장음표시 사용
171쪽
168 IusTITUTIONES PHYSIC .ciantur. Illud quidem object*rum incremem tum & derementum ex anguli optici inet qualitate constat omnino at quidquid de apparenti objectorum magnitudine illarumque apparenti loco hastinus tradiderunt Ph 1ici, pro meris coniecturis atque hypothesibus haberi debet. Verum 9uamvis apparen-- tem objectorum magnitudinem circumstam stiarum varietate maxime perturbatam defi- inire non liceat ; certum tamen est ex his erroribus, saltem maXima eX parte, rep tenda esse multa visionis- phaenomena mox 'explicanda.
VII. Obscuriora magisque confusa videmtur objecta quae sunt ab oculis nostris r motiora: contra autem splendidiori fulgent luce, si fuerint propiora . Hi ne fit ut objecta confusa a nobis remotiora iudicemus IViceversa, atque ea de causa intelligitur di
ficillimum p turae artificium quo lux & l
umbra in tabellis tanta miscentur industria, ut obiecta eminere & quasi foras erumpere videantum Eadem est ratio, cur spectra nocturnaque phantasmata longe majora apparere 1oleant cum enim obscura sint objecta , majorem illorum distantiam ex visionis confusione aestimamus, illorumque magni t dinem ita enormiter augemus , ut timidiori- . bus hominibus terrorem incutere soleant . . Hinc etiam reddi potest ratio , cur concava coeli superficies delumbati fornicis instar ampareat. Etenim cum sydera prope horiZontem minus splendeant, eo remotiora a nobis judicantur atque eidem causae magna ex parte tribuendum est, quod Sol & Lunama ores appareant in hori Tonte , minores autem, quo altiores supra horizon tem . E
172쪽
PARs II. SECTIO II. . 169enim ponamus , sphaericam esse apparentem coelico avitatem, in curus centro posita sit tellus , diameter apparens Solis eadem esse debet in qualibet supra horigontem altitudine. At cum fornicis delumbati figuram referat coeli concavitas, maior est apemens Solis distantia in horizonte , quam in aliqua supra horletontem altitudine; ac proinde S lis aliorumque syderum ma-itudinem optica illusione augemus. Huic tamen causae
iungi etiam debet alia, quam ex lon3a obiectorum serie desumere solent Physici . Et quidem dum Sol & Luna versantur in ho-HZonte, inter eo Ora illa nostrosque oculos magna sese offert objectorum titudo, Qua fit ut majorem a tu bis iudicemus Solis cc Lunae distantiam . Id autem frequenti exemplo ostendi potest . Si longior valliu homini. in planitie eonstitmo e spicua noufuerit, obiecta ultra vallem , licet longius remota , iudicabit spectator valde proxima. At sit ad vallis marginem accesserit, oblata
nempe corporum 4ntermediorum serie, statim magnam aestimabit distantiam. Porro sphaericam ponebamus concavam coeli super
ficiem; & quidem eertum est, suos esse visioni limites, ua ut nullam in remotissimis distantiis disserentiam discernere valeamus. At obiecta, quae eamdem a nobis distantiam
servare videatur, apparere debent tanquam locata in superficie sphaerae, cujus centrum oculus occupata Hinc fit, ut corpora omnia
coelestia dicet maHis intervallis alia aliis superiora, ad eamdem tamen concavam supe fciem atque sphaericam Ieferamusis
173쪽
De Coloribus atque Iride. Ι. Riplici potissimum ratione considera- I ri possunt colores, nempe quatenus sunt in ipsis lucis comusculis , vel quatenus certam quamdam deumant corporum dispositionem, qua fit ut dati alicuius coloris senia satione nos assiciant; tandem quatenus in o gano visionis certum motum imprimunt; has isngulas partes, ipsaque iridis phaenomena pro- .lixiori conclusione explicabimus, paucis tamen , Iraemissis. De colorum natura variae sunt Phi-osophorum opiniones . Peripatetici colores omnes accidentia quaedam & qualitates esse arbitrantur , quae variis corporibus impressae fuerint ipsisque inhaereant, in oculis nostris imaginem vel speciem quamdam imprimant. Verum entitates illas exulare omnino iubent irecentiores Physici et neque enim ad moducendam colaris sensationem necesse est , ut in corpore ullus color inhaereat, quemadmodum ex cibo iapor, & ex acu dolor percupitur, licet sapor ipse in cibo, & dolor in acu
