De finibus humanorum actuum commentarius, in c. Cum minister. 23.q.5. Authore Martino ab Azpilcueta ..

101쪽

COMMENΤA R IV s. 99 Et quidem primo conueniunt , quod licet stricte sumpta ita, ut dictum est,

differant , conueniunt tamen in eo quod frequenter assumuntur latius , aliud pro alio. Nam gloria nonnunquam comprehendit omne testimonium approbatorium, & Vnius, iuxta illud Pauli secundae ad Corinth. I. Gloria nostra haec est,testimonium c5

scientiae nostrae,relatum in dicto. c.Inter Verba II.q.3.gHonor item comprehendit laudem ut docet S. Thom. a. Hiar. q. sec. q.Ιo3. art.I. ad 3. Laus item honorem , ut in dissinitione supradicta,&declarat S.Tho.in q. dist.IS. art. 3. q. a. declarans quoddam Ambrosi dictu . Conueniunt secundo qnod nihil rer O

eorum est virtus, nec mores1S nec In

tellectualis. Quia ut post S. Thom. I. sec.qus. Sec.q.7Ι. art.Ι.in praeludio q. num. H. Manualis,declaramus. Virtus est habitus & qualitas mentis habentis eam. Et nullum horum est talis. Quodlibet enim eorum est extra mentem eius

G ij cuius

102쪽

Ioo DE FIN. IIV. ACΤVVM cuius est. vi palam patet, & probat Boetius ath .secundo de consolatione, ii h & ita sunt bona externa, & sortunae .RS. . Excepta sola reuerentia,qua quis cola

lati siderans suam paruitatem, humiditatem & vilitatem, insufficientiam,& in

omne peccatum propensionem,reu

retur 1e ipsum, quatenus est a Deo multis donis naturalibus & gratuitis donatus ; subiiciens omnia sua, quatenus sunt sua omnibus, quae a Deo habet quatenus sunt eius . Ex quo insertur quod non sunt propter se tantum amabilia: ut supra dictum est num. 9. Nec consequenter possunt

esse fines iusti principales aliquorum

bonorum actuum per praedicta num. inseriora bona virtutibus. omnibus,quas in dicto. nu. .diximus esse amabiles etiam propter se tantu. IIII. Conueniunt in eo, quod omni illa sunt maiora bona quam pecuniaria ut insta probabitur. IIII. Conueniunt in eo quod sunt

103쪽

COMMENTA 1 vs. Io Iminora vita, salute,& aliis bonis corat oralibus. Florum enim dominus so-us Deus est.Deuter. 32. Ego Occidam& ego vivere faciam , & Sapient. Tu es Domine qui vitae ac mortis potestate habes. Et quamuis eius diuina Maiestas huius dominij partem comis munem fecerit Reipub. c. Ille gladius 23.q. non tamen particularibus. c.Si non licet 23.q. s. Qui tamen sunt domini praelatarum quinque rerum. Vt lath monstramus in s. conclus dii

repet.c.Inter Verba. nulla.

Nec obstat. l. Isti quidem. F. de eo quod met. caiis ibi viris bonis stupri metus maior quam mortis esse debet. Per quam quidam alui infamiam esse morte peiorem .Quod tamen illa non probat i sed aliud Ionge diuersum.s mortem praeponendam stupro.Quod Odoffredus sentiens, ait: ibi pr ari

animam esse anteponendam Vitae com

porali . Cui concernit ibi Albe. aiens per cam probari moriendum esse po-

G iij tius,

104쪽

IOL DE FIN. HV. ACTUUM litis,.quam peccare mortaliter . Nec .

etiam obst. l. Codicillis. g. Matre. T. de legat. 2.Per quam aliqui dicunt probari, peius esse marito, uxoris adulterium , quam mors. Quia responderi potest, primo quod illa eius Verba, . Elium nostrum occidit,& alia peiora secit: quae in hoc inducuntur, veriScari possunt, ut ibi annotauit Iacobus

de Aren.in occisione patris. Peior.n. .

videri debet viro bono patris occis quam filij. Quoniam & si multa inclinant quem, ad magis amandum filiuquam patrem , plus tamen tenetur amare patrem qui fuit principiu causae,& sons eius, quam filium, cuius. ipse causa est. virecte probat S. Tho. 2. sec.q.26. art. F. Secundo responderi potest, quod praefatus. S. Matre, non loquitur de morte propria, sed de morte filii. & ita ut maxim una solum probaret, marito peius esse adulterium VXOris quam mortem filij: quod nil contra dicta concludit. Quanquam

105쪽

COMMENT ARI Us. Io 3 nolumus negare, maius peccatum eL se occidere filium alicuius, quam cuin uxore eius adulterari. Qioniam hoc est contra.3. prsceptum. a. tabulae decalogi: illud vero contra. a. Et per hoc perimitur vita iam habita,per illud autem impeditur habenda. vi S. Tho.d

sed vere ad illas ambas leges responderi potest Paulum, & Scevolam earum authores fuisse Romanos gentiles,quos pro summo bono gloriam,&famam duxisse diuus August. testatur lib.3.de Ciuita.Dei cap. 12. his Verbis. Romani gloriam ardentissime dilexerunt, propter eam viuere voluerunt,

pro ea mori no dubitarunt. Ob quod Tullium grauissime reprehendit ; Et ita eorum hac in re sententia, tanqua Christianae legi contraria repellenda 'est.c.Contraria.de consecrat. dist. s. Non obstat tertio illud vulgatum elogium: Pro honore moriendum .

