Introductio ad scientiam naturalem, in regiâ nobilium Soranâ discentibus exhibita à Joachimo Bursero CamentioLusato, .. Introductionis ad scientiam naturalem, pars tertia in regiâ nobilium Soranâ discentibus exhibita à Joachimo Bursero ..

391쪽

dicium siens vel Intelleg s;Passiones tamen tam quoad exercitium, quam quoad specificationem Termini hi explicabunturajibi plurimum promoveri a d moliti is corporis, Exempla. moriam exuperantia Ut enim Temperati moderatos liabent affectus cita bilis sunt iracundi, serat ine laetantur faciles Asian-eholici in maestitiam propendent &c. ma Sunt, inquam hiae causis adruvantes Pase

vam adii, potius quam abud judicium , de hae vel illa resferendum, inctinant, ita Melancholici frequeritius tristia cogitent speculentur, quam laeta, sic de caeteris:sed etiam proxime faciunt, ut ad judicium, etiam remissum, intensus S prolixior affectus consequatur.

De speciebus Appetitus sensitivi, o

primo concupisidius.

ὲlei. A tui objectum non solum ad olute ut bornum aut malum; sed quandoque, mutho num illud aut malum est vi ιm, habens impedimenta aut difficultates adjunctas.

θερετ num genera quorum adteram versatur circa bonum

392쪽

bonum ac malum absolute ostensum; voca substerturque Concupiscibile, a specie notiori, quae est Concitissentia. Alterum tendit in bonum ac malum arduum, h. e. ostensum cuni suis difficultatibus, quae vel superari, vel non superari posse videntur , diciturque irascitae, itidem a specie magis obvia, ira videlicet. Cumque penes a ius de Objecta distin Iotvguantur aeultates et hinc duplex arguitur Faetilia

Appetitus, scilicet Concupistibios,&b cibilii I, MI qui duo quomodo inter se,& ab anima dis tui.

ferant, jamdudum constati. Licet autem daretur,alterum alia tem- ' perie plus delectari:existimamus tamen non hosunt

imagis distindia eis in corde assignanda esse domicilia, quam sensibus internis loca discreta in cerebro et sed utrumque appetitum ineorde nisi animal aliquod cordeiarcat, &quidem in una eademque cordis parte promisiue habitare. Quod ipsum ex eo convin Ostendicitur, quod Passiones irascibiles veluti com celsi Αν ponantur ex concupiscibilibus,scu in ratione petitussia includant easdem,ut apparebit de spe S. . si

ira, involventibus desiderium; de timore, qui do- est quaedam abomnatiosia fuEa c. lium. Nec obstat , eas aliquando invicem pu Argu-gnage,&alteram ab alterape quia D:pe eriti iiiii etiam juvant se invicem , arascibiles in solutio.

serviunt Concupiscibilibus ad felicius obtinendum id, in quod terminantur in ta b 4 eamdi

393쪽

39V Lib. 3. p. 19. de Apri generδῶ.ceam, Concupiscibila quoque inter se noti

raro contrariari, V. g. quando lapis aut baculus cani ostensus, appetitum sis deleti meque tamen Concupiscibiles .etiam de communi sententia lueis distinguuntur. huishe, Numerantur autem ex species assio-cies un num concupiscibilium, quarum tres circa ος-Τm 4,onutri , totidem circa natum cognitum versantur. Priores sunt Amor, Nesiderium, Voluptas. Posteriores, his oppostae, iuum, Ab mnatistio, Dolor Irascibilium vero non

dantur nisi species,ut postea videbimus 3 Mam primo de Concupiscibilibusetanquinis sietori agendium. simili Quemadmodum ignitum gne, tria μψ' serbamur , ordine quodam sese conse

quentia videlicet congenita incu=iatio ad a. ocum superiorem actualis abderem elevatis

3 seu profectio: quies 1 eodem loco , post elevationem acquisito. Applica Ita in Appetitu ex cognitione boni tria sbi invicem succedunt, proportionem quandam cum tribus pronostis habentia: videlicet, propensio, 'uasi pondus ini niim cognitum , quod appellatur imo actualis confectatrio boni, ac velut iter ad bonum illud acquirendum,nempe Desiderium a seu CupiditaN:ac deniq; quiss in eode adepto, quae est Ga/ιῶum,vel Lactitia,vel Delectatio. Non tamen existimandum est , haec tria

necessa-

394쪽

necessari & semper connexa esse, ac se invi Connerem inofacto sequi Nam potest forsan amor 'Σὲ essesne caeteris: potest idem esse si rud cum de , P delectatione ne desiderio, si videlicet tu, S'μq- num cognitum prae io sit, ac possideatur a potest desiderium esse sine consequente gaudi, si scilicetfrustretur, nec res aes es ataobtingat. aut acquiraturi

