장음표시 사용
131쪽
8 DEc RETOR vM Lia ER Lmento adire, ex alio amplius non poterit: quia statim caussa intestati successerit, legitimisque haeredibus ius acquisitum sit, quemadmodum substituto, statim atque primus haeres ex testamento adire noluit, & si ideo quia id putaret non valere: quia in his nocet iuris ignorantia. Itaque eum prorsus ex priore testamento repudiare,qui ex alio adire voluit,qualecunque sit, utile aut inutile: si utile,quia prius rumpitur: si inutile,quia sibi imputare debet, qui aut per se aut consulendo peritiores,de iure & viribus posterioris testamenti scientia assequi non potuit.
T I Τ. XXXVI. Secundas nuptias improbari, qua ad contumeliam Iiaberorum inita seunt. I. Ex Valerio Maximo,lib. V I s.cap.v I r.
CV M Septitia mater Trachalorum filiis is
ta,& in contumeliam eorum, iam cum parere non posset, Publio seni admodu nupsistet, postea quoq; testameto utrumque praeteriisset: aditus Diuus Augustus,& nuptias mulieris & suprema iudicia improbauit.
ΤIT XXXVII. Clausul,aSoluto matrimonio dotem reddi, omnia gensrusoluti matrimonii comprehendi
132쪽
DA PACTIs DOTALI a. 9 1 Ex Paulo,lib. I. Imperialium sententiarum in cognitionibus prolatarum, titi de verbo. signincatione
CV M quaerebatur an verbum, S o L vT O
non tantum diuortium,sed & mortem contineret : hoc est, an de eo quoque casu contrahentes
sensissent:& multi putarent, etiam de hoc sensisse. quia illa verba generalia sunt, & nullo alio
modo verius quam morte matrimonium solutitur: item quia facile hac interpretationem non sequimur, ut dos quae uxoris alteriusve propria est,apud maritu remaneat. Postremo, cum mutitis modis soluatur matrimonium, si dixerimus in unum sibi cauisse dutaxat vel patrem vel e traneum, vel ipsam mulierem: in hae generali commemoratione, cur de diuortio magis quam de morte: aut contra, de morte potius, quam de diuortio dici debet,eum qui stipulatus est, cogi tame3 At quibusdam aliis contri videbatur, sensisse contranentes de diuortio duntaxat, certe de morte non sensisse.Naturalem enim illum euentum esse, qui nulla utriusque culpa eueniati ideoq; verisimilius esse, de hoc casu actum videri, quo aliter quam bona gratia receditur a matrimonio. Praeterea morte extingui potitis matrimonium , quam solui.item fauorabile esse,ut dos apud maritum remaneat, siue sint liberi, ut eos facilius possit alere: siue non sint, quia Iesiabus approbatur hoc lucrum. Denique u dicatur g etiam
133쪽
Ioo DECRETOR vM LI3ER Letiam de morte sensisse contrahentes, id frustra ab iis factum esse. nam in hac specie, etiam sine stipulatione certum est dotis actionem sua die
competere. Itaque veluti cum actum est, ut in matrimonio sine liberis deiuncta filia,dos patri restituatur: id ea mentione liberorum actum eia se intelligitur, ut ex aduerso liberis superstitubus dos retineatur, ne ilia expressio superuacua sit ita clim his verbis , SOL v TO MATRI Μ NIO DOTEM REDDI, stipulatio concepta est: si uxor in matrimonio moriatur,id actum via deri, ne dos restituatur: quia sibi contrahentes idem eo casu prospexisse non creduntur, quo iis lege ipsa satis abunde consultum est. Prioribus tamen rationibus motus Imperator pronuntiauit, id actum eo pacto, ut nullo casu remaneret dos apud maritum.
Si νxor coniumaciter marito dicto audiens non sit, repudiari posse. . λI Ex libro qui inscribitur Esther, & ex Iosepho, lib. X I. cap. VI.