non reperiatur . Communis est igitur Philo sophorum omnium opinio, colores esse non ientita tes aliquas vere corporibus inhaerentes,
sed quasdam luci; discationes, quae juxta luarium modum quo a diversis corporibus lux resilit atque refrangituri varias in oculis vibrationes variumque coloris sensum excitant. At quamvis in hac doctrina generatim comveniant Carissiani & Nevutoniani, rem tamen diverso plane modo explicant Cartesiani totam colorum differentiam repetunt ex
174쪽
diversa corporum textura, qua fit ut radii lucis diversas in diversis corporibus ius cipiant
modificationes, atque ita varias in nobis e citent colorum sensationes. Contra censet Nevvlonus & immensa experimentorum vi plane demonstrat, maiorem Vel minorem radiorum coloratorum refractionem non pen
dere a modificationibus, quas radius luminis in reframone aut reflexione acquirit, ted ex ipsitus radii natura oriri ; ita ut diversa colorum fila intrinsecam habeant refrangibialitatem coloremque intrinsecum; sed Neu toni doctrinam, non satis mirandam sequemti conclusilone exponemus.
CERTIsSIMIS EXPERIMENTIS DIVERSAM RADKORUM REFRANGIBILITATEM DEMONSTRAVIT NEU UT ONUS I ATQUE EX EADEM DOCTRINA PENDENT TRIDIS PHAEQNOMEN A in
PROB. I. Pars. Ex innumeris operi mentis, quae Nevvlonus instituit, & in Gptica fuse persequitur, unum hic primum ligemus vulgo notissimum, qui rem omnino demonstrat. Est autem huiusmodi. Paratur Prisma vitreum triangulare cuius transversam sectionem exhibet triaugulum
exiguum foramen D in cubiculum satis tenebrosum immissus excipiatur facie prismatis AC oblique in E . Pars aliqua ex Ereflectitur , pars alia ipsum ingreditur Vitrum & refringitur, ex antea demonstratis ;ac proinde etiam ubi pervenit ad faciem CB , pars aliqua intra vitrum reflectitur , H a pari
175쪽
x a INsTITUTIONES ΡΗYSTCae. pars autem alia e vitro egreditur . Sed de radiis reflexis hic nihil curandum est ; s los radios refractos consideramus. Porro radius in E non refringitur totus in eodem angulo , sed plurium veluti florum diu ris refrangibilium tela retexitur; quae omnium maxime refringuntur per Ep, violaceum colorem exhibent, rubeum vero colorem Pingunt, quae omnium minime refrin8untur per Er, reliquis coloribys intermediis jacentibus in angulo pEr, nempe hoc ordine sedent colores, rubeus , aureus, s vus, Uiridis , caeruleus, indicus , Uiolaretis.
Illa autem colorum fila in egressu e facie CB rursus iter inflectunt, & a perpendic lis TpN, trn recedunt; filum quidem violaceum omnium maxime, & rubeum omnium minime, ac in pariete vel in charta eodem ordine pinguntur. Porro hic repra
sentavimus radium S DE per unicam lineam rectam , & separata colorum fila tanquam lineas FR consideravimus. Uerum ob foraminis D amplitudinem ex quovis Solis puncto desertur exiguus quidam radiorum conus, seu quasi cylindrus ad E; &obdi metrum Solis apparentem Ss desertur per quodvis punctum foraminis D conus EDe habens angulum EDe aequylem angulo SDs ad verticem opposito, nempe diametro apparenti Solis. Hinc si ui radii DE,& De non habeant eumdem angulum incidentiae, ac proinde nec eumdem angulum reframonis. Itaque fila omnia rubea, tum quae profecta ex eodem Solis puncto transeunt per omnia puncta foraminis D , tum quae discedunt e diversis Solis punctis, pinsunt circa R exiguam Ellypsim seu circellum
176쪽
lum quemdam, cujus centrum proxime occupat rubeus radius e centro Solis digressus& per centrum foraminis transiens. Idem praestant violacet circa Ρ. atque ita deinceps a centro circelli rubet aci centrum violacei continua serie disponuntur circellorum mnium centra. Hinc fit, ut in charta vel pariete non linea quaedam colorata pingatur,
