장음표시 사용
121쪽
Loc ΑΤΙ ΤT CONDUCTI.dem sibi debitum iri ex iudicato, quia iudicio. vicerit: sin vero secundum eum iudicetur, futurum etiam ut ex conuentione sibi pecunia de-bcatur; quia ille iudicio vicerit. Euathlus contra cum potissimum pro se verba faceret, nec alio Patrono uteretur)ita reserebat:Imo siue pro 1e siue sontra se iudicatum suerit, nihil Prota go soluturum. Nam si ut inquiebat Iudices pro caussa mea senserint, nihil tibi ex sententiacebebitur, quia ego vicero. sin cotra me pronuncia uerint, nulla re tibi ex pacto obligatus ero, quia ego non vicero. Expectabatur in re difficili & ambigua Iudicantiu arbitrium:quibus & si videri poterat, de hoc controuersiae genere non esse cogitatum inter contrahentes:ideoque quo casu discipulus litem perdidisset, si exceptione pacti uti vellet, cum doli replicatione submoueri posse. sed ex aduerso, rationem non occumrere, cur eius pecuniae damnari posset, cuius neque dies neq; conditio euenisset, aut etiam pro impleta haberi posset, ac si per eum stetisse diceretur , quo minus caussas reciperet: quia illa conditio & ex voluntate discipuli penderet ,&vt maxime reciperet, euenire possit ut nil quam superior euadat. Quid igitur si absoluissent 3 vi debant iuuaturum se pactione'Protagoram.
Igitur quanquam in hanc partem subsistere potuerit iudiciun 6 ac facile ut ego quidem existi-ino ) defendi ac lucri doli mali clausula: tum a quia de huiusmodi victoria nec ipsum etiam Protagoram cogitasse verisimile est: tum rei tu
122쪽
ps Dac RETORVM LIBER Ldicatae auctoritate, quia hoc ipsum in hac lite
iudicatum esset,Vt quanquam Euathlus vicerit, eo sibi prosit haec victoria, ne nunc ex stipulatu merces peti possit: rem tamen Iudices iniudicatam reliquerunt, causamque in diem longissumum prorogarunt. Omnino quidem magis prudenter ac religiose. nam pari ratione distul runt petitionis iudicium, qua illius re vera dies non venerat . ac cum facile coniectura colligi possiet,nunquam praesensisse litigantes, inter se tale futurum iudicium: itaque etiam utilius fore i ut ita esset, efficeretur. Denique ideo etiam opinor quod plerunque praesertim his temporibus accidit ) ne in executione aut interpret tione iudicati, longior & molestior actio & contentio, quam in prima ipsa lite nasceretur. N pe & hoc apud nos in iudiciis saepissime obse uatur, Vt quam rem siue litem aut Reipub. aut partium definiri non interest, hanc etsi liqueat,iamen consilii esse pronunciemus. Si per redemptorem non flet erit quo minus condition;
II. Ex Cicerone, lib. II. de Inuentione. CVM Lacedaemoniis lex esset,ut hostias nisi ad sacrificium quoddam redemptor praebuisset, capitale esset:hostias,is qui redemerat, cum sacrificii dies instaret,in urbem ex agro coepit agere. Tum subito magnis commotus tempestatibus fluuius Eurotas, is qui propter Lacedaemonem fluit,ita magnus &vchemes factus est,ut eo tra
123쪽
Loc ATI ET CONDUCTI.duci victimae nullo modo possent. Redemptor, suae voluntatis ostendendae causa, hostias co stituit omnes in litore, ut qui tras flumen ossent, videre possent. Cum omnes studio eius subitam
fluminis magnitudinem scirent suisse impedi
mento,tamen quidam eum capitis accerserunt.. nam utut sit, quia factum non sit quod lex iubet. eum supplicio dignum esse. Praeterea caussani agi Religionis, quq ne ullis casibus impediri posset, & ne ullo tempore sacra intermitterentur: ideo legi conductionis tantam poenam apposi- tam esse, ut vel toto anno ante sacrificium p tius iam paratae & adductae sint hostiae, quam ut ullo casu sua die non celebretur. Nunc&delictum culpam praecessisse. cur enim se redemptortam arctauerit,ut dum sedatur tempestas, adhuc ante diem sacrificii, satis spatii non haberet 3 At quia crudele est, casus qui vel a sapiente praeuia
deri non possunt,hominibus imputari: mea qui
dem sentetia, reum absolui placet. sufficit enim Ciceroni genus controuersiae proposuisse, non etiam quid in re certe non ficta placuerit, in medium adducere. Si quis ante legitimum salarii tempus decesserit, nihil
eum transferre ad haeredes, uisipro rata temporis: non etiam integrum annuum.