Quia id est vulgatum erratum ue si ut so G iiij nat

106쪽

nat intelligatur. Nam etiam aethnicus Aristot.3.Ethicori dixit, non esse Gram,sed falsam sortitudinem cam,qua quis pro pudore, Vel honore moritur.& ita ut aliqua ex parte verum sit verba illa; pro honore 3 accipienda sunt, pro eo quod honorem meretur . Nemph pro virtute, siue theologa puta fide, spe, vel charitate . siue mo- rati, puta iustitia,&veritate, fortit dine & constantia ue temperantia;& castitate: & aliis. Nec obstat. .illud quod de Eleaza 2.Machab. dicitur,quod gloriosissimam mortem, magis quam odibilem vitam complectens Voluntarie praeibat ad supplicium. Non enim ille pro gloria humana mortem substinuit; sed pro lege diuina obseruanda. & ita pro virtute religionis, quae gloriam merebatur. Quare magnopere persuadere sibi omnes debent nobiles, prae- .sertim & milites, qui magis in haere peccant ue ne tanti faciant laudem ,

107쪽

Co M M E N T A R rro honorem, samam & gloriam, ut pro

eis , vel pro uitanda ignominia vitam corpoream, vel spiritiisem prodigat .vitam autem animae virtutesq; ipsius tam morales, quam theologas tanti aestiment, ut eo sint semper animo, quod malint vita membrisq; corporeis destitui,dilacerarique quam eas deserere: sintq; parati ad fortissime pugnandum, repugnandumque usq; ad mortem, pro fide Regi Reipublicaeq; praestita seruanda, pro legum diuin rum, & humanarum obseruantia; perquam summus honor acquiritur in hac via caduca, & gloria sempiterna

in illa stabili patria. Amen . SUMMARIUM.

Nonorariorum bonorum, qua unt quinque, aventus vel contemptus suaptὰ natura neque o

n , neque malus. nu. 14.

Tona quae quis ficit nosse σ veste ab alijs proba

ri licet nu. 36. Honorariorura bonorum appretius sescontem

108쪽

eui adduntur alij tres. m. J 6. Honor exhibetur recipitis lano cure debeturo sponte datur. nu. 16. Bonoruim honorariorum quae quinque Ilint, pes . tua ct contempnu fit malus ex fine mado, pa

contingit tripliciter . nu. II. Honorariorum bonoruM appetitus , non referens ea in aliud es malus. nu. 38. Mus omnis me bono apto caren malus; etiam si malo quoque careat. nu. 18.

Ociosam omne deliberatum, quale eri quod sine

- caret malum. ideo nullas actus in indiuid indisserens. nu. 38. Honorariorum bonorum appetitus inordinato ut plurimum veniale peccatum; sed quinque chsibus mortale. nu. Quod ipsum dicendu de contemptu eorum nu. 6O. Et etiam de appetitu'contemptu caeterorum bonorum Ginum.nu. ci. Et de complacentia displicentia, de obtentu omnitum tam bon0η riorum quam alsiorum Mictu . m. eod.

109쪽

COMMENΤARI VS. TOT Vinio conueniunt in eo, Sqquod appetitus vel contemptus horum quinq; suapte natura, neq; est bo nus, neque vitiosus . Tum quia no ost peccatum, ut ait S.I hom. a. sec. q. 132. art. I. quod aliquis bonum suum cognoscat & probet. Dicitur enim di . primae ad Corinth. secundo. Nos auatem non spiritum huius mundi accepimus ; sed spiri tum, qui ex Deo est ;ut sciamus quae a Deo donata sunt notbis. Similiter etiam non est pecca tum, quod aliquis velit bona opera sua ab aliis approbari. Dicitur enim Matth. s. Luceat lux vestra coram hominibus . Persius item aiebat .i AIon ego cum scribo se syrte quid aptius exit ,

Laudari metua,nec enim mihi cornea bra est .

Tum quia bonitas vel malitia natura lis actus ex obiecto, siue ex proportione obiecti ad actum sumitur . Vt

me ad. I.At obiectum eiusmodi appe-j litus

110쪽

i titus, siue proportio obiecti ad illum,

nil mali nec contrarium rationi de se continet. unde S.Thom..'dlib.ra. art. 1 3.concludit neque appetitum, neque contemptum famae esse de sebo

num vel malum. Idemq; concludit de appetitu gloris in dicta q.132. t.I.s s XII 1 1. insertur ex proxime dictis quod praefatorum quinque bonorum

appetitus assumit rationem boni ex fine bono & apto. Ille autem, ut sanetus Tho. ait ubi supra est triplex, primus cum appetiitur ad gloriam Dei: Secundus cum appetiitur ad utilitate spirituale proximi, ut bono exemplo proficiat. Tertius cum appetuntur ad utilitatena propriae animae, ut in bonis. quae in se cognoscit ex testimonio laudis alienae studeat perseuerare ac crescere. Nam si utilitas animae proximi

pro sine desiderij laudis posita efficit

illud bonum ι a sortiori utilitas aniniae propriar: Cum magis quis teneatur diligere se, quam proximum c. Si