sed veluti columna binis semiellypsibus vel smmicirculis in R, & Ρ, & e latere binis r E is infinitas Ellipses vel eircellos intermedio
tangentibus terminata. Porro si interceptis reliquorum colorum silis unicum dumtaxat filum E. G. viride transmittatur, altero que prismate frangatur, vel pluribus utcunque refractionibus vel reflexionibus torque
tur ; iam illud in plura fila non dividitur, sed refringitur totum iisdem legibus, quibus
in primo prismate fuerat restinum ; eumdem semper colorem servat, etiamsi prist Ctis conversione ad quamlibet partem dirigatur, sive transeat per medium lucidum , sive aliorum colorum fila trajiciat, aut etiam densioris umbrae confinia radat. Diversam radiorum refrangibilitatem omnino intrinse- eam & immutabilem demonstrat experimentum illud, nec minus clare ostendit necessariam cum radiorum refrangibilitate colorum
Nevutonianam doctrinam plurimis experimentis confirmabimus , ubi solventur objectiones , quare hic pauca addere satis erit . Si radii prismate separati iterum colliganturcipe lentie convexae, ut fieri solet, color albus uerum resti tuitur. Attamen radii illi, ex quibus collectis albedo nascitur, ultra punctum intersectionis ite um in colores suos
177쪽
di id untur, sed ordine inver illa enim colorum fila in foco collecta sese deinde do cussant. Simili ratione si radii rubri, flavi,
virides, caerulei & violacei certa proportionentisceantur, subalbicans color inde nascetur, qui etiam observabitur in globo septem praedictis coloribus tincto, dummodo globus ille ita rapida manu convertatur, ut finguli colores organum yisonis seorsiim afficere non possint. Si radit solaresinterna prismatis si perficie sub angulo valde obliquo excipia tur ; radii violacei reflectentur, transmitte tur autem radii rubri; ex hoc experimento colligitur, radios magis refra libiles, quoque magis inexibiles , seu maiori reflexionis facilitate praeditos. Itaque, ex his pamcis experimentis & ex aliis plurimis infra explicandis manifestum est, solis imaginem, quam oestri in solare appellat Nevvlonus, compoUtam esse ex septem radiis rimitivis dirersa restangibilitate & reflexibilitate praeditis, nullique mutationi obnoxiis Sed
antequM ad alteram conclusionis partem pro ediamur, observandum est, ibi aris imaginis coloreς ea proportione in septem intervalla dividi , ut proportionalibus septem
tonorum musicorum intervallis satis accurate, respondeant. Id quidem plane singulareost, sed praecipiti iudicio concludendum non est , inter colorum tonorumque tensationes aliquam esse analogiam ; nihil enim habent sensationes: nostrae ipsis objectis simile ; cem tum tamen est , diversos colores variosque illorum gradus ita inter se componi posse, ut Ucundissimum oeulis. ipectacusum exilii bere
Prob. II. Pars . Iridis origo generatici haud
178쪽
PARs IL SECTIO II. I73 haud raelius explicabitur quam sequenti ex- Perimento . Capiatur globus vitreus BCD aqua plenus Fig. et r. ) , & ita aperti aeri objiciatur ut a tergo spectatoris E positus sit sol S. Iam si radius E D dumis ab ocu lo ad punctum D. globi BCD constituat angulum 42 II cum recta ΕΜ, quae ad par tes Solis producta intelligatur, & in Solem ipsum incurrat, tunc pars globi vitrei D. rabro colore tincta apearebit. ; sed si angulus DEM paulatim minuatur, tunc EPan stet quidem color rubeus, sed in eius 'lo- eum inccedet primum flavus , tum sequentur colores alii ex ordine, & ultimo loco Violaceus ; hic autem postremus color sese eonspicuum non praebet, nisi angulus DE fiat Mo 16 ; ita ut colorum limites intra grad. 42. min. II. & grad. m. min. I 6. co tineantur, ac proinde tota colorum