Assv ERYs rex Persarum, Medorum, Indorum, AEthiopum, Vasthy uxorem habuit. Is post conuiuium quod magnificentismmum populo exhibebat in ciuitate Susan, fact' hilario mandauerat Eunuchis ut Reginam v carent,
134쪽
DE DIVORTI Is ET REPUD. Iorearent, atque introducerent, quo ab omnibus ciuibus, summi beneficii loco, ut erat eximiae pulchritudinis, Reginae habitu & ornatu conspiceretur.Sed cum bis atque iterum vocata v nire recusasset, ideo quia moris erat apud Pe fas, ut omnium hominum aspectum mulieres auerterent, praeterquam parentum ac domestia cortini: Rex nihilominus frauiter insensus, si Ptem Magos atque Patritios m consilio adhibuit, penes quos omnis potestas erat legum interpretandarum , Ut sciret an & qua poena. haec in Regem & maritum contumacia plecteretur. Mamuchan cessiit, hanc iniuriam non ad solum
Regem Assiierum, sed ad omnes etiam ei subditos pertinere. Nam quid non ausuras omnes lias uxores aduersus maritorum volutatem, at
Noritatem,imperium, cum in Regina ipsa propium erit ac familiare sentumaciae, superbiae, pervicacitatis exemplum Potitisse negligi, si qua in re priuatim minus dicto audiens Masthysuisse diceretur. nam istud esse mulierum commune malum. Verum tale quid coram uniuersis Populi cmuentu ac Procerum commisisse, nimis ad exeniplum pertine sevila ratione,lege aut cosuetudine excusan possit.Nam si quid .minus patrium, vel indecorum Assuetus imperasset, uxorem tamen parere hon dispurare debWisse sussicere uxori obsequii gloriam. Quapror'et censere se, optima etina Vasthyp6sse hepudium mittiMahc sententiarii: cum o-
135쪽
1oi DEc RETOR vM LIBER I. passim edicto promulgari iussit, ut disceret uxo res,maritos suos,cuiuscunque dignitatis snt, in honore ac precio habere,imperiumque esse domi,virorum,non mulierum.
Interdum etiamstonsa turpiter ideoque non sine fa de repudiμm mitti. II. Ex Plutarcho nLIsandro. LYsANDER Lacedaemoniorum dux sorti mus, filias quas duas habebat, dum viveret ata huc, desponderati sed cum eius interea defuncti inopiam sponsi cognouissent adeo Lysandro nihil summa potentia, nihil regni diuturna aiaministratio praeterquam ad virtutem & gloriam adiumenti attulerat sponsalibus renuntiau xant Apud Ephoros res acta est. Placuit,quonia sola contraria volunta sponsalia sere aistrahuntur. certe admittendam renuntiationem esse: sed quando non omne quod licet honestum est,ob turpe & auaium animi propositum, Pecunia multati sunt. Impudicitiam marito von tua iam qui sciens duxit impudicam.
III. 'Ex eodem, in Mario: & Valerio M.
136쪽
Da Di v ORTI Is ET REPUD. Io3 aut si prius ipsa diuerteret, quas uxoris,non sua culpa diuortio facto, lucro suo dos cederet. Diauertit a tacinio Fannia. Cum dotem a marito repeteret, dicebat C.Mario, nihil se commisisse cur dote priuaretur:& si non bona gratia diuo tium factum est,certe non sua culpa factum esse. nam quod a marito stupri accusatur: ut id vexum esset, quod falso accusat,tamen illius se te- poris quod nuptias praecessisset, a marito argui non posse:quia mores uxore dueedo comprobasset. Praetor ita pronutiauit,Cum liqueatTicinium patrimonio Fanniae inhiante,impudicae coniugium expetisse:videri muliere impudicitiae, stertio nummo: Ticinium turpis quεstus nomine, summa totius dotis damnari oportere. QEi iurauit νxorem se nunquam repudiaturum, de adulterii caussa non cogitaste: ed nihilominus iurisior dignatiam impetrandam.
IIII. Ex Suetonio Tranquillo, in Tyberio,
TYBERi v s Equiti Romano iurisiurandi gratiam secit, uxorem ut in stupro generi copertam dimitteret, quam se nunquam repudiaturum antea verbis conceptis iurauerat. Nam licet tale iusiurandum facile contemni posset, quia de hac causis cogitatum non videretur, qua etiam uxor ad delinquendum impune prouocatur:&maritus ipse religioni stando, inuitus aduersus legem Iuliam comitteret, quae in adulterio deprehensam retineri vetat :tamen ob iurisiurandi g mai
137쪽
ro . DE CRETORYM LIBER Lmaiestate & auctoritatem, gratiam eius malute Tyberius impetrari, quam priuatim incognita caussa violari.
R. ATOR BVS DATIS AB HI si . - qui ius dandi habent, & qui & in quibus causis specialiter dari possunt.
Qui pro tutore si delusiit, is ei contutor dari potest. I. Ex Paulo, lib. 1 I. decretorum.
ROMA Nivs Appulus ab iudice appella
uerat,dicens se non debuisse dari in tutela collegam ei, quem Ipse cum magistratus esset, noni in asset suo periculo: ne in una tutela duplex periculum Iustineret. Sed quia illud periculum, quod propter alterius personam ad alique peruenit, in numerum trium tutelarum non imputatur ,& duos etiam reos promittendi, vice mutua fideiussores non inutiliter accipi certum est: dccreuit Imperator Alexander, posse quem& fideiussorem pro tutore esse, & nihilominus tutorem dari.itaque detentus est in tutela.
curatorum, Tit. X L. Finitae tutela tempore si tutores idonei reperiantur, i cipit omne periculum esse curatorum , non ampli m 'tutorum aut Mabristratuum.
