Tractatus De Papa

331쪽

g 2. - De secunda Senientia, qtiae propugnat indirectam solummodo potestatem, quae tamen per actus etiam temporales exerceri valeat.

Ι. Dponitur. - 1' In Stilula immediate a Deo spiritualis potestas quae Ecclesiam regal. Instituta et temporalis aucturitas ad civilis societatis regimen. Ecclesiam non instituit Christus ad hunc sinem ut societates civiles regeret; nec ei proinde compelit directa potestas in rem temp0ralem statuum. At quia Christus civilis societatis finem sub ordinavit sini Ecclesiae proprio, potest Ecclesia in re temporali si aluum ordinare quae

necessaria sunt ut linem suum spiritualem, Salutem animarum, convenienter prOSequi et attingere valeat. duae potestas, cum non proveniat e mi SSione gubernandi temporalia, sed

ex ossicio promovendi spiritualia, indirecta dicitur. - 2' Licet autem in directa sit, seu ratione solius sinis spiritualis, exerceri lamen potest per actus ordinis temporalis, Verbi gratia, legem aliquam civilem annullando, depositionis sententiam in aliquem regem pr0nuntiando, et hujusmodi; non autem restringitur ad solos actus ordinis spiritualis, quales sunt,

regem excommunicare ac excommunicatum vitandum denuntiare, declarare jam non teneri ejus subditos ad praestandam ipsi obedientiam, legitime a civibus regi excommunicato alium substitui posse, etc. Equidem Bellarminus, Suareg ac alii praecipui indireetae potestalis defensores, adeo certum supposuerunt, eam per dictus temp0raleS actus exerceri posse, ut ne in quaestionem quidem id vocaverint. Al recentiores nonnulli subtiliter excogitarunt defendi posse indireetam in

temporalia potestatem, quae ad Solos actus spirituales restringeretur. Dicunt nempe plures actus Spiritual S, ex natura sua, varios in re temporali statuum essectus secum trahere. Verbi gratia, decisio hujus casus conscientiae, talem popuIum jam non constringi juramento si delitatis erga regem suum, eSt actuSpolestutis spiritualis; et tamen ex eo, datis certis circumstantiis, sequetur dicti regis eiectio et alterius electio. Unde licet

332쪽

507PARS QUARTA. auctoritas ecclesiastica hos tantum spirituales actus exercere possit, indirecte tamen vera in rem temporalem Statuum potestate potietur. Quae opinio valde dissert a doctrina Suaresit et aliorum praecipuorum in directas p0leslatis propugnatorum. Et ideo illam distinguendam et tertio loco ponendam duximus.

II. Quinam doctores secundam sententiam propugnaverint.

Respondeo breviter : ante protestantismum sere nulli; paulo ante Bellarminum et Sua resium pauci; post Suaresium paulatim sere omnes. Quod tamen non affirmo absolute; quia nec satis diligenter, nec sat magno numero horum temporum scripta theologica pervolvi. Interim lectorem remitio ad clarissimum Sua resium. Defensio sit dei contra Anglos.

III. 0uid de illa seeunda sententia videatur. - Magnam SI Πe auctoritatem consecuta est ex Sua regio ac secutis sere omnibus doctoritas. - Quod dixere priorum saeculorum Patres de

institulis ad eo duabus potestatibus, et de subjectionis debito quod agnoscunt Episcopi erga principes in re temporali. dinscitius cum prima, facilius cum hac secunda Sententia componi videtur. - Attendenda eliam haec argumentatio: non censendus est Christus Ecclesiae suae plus potestalis in tem poralia c0ncessisse, quam requirebat spiritualis ejus finis; sed ad istum sinem sussicit indirecta potestas; ergo censenduS eSi Christus solam in directam contulisse. - Insuper apud principes infideles, haereticos, ac etiam catholicos Si pravi sint, secunda sententia minorem invidiam conflat quam prima.

g I. - Do tertia sontentia, quae propugnat indirectam potestatem per solos spiris vales actus.

