Succini Prussici physica & civilis historia cum demonstratione ex autopsia & intimiori rerum experientia deducta auctore m. Philippo Jacobo Hartmann

41쪽

41 LIB. I. HISTOR. ostendunt, cum priscus ille perierit ad Tabernam , quae vocatur Rransfri ις estq; tu eo loco ubi Chironicus lacus Samiabiam alluit, squod spatium terrae si recta procedatur, circiter decem habet milharia Germanica ) ejectum succinum seligitur. Hocs definitum locorum intervallam propriam seuccini esse erim, meandus cujus pleraque omnia & priora sunt) hisce evincirrationibus : scilicet quod nuspiam alibi in Oceani Orientalis litore, quam intra ho C spatium, succinum hauria ur : tum quod ibi semper a multis seculis materia succini sese exeruit atq; exhibuit: quam quod hoc loco suas piscatores succinorum ab antiquo domos habuerunt,& adhuc possident. Quibus dictis per omnia paucis immutatis Continuus temporum adstipulatur successus. Quamvis enim ditio Prussici litoris Curonicam excurrentem Cimimirum; ) complectens ad Memelam arcem

se extendat, simul etiam partem novae in

sibi vendicet, tamen neque quod hauritur ibi, neque quod legitur multum est, parvitate etiam ignobilius. Prorsus autem non hauriri ulli bi locorum ad haec litora, quod igandi tempore sorte contigit, experi

entia '.

42쪽

sUCCINI PRUSS. CAP.L sentia nostrae aetatis refellit. Et Relatio ins ectionis retium suon derguitq) an. 1668. Omnes pagos nota cCnsoria perstringit,qui aut retia non sarta ostendere, aut eisdem munus hauriendi non explerere , s*rio mandanti ut fidelius servitia debita praestarent: Inter illos pagos potis simum qui ad Memelam & Pillaviam listis Sudavicum cingunt , corripiuntur. se sub β. Relationis retia quoque in Pillaviensi

terra Nerung majoris emolumenti ergo instituta dicuntur, quamvis ibi locorum olim nulla fucrint. Quibus accedit, quod ad haec loca quasi ex venis non effodiatur. Imo Hulerio Cordo in Diosc. auctore, alium propriae sedis adhuc contrahendum foret: iversum autem mare,inquit,quod Codanm flatu complectitursuccinum habet, exiguum tamen id est, in parvas micas concretum. plurimum vero & maximis glebis Constans, Bamelandiam expellitur,sedadeurn

tractum quem Germani das Oranatinside

ocant, non lonF a pago Suda vis εἰ Samelandis Traxtepelli dicto , quod retinctum enificat. Nudi enim homines retia venienti succino praetendentes, saepius fluctibus retincti obruuntur, unde pago nomen atria lingua fecerunt. Locus a quo tanta ejus' cogi

43쪽

44 LIB. I. HISTOR, copia colligitur patet tantum Ioo oo. passuum, h. e. a. Germanica milliaria. H. I. g. I 1. De terminatum autem litoris - tium, quod proprie Succini sedis titulo insignivimus, si ve etiam Sudavicum appellemus, septena nobilitatur angulis, notanterebanis fisi. Quos Gobec quidem c. I. recenset, sed rectius iidem apud fab c. a. hoc ordine exprimuntur : I.)

quem Muster excipit. Hodie intCr angulos vulgo non ampe/ quam Kraxdepellans Κυπςllen inter Palmenig & Hubenigr Item Bruster magis quam Dir chleim nominari audio. Alius quoque mihi ultra Hu- benig imminen dictus : aut forte plures quam septem numerandi forent anguli. Atque hi sunt, ad quos vento commode flante,succinum hauritur. Neq; enim continuo tractu perinde omnia hujus districtus aequali gaudent pro Ventu. Non quidem quod infra pagum Hubene ad dimidiam miliatiare nullum in hoc litore reperiatur succianum, uti Veteres Prussat scriptores unanimi consensu sunt testati,cui tam ciet hac aetate fidem accolae derogant : sed quod