Sine amore tamen duo caetera is esse . ueunt imo amorem in sua ratione in luunt, cum desiderium sit motus quidam in Ethina rem amatam, quae abest, motus, inquam, Pi animarinam de proprie dicito totius animalis, aut membrorum motu locali, qui ple runque inter desiderium, gaudium intervenit , postea loquemur: gaudium sit . quies animi in re amata, quae praesto est,

Hinc amor est . ιιο-rivs Qveluti Amor est radix reliquarum Passionum omni uini te 'I'

etiam earum, quae circa malum sum, quo num ali

niam recessus a malo ordinam ad aliquod Rm

bonum amatum Quamvis enim amor, quaten S causat pra

recessuma malo faciat id νου, te sitque is uP-Πψ-re Natura sis potius quam animalis, adeoque mi ni dictus,si conferatur cum pQ Ani mali recedente, quippe cui bonum, in aluo tendit, tunc non semperist cognitum ea tres , ut sisy quoque commonuimus:

395쪽

idem tamen binin ognostis. tunc, expetitur, atque intenditur a causaΑperiori, se boni alis amori 'x hiscirc multum in vita res', quid . . Nec praestantius est ad tanquillita ton aluim med . quam amorem rebus

paue aut potita movisibin , quae optim

' lexin te strin animalis inclinatio, ceu fudis Mi H immisare propositi m Quae Desianitio qua is nonio it nisi dictione metaphorica coinrui, ex ante in tu manifesta est,praesertim omparatione*moxi cum propension igni ad locum si p*' Etsi autem amoris nomen quandoque itas is is sectationem , adeoque simul desiderium, irpe laeti ii iii, sem, omplectitur hoc tamen

in loco, simitur pro simplici compla

centia in re amata, seu pro 'imo, immedia

gnitione approbatum, exercetur. Causa cum ergon ametur, nisi sit cog -το - noti enim, ut est in proverbio, nullic

seat rationem tam objecti,tum causa amo

396쪽

reducenda esse, tanquam remotiores ad proximam iluiuio igitur, quam constat amori similitu

delectationis parentem esse nam Simi':ζί. zlis simili gaudet animalia ejusdem Speciei

libenter congregantur homines ejusdem nationis se diligunt puer puertam ample Xatur et nonnunquam ad primum congressum deperimus aliquem, ante nusquam visum, ob morum paritatem, animique adeo corpori consensionem singularem c. nisi quod per accidens quandoque Figulus similituo figulum odit, Faber fabrum, Scc quatenus d --uia

alter alterius commodum, voluptatemve eclitia impedire videtur: similitudo,inquam,non aliter amore essicit, quam quatenm judicium convenientiae ingenerat. Nam si per similitu

se imme haberet efficaciam producendi βψς '

amorem , non opus foret, priu cognscere non nisi

illud simile, quod est contra experientiam. αβ ' Sic etiam amoris causa est amor, partim Amor propter rationem jam diectam, quia scilicet tabile

amans,hoc ipso quod amat, amabilis judica r. tur; partim quia amans amato benefacit, sic reciprocum sui amorem meretur, sibique conciliat. Hinc amor vetuit nexu C dam imbilicst amantis cum amato: amatum trali vis. ad se amantem, eumque tanquam extra se

raptum ibi in 1 si amans loco absit, desiderium sui excitando impellit ad quisi rendi

397쪽

i rendum se, genitoque Lel, non sinit me- fere, donec sublatis omnibus 'mpedime tis reipsa conjungantur uniantur. Porro amor, ampia siqnificatione sumtus

citur beneυolentia, tendens absolute in bonum, ac praecis. quia bonum est, Mamorex E dignum squalis est amor fit ius nisi hic

pla' sit naturali quandoque potius quam mmaria, item amor in era amicitia, in qua scili cet nulla voluptas aut commodum at , tenditur amor quo gallina uti prose quitur', qui, ipse multum de naturali habet Amor Alius dicitur amor eoneupiscentia, ten'

