장음표시 사용
251쪽
PARs II. SECTIO III. 249micis observationibus in planetis singulis d
finitur. Duos coelos crystallinos in astronomiam invexit Alphon sus Rex Cassiliae Asti
nomicarum rerum peritissimuῖ. Primo cristallino tribuebatur motus, quem si brattonis motum appellant ad explicandum scilicet motum , quo stellae fixae TO. annorum spatio, Uno circiter gradu versuς orientem progredi videntur. Alteri autem crystallino tribuebatur trepitiationis, quem dicunt, motus, alexplicandum nempe motum, quo sphaera coelestis ab uno polo ad alterum quasdam veluti oscillationes abibi vere credebatur. Explicandae supererant variae planetarum a terra distantiae, illorumque retrogradationes ac fiatione; . Planetas in circulis Terr.e excentricis revolvi ponebant Vetereς Astrono. mi, atque ita facili negotio divertas a Terra planetarum distantias expediebant. Ut autem afferrent rationem, cur Planetae modo modo retrogradi , aliquando Rationariti appareant, in ipsa circuli excentrici circumferen tia revolvi intelligebant circuli minoris centrum, hunc Uero minorem circulum appellarunt Epicyclum e circulum autem excentri
cum Vocabant deferentem. Iam fingatur circulum deferentem, illius ne Epicyclum moveri motu uniformi ab occidente in orientem secundum ordinem signorum, & utram
quo circulum circa proprium centrum eodem
tempore revolvi; spectator in centro defereu-tis collocatus hunc circulum moveri videbit secundum ordinem signorum ; at eidem spectatori Epicyclus moveri non apparebit secundum hanc directionem, nisi in parte superioris deferentis, in parte autem inferiori motu apparenti videbitur progredi contra si-
252쪽
gnorum ordinem. Id quidem ex ipsa specta toris bositione respectu Epicycli facile colligitur. Praeterea cum motus directus Epicy- vii in tetrogradum abeat, mutMionem hanc per eradus fieri manifestum est, ac proinde deferentis motu manente uniformi, ipsum Epicycli motum variabilem apparere neces-Κm est. Ut autem rei totius distincta n tio habeatur. per centrum circuli deferentis, s
seu oculum spectatoris, & per ipsum Epic
cli centrum ducta intelligatur recta ast superiorem Epicycli circumferentiam terminata, puctum rectae superius designabit majorem a lterra distantiam , seu , ut vocant, lpunctum autem inferius distantiam minorem istu perisaeum. Di ameter Epicycli ad -hanc ixectam perpendicularis hunc dividet in duas istates aequales , superiorem & inferiorem in puncto Apogaei motus apparet directus, qualis revera est, & velocitas apparens non differt a velocitate vera, reai in s quente circuli quadrante motus quidem manet directus, at velocitas apparens reali ve- locitate mirior est cum motus directus at 'retrogradum vergat. In secundo circuli quadrante motus directus abit in tetrogradum qui motus perpetuo crescit ad totam usque semicircumlarentiam, ibi directo motui aequalis fit; in altera semicircumferentia res ordine inverso peragitur. Evidens autem est 'st tionem denique fieri in transitum e motu dia recto in retrogradum, vel e retrogado in dia
In hac hypothesi eodem tempore moveri
ponuntur tum deferens, tum Dioclus; ac
proinde respectu spectatoris, res perinde se habet ac sii Epicyclus in circuli diserentis im-m moti
253쪽
moti peripperia moveretur ; quare diveris circulorum velocitatis nulla ratio habenda est ; at in alio quolibet casu motuum compositio considerari debet. Punctum perigaei quod ad planum circuli deserentis pertinet, A ad ipsam Epicycli circumferentiam, duplicem admittit motum, unum scilicet qui ex ipso deferente originem habet secundum ordinem signorum alterum Uero contra signorum ordinem qui erit directus Epicycli
motus: hic autem motus ob perigari motum mutatur in retrogradum. Hinc patet ex Geometria colligi posse varia in dejerente Scoia octo motuum hypotheseς quae recensitis Planetarum phaenomenis satisfaciant. Quamvis autem Hypothesis Ptolemaica dissicilioribus laboret motuum ambagibus, eam tamen ingeniosissime excogitatam fuisse, fatendum est
At negari non potest, systema illud in quo
Mercurii ac Veneris orbitae tellurem ambiunt, astronomicis observationibus omnino repugnare. Observatur enim , Venerem modo ultra, modo citra Solem revolvi, quod dE Mercurio constanter etiam demonstrant observationes astronomicae. Hinc illud in confesso est apud omnes, Venerem & Mercurium circa Solem revol i, minime vero circa Temram, ut fingebat Ptolemaeus, ita ut tamen orbita Mercurii ab orbita Veneris contineatur Praeterea Mars aliquando nobis fit Sole vicinior ; Mars enim perigaeus ex observationibus astronomicis telluri proximior apparet quam Sol; quod fieri nequaquam pol let, cum orbita Martis orbitam Solis contineat. Hec Mercurii, Veneris & Μartis phenomen a primis Ptolemaici systematis a ctoribus ignota fuere.