I. Eaeponitur. - Prout jam supra diximus, c0ncordat cum Secunda Sententia, in eo quod Ecclesiae non vindicet potesta tem in temporalia, nisi ratione missionis suae ad regenda Spiritualia, ac proinde nisi in directe. Ast ab ea disseri in eo quod indirectam illam potestatem totam concludat in exercendis jurisdictionis spiritualis actibus; qui nempe actus rem lem

333쪽

508TR1CTATUS DE PAPA.poralem statuum pro objecto immediate non habent, sed tamen consectaria secuin trahunt rem illam temporalem asscientia. Verbi gratia, nequit Romanus Pontifex per depositionis

Senientiam regem aliquem exauctorare, quia res temporalis

si aluum sub jurisdictionem ejus directe non cadit; sed potest

regem excommunicare ac vitandum denuntiare, necnon declarare jam non teneri ejus subditos ad praestandum ei obsequium. Ex quibus ac libus, licet circa materiam mere ecclesiasticam versantibus, Sequetur quoad illum principem regiae dignitatis amisSio. II. Quinam a uetores tertiam illam sententiam propugnent. An quis ex proses So eam propugnaverit, milii non satis comperium. Sud apud eos qui in directam Ecclesiae potestalem tribuunt, nonnulla vidi ad hunc tertium intelligendi modum accedentia. Quapropter et de tertia ista sententia mentionem feci. IlI. Quid de hac sententia videatur. - Εrroneam exi Stimo.

Hoc ipso enim quod Christus civilem societatem non instituerit nisi tanquam medium ad sinem Ecclesiae proprium, ut Supra probavimus, voluit ab Ecclesia c0rrigi posse in re temporali statuum quidquid dictum finem praepediret. Et utique corrigi per actus rem illam temp0ratum directe amicientibus. Ut quid enim Christus voluisset Ecclesiam non posse sese defendere nisi per ambages, id est, per potestatis spiritualis

actus, qui essectum in re temporali statuum secum traherent Τ- Praeterea rejiciendam illam sententiam probat Romanorum Pontificum et conciliorum praxis. Nam statuerunt de re temporali statuum, etiam per temporales actuS, quando et in quantum requiri existimarunt ad sinem Ecclesiae proprium, salutem animarum. Verbi gratia, non lanium procurarunt reges ditionibus suis privari eos excommunicando, et tanquam casum concientiae decidendo jam non teneri eorum subditos ad praestandum istis excommunicalis obsequium, Sed insuper auctoritative pronuntiarunt dep0sitionis sententias, et subditos ab obedientiae debito absolverunt.

334쪽

Romani Pontificis supra canones potes laS ex eius Supra concilium cecumenicum auctoritate necessario ac evidenter

consequitur. Hinc potuisset lector, quoad illam praerogalivam, remitti ad tertium hujusce tractatus partem, qua Papam generali concilio superiorem probavimus. Quia tamen dictae praerogativae negatio unus suil e quatuor infaustis articulis gallicanis anni 1682, et ut, seorsim expensa quaestione, sagilius pateat lugendus ille gallicanorum theologorum error, Pontisci supra canones auctoritatem breviter primo para grapho vindicabimus. Sequentibus autem para graphis alias ipsius ejure divino praerogativas X ponemus.

g 1. - Romano Pontillei competit jure divino potestas supra canones.

Canonum vocabulo intelligi solent, decreta seu leges tum Romanorum Pontiscum, tum etiam generalium conciliorum. Cum autem apud theologos canonis tasve expenditur quaestio an papa Sit supra canones, non agitur de canonibus seu decretis dogmaticis, sed dumtaxat de canonibus in materia dis-eiplinae, et quaeritur an Stet penes Romanum Pontificem po-lρslas ejusmodi canones disciplinares, tum praedecessorum suorum, tum elia In generalium conciliorum abrogandi, aut

in eis dispensandi. Et gallicani quidem sγstematis sequaces

335쪽

510D1LTHUS DE PAPA. potestatem hanc Papae non denegant quoad canones ab ipsius praedecessoribus editos, Sed dumtaxat quoad canones a generali concilio vel per generalem Ecclesiae praxim firmatos. Quo praenotato, Sit :Puomsi TIo Ι . - Papa est supra canones a praedecessorib