44쪽

sUCCINI PRUSS. CAP. II. propter lapidum obices, & incommodos

linus, aut alia locorum vitia, non omneS r

giones succino praevoluto, ut hauriri posset, praebeant aditum. Cistis hoc litus omne monti praecingitur. Ipsum vero mare , quod ad angulos memoratos se contemplantium obtutui offert, variis varis distingui, omnes uno ore olim dixerunt , & hodiernum dicunt. Quod si sceptra quis mare ingrediatur, atque bolide altitudinem experiatur, aiserunt, illum parum per a primo ingressu trium quatuorve cubitorum profundum animadvertere L progrediendo modicum , tri- ginta, quadragintave : denuo, si pergat, minorem altitudinem, atque sic deinceps altum cognoscere. Ex quo omnCS concludunt , collis , sive syrtes , vel etiam

brevia, marisubesse. De quibus

din: Iacet autem juccinum, inquit, in rimis se quasi parvis vallibin fundi marinis, με quidem a fluctibus propellitur. Hae rima alvei canales, sive Asuia longa in mari vulgo etiam appellant Tinneii δε alitore ab uni aliquantulum, se in marest em itendunt, alia aliis longius, rectius , velobi

i iure fundi ratione sem susmodi rima

45쪽

46 LIB. I. HISTOR. p 'ures, ad miliare etiam se extendentes, aut ulterim. Profunditis maris in eo loco, ubi se ex erit succinum, ct in cujus vado captura exercetur, est Io. a O. Jo. adsummum O. μυ-rum sive org arum. H. I. Et haec sunt dorsa illa, quae sudavi, ut cx ipsis audivit, suspicati sunt ingentes succini esse massas, ex quibus interdum vi tempestatum, eas concutientium, quaedam particulae avellantur, atque in rimas aut litus extrudantur. Alias, quae de fundo succinis resplendente ipsi memorata, fidem non merentur. Neque aliter dorsum sub aquis prope Damiscum in angulo Iucici=,piscatoribus radians visum, accipietur congrue. Prolixius vero de collibus hi sce marinis Schule in Chro.rerum Prisse disia

serit. Spectat etiam huc de Insula noυa δ risur historia ap. Hennenberg. quam ita credo dictam, quod quondam

sub mari delitescens tandem emerseris, at que se hominibus excolendam priebuerit. Quondam ergo collis marinus erat, instar brevium sub undis assiargens, quando ad huc mare Ballicum oram , ubi nunc Elbinga est sita, alluebat. Caeterum res ipsa Cares controversia, quippe cum nullis non hac iter facientibus, praelertim nautis, colles hi sint notissimi. Inprimis Muste pro

46쪽

sUCCINI PRUSS. CAP. II. 4 mntorium nauseagiis infame fidem adstruit et: saxis enim lapidibusque instar montis assurge moles, longo tractu sesqui millial ris in mare CXCurrere animadvertitur, ita ut dorsa scopulorum, pro ratione tempe-inatum, is pius extra aquas se attollan ζ, a

s que non solum obtutui, sed & accessui pa

teant.

3. lII. Ex memoratis angulis nobilissi- mos conspicere contigit, atque illos accu- rate, qualCs oculis subjeci, recensebo. Siti vero hoc Ordineis: Deci ad pagum Ritte- neia,non procul a lacu, in quo saxa non par-l xi ponderis, citra humanum adminiculum,lloco mota, relicto incessus vestigio, multis locumentis est compertum: sive illud vio Dentia ventorum,glacie disrupta; eo enim, quo glacies solvitur, anni tempore contigit; quo etiam in aliis lacubus, fluviis, vel maris vadosio, ejusmodi lapidum motus a ruricolis subinde sunt observati, licet non am crebro, ur in memorato lacu usu venit sive etiam veneficae, quae est: quorundam non vana suspicio, factum opera dicatur: accolis sane res minus stupenda videtur. ich de appellan medium habent Palm dig: Crimmusen ultra pagum Grol SH ube-

47쪽

48 LIB. I. HISTOR. Rini parum distat. Praerupta omnium &ardua litora ; ut tamen alia aliis Juga ascendant minuS. e. g. ad Κreck. Sequenti vero versus Pillaviam tractu, tandem etiam

in planitiem montes litorum desinunt: sol allaci & minus firmo, quod supplanter facile; quinimo quod stagnanteS aquas,

meatibus latioribus easdem deducentibus, superficie tenus arena ad radices montium obtegat, in quas si homo, equuSVCincide- rit, haeret, ut parum absit, quin absorbeatur. Triebs and germano vocant Verbo, atque ejusmodi voragines , ultra Pilia- viam & infra Brutteram occurrunt. Sabulo ut pluri naum, ubi minerales terrae non Cminent, tecta, nisi quod aliquot areolas herbae, inprimis quae tussi laginem aemulantur, foliis tamen crassioribus S amplioribus, usum praestantes medicum insignem, praeter eas

se lappae , tribulis vestiant; arbusa item,

senticeta, &c. quae adprime in ora Brofera, silvescunt , quod ita a continCnte abscissa cum arbusculis subsederint. Rupes nullae, nec saxa, nisi quae ad radices montium: passim vero quin ex summitatibus montium dimanantes , quae deinde inferius alveo receptae rivulos faciant, Ob

