De finibus humanorum actuum commentarius, in c. Cum minister. 23.q.5. Authore Martino ab Azpilcueta ..

61쪽

coerceatiar audacia, tutaque sit inter probos innocentia.&in ipsis improbis formidato supplicio refrenetur audacia, & nocefidi facultas. Tertium quod iuris canonici siue Ponti sic vi etiam quatenus est ius hu-'manum ; per potestatem ecclesiastica supernaturalem costitutum potest in

se, & est finis stelicitas aeterna, quam christiani quaerimus, de adipisti speramus.Tiim quia hoc significant praefa

uis pactum de pact.lib. 6.c.lLicet mulieres de iureiur. eod.lib.totus titu .de summa Trin.in decret. sexto & Clem. totus titulus de baptis. de celeb missa. de poenit.& remissi.& multae causae: &quaestiones quae in Decreto Gratiani ponuntur extrauaga. Vnam sanctam, ae Maior.&obed. canones item apo stolora & concilia oecum enica& prouincialia in hunc finem principaliter habi-

62쪽

D E FIN: HV. ACTUUM habita.Tum quare echlesia CHRIsYIC sicut a Christo clauena potentiae suae spmmain,eandemque supernatil-ralein potestatem ligandi atq; soluendi etiarn mediantibus legibus accepit x.Quodcunque a .qa. & eXtrauagan. Quia quorundam Io.2 a.de verb.signi. ita etiam accepit clauem scientiae ac cognitionem fidei orthodoxae , ut per prscitata ccuastat,& ita legibus supernaturali potestate a se latis fine quo-.que supernaturaliter , lumine fides ' Cognitum & praestituere potuit &praestituit.

artum ' iuris diu. quatenus est a Christianis Imperatoribus & regibus etiam potestate naturali compositum aut approbatum, finis potest esse &est stelicitas aeterna,quam Christiani credimus & speramus. inoniam licet potestas eorum sit tantum natur dis,& non possit ad supernaturalia e itendi, habent tamen cognitionem sti des infusam,& acquisitam,qua cogno

63쪽

ni quaerimus steria am:, ita ut omnia Virtutum aliarum opera possunt in ea referre ac frequenter actu vel virtuto reserunt: ita etiam, suum ius suasque leges, quae sunt opera qusdam eorum praecipue possunt in eande referre ac reserunt. -od satis constat ex inscriptione illa Cod.In nomine D. N. Ig- sv CHRisaei &ffIn nomine Domini,& clarius ex. l. I.& l. a. & l. Inter claras cum his quae inseruntur ei ex epistola Iustiniani de Sum m. init.& eX l. To& a. de Vet. iur. enuclean. & titulis de

Episcop. 3c cleric. de de Episcopali audien. & aliis multis. Quibus quatuor arbitror dictis, satis cociliari pocse illa quae praefatus cruditissimus Fortunius ait cum his quq communis do

cet. Ex quibus insertur id quod ipse

persuadere nititur. Ius ciuile compositum a Iustiniano ex mente ipsius ex-.plicita vel implicita ita interpretanduvi non fuerit ei ulla intentio contraΠeniendi

64쪽

D B FIN HATTVVΜniendi sacris canonibus legitime ab ecclesia Pap & conciliis cecumenicis ante illum latis vel postea ferendis;

quoad ea quae ad vitam aeternam conrisequendam sunt necessaria. : . .

Actus eruus-que urnais , quamlibet bὰnus, ct principa5m Niob boni temporal sine pecunianum me muti illa cuius finis inadus in m. sed

Adlas virtutum Dcti principiater ob salutem,' vitam mest, secundum e druinam . iu ' mmen non spe verum in omnibus. m. Actus virium lucta fit mimae princi ster ρλ

Deus.

zectitudo ct virtus, utcomprehendit φωnam, O humanam ct rufo, uten genus ad 4natuta ratem, supernaturalem. num. 3 6. Ame

65쪽

COMMENTARI S. quo satis' Obsigationi ponendi finem actui.

Finis malus, quia malum culpa ; ct finis malus a ineptus multum di m. num. 36. ,

X quarta finis diuisione;

brorum di finitionibus, colligitur primo. Qi md quicunq; ali- 'quem Virtutis actum agit, principalia ter ob bonum aliquod temporala pecuniarium , immo & honorarium', quod pecuniario maius est, peccat si actualiter vel virtualiter non reserat illud in Deum, aut beatitudinem, vel

in aliquam virtutem ei couenientem seneralem, Vel specialem. Tum, quia sine ulla exceptio ne vera est illa regula topica supra num. I.citata. Cuius finis malus est, ipsum quoque malum

est; fundata in hoc c. Cum minister,& Aiis postea citadis; licet altera eius sermana. s. Cuius finis bonus cit, ipium quoque bonum est frequenter sit, stat a.