suis eonditos. - De side est potestatem Petro datam, universam Ecclesiam pascendi, regendi atque gubernandi, in Successores ejus Romanos Pontifices integram atque aequalem transire, et usque ad sinem mundi transituram vide probatum supra, parte I, sectione ii, cap. um; et Sectione Iu, cap. XII . - ΕPgo quilibet pro tempore Ecclesiam gubernans Romanus pontifex, eamdem omnino potestalem habet quam habuerunt antecessores sui. Atqui non eamdem haberet, sed inferiorem, si legem quam tulit aliquis ex antecessoribus circa res disciplinae mutabiles, ipse non posset immutare aut abrogare; ergo nullus est canon circa disciplinam mutabilem ab aliquo Papa statutus, qui non possit, suadente temporum et circumstanti rum diversi tale, a successoribus immutari atque abrogari.

Idem probari posset ex perpetua Ecclesiae praxi. Sed illa

thesis a nullo negatur. Apud omnes siquidem in consesSo est, Sicut rex praedecessoris sui leges, et quilibet Episcopus anteriorum in eadem sede praesulum statula, mutare potest, ita quemlihet Romanum Pontificem ad immutanda praedecessorum decreta potestatem habere.

eonditos. - Ρrout supra, sub tertiae partis initium monuimus, conserri potest Romani Pontificis auctoritas sive cum concilio cujus decretis non accessit Papae assensus, sive cum concilio cujus decreta Romani Pontificis assensu roborata sunt. Prius

concilium in Papa, posterius concilium- cum-Papa VocavimuS.

Gallicani autem systematis sequaces Romanum Pontificem concilio inferiorem propugnarunt; atque id eliam de concilio-

sin Papa intellexerunt, licet tale concilium nunquam eSSepossit stricto Sensu generale seu incumenicum. Contra quem

336쪽

PARS QUINTA. 5 Hlugendum errorem tota Sectione secunda partis tertiae Romano Pontifici vindicavimus auctoritatem supra conciliu sine-Papa. Ex qua Sectione Simul probata remanet Papae auctoritas Supra canones a concilio-sine-Ρapa conditos. Insupersequenti. Sectione, capite ni eadem Romani Pontificis superiori las probatur in particulari quoad disciplinares concilii-

conditos. - Id probatum vide supra, parte tertia, sectione quinta, prU0sitione quarta

PROPOSITIO IV'. - Papa est supra canones per generalem Ecclesiae dispersae acceptationem et praetim firmatos. - Nam major non est auctoritas Ecclesiae dispersae, quam Ecclesiae in concilio cecumenico congregatae. Sed, ex dictis, Papa est supra canones a concilio incumenico editos; ergo et Supra canones

ab Ecclesia dispersa receptos. Igitur circumstantia haec, quod aliqui disciplinae canones in generalem a multo tempore ecclesiarum praxim transierint, id tantum efficere potest, ut Papa, xi juris naturalis, licite nequeat eos abrogare vel in eis dispensare, nisi gravissimis de causis. Enimvero generalis et anesti quae disciplinae immutatio, nisi prudenter et gravissimis. ex cauSis fieret, fideles conturbaret et in animarum damnum cederet; quod profecto, de jure naturali, summus Pontifex

vitare lenelu P. PROP0siTIO V . - Papam esse supra canones confirmat sicci

Sias praais. - Ι. Antiquis canonibus ei communi disciplina jubebantur clerici ab Episcopo quique suo, et Episcopi a Metropolitano formatas litteras accipere, quando volebant a dice-cesi peregrinari. Porro Zoetimus Papa legum illam quoad Ecclesias Galliae mutavit, ita statuens : Plaeuit apostolicae sedi, ut si quis eae qualibet Galliarum parte sub quolibet ecclesiasti eo gradu, ad nos Romam venire contendit, vel alio terrarum ire disponit, non aliter prosiciscatur, nisi Metropolis ani Arelatensis episcopi formatas acceperit sepistolae R. P., editae a D. Cou-