48쪽

sUCCINI PRUSS. CAP. II. 493. IV. Facies litorum exterior talis est, interim autem si terrae viscera rimeris, illa multis mineralibus sive fossilibus abundare certo deprehendes. Menam vitriolim litore

vel etiam fossorum satis ditem, illico ad angulum Crim musen vel Cremus ch invenimus, ne palmam quidem effossa terra: cernere ibi erat undit crustas quasi congela-

tas, candicantes, quae atrae terrae lineamenta interdistinguerent. Et magna copia circumcirca vitrioli venas latere, omnes asse

runt, adeo ut proventus aliquis exinde sperandus esset, si ejus ratio haberetur solici-rius, praesertim cum una eademq; opera&i succinum&vimolum effodi posset. Ete-im fossili haec prope se contingere plurimis argumentis intelligitur. Eadem enim terra, quae ad axtepesten ligneam succini venam efformare visa est, grumas aliquot vitrioli, nondum a natura desecatas plane obtulit: & aliunde mihi vitriola cum lignis, e X quibus succinum erui paulo posth cognoscemus,allata idem indicant. Illud

Iero experimento compertum, quodmul

tum Nitri pressico vitriolo adhaereat/c eo ad- modum impurum habeatur: Posse tamen a se in vicem haec separari, idem de sua de Nitrariorum experientia quidam sunt testati,

49쪽

LIB. I. HISTOR. quod verum re ipsa comperi : si quidem

modica quantitate vitrioli ex arte acri dis soluta lixivio, nitri sat multum redactum, specie, Virtute, nitrum quod ex terra alias acquiritur, eXprimenS. Nitrum autem undiq; hanc terram percurrere, ipsi Succinorum fossores affirmant l, cu)us indicium

est quod lapides nitrosi, igniarii ad scio pos

exonerandos apti, duriusculi, molliusculi, hinc, inde legantur. Terram flavam vel morubescentem permeantem locum , ubi succinum fodiebatur, adverti, & alibi aclBr eram totum jugum litoris illa oppletu, sed macra erat, & aliquando arenosa; puras quindam Hvas particulas cx vitrioli copia selegeram, quae iochrae colorarunt, igni vero admotae flamma nostconcipiebant, sed torrebantur. Sulpour Vero alumen quae tamen aliis, Aurifabro, Gobelio, &c. ad litus inventa legi, mihi non fae

runt Obvia, neque per contanti, colonoru

aut praefect*rum litori quispiam sibi visa

meminis.

g. V. Ex rivis vero,qui de summis praecipitiis manant, adverti quosdam acidulis aliquid simile quosdam sulphureas habuisse. Ostentus quoque mihi a R. Dn. F. Gruneb. locus, inter Gros Hubene ct oripes meodius

50쪽

rius, ubi quondam rivus aridulus, caeteris amplior , aqua medica extitit inclytus. unco aegros spe salutis potiundae adiisse, quamvis plerorumque VotiS minus responderit, usosq; aqua, & illuc locorum Commoratos , donec tandem rivus fabulo coo- ertus intescident, nunc amplius non su-erstes. Fertur quoq; d. m. Serenissimo

lectori GEORGIO WILHELMO

putei effodiendi fuisse consilium, salutarem quam Archiatro D. Dieterici probante,

rum ne hac ratione occasio faceret fu- res,institutum mutatum, dc salutares aqua, neglectas imposterain. Memoranda quoque h. l. lapidum genera, quae mari S vis aper, ut sensus incurrat, coagulando format. idimus enim quomodo unda alluens terram adjacentem in solidos nigri cantes lapides duret, cum ab induratis partes molliores ortiter accretas de terere licuit, quod nondum lapideam induerant duritiem. Ad 0dinam quoque , succini terras interdistinguentem, lapidis mineram, grisei coloris, molliusculam, fragilem, quae levissimo urnae tactu dissiliebat, inveni. Peculiaris etiam decies lapidum , quos Donneri is,

et etiam aispos chost Germani appellant;

aic magna copia inter saxa , aut in arena