De finibus humanorum actuum commentarius, in c. Cum minister. 23.q.5. Authore Martino ab Azpilcueta ..

71쪽

aelibet etiam virtus est finis aptus actuum ad eam conuenientium. Qui enim iusta facit, quia iusta sunt; qui sortia, quia sortia sunt: quiq, temporata, quia temperata sunt: bene facit.. Finis item aptus est etiam quaelibet virtus altior, & maior respectu cuiuslibet actus inferioris virtutis. Nam qui iusta, sortia, vel temperata, facit, Vt placeat Deo ; vel ut charitas, fides, &spes magis ac magis augeatur in eo,re

γ Aissime agit. Tertio colligitur, quod obligariO-.3 sni quam omnes habemus praestituendi fines bonos, & aptos omnibus nostris actibiis deliberatis,ut in prstudio S.Manualis,diximus; satisfacimus op time quidem, si eos agamus, ut Deo placeamus;& egregie, si ut fiamus beati: & sussicienter, si eo quod sunt recti, vel honesti, seu virtuosi ; seu . quia recta ratio diuina, vel humana id dictat. Nam quodlibet horum, quae in effectu idem sunt, licet verbis disse E iij rant,

72쪽

rant, est iustus generalis finis omnistactuti in quarumlibet virtutum. Sufficienter item satisfacit praefatae obligationi, qui aliquod iustum facit,quia iustum est ; vel forte, quia forte est ι &modestum, quia modestum est. &c. Quia quslibet uirtus specialis est iustus sinis actuum ad eani pertinentium. Satisfacit etiam , qui ieiunat,.

aut refrenat iram, ut animam & corpus quadam tenus Deo sacrificet. viavirtutem altiorem . s. religionis, facit finem actuum virtutum inferio rum, videlicet abstinentiae, & mansuetudinis. Non tamen contra satisfaceret, qui oraret, vel sacrificaret princi paliter ut abstinens fieret. Quia virtutem inferiorem faceret finem princi

cipale actus virtutis superioris. Quod non licet per praedicta. 6 Quarto infertur quod finis malus , eo quod sit malum culpae, malus, non eo quod est malum culpae, sed quia ineptus est, eo quod sit rnedio

73쪽

COMMENΤARI Us. TIminor, plurimu differunt.Primo quide, quia ille no potest esse finis principalis, neq; minus principalis actus boni,etia si tatu veniale malli sit. Hic aut licet non possit esse finis principalis, potest tamen esse minus principalis. Ieiunare siquidem, & orare, immo &diligere Deum,si ea etiam minus principiliter, ob sertum paruum, Venialetantii,vel ob inane, quae venialis tantum sit, gloriam agas,peccas: etiamsi principaliter ob Deum ipsum ea sic ris. Qui autem illa principaliter facit ob Deum, beatitudinem ii et virtutem, siue qua recta sunt, non peccat et etiam si minus principaliter, ob ea speret assequi aliquod bonum temporale,pecuniari una, vel honorarium ut mox probabitur. Secundo disserunt: quod ille nulla relatione ad superiore finem potest fieri aptus,hic autem sic. Qui enim ieiunat ut seretur ad dandupaueeribus, peccat. Quia ut dictuin

est supra nu.11. nullum peccatum I

74쪽

T 2. DE FINO FIV. ACTUUM ctificatii rue .per eius in finem bonum relationem. Qui autem ieiunat ob pecuniam, quam ob id sperat, ad hoc ut eam pauperibus eroget, non pe cat : immo bene meretur. c. ia illa pecuniae acquisitio in erogationem pati, petibus amore Dei faciendam, relata; transformatur : in finem charitatis :quae sinis omnium operum bonorum sanctissimus esse potes . S U M M A RI U M.'

Causa malis incaute di itur a Tartho. nu. 3 7. Finem principalem non arguit cessa tio operis illacessante.nu. 37. Fines multipoliat essepncipales eiisse act'. n. 37 ctus omnis cuius finis etiam minus principalis en maluN, malin. m. 38. Finis minus principalis nullius actus virtutis potest esse bonum temporale. . 3 0. Finis minusprincipasis inferuientis Deriecclesiae Op ato, potin esse beneficium ecclesiast cum; ct mutuantis lucrum. . 3 9. Mutuum iurid sperat lucrum minus principam

Distributiones ob lucrandas minus iund surgi-

75쪽

Poenas qui natuurn, ct qui ob eo obesunt, ut

Timore Deo seruientium, hut bene, ct qui mala

me remetur. Timorem quem non compatitur clarito. n. 42.