337쪽

datam esse potestatem supra canones etiam conciliares. Et noletur non parvi momenti fuisse hanc canonum immutationem, qua obligati sunt tum clerici, tum Episcopi, tum Archiepiscopi omnes Galliarum, ad oblinendas litteras a. praesule Arelatensi squi tunc vicarius sanctae sedis pro lota Gallia constitutus fuerat , quoties vellent extra Galliam iter suscipere. Id autem statuit dictus Pontifex, non quia placuit alicui concilio in eum enico, sed quia placuit apostolieae sedi. II. SImmachus Papa in synodo Romana vi, anno 504 Lahbe, t. IV, col. 1571ὶ: Nos enim et apostolicae sedis moderamine

eompellimur et ecclesiasticarum rerum dispositione constringimur, Sic canonum paternorum decreta librare, et retro praesulum antecessorumque nostrorum decreta metiri, ut quae praesentiumnetessitas temporum restaurandis ecclesiis relaranda eaeposcit,

adhibita diligenti eonsideratione, quantum sileri potest at iliaute

Domino temperemu8.

III. S. Srm machus papa ad S. Avitum Episcopum Viennensem: 0uod βι praeter regulam, modo sit eae j i ta causa, non infringit regulum, quam Sola per vicacia et antiquitatis eontemptus laedit. Nam quamvis a patribus statuta diligenti observatione eι obsersanti diligentia sint eustodienda: nihilominus propter aliquod bonum de rigore legis aliauid relaratur, quod et ipsa Ieae cavisset si praevidisset. Et saepe erudele esset insistere legi, cum obserrantia ejus esse praejudiciabilis Leelesiae videretur: quoniam leges ea intentione latae sunt ut prosiciant, non ut noceant. Labbe, t. IV, epis l. xii, col. 1512. IV. Sub finem saeculi iv Episcopi Africae recurrerunt ad S. Anastasium Papam, ut mutaretur quoad ipsos lex quaedam a concilio transmarino, ut ipsi dicunt, id est Romano, lata. Εorum epistolam vide apud Cous lani, col. 5754. V. Initio ejusdem speculi iv S. Melchiades Papa pariter immutavit pri Stinum canonem de non servando gradus honore iis episcopis, qui in schisma lapsi postea ad unitalem reverte-

338쪽

p1M usINTA.MIbantur. Quod factum his verbis memoral Cousiant p. 5754ὶ : Iste prudentissimus Papa sehismatis radicitus eaetirpandi gratia eonstituerat, ut in his lotis in quibus duo erant Episeopi, unus schismaticus, alter catholicus, ille confirmaretur qui fuisset ordinatus prior, et alteri plebs alia regenda provideretur. Sed ubi erat unitatis compensatio, leae pristina de non servandis honoribus, ut in Innocentio aliisque pontificibus visuri sumus, integra illibataque permangit. VI. Sanctus Gregorius Magnus dispensavit cum Siculis quoad canonem 5 concilii Nicaeni, praecipientem bis in anno concilia

celebrari. Puopost Tio VP. - Tenetur aliquo vero sensu Romanus Pontis

ad observantiam canonum, lieet potestatem habeat illos immutandi. - Duplici titulo omnino diverso intelligi potest obligatio Romano Pontifici incumbens servandi canones: id est

vel quia ipse est subjectus legi et potestati qui legem tulit,

vel quia licet non sit subjectus, tenetur tamen, ad dandum bonum exemplum et ad vitanda immutationum nocumenta, canones firmiter servare ubi non urget mutationis necessitas vel utilitas. Porro jam probatum est nullo modo Romano Pontifici incumbere obligationem, in priori se usu intellectam, Servandi canones. At vero obligationem in secundo sensu esse affirmandam, et ratio dictat et persaepe Pontifices ipsi proclamarunt, ut in Sequenti propositione ostendetur. Unde quaestio de Romano Pontifice quoad canones ejusdem naturae est BC quaestio de supremo principe temporali quoad leges. IIoc ipso quod princeps temporalis sit suprema auctoritas, leges vel a se vela praedecessoribus latas valide mulare potest, nec eis legibus tanquam subditus constringitur. Cum lamen mutatio legum absque rationabili causa nociva sit, et nocivum pariter exemplum principis leges non servantis, oritur ex altiori jure, nempe naturali seu divino, obligatio principem adsti ingens ad legum jam vigentium observantiam, extra casum neceSSitariae aut utilis mutationis. De quo jure Valentinianum monebat