Mns in bonum eum ordine ad aliud, prout ' scilieet ibi vel alu utile aut bonum est tabi Unde amothic posterior semper includie 'Θ μ priorem, eique superaddit alium amorem, teiζdi vel erga ipsum amantem, vel erga aliam ὐh: . personam, aut rem, em optamus bonum ille Iiα ud quod amore benevolentiae prosequi

Aes. Ae- nonnihil differt amor amicitiali delitae dictus , quo scilicet non modo propende , s in bonum, sed praeterea rei amatae, quia bona est de a nobis amatur, aliquo aliud bonum viamus , bonum bono di- qnum censentes. Et tantum de primo asesectu

398쪽

emadmodum amor est Wώ -qu;d iis quaedam e ci 1ensio in botrum cognitum, sive sit praesens nee a Uns: ita Cupi ditas seu Desiderium est veluti profecti de

motus a LVi in rem amatam, sed absentem fiam, seu nondum habitam, aut non jum ficte habitam. Est inquam, motus, ΠΟΙ

-οi iva physicus, sed stim is, analogicus, respondens modum ovi motui rationis, ad locum naturalem AEucenti. Alis quin ovem Gitaprie ad Oo fram spectat. RusObjectum est res, nis modo Agia obista, sed Mapprobata; nec approbata modo, udi sedaciam a nec amata modo , sed' adhuc, Mnondum posses Nam si res amata praesid siet, possideatur, non de siderium, sed iantiam parit , ut mox dice

mus.

Proinge ad omnem cupiditatem initae deside huc spectat, requiritur cognitio , approbatio, a r boni absentisci atque ubicunquelam talis cognitio, approbatro, amor praeito ςςiproin,' in sequitur curiditas. Dauitur inquam quia h in est ipsi amor, cumi- siquidem, ut dixi, tam praesentia amamus, et 'T quam absentia sed Aser ab an de de iniucquandoque speciatim, netisus, aut i

petitio appellationibus his Da sumptis

399쪽

tibus occurrit, id totum' eserendum est remotius ad diveistatem aestimationis; prvisque ad amorem , aestimatiorie,

C in Usitata autem δυμ cupidit tum in Ilia surati iri Ratis es, etsi magnum usum

a, neque omnino accurara videtur; partim

iidiisti clipiditates speciatim sic dictas,

h. e. desideria rerum absentium, sed, amo rem, gaudium , multosque alios essectus, etiam circa, tun occupatos tam BasAM, , quamconcupisibine concernit.

. . Et in , ias, quident omnes hujusmodi

cupiditates suis Naturalis h. e. licet se- eupiditas quantur cognitionem rei concupitae, nunt: tamen quali curiis, pendentque ex nat rasi instincti, animantibus impress , tendunt ad Fifiem naturalem , ab auctore

Naturae pra scriptum, issis intermitti pos sunt praesente Objecto, Dremotis impedi

mentis.

Em i In Minis sero, in quo totident , aut hQm ς etiam multo plures inveniuntur cupidita dic, quoniam ab eo, piseter cariera, etiam opes, de honores, cimilia expetuntur, bestiis, ut videtur , prorsus ignota, neque per se sub sensum cadentia, aut ad cor- reris ac naturae statiam tuendum simplici ter

400쪽

tei in immediate requisita, unde Non am-- a quibusdam appellantur in honune, inquam,cupissitatesillae rion sunt ita nee seria de coactae , sed aliquid libertatis participant , vel potius liberat Rationi quo dammodo subsiιnt , ita ut si mens sufficientes rationes contrarias in medium proponat, non semper fracte sequantur aestimationis vehementiam & nutum, sed plus minus , pro conditione circumstantiarum, cohiberi possint ac soleant: tacente autem Ratione, instinctu se 'ses consor

ment.

Quatenus igitur Minni obterripe sint,l e

seu Intellectu gubernantur. dicuntur Ra ditatum tismiles quatenus ver sibi relinquun- ἡ ω tu , appellantur Naturales , suntque tunc bestiarum cupiditatibus prosem si miles. Unde est , quod Rammiles cupiditates dicuntur sta homini convenire maturales vero communes esse tomitri cum

brutis animantibus. Quod intellige de Naturalibus , quae in bruta eadunt, verbi gratia, appetitiis cibi , venere in , se mni, c. nam cupiditas opum , hono iis, c. etsi in homine etiam sit aut d ei possit Naturalis, quando mente non regitur is mi tamen nun modo comvemre videtur.