66쪽

6 DB FIN. IIV. ACΤVVM salsa c. rte, quod de surante ad eleeniostnam faciendam agit,& c.Deniq;At finis medio minor ineptus est,& consequenter malus. Et constra o virtutes,et animae bona praestare bonis corporalibus & utilibus c.Deteriores.6. q.I ergo haec inepta sunt ut illorum fiant scopi & fines. &per consequutionc,qui ea facit finem principalem actus virtutis, inordinatu maleq;

cit. Tum per illud Persij ab omni mola Christiana receptum . Recti finem eXtremumque esse recuso. Eugetum & belle. Tum quia grauissime id deterseinat Adrian. Qv odlib. q. I. per illa verba. Qui vult bene agere, Deo placere, iuste iudicare, liberalem, Niem, magnanimum, temperatum se exhibere, propter honorem,corporis silutem, siue id intendat, ut finem totalem , siue ut finem partialem, actus neque iustus nec liberalis, neque magnanimus est:sed agit male,& peccat. Per dictum item Arist. Ethicor.3. Ommo nium

67쪽

C O M M E N Τ Α R I V s . 6 nium sententiae consonum .Qui quali 'bet strenue pugnet: si ob honorem ;& gloriam, vel pudorem id facit, non . agit sortiter, sed virtuose. Et per illud Augustini relatum per Magistrum , &alios in a.dist. 38.& a S.I hom. Quod- lib.2.art. 2.Qui ob victum praedicat nomeretur sed peccat. Et Caiet. super Matth. cap. 7. pag. a. Qui largitur eleemosinam, ut laudetur, saltem venialiter peccat . Et ante illos Gratian .ca. sin. 23. q. 6. Qui dat ob pudorem, & re& merita perdit. Neque bede agit qui bonum ob timorem agit. Ampliandam esse conclusione hac 32 etiam ad eum, qui agit aliquem virtutis actum ob corporis salutem, pressit praefatus. Adrianus , ubi supra, sed

contra putamus. Tum quia su p. nu. .

diximus, vitam, & bona delectabilia iuste posse amari & appeti propter se tantum. Cui consequens est, iuste illa fieri posse finem aliquarum bonarum operationum. Tum quod alioqui c5. - E sequeretur,

68쪽

66 DE FIN. ΗV. ACΤVVM sequeretur, quod actus abstinendi a nimio cibo,& potu, qui sunt actus virtutis abstinentiae,& sobrietatis, ad conseruandam salutem & vitam : Vti etiapharmacis,& aliis medicinis, ad recuperandam salutem amissam, esset peccatum . Quod est contra omnium doctorum mentem . inare illud Adriani arbitror limitandum, ut solum habeat locum , in actibus virtutum maiorum virtutibus illis, quorum actus

iuste ordinari possunt ad salutgna & vitam. ales sunt amor Dei, & adfus spei, & religionis. inarum finis ap-

. tus& proportionatus nequit esse salus & vita hominis. Vnde qui amaret Deum, vel crederet in eum, vel speraret in eo, vel eum Veneraretur principaliter propter salutem, & vitam sita. conseruandam peccaret. Quia de illo, quod est minus bonum faceret finem maioris boni. Ille vero qui adium abstinentiae, sobrietatis, temperantiae, continentiae M aliarum similium vi

tutum s

69쪽

COMMENΤA R1Vs. tutum , finem saceret sualia vitam, &salutent,non peccaret. Immo si alia in

id necessaria concurrerent, mereretur.

Ampliaret etiam aliquis hanc con- 33 clusionem per prςfati Adria. dictum, etiam ad actiis qui licet principaliter fierent propter finem debitum, minus tamen principaliter fierent propter bona utilia, eo quod ipse ait praelatam conclusionem esse veram, siue ille finis fit totalis , siue partialis. Sed non

recte laceret, qui nc ampliaret eam.

Immo est limitanda ut solum intelligatur de sine principali,& non de minus principali, Quia nihil ait Adri nus de fine minus principali, sed solum de partiali, qui frequenter est principesis. Quoniam duo fines partiales possunt cile principales unius& eluviem actus. S. Affinitatis, Insti. denupt. &infra dicemus CXemplum de ieiunio, quo quis ieiunat dies quatuor temporum quadragesimae, in finem satisiaciendr praecepto de leni-

70쪽

6 8 DE FIN. HV. ACΤVUM nando dies quattuor temporum , &in finem satisfaciendi praecepto de i iunanda quadragesima. mi duo fines sunt quida partiales, sed principales .

Colligitur. a. quod omnium actuuquarumcunque virtutum sinis principalis aptissimus & optimus est Deus ipse ; qui est ultimus finis cuius, omnium rerum. Beatitudo item, quia

est ultimus finis quo, potest esse finis

& principium omnium actuum intellectus & rationis, quamuis nequeat

esse sinis principalis charitatis & amoris Dei: qui propter se ipsum solum . principaliter est diligedus. Vt S.I ho. :

declarat 2.sec. q. 2 .art.3. Virtus item

in genere, & recta ratio, sunt fines bo ni & apti omnium virtutum &actuuillarum. Quisquis enim agit iusta, sor Ptia,& temperata ; quisquis amat Deli, vel credit in eum, vel sperat in eo ;quia id facere est virtus The0logae,ves moralis, vel quia ratio nat; resis, vel psupernaturalis id dictat, bene facit.