus ergo,inqui nouis verbis uti te
126쪽
IN CIC. ACAD FRAG , authores necesse est. 8 Earum igitur qualitatum fiunt aliae principes , aliae ex iis ortae. Principes Aunt uniusmodi, simplices. Ex iis autem ortae vanae sunt, σquasi multiformes.Itaque aer quoque 'timur enim pro Latino ignis,m aqua,Cr terra,prima fiunt. Ex iis autem ortae animantium formae,earumque rerum, qua gignuntur e terra . Ergo ista initia, oe,ut e Graco vemtam, Elementa dicuntur e quibus aer m ignis mouen-δ vim habensio efficiendinretiquae partes accipiendi, O quasi patiendi, aquam dico, 5 terram. ' Quintumgen ,e quo essent astra,metesique singulares,eorumque quatuor, quaesiupra dixi, disiimile M lateles quoddaese rebatur. Sed subiectam putant omnibus sine ullas'ecie,atque carente omni illa qualitate faciamus enim tractando usitatius hoc verbum, tritius) materiam quadam,ex qua omnia expressa atque essectam quae
tota omnia acciperet in omnibusique modis mutare, atque ex omni parte, eoque etiam interire non in nihi
lum, sed in fluas partes, quae infinite secari atque diuidi
psint, quum sit nihil omnino in rem natura minim quod diuidi nequeat. Qua autem moueantur, omnia interualtis mouere qua interualla ite infinite diuidi possint. Et quum ita moueatur illa vis,quam qualitate esse dicimus, S quum sic ultro citroque versetur, S materia ipsam totam penitus commutari puta S ita effici quae appellat qualia, si e quibus in omni natura coharente,ci continuata cum omnibus seu partibus essectum esse mandum,extra quem nulta pars materiasit, nussumque
127쪽
so AVD TALAEI EXPLIC. corpus. Parteis aute esse mundi omnia,quae insint in eo, quae natura sentiete teneatur, in qua ratio perfecta in
fit,quae sit eadem sempiterna. Nihil enim valentius esse
a quo intereat. 7 Quam vim animum dicunt esse mundi, eande que esse mentem, sapientiamque persectam, quem Deum appellant, omniumque rerum, quae fiunt ei subiectae, quasiprudentiam quandam procurantem caelestia maxime,deinde in terris ea quae pertinent ad homines . quam interdum eandem necessitatem appellant, quia nihil aliter psit, atque ab ea constitutum sit, inter quasi fatalem e T immutabilem cotinuationem omdinis sempiterni. Nonnunquam quidem eandem fortuna, quod afficiat multa improuisa haec nec opinata no bi propter obscuritatem ignorationemque causarum.
cie lib. 1.L Transit Varro a philosophia moralι ad explicatιonem naturae , quamnat. deorum. esse censent γιm quandam sine rat/one cιentem motus in corporibus ne cessirios : ali, γλ participem rationis, atrue ordinis tanJuam bia progredientem ,declarantemque quid cuiusque rei causa efficiat, quid μαι- tur: cuius sole tiam nulla ars, nulla manus, nemo artifex consequi psis imitando . Sunt autem qui omnia naturae nomine appellent , t Epicurus.