254쪽
Neque - est, quod coelorum soliditatem re- sellamus; hanc prorsus eVertunt Cometae, qui libere ab altissimis circa nos spatiis ad S lem delapsi, inde rursus emergunt, atque huc illuc sine certa lege Vagantur. Haec coelorum omnium soliditas , etiam sit diaphaneitas fo-'-ret maxima , luminis transmissionem ad im- .menia spatia tandem interciperet. De coel rum iubstantia nihil definiverat Ptolomaeus , solida ne potius, an tenuis haberi debeat. Posteriores quidam Astronomi coelos solidissimos esse voluerunt, ut admirabilis motuum coelestium constantia, coelorumque incorrupti bilitas salvari possent. At constantes , quas observamus. motuum coelestium leges, iam breviter explicavimus in Physica generali,&in sequenti capite fustius eaolvemus. Quod spinat coelorum incorruptibilitatem, obse vationibus astIonomicis certissimum est , in Sole & Panetis nasci maculas, variasque accumulari materiae congeries, quae tandem in vanescunt atque dissipantur . Nullum dubium est, quin Planetae non secus, ac tellus nostra, variis intestinis motibus sint obnoxii, ac proinde etiam frequentissimas mutationes patiantur . Quare generalis materiae eorruptio ad corpora quaelibet etiam remotis. sima extendi debet, cum motus si corruptio- .nis oe generationis principium .
II. Aliam mundani systematis hypothesim excogitavit Tycho Braheus Nobilis Danus.
Haec hypothesis quae ab auctore Tichonicae nomen, obtinuit, tellurem in centro universi collocat , circa Terram proxime revolvitur
Luna, dein Sol, qui, licet moveatur, ipse
tamen est centrum motus reliquorum Planetarum, ita ut Solem statim ambiat orbita
255쪽
PΑas IL SECTIO III. 237Mercurii, postea Veneris, deinde Martis; tandem poli Martem veniunt Iupiter & Saturnuq . Orbitae Martis, Jovis & Saturni
Terram continent, atque orbitam Lunae; sed orbitae Ueneris ti Mercurii Terram, Luna que orbitam perpetuo excludunt; Martis v ro orbita ita Solem Terramque complectitur, ut illius orbita orbitam Solis intersecet, nempe Mars aliquando Terrae proximior est, quam sit ipse Sol; omnium tandem Planetarum orbitas fixarum sphaera complectitur ;haec autem sphaera non ponitur irri mobiliς, sed duplici agitur motu , uno scilicet , quocirca tellurem ab ortu in occasum fertur tempore 2ς hor. , altero autem , quo lentissime progreditur ab occasu in ortum sub Zodiaco tempore 25 O annorum. Itaque in hypothesi Tichonica Sidera, Sol, & Luna circa terram 24 horarum spatio simul cum caeteris Planetis ex ortu in occasum feruntur. Hoc autem a Tichonicis ita exponi solet, ut Luna quidem, Sol & Sidera secundum Zodiacum
lenta periodo ex occasu in ortum m OUeantur; interim tamen singulis diebus circa Terram eX ortu in occasum circulos aequatori parallelos describant . Dum vero Sol circa terram 24 horarum sipatio convertitur, Planetas omnes secum circumvehit & abducit, ut ipsi quoque eodem tempore circa Terram circulos excentricos peragere Videantur atque ita quidem diurnus Siderum & plan talum omnium motus circa tellurem & pr pius circa Solem, & Terram ipsam, inaequa lis etiam magnitudo vel distantia Planetarum a Terra in hac hypothesii explicantur. Sed explicandum adhuc supererat, qua ratione d rotones, stationes, retrogradationes Planeta-
256쪽
234 ImTITUTIONES PHYsrcae . Tum fierent , & caetera sequerentur phaenii mena, quae in Planetis deprehenduntur. Itaque cum animadverteret superioris se culi decus Ioannes Keplerus, duplicem m tum in hac hypothesi Planetis concedi, ait
rum quidem quo circa Terram abducerentur a Sole, alium vero ciuo interim certa qua dam periodo circa Solem moverentur; ex miroque motu, abdustionis a Sole circa Terram , di conversionis circa Solem tertium motum
