Institutiones philosophicae ad studia theologica potissimum accomodatae. Auctore Francisco Jacquier ... Tomus primus sextus Quo physicæ pars secunda, sive physica particularis continetur

161쪽

ramus enim oculi structuram dumtaxat. qu

tenus ad luminis motum pertinet. ' His praemissis, jam intelligitur admirandum unionis artificium. Radii luminis elaperiale cor rum, Vel prope superficiem

reflexi, corneam primum permaneant, tum

In aqueum humorem incidentes, ii, qui ob-nque cadunt, tali ratione refrangi debent ut viciniores. quam antea fant; transeunt enim ex medio rariore in densius, nempe ex aere in si quam. Deinde pupillam subeunt, . intra crystallinum humorem, qui den- sior est Mueo, iterum refracti magis ad se, Ficenio edunt. Tandem in vitreum hu incidunt, atque denuo refracti magis. quidem ex humore crv- Ballino in vitreum minus densum transeuntes a perpendiculari recedunt; sed ob lenti-cti rem crystallini' figuram contingit, ut ra--- ll a perpendicularibus recedentes sibi ipsis viciniores fiant, quod quidem patet ex iis quae demonstravimus de refractione duplici r vitra utrinque convexa. Itaque ra/ii in - humorum trarectu has refractiones passi in

retina coeunt, 'hanc concutiunt, nervi opticima meum movent, ac tandem molus ad cerebrum propagatur.

Ut autem tota res in meliori lumine coLlocetur, ponamus ex singnlis 1bperficiei alielm punctis emanare undequaque lucis ra- superficiei punctnm quoIibet consederari poterit tanquam vertex coni, cui

malis est ipsa pupilla; tum radii refracti alium generant eon priori oppositum, cuius ba- iis quoque est pupilla'; vertex amcm est in

aeculi Iunco, In quo se ilicet radiorum ex alia quo

162쪽

quo puncto emanantium concursus esuscient putam imaginem repraesentat Illi autem duo coni habent axem communem, quem Velut

lineam rectam considerare licet ; nam in hoc casu vix attendi debet refractio, quam radii in crystallino subeunt tum in ingressu. tum in egressu; itaque fingi potest , sin gulos radios utrumque praedictum conum se mantes cum ipso axe communi confundi; . ac proinde quodlibet superficiei alicujus punctum distinguitur, eo quod ejusdem punctui maginem ad fundum oculi transmutat ra-inus per centrum pupillae transiens P His positis , si punctum obiecti sit ita ipsi 'hi agri j tudinis visibilis centro, puta R,

aliud ejusdem superficiei punctum Q adre C;

teram positum sui ipsjus imaginem in tum emittet per radium in , qui radium Re in centro pupillae intersecabit , quare imago ' ad sinistram imaginis r iacebit, ac proinde imagines; illae pingent in situ: inverso, sit cum punctorum R , . .

positione conferantur. Itaque cum radiorum

ex quolibet puncto emanantium fasciculus. sive conus ad simplicem radium 8er axem reduci possit, tota obiecti superficies ad oculum relata se habet tanquam pyramidis lucidae basis, cujus pyramidis vertex est ipsum pupillae centrum y radii autem , quinanta formant pyramidem , in oculi fundum ducti, aliam generant pyramidem Ore litam ipso organi fundo comprehensam , si

ius proinde V sis est tota obiecti imago ,

qu cum suis. coloribus d cpicta praesentis. Ajecti sensationem in nobis excitat .. Quo

nam vero sit primarium visionis, organula ,

163쪽

qui Phisiologi quae quidem quaestio vide tur omnino superflua singulae enim ornmi partes, pro suo ossicio, ad distinctain visio