Hanc im quae per si motus efficit, iaccademici duas in scies distertiunt,
materιam, ex sua, C formam, per quam res omnes gignuntur m nt: e
quibus ista patiendi, hac efficiendi im in si continet: nam cum materia aga sit, a formis cohibetur: cum iners,impedituracum rudis,informatur. , sed quod ex Ptroque constat,id iam naturale corpus est. Gracis πιι τους statur,Latine qualitas redditur: sed quia docabulum hac in re nouum inauditum est, ad excustionem huius nouitatis miro digressiuntulam interposuit,in rua distulat his,qui res nouas tractant, e concedendii. I b.3 LM aliquia. γοcabulis inusitati tantur μιώμοδ libertatis eniam Cisibus. cera etiam ι dari postulat. Evod fuid Ait,nemo mediocriter doctus mi
rabitur,cogitas in omnι arte, cuius Uus ulgaris comuni que non fit multam nouitate nominum esse,cum construatur earum rerum ocabula,quae in
128쪽
i scientiae nota sunt: Geometrae I er o,Musici,Grammatici etiam nore uada loquutur βο.Ite ipse Rhetoris artes,su unt totaeforenses atquepo-utires, Trebis tamen in dicendo quas priuatis tuntur a uu: ιdi, argurentum comparatione minorum conciarit. Quodsi In ea lingua,quam ple-iIue beriorem putant,cocessum a Graecia est, i docti mi homines de reus non peruulgatis, inusitatis erbis terentur, quanto id dei nobis magis Τ concedendum,qui ea nunc primum audemus attingere' Duos autem mo-ossatuit novandorum nominu, num genri quod non fuerat,alterum x alia lingua transferendi. De primo Horatiar,u γerbis etiam tenuis, caut queserendis, In arte λixeris egregie, notumsi callida Perbum I.etua. eddiderit iunctura nouum . Orte necesse est, udiciis monstrare recentibus abdita rerum: ingere cine tutis non exaudita Cethegis,
.ntinget, dabiturque licentiasumpta pudenter. Ejusmodisunt illa a Cicerone nouata, Maritas Cr beatitudo: quae dura Lib. I.denat. uidemsentit esse Deruntamen se putatposse molliri. Fauorem in da- deorum.
um noua credit,ait Fabius nam in epistola ad Brutum, Eum,inrui amo- Db.8.cap. .m, t hoc dedo tari uorem in cocilium aduocabo. Et ad G pium ulchrum, Te hominem non fiamsapientem.' eruetiam, nunc toruun-tri danum. De secundo modo idem Horatius,
raeco fonte cadant parce detorta. quid autem aetatio, Plautoque dabit Romanus, ademptumirgilio, Varahueste cur aluirere pauca possum, inuideor'cum lingua Catonis, in Enni
monem patrium ditauerit, Cr noua rerum
ominatrotulerit'licuit, semperque licebit
gnatum praesente nota producere nomen.
Quintilianus cum erba in Latina C peregrina diuirit,plurima ex nuibus penegentibus in linguam Latinam emsse testis es, Taceo, ait, de Lib. V. Io, usicis Sabinis, Praenestinis quorue: nam t eorum sermone Mentem demum Lucilius insectatur: quemadmodum Postio deprehendit in Liuioatauinitatem e licet omnia Italica pro Romanis habeam, plurima Galea aluerunt, i Eseda GV Peteritum,quorum altero Cicero tamen,ait
, Horatius γtiturem mappam suorue Utatum circa nompycmni ι--ieant. CV gurdos,quos pro solidis accipit γHgus,ex Histania duxisse ο--m audiui sed haec diuisio mea ad Graecumsermonem praecipue pertinete d. ν
129쪽
nam in maxima ex parte Romanus inde conuersus est Vt igitur adi si tutum reuertatur oratio, quas πιιο χς Graeci ocant, liceat rualitates
Latinis appellare, Cr res naturales. su enim promisiue Dipossumus:quocab antiquis di tinguntur, talia principes sint , aliae de principibus ortae Principes a Latinis dicuntur elementa ueprincipia,sive initia, esimplices naturae, ignis, aer trua,terra: ex quibus duae primae si cum reliquis duabus comparentur,uffcientes ideri possunt rapterea quod calor, que ignis Q humorique aer proprie Cr naturaliter i Mndicant,eficientia sua dam in se conrinent naturalem: reliquae ero duae, aruam dico in terram, qua sipatieressent: quoasiccitas Coeus,qua terra in aquae attribuutur, tardam,aut nultam propamodum bim habent,nec nisi vel a calore ad suos
motus excitari, vi ab humore cohiberi quasi informari pus a identur da quibus superioribus sic Ovidius ait, Quippe bi temperiem sumsere humorque calo ue,
Concipiunt, in ab his oriuntur cuncta duobus: Cumyuesit ignis aqua pugnax γapor humidus amnes Res creat, in distors concordia foetibus apta est.' His quatuor simplicibus naturis quintam assiungendam esse μά- noteles ex adiunctis motionibus deuiat. nam cum sic saluat, simpliaces motus naturis simplicibus congruere, eos autem qui in Drum in ira Orbem sunt, a quatuor sitas superioribus elementis alienos esse, quae rectis lineis, et sua leuitate sursum, et seopte nutu in pondere deorsum mouentur,censuit esse quintam plicem naturam,ad quam proprie motus illa simplexpertineret: nde γt ait Cicero issent astra,mentenue gulares cogitare enim in prouidere, in disiere, in docere, minuenire aliquid, Crtam multa meminisse, amare, odiss timere, letari,angi: haec C milia eorum, in horum quatuor generum nulti inesse putat. Quintum genus an ber aias nomine, cr se jsium animum appellat nouo nomine,quasi quandam continuatam motionem in perennem. Idem alio loco,Si ab Aristotele inducta est quinta natura, imum haec Cr deoru est,in ania morsi Mnim ru enim in terris origo nulla inueniri potest, nihil est in animis
mixtum atque concretis, aut quod ex terra natu atque um esse Mideatur. Nihil ne aut humidum quidem,aut flabile,aut gneum.His enim in naturis nιhil inest,quod im memoriae, metis,cogitationis habeat,quod Cr praeterita teneat, Cr futura prouideat, Cr complecti psit praesentia, qua Fladiuina sunt nec inuenietur nquam nde ad hominem Mesrepsint i a Deo. Singularis igitur ea quaedam natura aque Mu animi siuncta ab his, fitatis nucique naturis.