instar spiralis e poni demonstravit. Iam tellus in centro T irasita sit Fig. ao.), ct ca quam moveatur Sol in circulo ABCD , secumque abripiatIovem circa Terram, dum ille interim lentiori motu circa Solem movetur; si Iupiter ex F tendat in G, celerius moveri videbitur juxta sisnorum ordinem ;cum duplici motu, proprio nimirum & alio, ruo a Sole abripitur, versus eamdem partemeratur, ideoque directus vocabitur: si ex Gin H , vel ex I in G moveatur, flationarius dicetur, quod ibi fere quiescat , & sub e dem firmamenti loco appareat si denique
ex H moveatur in I, retrogradus erit; videbitur enim ex ortu in occasum regredi is Cum itaque singulis annis unicam conVOlutionem vel spirae partem Planetae circa Solem describant, neque tamen integram periodum suam circa ipsum vel circa Terram singulis annis perficiant; necessiam est ut integra spira, quae circa Solem a Iove describitur, paucioribus convolutionibus componatur, spira autem Saturni pluribus, & ita de aliis Ρlanetis. Quare frequentiores esse de-hent retrogradationes in Jove, quam in Ma te, & in Saturno, quam in Iove. Haec quidem hypothesis cum phaenomenis
257쪽
quae adsiderum motum, distantiam, magnitudinem pertinent, satis feliciter consentit pat communis est opinio illam a Physicae legibus abhorrere. Tichonicum systema prorsus evertere videntur incredibiles illi motus omnino oppositi, qui eidem corpori conceduntur, Soli nimirum, Lunae & fixis Sideribus,
ut diurno motu circa tellurem ex ortu in occasum ferantur; eodemque tempore certa
periodo iuxta Zodiaci obliquitatem ex occasu in ortum progrediantur. Hinc factum est ut systema Tichonicum temperare satius existimaverint nonnulli, motum diurnum circa proprium axem telluri tribuendo; dummodo tamen nil l amplius de annuo telluris motu quaereretur. Verum an sustema Tichonicum accuratiori Physicae satisfaciat. definiri non potest. nisi antea motuum coelestium causas: explicare aggrediamur, quod quidem praesta-dimus in capite sequenti. ΙΙΙ.. Ab antiquissimis temporibus jam innotuerat systema aliud', quod Solem veluti centrum universi constituebat Planetasque omnes, ne Terra quidem excepta, mobiles
circa dolem ponebat. Quidquid sit de prima hujus hypotheseos origine quae certe antiquitia sima est , hanc excoluit Pythagoras, unde systema Hlago ricum fuit appellatum .. Hae hypothesis ab Aristotelis temporibus, fere q-mnino obsoleverat, cum litterarum & dignitatis splendore celebris Nicolaus Cusanus S.. R. E. Cardinalis illam instaurare caepit ἀEam deinde rudiorem adhuc & imperfectanai Nicolaus Copernicus Torunensis& Uarmie
sis Ecclesiae in Polonia Canonicus indefes so annorum studio ita illustravit atquae
auxit, Omnique Observationum genere pers
258쪽
236 IusTITUTIONEI PHYSIC R. cit, ut jure meritoque haec. ab illo nomen acceperit. Hanc Copernicus' ipse Romae' innumeris fere. auditoribus, qui ultra duo millia confluere ad ipsum solebant, exposuit , & Paulo III. Pontifici Maximo dicavit. At nondum comparata fuerat hypothesis Co- pernicana cum plurimis Sacrs Scripturae testimoniis, quae tellurem immobilem adstruunt. Sic Ecclesiastis cap. I. vers. m. legitur: Generatio a euis, generatio praeterit, terra autem in aeternum flat. Piaim. Io3: Qui fumdavit terram per sabilitatem fuam, non inclinabituν in faeculum saeculi. Quod vero sidera, atque praesertim Sol ipse circa Terram immobilem moveatur , celebre illud imp
rium Iosue testatur cap. IO. JOs. Vers. 18. 2Sol contra Gabaon ne movearis .... Peti uent. Non desunt tamen Interpretes, qui liberius respondent, allata S. Scripturae testimonia non maximam vim habere; cum Scriptores Sacri saepissime iuxta communem hominum opinionem & ad captum vulgi loquantur : Ala es rudi populo condescendeus yequutus es, quod sensibiliter apparet: inquit