nem conferunt; Uerum cum Retina ex medullosa nervi optici portione componatur, huic parti tribuenda sunt praecipua visionis munera. Neque ad Physi s pertinet defini- η re, quo artificio pupilla dilatetur, &contra- . satur. Indubitatum quidem. est, pupillam non ejusdem semper diametri apparere, sed nimia illabente lucis copia contrahi, & contra dilatari. Hunc reciprocum pupillae motum fibris muscularibus tribuunt aliqui; sed rem alio modo explicant alii ; de pupillae contractione & dilatatione tentamen proposuit vir Clarissi. Weibrechtius in commentariis Petropolitanis Tom. 3; at his relictis, oculorum vitia illorumque remedia, qpod quidem Physicorum iuris est, eXponemus. III. Cum lucis radii imaginem puncti, eX quo emanarunt, sesum deserant & per Vitrum convexum refracti in soco sese d culsent; evidens est radios illos plano aliquo ultra rei citra punctum intersectionis exceptos eiusdem puncti imaginem repraesentare; quae quidem imago magis e tenta mi- shulque vivida esse debet, quo major est illius a foco distantia. Ex maiori illa imagi- lnis amplitudine fieri debet, ut punm alicu- 'ius contigui imago cum priori imagine pamtim confundatur. Quare si duo illa punctad erium habeant colorem ; imago ex his duabus imaginibus composia tres exhibebit

colores; pars enim duabus imaginibus cc m.-munis composilum colorem admittet. Iraque imago illa permixta neque objecti diu. ens omm, fCuram, colorem, splendorem

164쪽

atque confusa ; Verum in concurse suu foco ' cradiorum punctorum duorum fimmines iunt

nitide separatae & propriis coloribus etisti Quae cum ita sint , obiecti alicujus distincta est visio, si radii retinam attingunt in Vero concursus puncto , hoc est , in vertice conorum lucidorum, qui ex unoquoque cibi cti puncto proficiscuntur. Contra autem Visio confusa est, si radii ante vel post concursum ad retinam perveniant. Praeterea o

lecti imago vivida atque distincta trans s

perficiem refringentem conVexam repraesentata in axe per obiectum & centrum spha, ricitatem transeunte constituta est, ut in praecedenti articulo demonstravimus; quare o lecta distincte non videntur, nisi versus obiectum dirisatur axis per oculi & pupillae centra transiens re quidem ipsa in obie- ' .distinctissime non percipitur , nisi punestam illud, ad quod hic axis pertingit. Iam vero ad explicandam vitiosam oculorum constitutionem , aliud superest observandum . Si objectum aliquod collocetur in aliqua distantia a superficie refringente conveXa, im- ea mota , & constantis spnari citatis , deitute autem objectum ad superficiem illam accedat , objecti imago recedet ex demonstratis ). Quare si imago objecti in eodem loco fixa retineri debeat, vel removenda est superficies refringens accedente obiecto, vel semidiameter spnaericitatis minuendae., quae quidem omnia ex articnio praecedenti sunt manifesta. Igitur homines, qui eximio pollent visus organo , oculos ita conformatos

habent & ita facile. mobiles , ut radii m

165쪽

eodem objecti puncto emanantes & pupillam fere paralleli subeuntes, quod fit in distantia satis magna, in ipsa retina colligantur. At si objectum ad oculos accedat, ita ut lucis radii ex aliquo objecti puncto emanantes ph illam ingrediantur divergentes,mnc spei tator ita oculos accomodare potest in singulis obiecti distantiis; ut imago in retinae semper exaretur, sive id faciat lentem crystallinam versus pupillam propius admovendo , sive reducta ad majorem convexitatem lente crystallina aut tunica cornea . Crystallinae lentis mutationem fieri ligamentorum Ciliarium ope, persuasum habent plerique Anatomici. Cornea quoque mut tioni obnoxia esse potest: vi musculorum rectorum, qui oculum iuxta directionem axis comprimunt , illumque versus orbitae sum

dum retrahunt.

IV. Ex his intelliguntur diversa' oculorum incommoda . Si organum ita vitiose fuerit consor tum, ut pro obiectorum distantia mutari non possit, ut oportet, oculissura. tunc intra certos limites dumtaxat

distincta habetur visio; ita si lens crystallina Vel etiam comeae pars anterior iusto majorem habeat convexitatem, objectorum nimis distantium imagines prope lentem crystallinam ac proinde ante retinam pinguntur, ideoque confuse dumtaxat videntur. Ea de causa fit, ut homines tali vitio laboran tes, qui dicuntur opes, objecta pro pius admovere debeant; ita enim imagines nuntremotiores & ad ipsam retinam accurate pertingunt. At si cqrneae segmentum ant rius vel lens crystallina eam dumtaxat habeant convexitatem, quae necessaria est, ut