339쪽

5147R1G1TΓs DE PAPA. sanctus Ambrosius epist. xxxvj, dicens a principe fieri de . beri leges quas primus ipse ei todiat. In Ecclesia autem Inagis adhuc nociva laret frequens et non utilis a Romano Ponti sidecanonum seu legum ecclesiasticarum immutatio, ut salis patet; et hinc est, ipsum multo graviori obligatione constringi ad perpetuo firmandas et in Suo robore retinendas pnedictas leges, Sive quas ipse tulerit, sive quas Sanxerint praedecessores sui aut concilia oecum enica. Peccabit ergo et officio suo supremi pastoris deerit, si canones disciplinam mulabilem respicientes extra casum necessitatis aut utilitatis abroget, aut si ipse, qui sorma gregis esse debet, e0Sdem n0n servet. 0uia vero illis non subjicitur, nec deest abrogandi potestas, valebit abrogatio. Ergo obligatio qua vere et in vero sensu tenetur Romanus Pontifex ad observantiam canonum, uullatenus obest quin ipsi vere etiam competat potestas eosdem moderandi atque abrogandi. Casterum idem servata proportione dicendum de episcopo quoad statuta dioecesis tum ab ipso, tum a decessoribus promulgatae: quae scilicet mulari utique possunt si potestatem legislativam Episcopi species, non tamen licite mutabuntur absque rationabili causa, quamvis certo valida silmulatio.

PnoposiTio VII'. - fluetoritates quas Gallieani urgent tanquam praeeipuas ad probandum Romanum Pontisieem subjiei canoni-bim, nec posse ab ipSo canones conciliares abrogari, eorum in lentum nequaquam probant. - Gallicani videlicet systemaus defensores Summo verb0rum apparatu, et quasi de certa jam victoria laeti, sequentes lex lus in medium adducere Solent: 1' innocentius 1 ad clerum Constantinopolitanum : Longe praestiterit vel ea eondemnare quas recte facta sunt, quam ea robur ullum sortiri quae adverSu3 canones gesta sunt. Apud S0gomenuin, l. VIII, c. XVI.)2' Prosessiu sidei Romanorum Pontificum, juxta antiquissimam sormulam quae reperitur in libro diurno Nihil de traditione quod a probatusimis praedece8Soribus meis serpulum re-

340쪽

bus meis eonatibusque tradita conServare ac venerari; si qua peroemerserint contra disciplinam canonicam emendare, Sucrosque canones et constituta ponti sieum nostrorum ut divina et coelestia

mandata custodire; utpote tibi, beate Petre, redditurum me sciens de omnibus quae prosileor distri etam in dirino judieio ritionem, ei us Ioeum divina dignatione perago. 5' Zorimus Papa ad Episcopos hsricae, Galliae et Hispaniae

. epi St. viij : Cum adversus Patrum statuta penitur, non tantum illorum prudentiae atque sententiae, qui in aevum victura sanaeerunt, sed quodammodo et Catholicae irrogatur injuria. - Idem epist. v): Contra statuta Patrum, et saneti Trophimi reperentium, qui . primus Metropolitanus Arelatensis ei vitalis eae hae sede directus est, eoneedere vel mutare, ne hujus quidem sedis possit auctoritas. Ipud nos enim in eonpulsis radicibus vivit antiquitas, cui deereta Patrum sanetere rederentiam. 4' Martinus Ι epist. xij: Canones eccleSiasticos solvere non

possumus, quia defer ores et emtodes canonum sumus, non trans

Porro ex hujusmodi monumentis quid sequi volunt gallicanismi Patroni Τ Teneri Romanos Pontifices ad firmiter Servandos canones 3 Ast illud non tantum admittimus, sed in propositione sexta modo ipsi probavimus: excipiendo lamen casum necessitatis vel utilitatis, mutationem aliquam Suadentis. Quaestio non est utrum Romanus Pontifex teneatur servare canones, Sed an sit subjectus canonibus, ita ut invalida sit eorum immutatio aut abrogatio a Romana sede lacta. Porro allati textus exprimunt tantum summam illam obligationem qua tenentur Romani Pontifices leges egetesiasticas firmas

relinere et observandas urgere, quoties non occurrit eas moderandi necessitas. Quae obligatio, cum inde oriatur quod alias magnum pateretur Ecclesia detrimentum, est juris naturalis et divini; quam proinde tollere, ut dicit Zoetimus Papa,