crae Scripturae senium explicarunt s. R. E. Cardinales fidei Inquisitores, a quibus damnata fuit hypothesis Copernicana sub Paulo U. an. I 616. atque iterum sub Urbano VIII. an. eamque Galilaeus solemniter velut erroneam lacrisque litteris contrariam ejuravit . Licebit tamen Copernicanum systema usurpare tanquam hypotnesim, quae sine ulsis excentricorum orbium &epicyclorum ambagibus phaenomena coelestia facilius explicat . Copernicanam hypothesim, qualis ab ipso Coepernico tradita fuit, hic jus abit exponere i
259쪽
caetera autem quae ad accuratius explicandos
Coelestes motus, illorumque causam investigandam addidit Newtonus mira ingenii sagacitate, fuse postea declarabimus. Sol veluti centrum universi in medio collocatur . Circa ipsum Mercurius trium fere mensium spatio convertitur . Deinde sequitur Venus octo mensium periodo circa Solem
revolvens. Tum orbis ille magnus, quem annuo motu circa Solem peragit Terra. Hunc e cipit coelum Μartis, qui duobus annis move
tur. Hoc sequitur coelum Jovis, qui duodecinannorum spatio periodum suam absolvit . Omnium denique planetarum supremus Saturnus triginta annorum spatio circulum peragit . Postremo sidera fixa prorsus immota quiescunt, etsi circa Solem ipsum lento mo- tu progredi videantur, ut 36O annis inte- ω gram periodum absolvant . Quemadmodum , Vero Luna non circa Solem, sed circa tellurem ipsam intra mensem movetur, ita quoque satellites, aut lunulae quatuor Iovem motibus suis coronant , & quinque Salu
num . Cum vero caeteri planetae unico motu ex occasu in ortum iuXta Copernicum , moverentur; triplicem in sola tellure distin- uebat motum diurnum nempe circa seipsam, vel proprium axem per ecly- 'pticam circa Solem motiam paralleli mi , vel inclinationis , juxta quem axis terrae sibi constanter parallelus eamdem semper coeli pam .
tem respicrat . Non dissimili fere ratione , qua globus aliquis ita super planum rotari ,
aut etiam supra curvam rotae superficiem circumduci potest , ut interim circa seipsummoveatur, & axem semper sibimetipsi pa- rallelum retineat. Hypothesim Copernicanam
260쪽
238 IusTITUTIONἘs p avsICAE . eo soci breviter proposuisse satis sit. Caeterum patet, systema Tichonicum ex Vope nicano & Ptolemaico Iesse conflatum, seu votius esse systema Copemicanum, ut it idicam, inυersum. Iani monnulla coelestium motuum phamomena in systemate Goperni cano expcnaamus, ut systematum facilitatem inter se conferre liceat. Cum terra perenni, & aequabili motu ex Dccidente in orientem spatio 24. horarum circa seipsam rotatur ; sidera, Sol, & c teri planetae ex notissimis Opticae legibus diumo motu ferri videntur ex ortu in occasum . Planetae tamen singuli Imprio motu, atqueo inaequali periodo ex occasu in ortum circa Solem se untur, si Solem exceperis, qui licet immobilis in universi medio perseveret, annua tamen periodo circa tellurem converti videtur . Siquidem Terra , dum circa pr Prium axem movetur, tardiori etiam motu
per orbem magnum, Vive zodiacum sensim Progreditur juxta signorum seriem , vel ex occasu in ortum , ut unicum sere gradum singulis diebus, omnemque periodum unius anni spatio, conficiat; hinc nobis apparet , Solem per eadem signa moveri, hac tamen lege , ut cum Terra in aliquo signo peritur, E. G. Ariete, Sol in opposito signo
Librae videatur; cum Terra in Caucro mor tur, Sol Capricornum occupet. Deinde Uero cum Terra circa Solem annua periodo re I-- ens, modo accedat, modo recedat a plandi tis; debent illi modo majores, modo min Tes, modo proximiores, modo remotiores videri . Planetarum sationes, directiones, & r trogradationes mira facilitate explicatur. Cim