166쪽

objectoriam remotiorum imagines in retinam cadant, objecta proximiora pingentur ultra retinam, ideoque confuse tantum videri possunt. Qui tali oculorum vitio laborant, v eaotur Pre Θtae, atque vitium illud frequens est senibus , arescentibus enim longa aetate humoribus, complanatur lens crystallina, &eomese pars anterior deprimitur . Itaque Myopes proximiora dumtaxat obiecta distincte vident per radios divergentes ; Pres taeautem distincte tantum vident obiecta remotiora per radios fere parallelos Porro ex

antea explicata vitrorum concavorum & convexorum doctrina notum est, eam esse vitrorum concavorum proprietatem , ut radios

varallelos & ex remotiori objecto emana

tes reddant divergentes; quare myopum Uitium lentis concavae ope corrigi potest. Contraria ratione lentem ' convexam adhibere debent presbytae. Evidens autem est, rustam esse debere vitrorum concavitatem vel convexitatem & oculorum imperfectioni convenientem Alio etiam modo ex parte aliqua emendari possunt, tum myoopum, tum presbytarum Vitia , 11 nempe obiecta perforamen valde exiguum conlpiciantur. Etenim si pupillae diameter instar puncti se haberet, Ita ut unicum dumtaxat admitteret

radium ex unoquoque objecti puncto emanantem: radii illi in totidem distincta retinae puma caderent, ac proinde distinctam repraesentarenti objecti imaginem, minus tamen vividam ob lucis inopiam . Ea de causa fit , ut objectum etiam oculo valde proximum trans exiguum foramen distinctoe

Saepe contingit ut oculorum alterutrer VI

167쪽

164 IMITITUTIO res PHYsICIE . maxima polleat, alter autem myopum UeI presbytarum vitio laboret. In hoc casu spectator perfectiorem oculum versus objecta de

bet convertere, alterum autem oculum minus persectum avertere; alioquin obiecti ima go confula di 1linstam imaginem turbaret . Hinc fit, ut aliqui distortis aspiciant oculis. Vinium illud appellatur Strabismus, de quo multa & quidem utilissima tradidit D. De Bufon in monum. Paris. an. IT 3. Porro licet objectum aliquod geminis intueamur oculis , illud tamen unicum apparet aequales enim omnino fiunt in homolo gas utriusque oculi fibras impreisiones, a que easdem illas simultaneatque impressi nes velut impressionem unicam mens nostra judicat. At li ejusdem objecti imagines in homologis non pingantur fibris, iam ex in presIionum varietate duplicis obiecti sensaditio in nobis excitatur. Caeterum imaSines duae in fibris homologis imprimuntur, si objectum utroque oculo per radios physice parallelos contemplemur , vel si oculi eodem plane modo versus obiectum dirigantur . Hinc obiectum oculis proximius duplex nobis apparet ; cum objectum illud intueri non possumus, nisi visionis axes valde inclinentur ; oculus sinister obiectum videt ad dexteram, oculus autem dexter ad sinistram , cum duo axes ad partes illas sint inclinati Simili ratione duplex apparet objectum, si oculi non eodem modo obvertantur; in diversis enim locis fiunt objectorum im Messi nes. Hinc homines vino madidi dup x objectum loco unius apprehendere solent; ita

enim perturbatis motibus agitantur nerU rum musculorumque fibrae, ut versus idem

168쪽

PΑRs II. SECTIO II. 16 objectum ea, quae necessaria est, directione ambo oculi converti non possimi. Idem quoque accidit hominibus affectuum aestu & s

rore initere abreptis.