latitudo occupat spatium 33 . In hoc auten, Ex perimento colores generantur per binas radio rum solarium refractiones & unam reflexionem . Nam radius SB incidens in globi punctum B primum refrangitur ni C, tum reflectitur in CD, iterumque refrangitur in DE, atque eadem directione subit oculum E angu os praedictos comprehendens cum recta EM, quae producta tendit ad Solem. Porro adnotare oportet, radium Solis S B, qui globo occurrit in B , & post binas refractiones unamque reflexionem ad oculum in E pertingit, parallelum esse rectae ΜΕ, tendenti adialem S. Etenim cum rectae BS,R ME tendant ad Solem infinito propem dum intervallo a terra distantem, si intervallum illud conferatur cum distantia radiorum
179쪽
tanquam parallelas haberi posse. Quare pro- dussis SB, &ED, donec concurrant in X, erunt anguli alterni EXD , DEM aequa
les inter se. Iam vero quoniam eXperimento compertum est, apparere colorem rubrum
in D, ubi angulus DEM est ga II , cumque sit angulus DEΜ aequalis angulo BXD, videbitur quoque color rubeus in si a lgulus BXD, quem radius incidens BS , &emergens DE producti continent in X, sit
4a 'Ii . Si autem hic angulus paulatim mi- uuatur, evanescet quidem rubeus color, sed in ejus bocum succedent ex ordine colores alii, ut jam diximus. Porro ut conspicuus maneat color violaceus, necesse est angulum BXD esse m . I 6 . Si autem angulus paulonianor evadat, iam nulli amplius colores apis
parebunt.. Ad demonstratas refractionum leges reum cari potest praecedens experimentum . Esto O centrum sphaerae vitreae, a quo in radios
SBX, & BC cadant perpendiculares OR, , iungaturque OB; erit OBX angulus
incidentiae, cujus sinus est OR , sumpto OB, p o sinu toto sye radio , & ΟBC angulus refractionis, cujus sinus est O . Similiter demissis in radium reflexum CD , & eme sentem EDX porpendicularibus in , in ,3unctoque radio OD, erit ODC angulus in-eidentiae, & ΟDX angulus refraesionis ,
quorum ansulorum sinus sunt Oq, Or. Jam vero in refrassionibus radiorum rubrorum , quae fiunt in transitu ex aere in aquam, dianus anguli incidentiae est ad sinum anguli
refractionis ut IC8 ad 8I circiter; in retractionibus vero radiorum violaceorum , quae fiunt pariter in transiitu ex aere in aquam ,
180쪽
PAR; II. SECTIO II. 777 . sinus anguli incidentiae est ad sinum anguli r racthnis, ut im ad 8I ; quare in radiisrnbeis OR est ad Oa, ut IO8 ad 8 I. , In
Violaceis autem , ut I3 ad 8 I. Similiteein rubeis Οq ad or, erit vicissim ut 8 rad 1o8 , in violaceis vero ut 8 I ad IohQuibus constitutis , si calculus ineatur ex Trigonometria , prodit angulus BXD pro
radiis rubeis ga II , pro Violaceis autem ' 16 . Qui quidem anguli cum experi mento adamussim consentiunt, Jam fingamuῖ, partem aliquam atmosphaerae, quae culis 1pesiatoris obversatur , rotundis aquae
guttis refertam esse. & rectam EM me oculum spectatoris ductam ita positam esse, ut producta ad partes a spectatore ave
1as in Solem incurrat ; si guttula BCD talem
habeat situm respectu Solis & oculi, ut radius S B bis refractus & semel reflexus perveniat ad oculum sub angulo DEΜ 16
guttam illam violaceam apparere: necessum
e. t. Si autem guttula sublimior talem habeat situm, ut radius bis refractus & semel res xus accedat ad oculum sub angulo 4a' II , Mita rubea apparebit ; dc ita dicendum . eit: de aliis guttis intermediis. Itaque intelligamus innumeras hujusmodi lineas, ita ut se per fiant anguli propriae radiorum refrangibusitati convenientes, diversi ruraesentabuntur
colores. Jam vero oculus spissatoris consid rari potest tanquam locatus in communi vertice eono mortinium, quos generant radii ad oculum pertingentes: evidens autem est, pro
diversa radiorum refrangibilitate diverius h
heri conos, eundem tamen Verticem, nempe oculum, habentes. Haec autem conorum