Finis principalis orationis iunus nequeunt esse

Fimis nus principalis, o jectum oratio uspogunt esse temporalia, non autem sinis prin

X quinta finis diuisione su pra nu. posita, in principale & minus principalem, eorumque diffinitionibus , infertur, primo, quod parum cauta est diffinitio finis, seu causs principalis finalis. Barto.in La. g. fi. ff. de donat.& quam sensit glossa.l.I. g. SeXum. U.de postulan. & alij quos citaui in re- s

licet, esse finem quo cessante cessat fies, Lopus. Tum quia illa multis finibus appeni. minus

76쪽

7 FIN. HV. ACTUUM minus principalibus conuenit . per praedicta in dicto nu.9.Tum quod alioqui paucissima essent opera etiam in

sese bona, quae non euent peccata. Omnes enim virtutum actus,qllorum

snis principalis est aliquod bonum teporale est peccatum . Ut sit pra nu. 3O.

probatum est. & rari Emi sunt qui, ni si ob ea speraretur aliquid temporale , illa facerent. iuxta illud Iuvenal.Quis

virtutem amplectitur unan i, praemia

si tollas λ Tum quia licet operis cessi tib, cessante causa, si aliqua coniectura quoad forum exterius,qudd sit principalis, non tamen concludit; & quoad forum interius nihil fere facit Quoniam quoad illud aestimatio animi, qua sic vel sic aestim an tu r causae facidvi alia sit principalis , alia vero minus principalis. - Secundo insertur, ' unus ct idem aetiis potest habere multos fines principales, et mulios minus principaIes, et na ulto , quorum. alius, vel alu fu ni

77쪽

COMMENTA R IUS, TI. principales, et alius vel alij minus

principales.Pro quo est.g. Affinitatis. Inst. de nupt. Potest enim quis ieiu- nate principaliter uno et eodem die, r, Lybis, quo fiat abstinens; et quo praecepto-- ecclesiae obediat: et quo pro peccatis satisfaciat: et quo Deo placeat.Et primo fine meritum abstinentiae mereta ' tur ; secundo obedientiae ; tertio pin- si man . nitentiae; quarto Charitatis. ut pridem diximus, in.c. FratreS nu.ΙΙ7. de poen. dist. s. Quod plurimum nos mouere debet ad facienda bona, ob multos fines bonos e quo multa merita eadem opera, et labore quaeramus. ; referendo in multos fines principales ea quae ob unum tantum facimus. ut in praedicto exemplo.

Tertio insertur quod omnis actus qualibet bonus, cuius finis siue principalis siue minus minus principalis est malum culpae, saltem venialiter adeo es: malus, ut nulla relatione in bonum aliquod etiam summum,lieriem: potest

78쪽

76 ΠΕ ACYvvulpotest bonust Nec abstat quod subtiliter opponi potest dixisse nos supra;

nu.3s. qtiod finis malus, eo solo quodi est ineptus ad hoc ursit finis princibalis potest esse bonus,si referatur in altiorem sinena, puta aettis iudicandiacmconsulendi ob amorem pecuniae, propter ipsam mel lam est peccatu, saltem veniale ue fieri potest bonus r ferendo pecuniam ad largiendam eleemosinam, vel ad honeste vivendum. Non inquam hoc obstat. ia consu-Iere vel iudicare ob pecuniam propter se solam est alius actus ab actu confitendi, et iudicandi propter pecunia

in praedictos fines relatam. et ita non probat argumetum, quod idem actus

qui est malus ob finem malum culpae, fiat bonus per relationem finis illius infum maiorem. Quamuis probet quod una et eadem res, quae propter 1e tantum desiderata inficit desiderim, eadem propter aliud desiderata rectificat illud. Sed illa desideria non sunt

79쪽

num, neque possunt esse; quia secum pugnant; sed duo quorum alimrum est bonum, et alterum malum.

Quarto insertur quod licet nullius actus virtutis fuis principalis possit esse bonum temporale. Immo quilibet actus virtutis quamlibet in se bonus,assiciatur malus, si fiat principaliter ob aliquod bonum temporale; noramen si fiat minus principaliter ob id lud. Primo quidem per illud psal. Ii RoInclingui cor meum ad faciendas iustificationes tuas in aeternum propter retributio nem . ubi verbum, propter,significat causam impulsivam,sive fin minus principalem. Quod significare aliquando dicit S.I ho.supra. nu.3. citatus in a. seta art. I. Deinde lVrbanus Papa in c. si officia. 9. dis .et Caelestinus . in c. Quid proderit. dist.determinarunt licere clericis ser-iuire Deo in ecclesiis, ob spem ascendendi ad dignitates illarum. Immo

Gelasius in c.Consuluit 7 . dist. dixit

80쪽

.78 DE FIN. ΗV. ACΤVUM in haec verba. Commoda praesbiteri propensitis quam diaconi consequ antur, ut hac saltem ratione constricti,&honorem quem fugerant appetere nitantur,&quaest um. Tertio quod Va lerius Max.lib.2. cap. i. de Areopago ;ait uberrimum virtutis alimentum ecse honore.et Cicero a Christianis probatus,&ab Augu,relatus lib.1. de Ciuit.Dei cap. 2. Honor sit artes. & Iuuenalis Satyr. Io. Quis Virtutem amplectitur ipsam premia si tollas λ Quarto quod glossa recepta in dict'.c. Qiu

proderit, dicit expresse per illubi textum , licere clerico seruire in ecclesia, ad quaerendam aliquam dignitatem, modo principaliter.b id non seritiat. Cui similis est glo.Lc. Hoc ad nos, F9. dist. Quinto quod glo. c. Consuluit, de usur. habet, quod licet peccet qui mutuat principaliter ob lucrum,non xamen qui principaliter id sicit ut iuuet proximum, & quia id ratio dictat: amuis minus principaliter, di secudario