V. Ad visionis doctrinam pertinet apparens objectorum magnitudo. Angulus appellatur ille, suem comprehendunt radii duo ex duobus dimensionis alicujus extremis emanente . Quia Vero, caeteris paribus, de objectorum aequalitate vel inaequalitare nullum ferre possumus iudicium , nisi ex ipsis imaginibus in fundo oculi depictis ; patet , objecta quaelibet aequalia vel inaequalia, sub

eodem angulo visa apparere aequalia , nili causa aliqua de apparenti magnitudine no- 'rum perturbet judicium. Ex angulorum inaequalitate evidens est, decrescere apparentem alicujus objecti magnitudinem; si major sit illius ab oculo ditiantia, caeteris paribus . Etenim obiecti dimensiones sunt. bases constantes trianguli , cujus latera sunt duarum objecti extremitatum ab oculo distantiae; quare crescentibus lateribus pro majori distantia , crescunt quoque anguli oppositi , ac proinde decrescit angulus lateri constanti oppositus, ideoque & minor fit objecti im go . Hinc magnitudines apparentes Vel anguli optici objectorum sunt in ratione distantiarum inversa ab oculo , si tamen anguli sunt minimi , secus autem si anguli paulo majores. sint ut patet ex Geom. ). Quare, ob)ecti alicujus majoris & valde remoti partes aequales non apparent aequales ;nam partes ab oculo remotiores minorem subtendunt angulum, & contra. Ea de cauia fit, ut lineae parallelae ad magnam dista,

169쪽

165 INsTITUTIONES PHYSICAE. tiam productae Videantur concurrere, areue

eamdem ob causam sublimior turris speti tori inclinata videtur ; nam si turris sit perpendicularis , spectator situm hunc perpenducularem comparat cum resta perpendiculari per oculum tianseunte; quare situs perpendi- lcularis ipsius turris rectae perpendiculari per ioculum transeunti parallelus in partes eri ri convergere apparet. VI. Hyc eadem principia ad visionem quae fit per vitra vel 1 pecula, transferri possunt. Etenim cum obiecta non Videamus, nisi secundum directionem radiorum, qui in oculum transmittuut obiectorum imaginem; si radii illi plures refraetiones & reflexiones patiantur ita ut mutetur primitiva radiorum directio, jam objectum vistere non possumus secundum rectam ex objecto ad oculos nostros directe pervenientem . Itaque cum magnitudo apparens obiecti maxime pendeat ex angulo, quem radii ad oculum ultimo pervenientes comprehendunt evudens est. apparentem objecti magnitudinem mutari , si reframo vel reflexio angulum opticum mutaverit. Iuod spectat Muli distantiam a loco 'bjecti apparente; hanc non metitur vera ultimae imaginis ab oculo di- stantia. Etenim experientia compertum est, obiectorum distantiam apparentem ex nostris iudiciis maxime pendere. Objecta, quae fusca .obscura apparent, remotiora judicamus ;atque eamdem. ob causam illorum quoque magni tudinem augemus . Si inter o ectum 'aliquod & oculos nostros longa contineatur objectorum serie , augemus quoque tacito

170쪽

PARs II. SECTIO II. 167Igitur quae dicta sunt de apparenti objectorum magnitudine , intelligi debent dumtaxat , s omnia fuerint paria. Itaque cum apparentem objectorum distantiam ex nostris de illorum magnitudine iudiciis aestimare soleamus , si obiectorum imagines reflexione aut refractione minuantur vel augeantur ;objecta illa oculo proximiora vel ab eo magis remota judicamus, facta nempe comparatione inter magnitudinem , apparentem& magnitudinem veram . Quia vero obj

ctorum, quae directe videntur, superficies ethbasis pyramidis lucidae , cuius vertex est in oculo ; si reflexione aut refractione magis obtusus fiat pyramidis angulus , objecturn, quod ad hujus pyramidis basim semper re fertur , oculo seu novae pyramidis vertici Propius apparebit; contrarium eveniet, si

pyramis nat magis acuta . Inde autem per constructionem. determin i s et apparens

objectorum locus , si objecta trans vitra &specula conspiciantur . Sit RQ obiecti cujuslibet dimensio , O locus oculi Fig. I9. , OR axis pyramidis opticae , OT directio

radii ex puncto Q. eman/ntis, at ne radius ille plures utcumque patiatur risex is,nes vel refractiones per superficies sphaericas, quarum axes singuli sint in recta OR. Ducatur qd ipsi OR parallela , donec radio OT occurrat in q ; erit punctum qiocus apparens sive ultima imago puncti Q , Or erit distantia apparens oculi ab objecto,& qr locus apparens ultimae imaginis . Hinc intelligitur, quare objecta tr iis lentem utrioque convexam visa majora & propiora appareant contra autem appareant minora &rem otiora , si trans lentem concavam aspia