II I. Ex Plinio Nepote, lib.Hr epistolarum. EGNATI vs Marcellinus QMestor in Pro uincia, Scribam qui sorte obtigerat, ante temgitimum salarii tempus amisit. De eo quod ac
124쪽
Da Evic T. ET D v PLAE STI p. sabeaturῖeuenire posse,quae est hominum caducitas, ut unius anni operae terna aut quina annua debeantur. Summam gestorum munerum a parentibus, in laude & commendatione magis, quam in compendio,liberis expectationem esse oportere. Caelius Strabo aerario censuit inserendum. Baebius Macer, haeredibus dandum. o tinuit Strabo. Sane a Leone Imperatore tamdem id solis fisci Advocatis concessum est,ut totius anni commoda atque stipendia, ex quo hoc officium peragere coeperint, si moriantur, deserant haeredibus. quo iure sicut in omnibus sere Gallicis magistratib' utimur, ita non integrum annuum,sed sola pensio soluitur.
Venditorem, si quid dolo reticuerit, quo poLisa res ab emptore avocari posset , teneri: γ bono publico res priuatorum dirui,occupari posse. I. Ex Cicerone,lib. iii.Officiorum:& Valerio Maximo, lib.VIII.cap. I.
CV M Augures, quod in arce augurium facturi essent,ilississent T. Claudium Centi- manum, qui aedes in Caelio monte habcbat, eas demoliri, quarum altitudo auspiciis officeret: Claudius proscripsit, insulam vendidit. emit P.
Calphurnius Lanarius.Huic ab Auguribus illud idem
125쪽
sE DECRETORUM LIBER Lidem denuntiatum est.Itaque Calphurnius cum demolitus esset,cognouissetq; sdes postea Claudium proscripsisse, quam esset ab Augui ibus d moliri iussus: arbitrum illum adegit, I C-
QN ID SIBI DE EA RE FACERE OPORTERET Ex FIDE BO H A. M. Cato pronun
clauit, Cum in vendendo rem eam scisset, Senon pronuntiasset, emptori damnum praestari
oportere. Quod vitium emptor non Unorauerit, id ei viastorem praRare non debere.
de Oratore. M. M A R I v s Gratidianus C. Sergio Oratae vendiderat aedes eas, quas ab eodem ipse paucis ante annis emerat. Hae Sergio cuidam alii se utebant. sed hoc in mancipio Marius non dix ' xat. Adducta res in iudicium est. Oratam Cracsus,Gratidianu defendebat Antonius.Ius CraΩsus urgebat: quicquid fuisset incommodi, id si venditor scisset, neque in mancipii lege declarasset, praestare debere. Aequitatem Antonius. quoniam id vitium ignotum Sergio non fuisset, qui illas qdes eidem antea vcdidisset quo etiam tempore seruiebant, nihil suisse necesse dicimee eum esse deceptum,qui id quod cinerat, quo iure esset, teneret. Quid Centumviri pronunciarint,non resertur a Cicerone. Sed ex iure nostro certum est, cum aedes non ita venierunt, V T ID PTIMAE MAXIM AE, liberas tradi necesse
126쪽
Da PROBAT 1ON. ET PRAE svM si non fuissitIgitur Orais nullam ex empto actionem esse. nam & si de seruo ageretur, Gratia diano exceptionem competere: cum in edicto AEdilium Curulium hoc sufficiat, ne emptor decipiatur. at sciens intelligensque non deciapitur.
Tt. XXXII . Eius nota atque infamia,reum: actorem, fidei acpr bitatis esse posse,ut actore non probante , satim reus absolui non debeat. Praeterea lites occurrere,quad non decidere interdum humanius es.. I. Ex Aulo Gellio,lib.XIIII. cap.II. P v D Aulum Gellium Iudicem a Prael re datum pecunia petebatur, quam actor dedisse se ac numerasse contenderet: sed nequi quam probabat de intentione, siue testibus siue instrumentis. Hoc unum & aliis omnibus & Iudici constabat, actorem apprime virum bonum esse, notae & expertae fidei,atque vitae in culpatissimae: ideoque multa & illustria exempla probitatis synceritatisque eius pro eo afferebantur. Debitorem ex adueri, hominem non bonae rei, vitaeque turpis & sordidare conuictum vulgo in mendaciis,plenumque esse perfidiarum acetrai dum. Ita esse a maioribus traditum quema modum a M. Catone pro L. Turio contra Cn.