130쪽
Πamniti de elementur quatitates ex his ortas deinceps ideamus, qua variae multiformGque sunt:sed earum duo prima genera: nam aut inanimae Aunt: t nubes ,pluuιa ,grando, caeteraei res Gomori, qua in aeregia gnunturiaut animat qua tripartito distingui silet aut enim iuunt tantum, sirpes,arbores, planta: aut γιυμ que praeditas.nt, i aues in aere,pses in aquis, artasteries bestiarum ιn terris:aut it sensus, ratio-nM uesimul eo potes sint: t homines, ad quorsi Uu Cr commoditates caetera qua prim diximus ,genita ac procreata sani. Ac de prima materia
se iactarimici distulant, t eamsubiectam rebus omnibus esseputent,sne da θecie, atque carentem omni qualitate, id est, perse non formarum modosed etiam caloris,in coloris,aliarumque qualitatu,quaesensius afficiunt, expertem. sitia de re Plato a Gubtiliter c clare C persticu/philosephatus
est: Tria, ait, genera constituere licet: num quod gignitur, alterum in quo genitur,tertium a quomititudinem trahi quod nasiituri idcircosic apte comparabunturiquod recipit,matri: nde recipit, patrienatura horum medias tui. d animaduerterim est,cum debeat es rerum effigies,omnium formarum arietate distincta, nunquam istud generationis gremium bene praeparatum iri,n sit informe, Cruente natura formis omnibus, quas toto capere, careat. Nam si erat alicui- rarum ,quae in se recipit ite, cumeontrariam eius, eui- est simile, naturam, aut aliam prorsem suseipiet, nequaquam eiu militud nem in effigiem exprimet, cum prae se tulerit sa. ais e di nullam sibi propriam habeat Jeciem, quod omnia rerum genera capere deIeat: γt qui nguenta suavi odore confectura sun humidam materia, quam certo odore conHre dolunt ta praeparant, i nutam proprium odorem retineat. qui in re mosi guras aliquas imprimere olunt, nullam omnino priorem figura in eroideri patiuntur,sed accurata levigatisne tisit se illud quod pasim in omnibus aeternorum omnium ulachris recte figurandum est, his omnibus formis suapte natura carere necesse est. Quamobrem huius niues quod genitum, Crsen in subiectum est, ma
trem Cr receptaculum neque terra,neyue aerem ,nerue Mneminerue aluam
esse dicamus, neque rusin aliquid ex hisfactumsedilectem potius quanda
sensus fugientem, Ormem sinum omnium rerum capacem, PI ambigua quadam ratione,in qua γιx dici queat Guιna,Orseolo animo comprehendendae naturae' particeps.me Plato. nde convit materiam posse σm nia accipere,omnibu ue modis mutari. o enim, tvit friuoteles appetentissima formarum nerue tam en in nihilsi redigi, se insuat partes, uadimensionibus praedita infinite diuidipossunt:nec id mirum cuiqua ideri debet :quanuis enim in omni magnitudine' aliruidam minimum, rus