138쪽
DE AD MIN. ET PER I C. Turi IosΙ. Ex Paulo, lib. D. decretorum.
pore datis tutoribus, cessauerat in exigeda satisdatione . deinde quibusdam excusetis, a sequetibus magistratib' Dexter tutor adsumptus fuerat. Creatus conueniebatur in solidu duplici ratione: & quia tutor, & quod cum magistratus esset, & tutores dedisset,satisdationem non exegisset. Ex diuerso dictum est: licet satis exactum non esset, tamen in diem tutelae finitae idoneos suisse tutores, neque cessatione curatorum obesse tutoribus debere PronutiauitImperator Alexander, Si in diem finitar tutelae idonei permasissent tutores,licet satis non esset exactu, curatorum esse periculum:si minus,tutoru, postea magistratu u. hoc est, tunc esse periculum eius qui suspectum non secisset, aut satis non exegisset, cism finita tutela no inueniretur idoneus fuisse.
ET ALIIS EXTRA MINORES dandis. Titi X L I. Nimia in suis bonis negligentia,nimique senectus, non sufficiunt ut alicui curator detur.
I. Ex Cicerone,lib.de Senectute SOPHoc LEs tragoediarum scriptor excelulentissimus, clim propter nimium studium, rem familiarem negligere videretur: a filiis in iudicium vocatus est,ut illum quasi desipientem a re familiari remouerent Iudices: nam eos c
139쪽
ros Dac RETOR vM LIBER Lrare oportere, ne dum ita male bona ad se per tin retia tractat, ni ei subueniatur, & se & filios quibus eo mortuo sita debetur haereditas, ad ingestatem deducat. Vetus & transsatiliuin esse detiam patri filii curatores dari, nedum postulare possint. Verum pro Sophocle, ut hoc etiam dici potuit, solere interdici prodigo atque res' suas ita prosundenti & alienanti, ut nullam ii de utilitate capiat: non huic etiam qui eas m do negligentius tractet quod studiosis sere omnibus accidit) certe ipsemet hoc uno praestitit, ne demens, aut furiosus, aut aetate in delirium venisse videretur, recitata Iudicibus ea fabula
videlicet quam in manibus habebat, & proxime scripserat, Oedipo Cotoneo . itaque sententiis
Iudicum est liberatus. Interesse Reipublicae, ne bona ictuΠrium familiarum luxuria σ dilapidatione eorμm qui psiden amittantum ideoque etiam prodigis interdici, ne egeant.
II. Ex Valerio Maximo, lib. D I. cap. V. REIPvBLICAE interest, cui nos nostraque debemus,ne quisque bonis suis male utatur: a que ut ea plerunque accepit a parentibus, ita
quasi perpetuae substitutioni ac restitutioni obnoxia sint,transmittat ad posteros: vel quo salua sit in urbe familiarum dignitas,vel ut inopiaris ciuium occurratur: cum nihil sit periculosius in is hominibus mutata subito sortuna, nihil ad vilia is talem sui pronius miseris delicatistinuitu etiam es contra iustitiam necessitas valeat. In magnis
, patrimoniis atque in summa nati dignitate ve
140쪽
Dx C va Aeto et I avs F vR Ioso io elegantissime Quintilianus ait in iis suis vere
declamationibus, quas non ita pridem latinitati restituimus) subito excussi, aut casu aut vitio suo, non solum opibus, sed necessariis etiam ad ,, victum spiritumque ultimum sustinendum: non ,, xedibunt ad opus quotidianum, non suscipient ,, assiduos labores. superest ut in latrocinia se prP is dasque mittant, aliudve quid audeant vel pro- Dpter q-d moriantur. Itaque moribus primum, is postea lege x II. tabularum, prodigis bonorum Iuorum administratio interdicta est.Tandem iis. quoque coeptum est a Praetoribus vel Praesidib' curator dari exeplo furiosi: istaque iis formula bonis interdici, Qv ANDO TUA BONA PA
TERDIC o. Hoc modo Fabio Maximo filio
Fabii Maximi Allobrosici Q Pompeius Prae
tor Urbanus paternis bonis interdixit: cum d lenter homines serrent, pecuniam quae Fabiae
senti splendori seruire deberet, flagitiis & lux ria disiici. Ergo quem nimia patris indulgentia
haeredem reliquerat, publica seueritas quodammodo exhaeredauit. Patri furiose aut insipientifilium curatorem dari posse, non etiam prodigo. III. Ex eodem, lib. V II I. cap. v r.