127쪽
Gellium relatum est ut si quid inteflduos actii
est sine ullis aut tabulis aut testibus,tu apud Iu dice qui de ea re cognosceret, uter ex iis melior esset, qusreretur. si ambo pares cssent, sue boni siue mali, unde petitur ut ei poli' crederetur,ac secundum cum iudicaretur. hic qui petit, meli rem esse:ergo ei condonandum aduersarium. At is contra clamitabat, probari debere pecuniam datam esse legitimi4 ac consuetis modis,expensi latione, mense rationibus, chirographi exhibitione,tabularum obsignatione,testium intercessione:ex quibus omnibus si nulla re probaretur, dimitti se oportere, atque aduersarium calumniae damnari. Nam quod de utriusque vita at
que factis diceretur, frustra id feri atque dici. rem enim de pete da pecunia apud Iudicem priatiatum agi: non apud Censorem de moribus mGellius quia homines considerabat, alterum fidei, alterum probri plenum, spurcissimaeque vi tae ac defamatissimae:cum nequaquam ad absorutiendum eum a quo petebatur, adduci posset:primo die diffudit. postremo quia ex facto ac pra
ter morem iudiciorum venerat in quaestionem controuersa de moribus: ne petitoris famae a
que opinioni pridiudicium afferret, maxime quia fidem eius secutus esse videretur, in quo perfidiam arguebat : pronunciauit, sibi non liquere.ita cum non liberaretur debito ab eo tamen pecunia non exacta est. Summa praesumptio est,qua a natura ducitur. II. Ex
128쪽
lib. v I I I. cap. I LDv ΑΕ impudicar mulieres solae simul habit bant. hae remotis omnibus arbitris, pepererant eodem tempore masculum. Sed altera cana tria duo post, noctu filium dormiens sΗffocasset, desupersite coram rege Salomone inter eas contentio fuit. Vtraque dicebat suum esse. una, sibi dormienti ab altera vivo erepto, suppositum mortuit: altera negabat. Quid vel Iudex sapie tissimus in re tam obscura, nullis adiuta probationibus decerneret Forte ut eius esset, qui viatium possideret. At rex Hebraeoru Salomon coniectura ac pr. aesumptione omnino certe natur
ii ac verisimili, quid liquido iudicandum estet, assecutus est .Finxit iubere se quod in clubiis re bus fieri solet ut ambo infantes tam ille qui viatieret, quam qui mortuus esset, diuiderentur: &quando superstes cuius integer esset cognosci non poterat, ambae ytriusque dimidiam partem acciperet. Igitur clim una totis commota visceribus, metu, pietate,amore Iblicita, superstitem potius alteri concedi, quam secari atque in te fici permitteret: id enim vel sibi solatio fore, quod alii adiudicatus , saluus esset: altera vero parum resisteret, Occidique mallet, quam dum ipsa sito careat, altera gaudeat filio suo seper uite: motus Salomon naturali ratione, qua nunquam in ea maternus animus este dici potest, quae pro liberis tam crudele consilium capit, ut
iudicium magis interitu filii, quam secundum
129쪽
DEc RETOR vM LIBER' Laduersariam decidi malit, neque minoris aestimet filium quam litem perdere: eius quae card bat,stium esse pronuntiauit. III. Ex Suetonio in Galba,cap. V I I. CvM de proprietate iumenti lis iudiciumque esset, omni ex parte leuibus argumentis & pr bationibus, ideoque difficili coniectura veritatis : sic Galba decreuit, cum rom ipse cognose rei, ut ad lacum quo iumentum adaquari solebat, duceretur capite inuoluto:atque ibidem ro' uelato, eius esset, ad que spote se a potu recepisset. Nimirum in caussis latentibus & natura reconditis ut noster Quintilianus ait decla. CCC x x ) ita demum veritatem existimauit manifestam esse posse, si nihil quamlibet exiguum a I dice prestermittatur, quo inueniri veritas possit. in hoc omne Iudicum opus esse oportere. Planesi quaedam etiam sola sorte dirimimus: huic iudicio, ultra caecum illum euentum & aleam, a cessit iumeti naturalis quidam instinctus, &ει- miliaris huic a quo pasceretur, adulatio: quq nec non aliis rebus hoc vel illo modo iudicandis, cipe occasionem attulit, ut ex sequentibus quibusdam cognitionibus sententiisque apparebit.
Interim vero quid illa Androdis serui & Leonis
Error iuris facit, ut qui ex inutili teliamento adit hae-
130쪽
reditatem, ex Ῥtili testamento repudiare videatur.
I. Ex Paulo,lib.r I I. decretorum,tit. de acquirenda haereditate.
CLoorvs Clodianus facto prius testamento, postea eudem haeredem in alio te stamento inutiliter facto , instituerat. Scriptus 'haeres cum posterius putaret valere, & hoc posteriore prius testamentum ruptum esse, ex eo adire haereditatem voluit: adiit. sed postea hoc inutile repertum est. Papinianus putabat repudiasse eum ex priore haereditatem:ex posteriore autem, quia inutile esset,non posse adire.itaque Clodianum intestatum decessisse. nam &qui bonorum possessionem ab intestato petiit, cum putaret testamentum non valere, haereditatem ex testamento vidcri repudiasse. Paulus contra, dicebat non repudiare cum ex priore testamento, qui putabat posterius valere: quemadmoduqui iudiciu defuncti secutus est, cum ignoraret vires testamenti, legitimam haereditatem vindicare non prohibεtur. Pronuntiauit tamen Imperator Antoninus Magnus, Clodianu intestatum decessisl e. nam dissimile esse,quis,ubi extestamento adeat, an ideo ab intestato adire nolit : aut cum, ecce, duo testamenta proferuntur, nolit ex uno capere, cum ex lio velit. Certe si
haeres scriptus alioqui vocetur ab intestato, possit legitimam haereditatem petere: neque ei noceat ex testamento adiisse , quod valere existi, mabat. Sed postquam maluit semel ex uno test stamento